Morgunblaðið - 12.11.1963, Blaðsíða 21

í>riðjudagur 12. nóv. 1963
MORGUNBLAÐIÐ
21
Ngo Dinh Nhu — bróöir hans, Diem, forseti — og Van Minh, hershöfðingi, sem nú hefur tekið völdin með byltingu.
Ngo-
Dinh
Diem
Þ A Ð var lágskýjað og
þungbúið, er Allrasálna-
messa — Dagur þeirra
dauðu, eins og sumir ka-
þólikar nefna hann — rann
upp í Saigon. Púðurreyk-
urinn steig hægt til him-
ins. Fyrir framan Gia Long
höll voru um 20 skriðdrek-
ar, sem beindu skeytum
sínum að henni. Öðru
hverju sáust blossar í höll-
inni, en alls stóð hríðin að
henni í tvær og hálfa
klukkustund.
Loks, kl. 6.43 að morgni,
var dreginn upp hvítur
fáni, og byssurnar þögn-
uðu. Landgönguliðar úr
sjóhernum héldu inn í höll-
ina.
Þeir tveir fangar, sem
þeim lá mest á hjarta að
ná, Ngo Din Diem, forseti,
og bróðir hans, Ngo Din
Nhu, voru þar þó hvergi.
Hétt áður en hvíti fáninn
hafði verið dreginn að hún,
höfðu þeir báðir klæðzt
prestsskikkjum, og leitað
undankomu um leynigöng.
Þremur klukkustundum
síðar fundu hermenn þá í
kaþólsku kirkjunni í Cho-
lon, systurborg Saigon. Her
mennirnir óttuðust, að þeir
kynnu aftur að komast und
an, og þeir tóku því rétt-
lætið í sínar hendur: Diem
fannst með kúlu í höfðinu;
Nhu var barinn, og síðar
stunginn til bana.
(Byltingarráðið heldur þyí
fram, að þeir hafi framið
sjálfsmorð. í fyrs'tu tilkynn-
ingunni um það sagði, að þeir
hefðu tekið eitur; síðar var
sagt, að þeir hefðu skotið sig.
Hvorug sagan er sennileg, því
að rómversk-kaþólskir menn
telja sjálfsmorð ófyrirgefan-
lega synd).
Þannig lauk 8 ára og 6 daga
valdaferli Ngo-fjölskyldunnar
— fjölskyldu, sem var í senn
ákveðin, þrjózk og samheldin,
og neitaði jafnvel að gefast
upp, þótt hún hefði beðið ó-
sigur. Ngo-ættin hefur raun-
verulega storkað örlögunum,
allt frá því, að herinn í S-
Vietnam gerði árangurslausa
byltingartilraun í nóvember
1960. Að því er fréttamenn
segja, þá hefur fall ættarinnar
legið í loftinu undanfarnar
vikur, því að hún hafði ekkert
gert til að lægja ófriðaröld-
urnar innanlands.
Siesta — bezti tíniinn
Byltingin hófst í hvíldar-
tímanum eftir hádegið, siesta,
á Allraheilagramessu, 1. nóv-
ember. Sá dagur er helgidag-
ur fólks af báðum megintrú-
arbrögðum landsins. Flestir
voru nýkomnir heim frá ár-
degismessu.
í Gia Long höll dottuðu
margir varðanna, en inni
hvíldust Diem og Nhu. Klukk-
an var stundarfjórðung yfir
eitt — tíminn tilvalinn til að
gera byltingu.
Enginn vafi leikur á, að hún
var vel skipulögð, og hún var
snögg, ákveðin og árangurs-
rík. Hermenn 7. deildar land-
hersins streymdu skyndilega
inn í borgina að norðanverðu
(þeir áttu að vera rúma 100
km fyrir norðan Saigon), og
lokuðu þegar veginum að Tam
Son Nhut flugvellinum. Síðan
bættust við þrjár deildir land-
gönguliða sjóhersins, sem voru
þjálfaðir af Bandaríkjamönn-
um á sínum tima. Þeir voru
síðan í fremsta flokki bylting-
armanna næstu 18 stundirnar.
Hermennirnir tóku strax
stefnuna til miðborgarinnar.
Einstöku hermenn, vinveittir
Diem, reyndu að veita við-
nám, en máttu sín lítils. Það
var ekki fyrr en uppreisnar-
menn nálguðust Rue Catinat,
aðalgötuna, og Caravelle-
gistihúsið (aðsetur blaða-
manna), að verulegrar and-
spyrnu tók að gæta. Einn
fréttamaður, sem horfði á,
segir svo frá:
Þannig gekk það til
„Kl. 13.15 náðu byltingar-
menn lögreglustöðinni, og ein
angruðu Cholon, en um leið
tóku fótgönguliðar flotastöð-
ina við Saigonána. Þrem-
ur stundarfjórðungum síðar
komu verðir Diem upp gadda-
vírsgirðingu við Gia Long
höll; skömmu síðar komu
skriðdrekar og hermenn á
vettvang til að reyna að ráða
niðurlögum uppreisnarmanna.
