Morgunblaðið - 04.07.1964, Blaðsíða 13

Laugadagur 4. júlí 1964
MORGUNBLAÐIÐ
13
Böndin við Island
hafa aldrei slitnað
Rætt við Ingu Jónsdóttur Georges
LAÐ HAFA á þessu góðsumri,
margir Vestur-íslendingar lagt
leið sína til gamla landsins, sum-
ir þeirra komið hér áður, en
aðrir látið allt að 50 ár líða.
Ein af þessum aufúsugestum
ei Inga Jónasdóttir — dóttir Jón-
asar í Bárunni sem eldri kyn-
sloðin kannast við, en þeir yngri
vita ekki hvar Báran stóð, né
heldur hver höfðingi Jónas í Bár-
linni var.
Að skikki vesturheims heitir
Inga nú Mrs. Inga Georges, því
Ihún staðfesti ráð sitt þar vestra
<>g hefur þar unnið sitt dagsverk,
þó h'ugur og hjarta beri heima-
lands mót.
Inga kom til Keflavíkur fyrst,
vegna þess að sonur hennar,
Hubert Georges, er giftur stúl'ku
frá Keflavík, Jónu Erlu Ólafs-
bóttur, svo og að þeim tengda-
mæðrunum Ingu Þorsteinsdóttur
og Ingu Jónasdóttur fellur mæta
vel og eru báðar ánægðar með
þetta tiltæki krakkanna.
Mrs. Inga Georges er glaðlynd
kona og fagnar innilega öllu því
fcezta í fari íslendinga, en sér
fckki hitt.
Það er alltaf lærdómsríkt að
spjalla vig gott og glaðlynt fól'k
og því var það að við Inga tókum
tal saman, því vissulega er það
mikils virði að eiga góða sendi-
fcerra víðs vegar, þó þeir beri
fckki þann opinbera titil.
— Eg fór út á sumardaginn
fyrsta 1926. Ég hafði lagt sér-
st&ka áherzlu á að laera þýziku
og dönsku, en ensku hafði ég
tngan áhuga fyrir — Þó fór ég
til Manitoba því þar átti ég
frændfólk og þaðan lá svo leið-
in til New York og þar kynntist
ég manninum mínum, Abel Ge-
orges, sem var Persi. Ég kynntist
fconum í New York — þar var
ég eins og hver önnur sveita-
stelpa frá íslandi og lenti í alls-
konar vandræðum, meðal ann-
ars missti ég hælinn undan
skónum mínum og þá kom þessi
persneski maður til hjálpar. —
Hann var ag vísu vantrúaður á
að ég væri frá íslandi, en þótti
það ,,sniðugt“ eins og sagt var í
gamla daga — en þetta endaði
með því að við vorum gift eftir
6 mánuði.
Eftir að við vorum gift fór ég
á lystiskipi til íslands árið Í9'29
og var þá hér í 3 mánuði. Við
áttum heima í USA og ferðuð-
umst einnig mikið um Bandarík-
in, ea svo kom kreppan og þá
þurfti á öllu ag halda.
— Jú, við eignuðumst 3 syni,
emn þeirra dó ógiftur. Annar
sonur okkar er 'giftur grískri
stúlku frá Aþenu, en hinn ís-
lenzkri frá Keflavík, sem er að
faðerni hálf færeysk — og nú
á mín íslenzka tengadóttir 2
börn, sem eru vægast sagt ein-
kennileg blanda — ísland, Persía,
Færeyjar, en bandarískir borg-
arar, sem vonandi reynast öllum
trú og finna vonandi þegar þeim
vex vit, að víða standa rætur og
finna vonandi að þessi litli heim
ur er ein heild.
— Hvernig að koma til íslands
— það er eins og róandi meðal
að koma til íslands, sérstaklega
að koma til Reykjavíkur — það
er svo róandi og mikil heilsu-
bót. — Fólk, sem hefur tekið
pillur alla æfina til að róa taug-
arnar, það ætti bara ag koma til
íslands — það er svo róandi gott
og glæsilegt — mér finnst ísland
verka eins og töframeðal, en það
er nú ef til vill ek'ki að marka
mig — ég hefi engu gleymt og
alltaf haldið sambandinu við, og
aldrei þurft að nota neinar pill-
ur.
