Morgunblaðið - 01.04.1964, Blaðsíða 30

eo
MORC U N BLAÐIÐ
Miðvikudagur 1. april 1964
— Jarðskjálftarnir
Framhald af bls. 13.
fréttamanna AP, að þar hefðu
fiskimennirnir barizt örvænt-
ingarfullri baráttu við flóð-
bylgjurnar, sem skullu yfir
bæinn, hver á fætur annarri
og hver annarri meiri og öfl-
ugri. Skildu þær svo við
bæinn, að þar stendur vart
steinn yfir steini og mikilvæg
atvinnustöð er þar eyðilögð.
í Kodiak voru niðursuðuverk-
smiðjur miklar er gereyði-
lögðust. En íbúar Alaska lifa
sem kunnugt er. að miklu
ieyti af fiskiveiðum og fisk-
iðnaði, veiða mest lax og
krabba til niðursuðu.
Bærinn Kodiak er á sam-
nefndri eyju suður undan Al-
aska. Lá bærinn í botni fjarð-
ar, með bröttum fjöllum
beggja vegna. I'búarnir, um
það bil 3.500 talsins lifa af
fiskiðnaði að miklu leyti og
standa nú uppi heimilis-
eigna- og atvinnulausir.
Ibúar Kodiak hafa vanizt
miklum sjógangi og háflæði
og hafa í hlíðum fjallanna
neyðarmerki, er gefa til
kynna, ef hætta er á ferðum.
Hálfri kluk'kustundu eftir að
jarðskjálftarnir fóru um
Anchorage byrjuðu neyðar
bjöllurnar að klingja: Fiski-
menn hlupu til báta sinna,
sem lágu bundnir í höfn,
u. þ. b. hundrað talsins. Sumir
tóku fjölskyldur sínar með í
von um að bjargast í bátun-
um. Aðrir hlupu til fjalla.
Samkvæmt fregnum frá
Anchorage í gær (þriðjudag)
er talið,' að 72 hafi farizt á
Kodiak-eyju. 90% allra mann
virkja eyðilögðust.
Fiski'þorpin Old Harboor og
Korluk þurrkuðust gersam-
lega út, og allir ílbúar þeirra
eru taldir af.
• Seward
Frá Seward símaði annar
fréttamaður AP — „Jarð-
skjálftar, flóðbyigjur og eldar
hafa farið svo höndum um
bæinn Seward, að 90-9ö%
húsbúnaðar og. iðntækja bæj-
arins er i katda koli. Afleið-
ingarnar eru algert húsnæðis-
leysi og atvinnuleysi flestra
vinnufærra manna þar um
ófyrirsjáanlegan tíma.
Hamfarirnar skullu mjög
skyndilega yfir. Fyrst fór um
bæinn einn eða tveir snarpir
jarðskjálftakippir, sem liðuðu
byggingar og önnur mann-
virki sundur. Fljótt eftir
fylgdi flóðbylgjan — kom
æðandi inn Resurrection flóa
og inn í miðbæinn og sópaði
á brott með sér öllu lauslegu.
Járnbrautarvagnar og bif-
reiðar bárust langar leiðir og
flóðið bar skip og báta upp á
land og skildi þá eftir fasta
í leðju. Járnbrautarteinar og
hafnarmannvirki eyðilögðust
og 29 hús þurrkuðust ger-
samlega burt. .
>á brauzt eldurinn út. Átta
olíutankar Standard Oil Co
sprungu í loft upp og eldur-
inn breiddist óðfluga um bæ-
Hér sézt yfir hluta bæjarins Valdez sem staðsettur er við
jaðar mikils jökulruðnings. XJ m síðustu aldamót var mikil um-
ferð um Valdez. Menn streymdu þangað þúsundum saman
og áfram yfir Valdez jökulinn í átt til gullnámanna við
Klondike og Fairbanks. Árið 1909 fannst gull í námunda við
bæinn sjálfann og blómgaðist hagur hans mjög um hríð. En
síðan hnignaði honum stöðugt ár frá ári fram til 1940-50 er
aftur tók að hjarna við og Valdez komst ívegasamband við
Fairbanks.
inn. Meðan reynt var að hefta
útbreiðslu hans, rofnaði stífla
orkuversins, sem er undir-
staða iðnaðarins í borginni,
vatnselgurinn flæddi út í fló-
ann og bar með sér niðursuðu
verksmiðju, vöruskemmur,
bryggjur, skrifstofuibyggingar
og 14 olíutanka.
