Morgunblaðið - 04.10.1963, Blaðsíða 12

12
MORCUN BLAÐIÐ
Föstudagur 4. okt. 1963.

Crtgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arm Garðar Kristinsson.
Útbreiðsiustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Að^lstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakib.
FLOKKUR
A FLÆÐISKERI
I7ramsóknarflokkurinn er í
* dag staddur á flæðiskeri.
Hann rauf stjórnarsamvinn-
una við Sjálfstæðisflokkinn
vorið 1956 til þess að taka
kommúnista með sér í vinstri
stjórn. Sú ríkisstjórn átti að
leysa öll vandamál í samráði
við „vinnustéttirnar" og
verkalýðssamtökin, stöðva
verðbólguna og stuðla að upp
byggingu og framför í þjóðfé-
laginu. En allir muna hvernig
þetta tókst. Vinstri stjórnin
gafst upp á miðju kjörtíma-
bili. Hermann Jónasson stökk
fyrir borð af stjórnarskút-
unni og lýsti því yfir að innan
vinstri stjórnarinnar væri
ekki samstaða um nokkurt
úrræði til þess að ráða fram
úr þeim vandræðum og öng-
þveiti, sem ræfildómur stjórn
arinnar hafði leitt yfir þjóð-
ina.
Þetta er í örfáum dráttum
sorgarsaga vinstri stjórnar-
innar sálugu. Síðan hún rofn-
aði hefur Framsóknarflokk-
urinn engan bandamann átt
í íslenzkum stjórnmálum,
nema hinn Moskvustýrða
kommúnistaflokk. Leiðtogar
Framsókifermanna hafa reynt
að efla kommúnista með öll-
um hugsanlegum ráðum. Þeir
hafa stutt þá til valda innan
heildarsamtaka verkalýðsins,
og einstakra verkalýðsfélaga,
þeir hafa kosið þá í trúnaðar-
stöður á Alþingi og haft við
þá nána samvinnu í stríðinu
gegn jafnvægi íslenzkra efna-
hagsmála.
Stjórnmálaflokkur sem ber
slíkar syndir á bakinu er vissu
lega á flæðiskeri staddur.
Framsóknarflokkurinn er í
dag jafn gersamlega úrræða-
laus og hann var þegar hann
hafði forystu í vinstri stjórn-
inni. Hann skammar Viðreisn
arstjórnina fyrir ráðstafanir
hennar, sem kornu í veg fyrir
það hrun, sem við blasti þeg-
ar vinstri stjórnin gafst upp.
Hann hefur barizt ofstækis-
fullri baráttu gegn hvers kon-
ar viðleitni núverandi ríkis-
stjórnar til þess að treysta
grundvöll efnahagslífsins og
tryggja framtíð þjóðarinnar.
í öllum málflutningi Fram-
sóknarmanna síðastliðin 5 ár
örlar hvergi á sjálfstæðri til-
raun til þess að marka ábyrga
stefnu gagnvart vandamálum
þjóðfélagsins. Leiðtogar Fram
sóknarflokksins hafa látið við
það eitt sitja að hamast gegn
öllu sem Viðreisnarstjórnin
hefur gert.
ÁRANGUR
NIÐURRIFS-
IÐJUNNAR
¥ Tm það blandast engum hug
^ ur að Viðreisnarstjórnin
náði því höfuðtakmarki
með efnahagsmálaráðstöfun-
um sínum að bægja frá hruni
því, sem við blasti þegar
vinstri stjórnin skildi við.
Hún náði jafnvægi í íslenzk-
um efnahagsmálurn, sem
hafði í för með sér stórbætta
gjaldeyrisaðstöðu, aukið láns
traust þjóðarinnar, stóraukna
framleiðslu og einstæða vel-
megun alls almennings.
Sú staðreynd verður því
miður ekki sniðgengin að nið-
urrifsiðjan sem stjórnarand-
stæðingar, Framsóknarmenn
og kommúnistar, hafa fyrst
og fremst staðið fyrir, hefur
borið uggvæglegan mikinn ár
angur. Nýtt kapphlaup hefur
verið hafið milli kaupgjalds
og verðlags. Af því hefur leitt
vaxandi dýrtíð. Gagnvart
þessum vanda stendur nú
þing og þjóð. Viðreisnarstjórn.
in mun að sjálfsögðu ráðast
gegn honum af kjarki og I
manndómi, segja þjóðinni
sannleikann um ástandið eins
og hún gerði þegar hún tók
við gjaldþrotabúi vinstri
stjórnarinnar. — íslendingar
skildu þá að nauðsyn bar til
þeirra ráðstafana, sem gerðar
voru og þeir munu á sama
hátt styðja Viðreisnarstjórn-
ina, sem þeir nýlega hafa
vottað öruggt traust í almenn
um alþingiskosningum, til
þess að ráða fram úr vandan-
um.