— Ég kom hingað 1947 með tvo
stráka-na mína — þeir voru þá
að selja Morgúnblaðið og Vísi
— það var rigning og kalsaveð-
ur, en einhver íslenzk seigla í
strákunum þó ungir væri — nú
eru þetta stórir piltar báðir gift-
ir — annar íslenzkri en hinn
grískri.
— Jú, þag hafa orðið miklar
breytingar. Það skiptir mig þó
engu þó að Báran sé farin —
ísland og Esjan er alltaf það
sama fyrir mig o,g tjörnin er enn
þá til — þetta var mitt æsku-
svið og það gleymist ekki hvern-
ig sem allt veltist. Ég er stolt af
íslandi og öllum þeim framför-
um, sem átt hafa sér stað og
ég vona að svo haldi áfram um
alla framtíð —.
— Þegar ég var um það að
bil að missa tökin á Islandi, þá
vildi svo vel til að sonur minn
fann sér íslenzka konu — hana
Jönu — hann fann hana ekki
hérna á flugvellinum, heldur á
íslendingamóti í New York 17.
júní — svo nú hef ég fsland hjá
mér hvort sem ég er þar eða
hér. — Jú, ég kom til að sjá ís-
land og hitta skyldfólk og gamla
vini. Allt, bæði fólkið og landið
tók mig í faðm sér — það er svo
óiíkt stórborgarlífinu.
— Við Ingurnar fórum upp í
Krísuvík ásamt fleira fólki og
rétt þegar við vorum komin í
íallega laut til að huga að nest-
inu — þá kom, svei mér þá jarð-
skjálfti — það hristist allt og
skalf, en hrundi þó ekki neitt.
Ég vissi að landið mitt var að
láta mig vita að það væri lifandi
en ekki dautt úr öllum æðum.
— Jú, Bandaríkin hafa farið
vel meg mig, og ég sé ekki eftir
neinu. Svo hafa örlögin hagað
svo til að ömmuibörnin mín eru
persnesk, grísk, færeysk og ís-
ienzk og það er gott á ameriska
vísu — en þrátt fyrir allt er ís-
land alltaf bezt —
— Jú, ég fe'r fljótlega aftur í
vesturátt, en ég geri ráði fyrir
þvi að þegar heim kemur verði
farið að hugsa um að komast
aftur heim meðan maður er
hérna megin og sér hlutina jarð-
neskum augum.
Mts. Inga Georgs er einn af
okkar góðu ■ fulltrúum hinsvegar
hafsins og er það vel, meðan við
eigum slíka, sem kenna ömmu-
börnum sínum ást og virðingu
á föðurlandinu austan Atlands-
ála — svo er það okkar mál að
láta ekki þessa útverði íslands
verða fyrir vonbrigðum af störf-
um okkar í draumalandinu, sem
við elskum öll. * — hsj —
Glstihús sett upp í Ólafsvík
ÓLAFSVÍK, 2. júlí. — Um langt
árabil hefur ekki verið- rekið
gistihús hér í Ólafsvík og hefur
það verið einkar óhægt fyrir
ferðamenp. Ennfremur hefur
ekki verið hér opin matsala að
staðaldri. Nú hefur hinsvegar
verið bætt úr þessum vandamál-
um þar sem bæði hefur verið sett
upp matsala og gistihús.
Verzlunin Skemman, sem er
eign Sverris Sigurjónssonar,
kaupmanns, hefur ráðizt í að
koma upp gistihúsi á efstu hæð
verzlunarhússins og eru þar 6
gistiherbergi með 14 rúmum. Eru
herbergin búin nýtízku húsgögn-
um og hin þægilegustu. Gestir
geta jafnframt gistingu fengið
morgunverð þar á staðnum.
í vor var einnig stofnsett mat-
sala hér í Ólafsvík og er hún rek-
in í samkomuhúsi staðarins. Mat-
sala þessi hefur greitt fyrir gest-
um með útvegun gistingar í einka
húsum í kauptúninu og mun sú
starfsemi halda áfram eftir sem
áður. Þeir sem dveljast fleiri
daga í hinu nýja gistihúsi geta að
sjálfsögðu fengið keyptan mat í
matsölunni eins og aðrír, sem
þess óska.
Hér hefur nú verið bætt úr
brýnni þörf, ekki hvað sízt með
tilliti til mjög aukins ferða-
mannastraums um Snæfellsnes
þar sem nú er hægt að aka kring-
um nesið allt með tilkomu veg-
arins fyrir Ólafsvíkurenni.
Framdi
sjálfsmorð
— taldi sig mundu
ala vanskapað barn
Lindau, 29. júní — AP.