Sl. fimmtudag 'hafði Seward
verið sæmd All- American
City heiðursmerki og vár
unnið að undirbúningi mik-
illa hátíðaihalda, er fara
skyldu fram næsta laugardag
af því tilefni. En það er víst
fátt, sem íbúarnir geja glaðzt
yfir nú — nema það að ekki
skyldu þó fleiri . týna lífi.
Enn er aðeins vitað, um tvo
látna — en 20 manns er enn.
saknað.
• Valdez
„I>að var eins og botninn'
hefði dottið úr hafinu“ sagði
einn’ í'búanna í Valdez í við-
tali við fréttamann AP. Bær-
inn Valdez, sem telur um 1000
manns varð einna verst úti í
hamförunum. Má heita, að
hann hafi þurrkazt algerlega
út. Bæjarstjórinn, Bruce
Woodford, telur, að margir
mánuðir muni líða áður en
íbúarnir geti flutt aftur þang-
að, flestir hafa þeir verið
fluttir til Gulkana, 190 km.
frá.
Margir biðu bana í Valdez,
u. þ. b. 30, að talið er — þar
á meðal nokkrir, er staddir
voru á hafnargarðinum, er
hann hrundi saman með
óskapa hávaða. Stórt vöru-
flutnimuasikip „Chena“ lá í
höfninni og var verið að af-
ferma það, er flóðbylgjan
skall á. Það skoppaði eins og
korktappi og kastaðist að lok-
um upp 4 land. Á hafnargarð-
inum stóðu fimm börn og
fylgdust með affermingu
skipsins. Flóðið hreif þau á
haf út.
• Crescent City
Flóðbylgj an olli einnig
tjóni í Californíu bæði á
mönnum og eignum. Einkumo.
varð borgin Créscent City
se mtelur u.þ.b. 3000 íþúa hart
úti. Meiri hlifti hennar er í
rúst. Viðskiptahverfið ggrsam
lega þurrkað út. Bifreiðar
hrúguðust hver um aðra í
húsabrakinu. Og fjöldi manna
mun ihafa farizt. Einn sjónar-
vottur kveðst hafa séð bát
hvolfa með sjö manns, er allir
drukknuðu.
I fyrsta símtalinu við AP
sagði fréttamaðurinn í Cres-
cent City „Menn leita kvenna
sinna — konur manna sinna
og foreldrar barna. Margir
hafá orðið sjónarvottar að því
er flóðbylgjan bar 'á brott
ástvini þeirra“.
Fólkið var óviðbúið því,
sem gerðist. Símasamhand
hafði rofnað og varnaðarorð
um flóðbylgju'hættuna náðu
e'kiki til eyrna fólksins.
Þó heyrðu einhverjir á-
væning af því í fréttum, að
búast mætti við flóðbylgju.
Og hún kom, en reyndist
væg og folkið andaði léttar,
taldi að hættan væri liðin
hjá. En þá dundu óghirnar
yfir, — flóðbylgjurnar hver
af annarri, þrjár talsins
hver annarri öflugri gengu
yfir með 15 mínútna millibili.
Þær rifu menn út úr rúmum
sínum og börn úr faðmi
mæðra sinna.
Samtovæmt fréttum frá
Crescent City á mánudags
kvöld 'höfðu um þrjú hundruð
byggingar eyðilagzt auik ann-
arra verðmæta og var tjónið
lauslega metið á 50 milljón
dollara.
Aðrir staðir sem urðu fyrir
meira eða minna tjóni, á
mönnum og eignum voru m.a.
Cordova, sem einangraðist
algerlega er símalínur og
járn/brautalínur tættust sund-
ur. Chenega, Whittier og
Kayak — eyja. Eyjarnar
Hinchenbrook og Yakataga
voru sagðar óþekkjanlegar.
Klamath og Bolinas í Cali-
forníu urðu fyrir verulegu
tjóni og Dopoe Bay í Oregon,
en þar drukknuðu fjögur
börn. Ennfremur Port Al'berni
í British Columbia, þar sem
flóðbylgjan gekk hátt á land.