SINFÖNÍU-
HLJÓMSVEITIN
CJinfóníuhljómsveitin er nu
^ að hefja vetrarstarfsemi
sína. Fyrstu almennu tónleik-
ar hennar hér í Reykjavík
verða um miðja næstu viku.
Hljómsveitin hefur þegar
haldið nokkra hljómleika ut-
an borgarinnar við ágætar
undirtektir. Er vissulega
mjög vel farið að hljómsveit
in ferðist um landið og gefi
almenningi þar kost á að
njóta góðrar hljómlistar.
Viðfangsefni hljómsveitar-
innar á komandi vetri verða
hin fjölbreyttustu. Hún mun
flytja verk eftir erlend og
innlend tónskáld og leggja

ttTA N ÖR HE :IMI
Saratta Kínverja og
Rússa um Sinkiang
KÍNVERJAR og Rússar
hafa um langt skeið deilt um
Sinkiang, víðáttumikið og
auðugt landamærahérað, þótt
fáar sögur hafi farið af þeirri
baráttu fyrr en allra síðustu
vikur. Yfirhtsgrein sú um
þetta efni, sem hér fer á eftir
er tekin saman hjá China
Reporting Service í Hong
Kong af Bertram Jones,
blaðamanni, sem lengi hefir
ritað um kínversk málefni,
fyrir ýmis brezk blöð.
HONG KONG — CRS — Þótt
leynt hafi farið, hefir lengi ver-
ið grunnt á því góða milli kín-
verskra kommúnista og Sovét-
stjórnarinnar, vegna víðáttumik-
ils og auðugs landflæmis í Mið-
Asíu, sem báðir aðilar sækjast
eftir — Sinkiang héraðs — en
nú eru þessar deilur komnar upp
á yfirborðið, svo að enginn þarf
að efast lengur.
Stjórnin í Peking hefir meðal
annars sakað Sovétstjórnina um
— svo að ekki sé meira sagt
— óviðurkvæmilega afskipta-
semi af málefnum héraðs þessa,
og þegar betur er að gáð, verð-
ur ljóst, að þetta landflæmi hef-
ir um langan aldur verið vett-
vangur reipdráttar þessara aðila
á sviði efnahags- og stjórnmála.
Undanfarin tvö ár hefir hvað
eftir annað spurzt hingað og
víðar, að komið hafi til upp-
reisna og átaka á sléttunum í
Sinkiang, en skort hefir stað-
festingu á slíkum fregnum þar
til fyrir skemmstu.
Reynt að velta Kínverjum
úr sessi.
Snemma í september bar út-
varpið í Peking það á Rússa
með mikilli gremju, að þeir
hefðu gert tilraun til að steypa
Kínverjum úr valdastóli í Ili,
sem er ein aðalborgin í sam-
nefndum hluta Sinkangs. Sagt
var í opinberri tilkynningu kín-
verska kommúnistaflokksins, að
í apríl og maí 1962 hefðu Sovét-
ríkin beitt „stofnunum og starfs
liði“ sínu í Sinkiang til alls kon-
ar undirróðursstarfa, og „hvatt
og þvingað tugþúsundir Kín-
vaxandi áherzlu á að kynna ís
lenzka hljómlist.
Það er ánægjulegt að að-
sókn að hljómleikum Sin-
fóníuhljómsveitarinnar hefur
farið mjög vaxandi síðustu
árin. Almenningur í landinu
sýnir þannig aukinn áhuga á
sígildri tónlist. Er það vissu-
lega vel farið og ber vott um
að tónlistarsmekkur lands-
manna sé að þroskast. Sin-
fóníuhljómsveitin er merki-
leg menningarstofnun. Hún
er einn þeirra frjóanga, sem
ber vott þess gróanda, sem nú
rlkir í íslenzku lista- og
menningarlífi.
verja" til að fara yfir landa-
mærin og inn í Sovétríkin.