FRÚ Alina Miller framdi i
dag sjálfsmorð af ótta við, að
hún gengi með vanskapað
bam. Heilti konan yfir sig
bensíni, og bar eld að. Hafði
hún tekið einhver þau lyf á
meðgöngutímanum, sem hún
taldi að myndu leiða til van-
skapnaðar barnsins.
Læknar reyndu að fram
kvæina keisaraskurð nokkr-
um mínútuin eftir andlát henn
ar, i þeim tilgangi að bjarga
barninu. Það var um seinan.
Eftir uppskurðinn tilkynntu
þeir, að' hefði frú Miller lifað
í tvo til þrja daga enn, hefði
hún alið algerlega heilbrigt
barn.
Orsakir seinagangs á meðferð dómsmála. — Ör fjölgun mála hefur sprengt
gamalt skipulag. — Starfslið og húsnæði héraðsdómstóla. — Ófullnægjandi
undirbúningur mála. — Sigurður Líndal skrifar Vettvang um þetta o. fl. í dag.
í VETTVANGI, sem birtist 25.
júní s.l. var rætt um seinagang
á meðferð dómsmála, og á það
bent, að nauðsyrJegt væri a,ð
endurskipuleggja héraðsdó>mstóla
landsins, svo að unnt væri að
framkvæma réttarfar á tilhlýði-
legan hátt. Var sérstaklaga vik-
ið að borgardómaraembættinu í
Reykjavík og þau> orð viðhöfð,
«ð ókleift væri að framkvæma
réttarfar í einkamálum, þannig
eð lag gæti á • talizt, eins og
ekipulagi þess embættis væri
háttað.
Telja verður það ómaksins
vert að gera örstutta grein fyr-
ir því, hvað það er, sem veildur
því að skipulag þess embættis
hefur úrelzt, enda má líklegt
telja, að sama eigi við um
aðra héraðsdómstóla. Má segja
tfð orsöikin blasi við. Málum hef
ur fjölgað svo, að þau hafa
Bpreogt þann ramma, sem em-
bættinu var í upphafi markaður.
Jafnframt hefur það gerzt, að
fjölgunin hefur orðið svo ör,
að svigrúm hefur ekiki gefizt til
að hrinda í framkvæmd nauð-
Bynilegum breytingum, enda erf-
itt að sjá fyrir, hvaða aðgerðir
yrðu væmlegastar.
Sem dæmi má netfna, að árið
1959 var stetfnt inn fyrir Bæjar-
þing Reykjavíkur 1706 málum.
Síðastliðið ár voru málin 3552
að tölu, og á þesisu ári er fyrir-
ejáanlegt, að 1. júli n.k. verði
komin 2400 mál þannig að gera
má ráð fyrir rúmlega 4000 mál-
um á þessu ári, Hér ervi aðeins
tekin sem dæmi dómsmálin fyr-
ir bæjarþinginu, en margvísleg
fleiri mál falla undir embætti
þetta, svo sem sjóferðapróf, út-
nefningar matsmanna, hjóna-
skilnaðarmál o.fil. o.f.l., — hef-
ur stórfielld aukning orðið á
öHum þessium sviðum.
Hér er á ferðinni gamalkunn-
ugt vandamál, sem alþefckt er
úr sögiunni og felur það í sér,
að mjög ör þróun sprengir af
sér skipulag, sem fyrir er, án
þess við nokkurn verði sakazt.
Menn eru einfaldlega ekki við
því búnir að finna úrbætur og
framkvæma nauðsynlegar breyt-
ingar nægilega skjótt, til þess
að koma í veg fyrir að slíkur
árekstur verði milli hins gamla
skipulags og örrar útþens/lu í
þjóðfélaginu. Er jafnan örðugt
að sjá slíka þróun svo ljóslega
fyrir, að unnt sé að gera við-
eigandi ráðstafanir í einstökuim
atriðum nægilega tímanlega.
Það er einmitt þetta, sem hér
hefur gerzt. 3orgardómaraem-
bættið er í aðalatriðum skipu-
lagt eins og það var í upphafi,
þegar dómarinn var einn og
gat sjálfur með aðstoð fulltrúa
sinna leitt öll máll til lykta.
Málin voru þá ekki fleiri en svo,
að hann gat haft yfirsýn um
þau öll. Þetta skipulag hefur
þróunin nú sprengt, og það er
hér sem endursikipulagning þarf
að eiga sér stað á héraðsdóm-
stólunum. En hafa ber í huga,
að slík endurskipulagning er
fjarri því að vera vandalaus.
