Morgunblaðið - 30.08.1963, Blaðsíða 23

' Föstudagur 30. ágúst 1963
MORCUNBLAÐIÐ
23

Gísli Guðmundsson:
Grænlandsspjall
EG brá mér til Grænlands í
fyrri viku og dvaldi þar í
rúma 3 daga. Þessi ferð var
öll hin ánægjulegasta og
verður mér á margan hátt
minnisstæð. Fyrst og fremst
mun eg þó minnast hinnar
stórfenglegu ásýndar lands-
ins og rústa íslenzku byggð-
anna fornu. Veður var ákjós-
anlegt, logn og sólskin mest
allan tímann en mýbitið var
stundum hvumleitt. Ekki er
hægt að neita >ví að þar
verður harðla lítið úr íslandi,
hvað stærð snertir, þegar
maður lítur niður yfir firn-
indi Grænlands úr flugvél.
Þar gnæfa nafnlausir tindar
í tugatali upp úr hjarnbreið-
unni og niður frá hájöklinum
streyma hinar frosnu elfur
skriðjöklanna í allar áttir,
sumar svo risavaxnar að undr
um sætir. „En þetta er nú
ekki mlkið á móts við það,
sem maður sér norður með
austurströndinni" sagði flug-
maðurinn við mig, þar sem eg
stóð fyrir aftan hann í stjórn-
klefanum. Prá því eg var
strákur í skóla befur mér
ætíð komið í hug stór lúða er
eg lít Grænland á landabréfi,
auðu svæðin rétt eins og ugg-
arnir umhverfis hvítan búk-
inn. Með þessa samlíkingu í
huga var það rétt aðeins
stirtlan, sem eg sá, en búkur-
inn teygði sig á þriðja þús-
und km til norðurs Og mesta
breidd hans um 1000 km.
Asýnd Grænlands er afar ólík
yfirbragði okkar eigin lands
og veldur þar mestu um hin-
ar gjörólíku bergtegundir þess
ara tveggja landa. Grænlands-
fjöll eru út eitilhörðu forn-
grýti, sem stendur af sér
árásir veðurs, vatna og isa og
molnar aíar lítið. Skriður
eru því nær engar eða ruðn-
ingsöldur og lítil mýkt í lín-
um landslagsins. Að vísu er
þar allmikill gróður upp um
allar hlíðar en honum tekst
ekki að draga úr hörkusvipn
um að nokkru ráði. íslenzkar
bergtegundir molna og veðr-
ast aftur á móti mjög mikið,
hér er því meiri fjölbreytni
og mýkt í svipnum að eg nú
ekki tali um litskrúð. íslenzku
landnemunum hefur áreiðan-
lega fundist þeir vera komnir
á fornar slóðir í Noregsfjörð-
um er þeir komu þarna vest-
ur.
Þeim frumbyggjum hefur
, , sannarlega ekki verið fisjað
saman. Að nema þ'etta land
og halda þar uppi skipulegu
þjóðfélagi í meira en fjórar
aldir er að mínu áliti mikið
afrek þegar athugaðar eru
hinar erfiðu aðstæður, sem
þeir áttu við að striða. Byggð-
in hefur verið afar dreifð,
ræktanlegt undirlendi mjög
lítið og samgöngur innanlands
erfiðar, bæði á sjó og landL
Þó hafa hinar stopulu sam-
göngur við umheiminn og sí-
harðnandi árferði verið bana-
bitinn. Er eg stóð í brekkunni
fyrir ofan Brattahlíð, land-
námsjörð Eiríks rauða fannst
mér undarlegt að hann skyldi
taka þann stað fram yfir
Garða, sem hann >ó hlýtur að
hafa heimsótt á rannsóknar-
ferðum sínum. Að Görðum,
hinu forna biskupssetri, fannst
mér búsældarlegast af þeim
stöðum sem eg heimsótti auk
þess sem Einarsfjörðurinn, er
þeir standa við, er og hefur
verið íslaus. En allt um það
fannst mér mest til um að
heimsækja Brattahlíð og >á
sérstaklega að standa á rúst-
um hinnar nýfundnu Þjóð-
hildarkirkju, sem Eiríks saga
rauða segir svo skilmerkilega
frá. Þær eru enn eitt dæmi
um sannfræði íslendinga-
sagna, sem fornfræðingar
okkar eru stöðugt að vefengja.
