Morgunblaðið - 17.01.1964, Blaðsíða 10

10
R G UN B LAÐIÐ
Fostudagur 17. jan. 1964

Ctgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvaemdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Kom-áð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ctbreiðsiustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskrifturgjald kr. 80.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 emtakib.
SÍGARETTRN,
DUNGAL OG ÆSKAN
¥ áratug eða lengur hefur
Níels Dungal prófessor rit-
að og talað opinberlega um
skaðsemi sígarettureykinga.
Hann hefur skrifað hverja
greinina á fætur annarri í inn-
lend og erlend blöð og vís-
indatímarit. í þessum grein-
um hefur prófessorinn leitt
rök að því, að sígarettureyk-
ingar valdi krabbameini í
lungum og hafi margvísleg
önnur skaðleg áhrif á heilsu
manna.
Hér heima hefur misjafn-
lega mikill gaumur verið gef-
inn að þessum aðvörunarorð-
um. Haustið 1962 birtu mörg
blöð í Bandaríkjunum kafla úr
álitsgerð Níelsar Dungals um
sígarettureykingar, og þóttu
kenningar hans um þetta efni
hinar athyglisverðustu. New
York Times birti fréttina
meira að segja á forsíðu sinni.
Nú hðfur bandarísk rann-
sóknarnefnd, sem skipuð var
til þess að rannsaka áhrif
tóbaksreykinga, komizt að
sömu niðurstöðu og Níels
Dungal. Hún telur sannað að
^BÍgarettureykingar hafi áhrif
til myndunar krabbameins í
lungum, og sé aðalorsök ó-
lækhandi lungnakvefs, auk
þess sem reykingar. geti haft
margvíslegar fleiri skaðlegar
afleiðingar.
¥
Þessi skýrsla hinnar banda-
rísku rannsóknarnefndar hef-
ur vakið mikla athygli um
heim allan, og þá einnig hér á
íslandi. Nú muna margir allt
í einu eftir því, að einn af
þekktustu og merkustu vís-
indamönnum íslenzku þjóð-
arinnar hefur áratugum sam-
án þrumað gegn sígarettu-
reykingum. Það ér vissulega
tími kominn til þess að ís-
lendingar, sem búa við dá-
samlega hreint og heilnæmt
loft í sveit og við sjó geri sér
betur ljóst en áður hin skað-
samlegu áhrif reykinganna.
Margir, sem hafa reykt í ó-
hófi, geta hæglega vanið sig
af þessari óhollu og tilgangs-
lausu nautn. Hinir, sem ekki
hafa ennþá fallið fyrir freist-
ingum hennar og þá fyrst og
fremst unga fólkið, ættu
'aldrei að reykja fyrstu sígar-
ettuna. Reykingarnar eru
ekki aðeins skaðlegar þeim,
sem reykja. Þær spilla and-
rúmsloftinu fyrir öðrum og
hafa í för með sér margvís-
legan óþrifnað og óþægindi.
Níels Dungal prófessor á
þakkir skildar fyrir sitt mikla
brautryðjendastarf í barátt-
unni gegn reykingunum. Sú
staðreynd verður íslending-
um ljósari nú þegar vísinda-
menn úti í hinum stóra heimi
taka upp merki hins íslenzka
vísindamanns og benda þjóð-
um heimsins á skaðsemi reyk-
inganna.
VARAFORSETA-
EFNI DEMÓ-
KRATA
¥Tm þessar mundir er mikið
^ um það rætt í blöðum
víðsvegar um heim, hvert
verða muni varaforsetaefni
demókrata í forsetakosning-
unum í Bandaríkjunum á kom
andi hausti. Almennt er talið
víst, að Lyndon B. Johnson
muni verða forsetaefni flokks
ins. En demókrötum er mikill
vandi á höndum við val vara-
forseta. Johnson er eins og
kunnugt er frá Texas, sem til-
heyrir Suðurríkjunum. Þess
vegna er nauðsynlegt fyrir
demókrataflokkinn að fá Norð
urríkjamann eða einhvern
annan * dugandi stjórnmála-
mann úr vestur- eða austur-
fylkjum Bandarikjanna í
framboð sem varaforseti.
