Morgunblaðið - 04.07.1964, Blaðsíða 20

20
MORCU N BLÁÐIÐ
Laugadagur 4. júlí 1964
f JOSEPHINE EDGAR~
var me3 sektarkennd, af
því að hann var svona glaður og
ég sjálf, þrátt fyrir allt, í óvissu.
En um eitt var ég ákveðin: hvað
sem úr þessu yrði, skyldi hann
geta verið hreykin af mér, og ég
var fegin, að ég átti svona mikið
af fallegum fötum.
Ég vildi nú ekki vera hvít-
kiædd, svo að lokum valdi ég
ijósbiáan kjól, sem ég hafði
aldrei komið í áður. Ég var lengi
að velja mér skó, sokka og nýja
hanzka. Ég fór í Bondstræti til
að panta hárgreiðslu, en í stof-
unni stóð ég allt í einu augliti
til auglitis vð Soffíu.
Ég held, að við höfum báðar
fölnað upp. Hún var að kaupa
einhver fegrunarmeðöl, sem ver
ið var að ganga frá í böggul.
Við stóðum bara kyrrar og
horfðum hvor á aðra.
— Ég heyri, að þú ætlir að
fara að giftast honum Hugh Trav
ers, sagði hún.
— Þá er eitthvað bogið við
heymina í þér, sagði ég.
Ég skalf, rétt eins og ég væri
hrædd vð hana. Hrædd við
Soffíu, sem hafði gengið mér í
móðurstað og haldið mér í örm
um sér, þegar ég var lítil. Hún
leit undan og ég sá votta fyrir
tárum. Hún hafði elzt, var ein-
hvernveginn öðruvísi en áður,
það var eins og þessi örugga
dirfska hennar væri farin að láta
eitthvað á sjá. ,
Hún sneri sér, án þess að hugsa
neitt um nærveru búðarstúlkunn
ar bg sagði: Ég get ekki haldið
svona áfram. Ég hef saknað þín
og hef áhyggjur af þér, Rósa.
Við verðum að vera vinir. Komdu
með mér og við skulum tala sam
an. Eftir svo sem mánuð er hugs
anlegt, að ég hverfi þér sjón-
um, og fari úr landi fyrir fullt
og allt. Við skulum ekki skilja
óvinir.-
Úr landi? Með hverjum? Með
Brendan? En — mér þótti vænt
um hana, þrátt fyrir allt óg það
mundi mér alltaf þykja. Og ég
elskaði Brendan líka! Ég varð að
fá að vita, hvort þau ætluðu
saman úr landi!
— Gott og vel, sagði ég. —
Við skulum tala saman. Hvert i
eigum við að fara?
— Við skulum fara heim,
sagði hú.n.
Við ókum þekjandi til Bays-
water. Það var eitthvað svo
iangt síðan við höfðum verð sam
an, að ég fór hálfgert hjá mér.
Húsið hennar Soffíu í Bays-
water var jafn hvítt og glæsi-
legt og það hafði verið, dyraham
arinn og bréfakassinn jafn gijá
fægt og áður, en einhvernveg-
inn bar húsið það með sér, þegar
inn var komið, að mér fannst, að
þetta vær hjákonuhús. Ég hafði
alltaf vitað þetta, en nú horfði
öðruvísi við. Þess þriggja mán-
aða dvöl með Marjorie nægði til
þess, að nú gat ég litð það aug-
um aðkomumannsins. Þetta
fallega hús með öllu því fallega,
sem þar var inni, vakti viðbjóð
hjá mér. Mig langaði til að
glenna upp alla glugga og hleypa
inn hreinu lofti.
Minna frænka kom tl að taka
vð yfirhöfn Soffíu. Hún leit é
mig og sagði: — Jæja, svo að
þú_ ert þá komin aftur.
Ég hristi höfuðið. — Nei,
Minna frænka. Bara sem snöggv
ast. Svo verð ég að fara. Flóra
frænka bíður mín með kvöldmat
inn. Og sannast að segja, ætla
ég að matbúa sjálf, því að hún
er á fundi og Marjorie farin til
Cambridge.
— Hún hlýtur að vera eitt-
hvað verri, ef hún ætlar að fara
að leggja sér til munns það sem
þú býrð til!
— Vertu ekki með þetta þvað
ur Minna, sagði Soffía fyrtin.
Hvað viltu, Rósa? Þig langar
sjálfsagt í te. Komdu með það,
Minna, og gefðu mér einn viskí
og sódavatn.
Minna tautaði eitthvað fyrir
munni sér og fór niður og brátt
kom nú aftur með silfurbakka
með tei og glasi, sem ég sá,
að í var þunn viskíblanda. Ég
hafði eldrei áður séð Soffíu
drekka um miðjan dag.