• Anochorage —i Uppbygg-
ing þegar hafin.
í Anchorage sjálfri var við-
reisnarstarfið þegar hafið á
mánudag. Þá var talið, að 67
manns hefðu farizt þar og
fimmtán væri enn saknað.
Egan ríkisstjóri lét svo
ummælt í viðtali við AP, að
jarðskjálftarnir væiru mestu
hamfarir, sem dunið hefðu
yfir Alasika. Hann kvaðst
ekki vita um neinn íbúa
Andhorage sem kæmist hjá
því að að byggja upp heimili
sitt að meira eða minna leyti.
„Og við munum byggja betur
en áður“ bætti hann við.
Sérlegur sendimaður John-
sons forseta, Edward A. Mc
Dermott flaug í átta klukku-
stundir á sunnudag yfir jarð-
skjálftasvæðinu, og dvaldist
um hríð í Juneau. Hann sagöi,
að lokinni ferð sinni, að mann
tjón væri ótrúlega lítið miðað
við hið gífurlega eignatjón.
Hann rómaði mjög hugrekki
og gagnkvæma hjálpfýsi íbú-
anna og taldi dæmafáa þá
bjarstýni og hugprýði, er
lýsti sér í framtíðaráætlun-
um þeirra.
Fyrst eftir hamfarirnar
flýðu margir borgarbúa frá
Anohorage en um helgina
sneru þeir aftur til heim-
kynna sinna eða bráðabirga-
hýbýla.
Tekið var til óspilltra mál-
anna að koma hreinlætismál-
um í 'horf. Vatnsveita borgar-
innar hafði eyðilagzt og var
endurreisn hennar brýnasta
málið. íbúarnir voru hjálpar-
sveitum innan handar við að
leita lifandi og liðinna í rúst-
unum, sjá um áð hver borgar-
búi fengi a.m.k. eina heita
máltíð á^dag og reynt var að
að hlynna að heimilislausum
eftir föngum,. Viðgerð á hús-
um var þegar hafin, m. a. á
Penny-byggingunni.- Framan
af var björgunarstarfið mikl-
um erfiðleikum háð vegna
ljósleysis. Var unnið við vasa-
ljós og Ijóskastara þar til raf-
stöðvar höfðu verið fluttar til
borgarinnar.
Meðal annarra mannvirkja,
er eyðilögðust í Anchorage
voru flugturninn þar og flug-
völlurinn Anchorage West-
ward Hotel, Cordova Build-
ing sem var 7 hæða steinhús
og Hall Building, West
High Scool sem jafn-
aðist alveg við jörðu, nokkrir
barnaskólar, tíu húsasamstæð
ur og 1200 aðrar fbúðir.
Götur 'borgarinnar urðu að
miiklu leyti ófærar ýmist af
húsalbraki eða sikorningum.
Djúpar sprungur mynduðust
í jarðveginn og húsagarðar
sigu.
Einn fréttamanna AP sím-
aði frá Anehorage á mánu-
dag, að þunglyndisleg þögn
hefði lagzt yfir borgina eftir
að hamfarirnar lægði. Fólkið
safnaðist saman með krúsir
og kirnur til að sækja vatn,
eða við skólana til bólusetn-
ingar.
„Ménn horfa hver á annan
þreyttum og sljóum augum og
spyrja lágri röddu: „Hvar
varst þú þegar..?“ En kjark-
ur íbúanna er sannarlega ekki
bugaður eða ' siðferðisþrekið
þorrið. Þessar skelfilegu ógnir
virðast hafa dregið fram það
bezta í ‘íbúum Ahchorage
borgar. Hver og einn á í raun-
inni nóg með sína erfiðleika
en þeir bera þá í sameiningu.“
Og fólkið segir frá því, er
það það hélt að þetta væru
-'meinlausir smákippir. Milton
Norton, ungur landfræöingur
segir: „Þeir eru svo sem ekk-
ert óvenjulegir hér, jarð-
skjálftarnir og framan af
skeyttum við þessu ekkert.