Hún þarfnast nákvæmrar athug
unar og verður því ekki gerð á
einu vetfangi.
□
Hér er einnig að fleiru að
hygigja og eitt lýtur að starfs-
liði. Víst hefiur starfsliði fjölg-
að, en oft hefur svo borið við,
að nauðsynieg aukning starfs-
liðs hefur fyrst fengizt, þegar
legið hefur við vandræðum. Er
alkunnug staðreynd, hversu
miklu örðugra verður um allar
úrbætur, þógar of seint er haf-
izt handa, svo sem þegar vinna
þarf upp, það sem tekið hefur
að safnast fyrir o.s.frv. Fjölgun
starfsliðs er því ekki einhlít, —
hún verður að eiga sér stað á
réttum tímum.
Þá er þess einnig að geta, að
svo hefur jafnan verið búið að
embættinu um húsnæði, að það
eitt hefur gert allar skipulags-
breytingar mjög örðugar. Má
fuJ lyrða, að það húsnæði, sem
embættið hefur nú yfir að ráða,
er þannig að stóifega mun tor-
velda allar skipulagsbreytingar,
og raunar algerlega koma í veg
fyrir að unnt sé að gera ýmislegt
sem gera þyrftL
V
Enda þótt úrelt skipulag dóm-
stóla eiigi ríkan þátt í seinagangi
á meðferð dómsmála, er það
engan veginn eina orsökin. Sú
stétt, sem hefur það hlutverk
að fylgja málum borgaranna
eftir, lögmannastéttin, ber einn-
ig sína syndabyrði. Höfuðsynd
þeirrar stéttar er sú, hversu und
irbúningi mála er oft stórlega
áflátt. Málin eru gjarnan látin
velkjas.t lengi í gagnaöfilun, en
þegar henni er loks talið lokið
að dómi lögmanna, eru mál oft
mjög vanreifuð. Hefur verið
gerð á því lausleg athugun við
borgardómaraembættið, hvern
ig málum hefur raunverulega
verið háttað, er lögmenn tc'/du
gagnasöifnun lokið, og niðurstað-
an hefur orðið sú, að um það
bil helmingur þeirra hefur verið
endurupptekinn til frekari gagna
öflunar að tillhlutan dómarans.
Þarf auðvitað ©kki að fara
mörgum orðum um það, hver
töf og hvíilíkt aukaerfiði það er
fyrir dómarana, þegar þeir
þurfa sjálfir að meira og minna
leyti að hlutast til um gagnöfl-
un, en réttarfarslögin leggja víð
tækar skyldur á þá í þessu efni.
Virðast margir lögmenn telja
það hentast að láta dómarann
sem mest segja til um það,
hvaða gagna skuli aflað. Þetta
mættu lögmenn gjarnan hug-
leiða, þegar þeir kvarta undan
seinagangi í meðferð dómsmála.
Einnig verður að segja það
eins og er, að í heild hefði meira
jákvætt mátt koma frá lög-
mannastéttinni til úrbóta á rétt-
arfari, en raun ber Yitni.
□
Mál þetta hefur vissul’egar
margar hliðar, en það skal þó
skýrt tekið fram, að með þess-
um skrifum hefur ekki verið
ætlunin að kasta steini að nsm-
um, hvorki einstaklingum eða
stéttum, né heldur gagnrýna
neinn sérstakan, heldur aðeins
vekja athygli á vandamáli, sim
krefst úrlausnar. Hef ég valið
til þess þennan tíma, af þv'í
að ég er þeirrar skoðunar að
nú sé sá rétti tími til þess.
Ég hef lagt aðaláherz'.una á,
að endurskipuleggja þurfi hér-
aðsdóimstólana, ekki aif því, að
engu öðru sé áfátt en skipulagi,
heldur af því, að ég tel, aS þar
eigi endurbætur a'ð byrja. Þeg-
ar dómstólarnir hafa komið
skipuilagi sínu í rétt horf, — þeg
ar þeir hafa gert hreint fyrir
sínum dyrum, — ef svo má að
orði komast, — þá og þá fyrst
verði unnt að skapa það að-
hald, sem er forsenda fyrir frek-
ari endurbótum í réttarfars-
framkvæmd á íslandi.
27. júní 1964.
Sigurður Líndal