Hún hallaði sér fram og greip
glasið en leit svo á Minnu með
reiðisvip. — Ég er nú, enginn
krakki, Minna. Komdu með flösk
una.
En Minna lét ekki undan. —
Þú ferð sömu leiðina og hann
pabbi þinn, sagði hún aðvarandi.
— Hann var góður maður þang-
að til hann fór að hugga sig við
flöskuna.
Augun í Soffíu leiftruðu af
reiði. — Ef þú vilt verða hér
hjá mér, Minna, er þér betra að
gegna mér.
Minn fór út með ólundarsvip
og kom aftur með viskíflöskuna
og- sódavatnsflösku.
— Þakka þér fyrir. Soffía
bætti í glasið sitt, kveikti sér í
vindlingi og hallaði sér aftur í
legubekkinn.
— Hvað vi!tu fá til kvöld-
verðar? spurði Minna frænka.
— Ég veit það ekki. Farðu nú
og láttu mig í friði.
Ég sat þegjandi og drakk teið.
Þegar ég var þarna, var Soffía
vön að borða í einhverju veit-
ingahúsi, eða þá Woodbourne lá-
varður kom og át með henni
góða matinn, sem Minna bjó til.
Soffia sagði snöggt. — Eg hitti
Woodbourne aldrei nú orðið.
— Hversvegna?
— Ég hef ekkert sagt honum
af Brendan, sagði hún. — Ég er
enginn bjáni. Sannast að segja
— Maturinn er tilbúinn.
fór ég með honum til Frakk-
lands í sumar í þeirri von að
geta gleymt Brendan, en það
dugði bara ekki til.
Hún leit á mig ögrandi. — Það
varð bara til þess að ég þráði
hann meir en nokkru sinni áður.
Woody vissi að eitthvað var að
— hann er enginn bjáni. Harm
bauð að leggja mér til lífeyri.
Tekjur ævilangt, þetta hús og
vagninn, ef ég vildi bara verða
hjá ho'num áfram. Það var heið-
arlega boðið, enda er hann örlát-
ur maður. Eg fann, að ég gat það
ekki. Allt í einu fannst mér,
Rósa, að ég þyldi ekki að láta
hann snerta við mér. Svona get-
ur ástin leikið mann — jafnvel
mig!
Hún leit á mig og það lá ein-
hver bænarsvipur að baki ögrun-
inni, ofurlítið hálfbros að sjálfri
sér fyrir að hafa varpað svona
rækilega frá sér öllum lífsvenj-
um sínum.
112
BYLTINGIN í RÚSSLANDI 1917
ALAN MOOREHEAD
hvaða aðferðum, sem beita
þyrfti og hvað sem það kostaði.
Afstaða hans til múgsins í Rúss-
landi var ekki ósvipuð afstöðu
trúboða á Viktoríutímanum í
svörtustu Afríku; hann hafði
sina marxisku trú og hún var
heilög, og við henni varð ekki
haggað. Rússar voru fávis og for
myrkvuð börn, sem varð að fara
vel að og lokka þau á veg til
Ijóssins. Sérhver sá, sem vildi
rugla fyrir þessari starfsemi, var
útsendari djöfulsins, eða hvað
það nú er, sem í hans stað kem-
ur í banrrfæringum marxista. Og
ef hann neyddist til að vera
vægðarlaus á þessari réttlætis-
göngu sinni — ef hann til dæmis
neyddist til að hengja hundrað
auðmenn og endurreisa Okhrana
í helmingi skelfilegri mynd en
keisarararnir höfðu getað fundið
upp — þá var það aðeins til
þess gert að bjarga Rússlandi
frá hinni örlagaríku villutrú
and-Leninismans. Þetta var
hrossalækning, sem ekki var ein
ungis beint að likamlegri velferð
mannkynsins, heldur og sálar-
legri, engu síður.
Þetta brynjaða hugarfar átti
að minnsta kosti að koma betur
fram í martröðinni í Rússlandi
1017, eftir því sem Lenin nálg-
aðist markíð. Til þess að gera
sér hættuna ljósa, hafði rúss-
neska þjóðin enga verulega þörf
á neinum njósnaskjölum. Hún
gat látið sér nægja það, sem hún
vissi. Allt frá því Lenin kom
heim í apríl hafði hann tekið
þýzku stefnuna, enda þótt það
væri gert í eigin hagsmuna skyni
einvörðungu. Hann hafði heimt-
að, að Rússar segðu Bandamönn-
um upp trú og hlustuðu og semdu
sérfrið. Hann hafði kvatt her-
mennina á vígvellinum til að
vingast við óvininn. Hann hafði
hvatt til borgarastríðs í Rúss-
landi. Hann hafði opinberlega
fordæmt sóknina í júlí, og hann
hafði opinberlega reynt að spilla
henni með því að ráðast að
stjórninni og spana verkamenn
og bændur í uppreist.