Eg ferðaðist á vegum Flug-
félags Islands í hinni síðustu
hópferð þeirra til Narssarsuaq
á þessu sumri. Mér er það
mikil ánægja að geta sagt að
frammistaða þess í þessari
fero var með ágætum, sér-
staklega vegna þess að eg hefi
á undanförnum árum stund-
um sett útá frammistöðu þess
á öðrum sviðum. Ferðin var
vel skipulögð og öll fram-
kvæmd hennar, af hálfu Flug-
félagsins, í góðu lagi. Ferðin
er hæfilega löng og ferðirnar,
sem boðið er upp á innan
Grænlands, skemmtilegar. —
Ferðin inn á jökul var nokkuð
erfið en úr þvi má bæta án
þess að skerða ferðina. Svo
fannst mér málakunnátta ann-
ars leiðsögumannsins i ring-
asta lagi. Það var mér, sem
íslending, til mikillar á-
nægju að verða þess áþreifan-
lega var, hvar maður kom,
að Flugfélag íslands hefur á-
unnið sér traust og virðingu
allra þama í Grænlandi og að
það nýtur þar almennra vin-
sælda. Islenzku flugmennirnir
eru taldir óvenju hæfir og
sumir taka það djúpt í ár-
inni að telja þá í sérflokki
hvað Grænlandsflug snertir.
Auðvitað eiga aðrir áhafnar-
meðlimir sína hlutdeild í
þessu hrósi. Af hálfu danskra
yfirvalda hefur gætt tölu-
verðrar tregðu í að veita Flug
félaginu aukin réttindi til
Grænlandsflugs og má segja
að það sé ekki óeðlilegt að
þau vilji láta eigin flugfélög
sitja að því. Eg tel að Flug-
félagið sé þegar vel á veg
komið með að sigrast á þess-
ari tregðu með því að sýna
og sanna að aðrir geta ekki
staðið því á sporði á þessum
erfiðu flugleiðum.
Hótelið í Narssarsuaq, sem
hópar Flugfélagsins búa á er
rekið af dönskum aðilum og
þar á það einnig á brattann
að sækja. Brezkt flugfélag
heldur einnig uppi hópferðum
á þessar slóðir og virðist hafa
þar algerðan forgangsrétt. —
Húsnæði hótelsins eru her-
skálar frá síðari heimsstyrj-
öld og eru þeir í tveimur
samstæðum. I annarri er veit-
ingasalur, mjög þokkalegur,
og nokkur sæmileg gistiher-
bergi og í þeim bjó brezkur
hópur. I hinni, sem er mun
stærri, bjó Flugfélagshópurinn
og þar var allur aðbúnaður
afar frumstæður. Eg vil skjóta
því hér inn að útlendingar
eru í yfirgnæfandi meirihluta
í þessum Grænlandsferðum
Flugfélagsins. Það er knýj-
andi nauðsyn að ráða bót á
þessu ástandi þó ekki væri
annað en fjarlægja fornfá-
lega hermannabedda og setja
sæmileg rúm í staðinn og svo
borð í hvert herbergi. Okkur,
sem vorum þarna í bliðskapar
veðri, var svo sem engin
vorkun en ekki vildi eg þurfa
að hýrast í þessum húsakynn-
um daglangt þegar illviðri
hamla ferðum. Mér er kunn-
ugt um að ráðamenn Flug-
félagsins hafa gert tilraunir
til að fá bætt úr þessu ástandi
en árangurslaust fram að
þessu. Vonandi skilst forráða-
mönnum hótelsins að stundar-
hagnaður er ekki til frambúð-
ar.