15.30 — Kl. 15.30 stóð skot-
hríð skriðdreka Diems hæst.
Vegfarendur leituðu í skyndi
hælis innan dyra; konur grétu
og veinuðu. Ég sá mann nokk-
urn, sem kom hjólandi, fleygja
sér í göturæsið, þegar trjá-
greinar féllu allt umhverfis
hann. Síðan stóð hann upp aft
ur og hjólaði áfram. Brátt
ómaði skothríðin um alla mið-
borgina, og tvær orustuflug-
vélar skutu eldflaugum að
höllinni. Þeim mætti skothríð
frá húsaþökum og frá ánni.
Sprengjuvörpur voru notaðar
í borginni.
Er smá hlé gafst, sá ég börn
tína upp skothylki af götun-
um.
16.30 — Kl. 16.30 komu upp-
reisnarmenn með stórskotalið.
Ég var spurður: Hver er að
skjóta á hvern? Þá var ljóst,
að uppreisnarmenn stóðu
betur að vígi. Þeir tóku á sitt
vald útvarpsstöðina, og hófu
strax að útvarpa. „Dagurinn,
sem fólkið hefur beðið eftir,
er runninn upp“, sagði þulur-
inn, og hafði eftir orð Duong
Van Minh, hershöfðingja, sem
stóð að byltingunni. „í átta
ár hafa íbúar Suður-Vietnam
þjáðst undir ógnarstjórn
Diems, en nú hefur herinn
komið til hjálpar“. Á milli
slikra tilkynninga voru leikin
twist- og cha-cha-lög, sem
Diem hafði áður bannað, skv.
ósk frú Nhu.
5 mínútna frestur
17.00 — Kl. 17.00 hringdi
Van Minh (hann var gerður
hermálaráðunautur Diems í
desember sl.) til forsetans, og
gaf honum 5 mínútna frest til
að gefa sig fram. Hann bauð
að tryggja frelsi bæði Diems
og Nhu. Diem skellti á.
Mikil skothríð stóð alla nótt
ina. Umsátin um höllina hófst
fyrir alvöru, er kirkjuklukkur
hringdu 4 að morgni. Skrið-
drekar, 16 talsins, hófu skot-
hríð á hana. Sjálflýsandi vél-
byssukúlur flugu inn um hall-
argluggana.
Uppgjöf
Er hvíti fáninn birtist, ærð-
ist fólkið.
Þúsundir manna hlupu að
höllinni, og æptu: „Frelsi —
lengi lifi herráðið“. Sumir
klifruðu upp á skriðdrekana,
og föðmuðu hermennina. Fólk
ið æddi um göturnar og rændi
m.a. og eyðilagði bókabúð
Ngi Din Thuc, erkibiskups,
bróður forsetans. Leitað var
með logandi Ijósi í skrifstof-
um stjórnarblaðanna, þ.á.m.
„Times of Vietnam", sem gef-
ið er út á ensku, en bandarísk
kona, Ann Gregory, er með-
eigandi í því (Maður hennar,
frægur fyrir kynni sín og sam
starf við Diem, var í Tókióý.
Fólkið var gleðidrukkið.
Búddatrúarmenn flykktust
að musterunum til að fagna
leiðtogum sínum, sem leystir
höfðu verið úr haldi. Sumir
munkanna voru illa á sig
komnir, veikburða og sjúkir.
Ró í gistihúsinu
í stærsta gistihúsi borgar-
innar, Caravelle, gekk allt
sinn vana gang, að mestu.
Yfirþjónninn baðst að vísu af-
sökunar á smátöfum, og sagði,
að nokkrir þjónanna Væru á
götum úti, að fagna bylting-
unni. Stúlkurnar, sem sækja
barinn þar á kvöldin, skiptu
fljótlega um kjóla, en undan-
farið hafa þær orðið að ganga
í hvítum kjólum, nær því ein-
kennisbúningum, skv. skipan
frú Nhu. Á götunni fyrir utan
lágu nokkur lík.
18 broderaðir kjólar
Ég fór inn í höllina rétt á
eftir hermönnunum. Við lögð-
um leið okkar um gat á einum
hallarveggnum, 6 þumlunga
þykkum. Hermenn gengu með
kertaljós um móttökuherberg-
in, þar sem leifar af silkiklædd
um húsgögnum og krystalls-
ljósakrónum lágu um allt. í
íbúð frú Nhu, en hún hafði
þrjú herbergi til einkaafnota,
fundum við gamlar ræður
hennar og myndir af fjölskyld
unni. í klæðaskáp hennar sá
Framhald á bls. 23.