Útvarpið í Peking bætti því
við, að þrátt fyrir kröfur Kín-
verja hefðu Sovétríkin neitað að
senda þessa „kínversku borgara“
heim og borið við „mannúðar-
ástæðum".
Þessi siðasta kvörtun kann að
vera raunverulega ástæðan fyr-
ir því, að Pekingstjórnin hefir
hug á að vekja athygli á þessu
máli um þessar mundir. Aðeins
viku áður birtist í heimsblöð-
unum frétt frá Moskvu, sem*
sögð var höfð eftir „öruggum
sovézkum heimildum“, er stað-
festu mikla flutninga flótta-
manna frá Kína til Mið-Asíu.
Sagt var, að „þúsundir Kínverja,
sem voru mjög illa haldnir“
hefðu komið til Tadzakistan,
Kirgizíu og Kazakstan frá Sin-
kiang.
Matvælaflutningum var
mótmælt
í báðum þessum fréttum var
getið atviks, sem flóttamaður
frá Sinkiang sagði frá á síðasta
ári, en hann skýrði svo frá, að
Uigurar, Uzbekar og Kazakar,
en allir þessir kynþættir eru
múhameðstrúar, hafi mótmælt
því sumarið 1962, að matvæli
væru flutt frá Sinkiang til Kína.
Samkvæmt frásögr þessari skutu
kínverskir hermenn á mótmæla-
göngu þá, sem farin var í þessu
sambandi, og biðu 12 manns
bana. Daginn eftir söfnuðust
múhameðstrúarmennirnir hins
vegar saman á ný, fóru mótmæla
göngu til ræðismannsskrifstofu
Rússa í Ili (sem einnig kallast
Kuldja) og kröfðust vopna til
að „stökkva Kínverjum úr
landi.“
Sovétræðismaðurinn neitaði
að veita mönnum umbeðna að-
stoð og réð múhameðstrúar-
mönnum til að veita kínversk-
um yfirvöldum landsins stuðn-
ing sinn. Samtök þessi voru síð-
an lögð niður, að því er heim-
ildarmaðurinn sagði. En þótt
sovézki ræðismaðurinn hefði
neitað um vopn til baráttu gegn
Kínverjum, lokuðu þeir skömmu
síðar ræðismannsskrifstofum
sovétstjórnarinnar í Kuldja og
Urumchi, án þess að gefa nein-
ar skýringar á þeim ráðstöfun-
um-
Vettvangur tveggja
alda togstreitu
Þessi tíðindi öll gera það þess
vert, að flett sé til baka nokkr-
um blöðum sögunnar, svo að
unnt sé að átta sig á því, sem
áður hefir verið að gerast í Sing-
kian, þessu 1,6 milljóna ferkíló-
metra flæmi auðna og fjalla vest
an við Kína. Það er einn mikil-
vægasti þátturinn í þessu, að
efnahagsstoðir landsins hvila
á baðmull, hveiti, olíu, járni,
stáli, uranium, kvikfjárrækt og
nautgriparækt og — upp á síð-
kastið — á nokkrum léttum iða-
aði.
Um tveggja alda skeið hefir
Sinkiang verið einn af allmörg-
um vettvöngum togstreitunnar
milli Rússa og Kínverja, en
einkum voru átökin mikil, þeg-
ar veldi Manchukeisaranna var
farið að hnigna, enda tókust
Rússum þá að ná slíku tangar-
haldi á þessu flæmi þá, að þeir
réðu þar eiginlega lögum og lof-
um.
Segja má, að Kínverjar hafl
ráðið lögum og lofum á tíma-
bilinu frá 1812-1885, en frá 1933
-49 gætti áhrifa Sovétstjórnar-
innar miklu meira. Á árunum
1944 til 1949 voru gerðar marg-
ar uppreisnartilraunir gegn kín-
verskum stjórnarvöldum, og voru
það menn af öðrum þjóðflokk-
urn en kínverskum, sem að þeim
stóðu með þöglu samþykki
Rússa og stuðningi þeirra, þvi
að þeir vildu að minnsta kosti
. rðhalda fótfestu sinni í Sinkiang
að nafninu til.
Mao Tse-tung kemur til
sögunnar
Undir handleiðslu Rússa var
komið á fót „Austur-Túrkestan-
lýðveldinu", sem var mótsnúið
Kínverjum, en það átti sér ekki
Framh. a bls. 10
Kort af Sinkiang og umhverfi