Okkur íslendingum hefur
oft verið núið um nasir að
við kunnum lítt til góðra siða
og þá ekki sízt veitingamönn-
um og gestgjöfum. Á hótelinu
í Grænlandi sá eg þó frammi-
stöðu, sem mér satt að segja
blöskraði. Við máltíðir sat
hótelstjórinn ásamt tveim
starfsmönnum sinum, túlk og
afgreiðslustúlku í minjagripa-
búð, við endann á löngu borði.
Síðasta kvöldið var fyrsta
kjötfatið borið til hans. Þessi
þrenning hlóð diska sína fyrst
og sendi það svo til gestanna.
Samband danskra veitinga-
manna ætti að gefa þessum
manni einhverskonar „Óskars
verðlaun".
— íþ róffir
Framh. af bls. 22
I»orteinn I>orsteinsson, KR, 55,6
Geir V. Guðjónsson, ÍR, 58,9
Jón Þorgeirsson, ÍR, 59,2
190 m. hlaup stúlkna:
BigriSur Sigurðardóttir, IR, 13,3
Helga ívarsdóttir, HSK, 13,4
Halldóra Helgadóttir, KR, 13,5
Lilja Sigurðardóttir, HSÞ, 13,6
200 m. hlaup stúlkna:
Sigriður Sigurðardóttir, ÍR, 27,6
(ísl. met).
Lílja Sigurðardóttir, HSÞ, 28,7
Þórdis Jónsdóttir, HSÞ, 29,5
Linda Rikharðsdóttir, ÍR, 29,8
80 m. grindahlaup stúlkna:
Sigríður SigurðardótUr, ÍR, 13,2
(isl. met)
Linda Ríkharðsdóttir. ÍR, 14,2
Jytte Moestrup, ÍR, 14,3
Hástökk stúlkna:
Guðrún Óskarsdóttir, HSK, 1,40
Sigríður Sigurðardóttir, ÍR 1,35
Hélga ívarsdóttir, HSK, l,3tí
Langstökk stúlkna:
Sigríður Sigurðardóttir, IR. 5.32
(isl. met)
Þórdís Jónsdóttir, HSÞ, 4,62
Maria Haukdóttir, ÍR, 4,60
Helga ívarsdóttir, HSK, 4,41
Kringlukast stúlkna:
Dröfn Guðmunddóttir, Breiðabl. 28,71
Ása Jacobaen, HSK, 27,64
Sigrún EinarsdótUr, KR, 27.41
HHn Torfadóttir, ÍR. 25.93
Spjótkast stúlkna:
Elísabet Brand, ÍR, 38,10
Sigrlður Sigurðardóttir, ÍR, 27,77
Ingibjörg Aradóttir, USaH. 22,59
Hlín Torfadóttir, ÍR, 18,88
100 m. hlaup drengja:
Einar Gíslason, KR, 11,0
Ólafur Guðmundsson, KR. 114
Guðmundur Jónsson, HSK, 11,6
Gestur Þorsteinsson, UMSS, 11,9
400 m. hlaup drengja:
Ólafur Guðmundsson, KR. 52,4
Halldór Guðbjörnsson, KR. 55,0
800 m. hlaup drengja:
Halldór Guðbjörnsson, KR, 2:01,8
Ólafur Guðmundsson, KR, 2:08,2
Marinó Eggertsson, UMÞ, 2:14,3
Jóhann Guðmundsson, USAH, 2:25.5
110 m. grindahlaup drengja:
Þorvaldur Benediktsson, HSS, 16,5
Sigurður Ingólfsson, Á, 17,7
Hástökk drengja:
Sigurður Ingólfsson, Á, 1.81
Bjarki Reynisson, HSK, 1,65
Ársæll Ragnarsson, USAH, 1,66
I.angstökk drengja:
Ólafur Guðmundsson, KR, 6,74
Gestur Þorsteinsson, UMSS, 6.51
Guðmundur Jónsson, HSK, 6,35
Geetur: Einar Gíslason, KR, 6,45
Kringlukast drengja:
Guðmundur Guðmundsson. KR. «2,95
