Morgunblaðið - 12.11.1963, Blaðsíða 18

18
-Trv
\XI
MÖRGUNBLAÐIÐ Þriðjudagur 12. nóv. 1969
»''' ^ -r ■-h?i
En þeir Ryder, Prytz og Flens-
borg höfðu komið því til leiðar,
að Hallormsstaðaskógur var
girtur og friðaður og Vaglaskóg-
ur keyptur, til þess að forða hon-
um frá illri meðferð og yfirvof-
andi eyðingu. Hann var svo girt-
ur ásamt hluta úr Hálsskógi árið
1909.
Friðun skóglenda sýndi brátt,
að skóglendin tóku miklum
stakkaskiptum á skömmum
tíma, en árangur af gróðursetn-
ingu erlendra trjáa virtist von-
um seinni. Því varð það árið
1913, að haett er algerlega við
gróðursetningu, en hinum lit’.u
fjármunum, sem skógræktar-
stjórinn hafði til umráða, var
beint til þess að friða skóglendi
og kjarr. Þessari stefnu er svo
haldið áfram fram til 1935, eða
í rösk 20 ár. Á þeim tíma var
ekkert gróðursett af barrtrjám
nema nokkur hundruð af
Af þeirri reynslu, sem feng-
izt hefur af gróðursetningu barr-
trjáa, bæði á tímabilinu frá 1399
til 1913 og frá 1935 og fram að
þessu, er svo ljóst sem veróa má,
að hér er unnt að rækta fjölda
trjátegunda til viðarframleiðslu
með ágætum hagnaði.
Nú eru árlega aldar upp allt
að 1,5 milljónir plantna á hverju
ári, og af þeim fjölda gróður-
setja skógræktarfélög landsirs
um helminginn í sín eigin lönd
og félaga sinna. Mestan hluta
hins gróðursetur Skógrækt ríkis
ins í eigin lönd, en nokkuð
er ávalt sett niður af áhugasöm-
um einstaklingum. Gróðrarstöðv
ar landsins eru nú svo stórar og
þannig reknar, að unnt er að
auka uppeldi trjáplantna tvisv-
ar eða þrisvar sinnum án þess
að framleiðslukostnaður aukizt
að sama skapi.
Með þessu plöntumagni á ári
alda menn urðu að berjast í
fátækt og nærri allsleysi við
hungur og kulda til þess að geta
haldið lífi. Því hefur farið sem
raun ber vitni, að landið er nú
ekki nema svipur hjá sjón og
gæði þess horfin í veður og vind.
Nú orðið knýr engin nauðsyn
okkur til þess að skemma landið,
en samt er það víða gert enn
fyrir skammsýni og fákunnáttu.
í annan stað er svo verið að
græða up lönd og bæta gróður
landsins með skógrækt og sand-
græðslu. En hvorugu þessu starfi
er léð það lið sem skyldi. —
Skógræktarfélögin hafa leyst
feikn mikið starf af höndum á
undanförnum árum, og þau gætu
gert enn meir, ef þau væru fjöl-
mennari. Hin frjálsa og óþving-
aða starfsemi manna er jafnan
bezt, og því eru störf skógrækt-
arfélaganna svo ótrúlega mikils
virði í sambandi við skó'”'ækt-

1

saumavélin
er einmitt fyrir ungu frúna
'A' JANOME er falleg
+Z JANOME er vönduð
Jí JANOME er ódýrust
^ JANOME er seld með afborgun
-ykr og það sem meira er. — JANOME
er sjálfvirk zig-zag saumavél,
framleidd í Japan af dverghögum
mönnum.
JANOME saumavélin er nú seld til 62
landa og allsstaðar orðið vinsælust. —
JANOME er saumavélin, sem unga frúin
óskar sér helzt.
Æskan er hagsýn og veit
hvað hún vill — hún velur JANOME.