Nýlega fór fram skoðana-
könnun í Bandaríkjunum um
það, hverjir af leiðtogum
demókrata hefðu mest fylgi
til varaforsetaframboðs. Var
Humprey, öldungadeildar-
þingm'aður frá Minnesota efst
ur í þeirri atkvæðagreiðslu,
en næstur honum kom Robert
Kennedy dómsmálaráðherra.
Margir telja líklegt að Rob-
ert Kennedy kunni að verða
fyrir valinu. Telja demókrat-
ar að framboð hans væri
mjög sterkt vegna vinsælda
bróður hans, hins látna for-
seta. Aðrir benda hinsvegar
á, að framboð hans gæti verið
tvíeggjað, þar sem stefna
hans í kynþáttamálum hafi
mætt hatrammri mótspyrnu í
Suðurríkjum Bandaríkjanna.
Um framboð repúblikana er
ennþá allt á huldu. En al-
mennt er nú talið að fram-
boðsmöguleikar Barry Gold-
waters, öldungadeildarþing-
manns frá Arizona, fari held-
ur versnandi. Framboð Nel-
sons Rockefellers, ríkisstjóra
í New York, mætir enn mik-
illi andspyrnu.
Hinsvegar virðist Scranton,
ríkisstjóri í Pensylvaníu, eiga
vaxandi fylgi að fagna.
1!»/ J
UTAN ÚR HEIMI
Götur stórborga heims eru allar yfirfullar af bíium.
Ekki dregur úr örri f jölg-
un bíla í Evrópu
FJÖL.DI bila í Vestur-Evr-
ópu fjórfaldaðist á árunutn
1949-1962. Verður fjölgunin
jafnör í framtíðinnið þ. e. a. s.
11 af hundraði árlega eða
mun draga úr henni eins og
átti sér stað í Baandaríkjun-
um á þriðja tug aldarinnar,
þegar fjölgunin þar var álíka
ör? Þessari spurningu er varp
að fram í skýrslu frá Efna-
hafsnefnd Sameinuðu þjóð-
anna fyrir Evrópu, ECE. Svar
ið er í sem fæstum orðum það,
að þenslan í bílaiðnaðinum
muni verða óbreytt frá því
sem hún hefur verið hingað
til, að því tilskildu að ekki
dragi úr síhækikandi tekjum
almennings. Það hefur í för
með sér, að eftirspurnin eftir
fólksbílum í Vestur-Evrópu
mun tvöfaldast á næstu sex
árum eða svo.
ECE fjallar um bílamark-
aðinn í síðasta hefti af ,,Econ-
omic Bulletin for Europe",
sem gefur yfirlit yfir efna-
hagsþróunina í Evrópu síð-
ustu árin.
í árslok 1962 var fjöldi bíla
í Vestur-Evrópu 122 á hverja
1000 íbúa. Er sú hlutfalls-
tala áþekk þeirri sem var í
Bandaríkjunum árið 1923.
Hin öra aukning í Vestur-
Evrópu er hins vegar ólík
þróuninni í Bandarfkjunum á
þeim tíma, því þar dró smám
saman úr hinni öru aukningu
sem veríð hafði í upphafi.
Nýleg rannsókn Breta á
væntanlegri eftirspurn eftir
fólksbílum í Bandaríkjun-
um og Bretlandi virðist leiða
í Ijós, að skrásetning nýrra
bíla hafi tilhneigingu til að
dragast saman jafnframt því
sem meðaltekjur einstaklinga
aukast. Samikvæmt ECE-
skýrslunni er satnt ekki frá-
leitt að búast við árlegri aukn
ingu bíla í tíu vestur-evrópsk
um iðnaðarlöndum, sem nemi
11 af hundraði. Verði þróun-
in hægari en verið hefur, er
eigi að síður talið sennilegí,
að reikna megi með sömu
aukningu og verið hefur í
Svíþjóð síðan árið 1959,
þ. e. a. s. 9% af hundraði ár-
lega.
Bilafjöldinn árið 1962.
Fjöldi fólksbíla á hverja
1000 íbúa árið 1962 var sem
hér segir í eftirtöldum lönd-
um: Svilþjóð 190, Luxemborg
160, Frakkland 145, Bret-
land 125, Danmörk 120, Vest-
ur-Þýzkaland, Sviss og Belgía
110, Noregur 85, Austurríki
80, Holland og Ítalía 60.