Sigurður Harðarson, Á, 40,35
Óiafur Guðmundsson, KR, 39,55
Sig. Ingóifsson, Á, 36,66
Spjótkast drengja:
Ólafur Guðmundsson, KR, 39,81
Kúluvarp drengja:
Guðmundur Guðmundsson, KR, 14,14
Sigurður Ingólfsson, Á, 12,82
Ólafur Guðmundsson, KR, 12,39
100 m. hlaup unglinga:
Kjartan Guðjónsson, KR, 11,4
Jón Ingi Ingvarsson, USAH. 11,5
Baldvin Kristjánsson, UMSS, 12,0
Ingimundur Ingimudarson, HSS, 12,3
400 m. hlaup unglinga:
Valur Guðmundsson, KR, 523
Gunnar Karlsson, HSK, 54,7
Kjartan Guðjónsson, KR, 54,8
1500 m. hlaup:
Jón H. Sigurðsson, HSK, 4-20,4
Vaiur Guðmundsson, KR, 4:24,6
Gunnar Karisson, HSK, 4:28,7
Ingim. Ingimundarson, HSS. 4,50,9
3000 m. hlaup unglinga:
Jón H. Sigurðsson, HSK, 9:49,7
Valur Guðmundsson, KR, 10:49,5
Páll Pálsson, KR, 11:21,5
Kringlukast unglinga:
Sigurþór Hjörleifsson, HSH. 40,03
Kjartan Guðjónsson, KR, 38,25
Ari Stefánsson, HSS, 32.95
Sigurður Sveirtsson, HSK, 28,97
Spjótkast únglinga:
Kjartan Guðjónsson,J KR, W.40
Sigurður Sveinsson, HSK. 42,67
Halldór Jónasson, ÍR, 39,75
Kúluvarp unglinga:
Kjartan Guðjónsson, KR, 13,51
Sigurþór Hjörleifsson, HSH. 13,00
Ari Stefánssón, HSS, 12,77
Sleggjukast unglinga:
Jón Ö. Þormóðsson, ÍR, 48 72
Kjartan Guðjónsson, KR, 33,72
Halldór Jónasson, ÍR, 19,54
Háistökk unglinga:
Halldór Jónasson, ÍR, 1,70
Jón Ingi Ingvarsson, SAH. 1,70
Kjartan Guðjónsson, KR, 1,50
Langstökk unglinga:
Kjartan Guðjónsson, KR, 6 44
Halldór Jónasson, ÍR, 6,19
Guðbjartur Gunnarsson. HSH, 5,93
Ingim. Ingimundarson, HSS 5,89
Þrístökk unglinga:
Sigurður Sveinsson, HSK, 13,69
Kjartan Guðjónsson, KR, 12,99
Halldór Jónasson, ÍR, 12,28
Ingim. Ingimundarson, HSS, 12,11
Sigurður Dagsson, Á. keppti sem
gestur og stökk 13,64. Sigurður Hjör-
leifsson, HSH, keppti einnig sem gest
ur og stökk 13,56 m, sem er nýtt
sveinamet.
Sigríður Sigurðardóttir, ÍR, hlaut
flest stig stúlkna og hlaut bikar til
eignar, en Kjartan Guðjónsson, KR,
varð stigahæstur í flokkum karla.
Stig voru reiknuð þanmg. að fyrsti
maður hlýtur 5, arniar maðui 3, þriðji
2 og fjórði 1 stig.
— Tilraunabann
Framh. af bls. 13
stæður. Þó kemur til enn ein,
sem e.t.v. kann mestu máli að
skipta. Gagnflaugakerfi er á-
kaflega flókið, og það verður
að reyna með tilraunum.
Kerfi, sem aðeins byggir á hug
myndum og kenningum....
það er mjög líklegt, að við
gleymum einhverju smáatriði
á pappírnum, og því muni
varnarkerfið ekki verka. Þess
vegna verðum við að gera til-
raunir“.
Er Sovétríkjunum
treystandi?