Verð kr: 5.700,00. — Sendum í póstkröfu.
’
\
I
!
I
i
sibirísku lerki árið 1922. Þetta
voru plöntur, sem hrakizt höfðu
í gróðrarstöðinni á Hallorms-
stað frá því að þeim var sáð
árið 1913,
Af þeim orsökum, sem hér
hefur verið lýst, er mikil eyða í
skógræktartilraunir hér á landi.
Það er ekki fyrr en rétt fyr:r
síðari heimsstyrjöldina að flUtt-
ar eru til landsins ýmsar teg-
undir trjéa, sem Norðmenn voru
að reyna hjá sér, og sá innflutn-
ingur var aldrei mikid. Meðan á
styrjöldinni stóð .á innflutning-
ur trjáfræs að mestu niðri að
undanskildum smásendingum
frá Alaska. Því er það ekki fyrr
en við styrjaldarlok að nokkur
skriður kemst á innflutning trjá-
fræs og uppeldi plantna.
Þá var þess vandlega gætt, ?.ð
afla fræs frá þeim stöðum. sem
höfðu svipaða veðráttu og hér
er og álíka langan vaxtartíma
ár hvert. Hefur það tekizt /on-
um fremur en á stundum hefur
fræið verið sótt of langt aorður
á bóginn, eins og í ljós kom í
páskahretinu í vor. En það er
önnur saga og of langt mál tii
að víkja að því hér.
t
Árangur síðustu ára.
Um árangurinn af gróðursetn-
ingu barrtrjáa undanfarin 25 ár
má segja þetta. Hann er miklu
betri og lafnari en árangurinn
af fyrstu tilraununum. Áslæðan
er fyrst og fremst, að unnt hefur
verið að vanda frævalið og haga
því í samræmi við gróðurskilyrð
in hér á landi. Þegar undan er
skilið áfallið í vor, sem orsakað-
ist af ofmiklum vetrarhlýindum,
hafa vanhöld vegna vor- sumar-
og haustveðráttu verið lítii sem
engin. Og áfallið í vor kom ein-
göngu fram á þeim piönturr. og
trjám, sem sótt hafa verið ti!
norðlægra og vorkaldra staða.
Vöxtur flestra trjátegundanna
hefur verið svipaður og hann
er á þeim slóðum, sem trén hafa
verið sótt til. Mismunur á vaxt-
arhraða á ýmsum stöðum nér
innanlands er eins oft jarðvegs-
skilyrðum að kenna, og veðr-
áttu
hverju fara um 200 hektarar
lands undir skóg, og er það sann
arlega ekki stór blettur. En það
safnast þegar saman kemur, og
þegar fyrstu nýskógarnir fara að
gefa af sér virðinn mun miklu
meira verða aðhafzt, en nú við
gróðursetningu.
í
Skógrækt er nauðsyn.
Timbur og viðarframleiðsla er
hin mesta nauðsyn fyrir hverja
þjóð, því að ekkert þjóðfélag
kemst af án viðar. Á íslandi hef-
ur ávalt verið hinn mezti timb-
urskortur, og hann hefur verið
örlagaríkari fyrir þióðina á
ýmsum tímum, en matarskortur-
inn, að dómi margra manna. Þó
að tímarnir hafi breytzt hefur
timburnotkun þjóða ekki mink-
að heldur aukizt mjög. Fáir gera
sér það ljóst, að einn stærsti
liðurinn í innflutningi til lands-
ins eru skógaafurðir. Þær eru
nokkuð yfir 10% af heildarinn-
flutningi, en um 7% alls inn-
flutningsins er fyrir við og
timbur.