>f
Efnahagserfiðleikar í
A-Evrópu, batnandi ástand í
Vestur-Evrópu.
Efnaihagsnefnd Sameinuðu
þjóðanna fyrir Evrópu, ECE,
skýrir frá áframhaldandi sam
drætti í útþenslu iðnaðarins í
Austur-Evrópu Og Sovétríikj-
unum. Jafnframt er frá þvi
skýrt, að efnahagslífið í Vest-
ur-Evrópu hafi jafnað sig
eftir afturkippinn í fyrravet-
ur og þenslan sé nú aftur orð-
in 3-4 af hundraði árlega.
Það er í „Economic Bullet-
in for Europe" sem ECE gefur
yfirlit yfir efnahagsþróunina
í Evrópu á fyrra árshelmingi
1963.
Þess er getið að ein af or-
sökunum fyrir afturkippnum
í iðnaðarþenslu Austur-Evr-
ópu og Sovétríkjanna hafi
verið hinn harði vetur. í
samanburði við sama tímabil
árið áður nam aukningin 7 af
hiundraði. Bæði árið 1961 og
1962 var aukningin á þessu
sama tímabili 9 af hundraði.
Framfarir Sovétríkjanna
námu eins og áætlað hafði
verið 814 af hundraði, en í
Austur-Evrópu nam aukn-
ingin 314 — 4 af hundraði á
fyrra árshelmingi, en gert var
ráð fyrir 514—6 af hundraði
fyrir allt árið.
Tékkóslóvakía, Austur-
Þýzkaland og Pólland, sem
samanlagt standa að 80 af
hundraði allrar iðnaðarfram-
leiðslu i Austur-Evrópu, urðu
í heild að horfast i augu við
minni aukningu á iðnaðar-
framleiðslunni en nokkru
sinni fyrr eftir seinni heims-
styrjöld eða 2 af hundraði í
samanburði við árið á undan
í Tékkóslóvakíu var uim að
ræða samdrátt frá árinu áður
sem nam 2 af hundraði.
Landbúnaðarframleiðsla Aust
ur-Evrópu.
Þær ófullkomnu upplýsing-
ar sem enn sem komið er
liggja fyrir um landbúnaðar-
fr^mleiðsluna í Austur-Evr-
ópu og Sovétríkjunum benda
ekki til þess, að á árinu 1963
verði hægt að nokkru ráði
að' bæta fyrir hina slæmu
afkomu árið 1962. f öllum
þessum löndum kom slæmt
veður á óheppilegustu árs-
tímum. Hið langa kuldaskeið
í ársbyrjun hafði íför með
sér mikið tjón á vetrarupp-
skerunni, og snemma surnars
ollu þurrkar uppskerubresti.
Enn er torvelt að meta hve
víðtækt tjónið hefur verið,
en svo er að sjá sem áhrifin
hafi orðið- veruleg á suður
og miðhluta svæðisins og geig
vænleg í Sovétrikjunum. Þeg-
ar hafa verið gerðir eða undir
búnir samningar um sölu á
miklu magni hveitis til um-
ræddra svæða.
-X
HLEÐSLA
SÍLDARSKIPA
ryllsta ástæða er til þess að
*■ fagna því að settar hafa
verið reglur um hleðslu síld-
veiðiskipa á vetrarsíldveið-
um. Áður hafa ekki verið í
gildi reglur um þessi efni. —
Síldveiðiskip okkar hafa oft
og einatt verið ofhlaðin og af
því hafa hlotizt slys. Þó má
segja að hin mikla hleðsla
síldveiðiskipanna hafi miklu
síður komið að sök meðan
síldveiðar voru nær eingöngu
stundaðar að sumarlagi. Nú
eftir að vetrarsíldveiðar eru
hafnar í misjöfnum veðrum
er óhjákvæmilegt að gætá
aukinnar varúðar í þessum
efnum. Síldin er nú einnig
sótt út í reginhaf, jafnvel í
háskammdeginu þegar verstu
veðra er von.
Kapp verður alltaf að vera
með nokkurri forsjá. Þótt
mikilsvert sé að geta flutt sem
mestan afla að landi er hitt
þó þýðingarmeira, að þess só
gætt að tryggja líf og öryggi
sjómannanna, sem á miðin
sækja.