Þótt það muni álit flestra,
sem til var leitað, að Sovétrík-
in muni halda gerða samninga,
þá þykir sumum það orka tví-
mælis. M.a. segir Strauss, fyrr
verandi formaður kjarnorku-
málanefndar: „Að því má
víkja, að það er Andrei Gro-
myko, sovézki utanríkisráð-
herrann, sem undirritar sam-
komulagið.... fyrir 10 mán-
uðum sat sami maður í skrif-
stofu forseta vors, og fullviss-
aði hann um ákveðin atriði
(að engar árásareldflaugar
væru á Kúbu), fyrir hönd rík-
isstjórnar sinnar. Skömmu síð
ar lýsti forsetinn (Kennedy)
ummælum Gromykos, og
sagði, að þau væru helber ó-
sannindi. Það er athyglisvert
tímanna tákn, að við skulum
nú semja við þann mann, sem
þannig hefur komið fram við
æðsta embættismann vorn“.
Síðustu orð Tellers um þetta
mál voru: „Ég tel, að skyn-
samlegur undirbúningur sé
bezta leiðin til að hindra styrj
öld.... og, þar sem þessi
samningur mun veikja að-
stöðu okkar, þá heV ég að
hann auki á líkurnar fyrir
styrjöld".
— Utanríkisnefnd
Framh. af bls. 1
að formleg skýrsla yrði lögð
fram á fundi öldungadeildarinn-
ar, og þar myndi glögglega
koma fram túlkun Bandaríkja-
stjórnar á samkotnulaginu.
Sagði formaður, að í skýrsl-
unni kæmi m.a. fram að í því
tilfelli, að um væri að ræða
vopnaða árás, sem stofnaði mikil
vægum hagsmunum Bandarikj-
anna í hættu, væri það algerlega
undir þeim komið hvar — og
hvenær þeir beittu kjarnorku-
vopnum.
Ýmsir áhrifamenn, m. •.
Eisenhower, fyrrverandi forsetL
hafa lagt á það áiherzlu, að
Bandaríkjastjórn verði ekki
skuldbundin af ákvæðuim sam-
komulagsins ef til styrjaldar
komi.
Fulbright sagði ennfremur
eftirfarandi atriði koma fram í
skýrslunni til tryggingar:
1. Tilraunum neðanjarðar
verði haldið áfram.
2. Starfsemi kjarnarannsóknar
stöðva haldi áfram.
3. Gert sé ráð fyrir að með
örskömmum fyrirvara sé unnt að
'hefja aftur tilraunir í andrúms-
loftinu, ef öryggi landsins krefst
þess eða Sovétstjórnin segir
samkoimulaginu upp.
~ su s
Framh. af bls. 18
skorti, sem verið hefur á tækj-
um til hagkvæmrar og lifandi
kennslu. Um viðbótarbyggingu
þessa er ekkert nema gott eitt
að segja svo langt sem hún nær,
en hún mun aðeins mjög skamm-
góður vermir. Að líkindum mun
viðbótarbyggingin bæta eitthvað
úr allra brýnustu neyðinni svo
framarlega sem hún kemst í notk
un á næstunni. Meinið er, að
framkvæmdir hófust allt of seint.
Viðbótin mun aðeins bæta lítil-
lega þau vandræði, sem þegar
hafa skapast, en alls ekki leysa
þann vanda er fylgir sívaxandi
nemendafjölda með ári hverju.
Hér má því alls ekki láta stað-
ar numið. Fyrirheit hafa verið
gefin um nýja menntaskólabygg-
ingu á næstunni, en fyrirheit
eru ekki nóg, framkvæmdimar
verða að tala. Ég skora því á yfir
völdin, að láta hendur standa
fram úr ermum, hefja fram-
kvæmdir hið bráðasta, sníða
stakkinn ekki of þröngan, horfa
lítið eitt fram á veginn, þannig
að sömu vandræðin myndist
ekloi í náinni framtíð.
Páll Bragi Kristjónssoo.
ísafoldar