En það stóð ekki lengi“. Son-
ur hans var úti við, er mest
gekik á og munaði litlu, að
hann yrði undir húsvegg. Ein
konan segir frá því, er hún-
horfði á heimili sitt liðast
sundur og önnur heyrði hús
sitt hrynja að baki sér, e»
hún gekk út úr því „Þegar ég
leit við var það sama sem
horfið." Af einu húsi stóð eftir
einn veggur með hurð. Þar á
hékk miði, þar sem stóð
„Brenda, ég er hjá Wilson,
Tom“. Og skammt þar frá
stóð bifreið ‘ með húsvegg á
þa.kinu, Við stýrið sat maður
í hnipri, dáinn, og stefnuljós-
in gáfu til kynna, að hann
hafði ætlað að beygja til
vinstri.
Enn tefst björgun Wislok:
Dráttarvírinn
týndist í gœr
Góðar horfur þó taldar á
hjörgun togarans í dag
— Fiskmiðstöðin
Framhald af bls. 6
og geymslur fyrir annan varn-
ing.
Gólf eru lögð steinplasti, sem
Steinhúðun h.f. hefir lagt. Er
hér um að ræða nýjung í fisk-
verkunarhúsi, en efni þetta er tal
ið einkar haldgott og hentugt á
slíkum stað auk þess að vera
smekklegt að útliti. Verk h.f.
skilaði byggingunni fokheldri.
Rafvirkjun annaðist Alfreð Ey-
mundsson, pípulagningar Bene-
dikt Guðmundsson, múrverk
Halldór Halldórsson og tréverk
Pétur Jóhannesson en málningu
þeir Júlíus Sveinbjörnsson og
Jón Þ. Einarsson.
Fiskmiðstöðin er stofnuð af ein
stökum fisksölum í bænum og
eru hluthafar 22. Hún hefir þeg-
ar starfað í 8 ár og haft bækistöð
sina í Verbúð 42 og 43 á Granda-
garði. Nú þarf Fiskmiðstöðin að
taka á móti sem svarar 90 tonn-
um af fiski á viku hverri til að
fullnægja þörf viðsikiptamanna
sinna. Hún selur fisk utan
Reykjavíkur bæði til Kópavogs
og Hafnarfjarðar auk þess sem
flutningabílar allt austan úr Vík
í Mýrdal sækja þangað fisk svo
og kauptúnin á Suðurlandsundir
lendi.
Starfsemin í Fiskmiðstöðinni
er fyrst og fremst að næturlagi.
Tekið er á móti fiski úr bátun-
um frá kl. 5 á daginn og til kl.
3-4 á nóttunni og hann ‘hafður til
búinn til afgreiðslu kl. 7 á morgn
ana.
í stjórn Fisikmiðstöðvarinnar
eru: ‘Jón Guðmundsson, Hólfdán
Viborg, Þorkell Nikulásson, Þor-
steinn Þorsteinsson og Grétar
íngvarsson, en framkvæmda-
stjóri er Sæmundur Ólafsson.
í GÆR átti að gera úrslitatil-
raun til þess að ná pólska tog-
aranum Wislok á flot, en svo
fór, að því varð að fresta þar
em ekki var tiltækur dráttarvír
sá, er nota átti. Hafði honum
áður verið lagt við bauju, en
I var i gær annað hvort svo niður
> grafinn i sandinn eða baujan
týnd, að fresta varð aðgerðum
þar til nýjum vir hefur verið
komið fyrir, eða sá fyrri fund-
inn. Var dráttarbáturinn Koral
að slæða eftir gamla vímum í
gærkvöldi.
Mbl. átti í gærkvöldi tal við
Berg Lárusson, sem staddur var
austur á söndum hjá togaranum.
Kvað Bergur 15 menn vinna f
landi að björgun togarans.
Bergur taldi góðar horfur 4
því, að unnt yrði að ná togaran-
um út. Væri hann nú að heita
allur á floti, á réttum kili, og
visi á haf út. Taldi Bergur að
reynt yrði að Wislok út á flóð-
inu í kvöld.
Akrímesfréttir
Akranesi, 31. marz.
19 BÁTAR lönduðu hér í gær
samtals 200 tonnum. Yngsti fisk-
urinn var tveggja nátta. Ellen
Helléskov lestaði síldarmjöli hér
í dag, 175 tonn.
6. apríl munu einhverjir af
starfsmönnum í Hvalstöðinni
fara þangað á fornar slóðir og
vinna undirbúningsstörf fyrír
vertíðina. Hvalbátarnir munu
halda út á veiðar 17. maí.
— Oddur,.