Af öllu því timbri, sem þjóðin
notar og mun nota, er unnt að
rækta um 90% innanlands. Vaxt-
armælingar sýna, að barrtrjá-
rækt getur verið mjög arðbær
þegar rétt er að farið. Fyrir því
hlýtur að koma að því, að ís-
lendingar rækti skóg til timbur-
framleiðslu. Ekert vit er í því
að láta senda hverja spýtu og
hvert borð langar leiðir til sjáv-
ar í Finnlandi eða Svíþjóð, setja
þetta um borð í skip, sigla með
það yfir breitt haf í marga daga,
skipa því síðan upp á fslandi og
bruna með það á bílum þangað á
land, sem á að nota viðinn, þeg-
ar samskonar viður getur vaxið
og þrifizt í flestum bj ^gðum
landsins, rétt við bæjardyr hvers
manns. Er því óhætt að fullyrða,
að það er þjóðfélagsleg nauðsyn
að rækta skóg á íslandL
í
Skuldin við Iandið.
Við íslendingar höfum nú set-
ið land okkar í nærri 1100 ár og
höfum eyðilagt það til stórra
muna af illri nauðsyn. Fyrri
ina. En þegar horft er yfir auðn-
ir landsins, blásna mela og nak-
in holt í hverri byggð, finnst
mörgum uppgræðslan ganga svo
grátlega seint. Svo seint að 1100
ár munu vart nægla til að bæta
landinu það, sem þjóðin skuld-
ar því og sjálfri sér. Og þá
mun mörgum á að hugsa, hvort
sérhver íslendingur ætti ekki að
vera skyldur til þess að inna af
höndum ákveðið verk í þágu
framtíðarinnar á einhverjum
tíma ævinnar, annað hvort með
vinnu eða með drjúgu peninga-
framlagL
í
Fylgja verður lögum
náttúrunnar.
ísland hefur blásið upp fyrir
búsetu manna, og uppblástur-
inn er afleiðing þess, að birki-
skógar urðu að !úta í lægra haldi
fyrir mönnum og skepnum. —
Náttúran fer sínar eigin leiðir
til þess að halda jafnvægi í
ríki sínu, og mennirnir verða að
þræða þær götur, ef verk
þeirra eiga að haldast og stand-
ast tímans tönn. Uppgræðsla ís-
lands er margslungið verk, og
það er ekki unnt að koma
nokkru verulegu til leiðar á því
sviði, nema með því að nota
þær plöntur til uppgræðslu,
sem bezt verja gróður og jörð
fyrir áföllum. En það eru skóg-
ar og kjörr, og skógarnir gefa
mestan arðinn um allar norður-
slóðir heims, nema á þeim stöð-
um, sem eru þrautræxtaðir og
ábornir ár hvert.
Vinur minn Valtýr Stefánsson
sagði við mig eitt sinn, að það
væri synd að sjá sólina
skína á ísland á hvei ju sumri
án þess að geta bundið orku
hennar og safnað henni saman.
Og hann sá þann kost beztan, að
láta hana skína á blöð og barr
trjáa, til þess að menn gætu
handsamað hana þegar þeir
þyrftu á henni að halda. Og
þetta voru orð að sönnu.
Gaman verður fyrir þá, sem
lesa 100 ára afmælisblað Morg-
unblaðsins að sjá, hve langt hug-
sjón Valtýs Stefánssonar hefur
miðað eftir 50 ár. H. B.
Jfekla
Austurstræti 14.
Sími 11687.
BILAEIGENDUR
Allir bílar, sem til *slands hafa flutzt,
hafa orðið ryðinu að bráð, fyrr eða
seinna, þrátt fyrir upphaflegar ryð-
varnir framleiðendanna. Þannig er það einnig með
yðar bíl. Ryðvörn þarf að endurtaka með vissu
millibili, ef hún á að koma að fullum notum.
Ryðvörn er því einn þáttur í almennu viðhaldi
bílsins, enginn bíll er of gamall eða svo illa far-
inn að ryðvörn sé ekki til mikilla bóta.
Pantið ryðvórn á bílinn yðar hjá
RYÐVÖRI
GRENSÁSVEGI 18
Sími 19945.