Um það atriði, hvort Lenin
hafi valdið júlíuppreistinni, og
þá reynt að sölsa undir sig völd-
in, höfum við átakanlegan kafla
í frásögn Sukhanovs af bylting-
unni. Frásögn Sukhanovs er
hvorki gneistandi gáfuleg nú, né
áhrifaþung á við skrif Trotskys,
en í fjörlegum og háðslegum
setningum hans er samt eitthvað,
sem vekur traust, en það gera
orð Trotskys oft alls ekki.
Trotsky neitar því auðvitað harð
lega, að bolsjevíkarnir hafi nokk
urntíma ætlað sér að gera stjórn
arbyltingu í júlí. En þetta segir
Sukhanov:
„. . . . Lunacharsky sagði mér
smáatriði, sem ég vissi ekki, um
uppreistina í júlí. Þau komu
mér á óvart. Samkvæmt hans
frásögn var Lenin að kvöldi 17.
júlí eindtegið að undirbúa stjórn
arbyltingu. Stjórnin,' sem átti
raunverulega að vera í höndum
miðstjórnar bolsjevíkaflokksins,
átti formlega að vera falin
„Sovét“ ríkisstjórn, þar sem sæti
ættu helztu forustumenn bolsje-
víka. Þegar höfðu þrír ráðherrar
verið nefndir: Iænin, Trot.sky og
Lunacharsky. Þessi stjórn skyldi
tafarlaust gefa út tilskipanir um
frið og jarðeignir, og ávinna sér
þannið samúð milljónanna í
höfuðstaðnum og sveitunum, og
þannig styrkja vald sitt. Samn
ingur í þessa átt hafði þegar
verið gerður með Lenin, Trotsky
og Uunacharsky. Gengið var frá
honum meðan Kronstadt-sjólið-
arnir voru á leiðinni frá húsi
Kshesinskayu til Taurishallar-
innar. Sjálf stjórnarbyltingin
,átti að fara fram sem hér segir:
176. herdeildin (sú sama, -sem
Kan hafði sett á vörð við Tauris
höllina) átti að koma frá Tsar-
skoe Selo og handtaka miðstjórn
Ex-Com, en um sama leyti átti
Lenin að koma fram á sjónar-
KALLI KUREKI
—>f — —-fc— tK—

Teiknari; J. MORA
A! WEEK HAS PASSED SIHCE THEOLD-TIMEZ SAW
WHATHETHOU&HT WAS PZOFESSOZ BOCKHS'
FAHTAST/C e/FLE SHOT-'HE PDESH’TKNOW THAT
RED D/D THE SHOOT/HS- -
•/HOW COME YðiJ'RE STICKIM' CLOSER
jtoth’kanch thanatickim a
J BULL’S EAR?jT
Frf couldm’t be YouRe.
SCARED Y’MI&HTMEET
PROPESSCR BOff&S IMT0WN?
FOLKS ARE SAYIM’ YOU LOST .
YOUR NERVE f.
WELL,ER--UH.-'
IF HE’D OMLY
APOLOó-IZE,
X WOULDNT '
HAFTA SHOOT .
t HE WON'T/ HE
H0LLERIN5’ FOR
YOUR SCALP,
fSíiLP) I ÖOTTA
MY HORSE' l’LL
CALL HlS BLUFF
T’MORROW.'
Nú er liðin vika síðan Gamli sá það
sem hann hélt vera frábært skot pró-
fessorins — hann veit ekki að það var
Kalli sem skaut.
— Hvað kemur til að þú ert svona
heimakær upp á síðkastið?
— Ég hefi haft í ýmsu að snúast.
— Það skyldi þó ekki vera að þú
værir hræddur við að rekast á pró-
fessor Boggs niðri í bænum? Fólk er
farið að tala urn að þér sé að förlast.
— Jæja, sjáðu til — ef hann bara
vildi bera fram afsakanir sínar, þyrfti
ég ekki að skjóta hann.
— Það gerir hann ekki! Hann heimt
ar af þér höfuðleðrið!
— Jæja, ég verð að járna hestinn
minn! Ég finn hann í fjöru á morgun..
sviðið, og tilkynna hina nýju
stjórn. En Lenin kom of seint.
176. hersveitin var stöðvuð og
tvístraðist. „Byltingin“ hafði mis
tekizt“.
Þegar Sukhanov var í þann
veginn að gefa út þessa frásögn
sína, árið 1920, ráðfærði hann sig
við Trotsky — og svo vildi til,
að á þeim tíma voru Lenin,
Trotsky og Lunasharsky allir
ráðherrar. Trotsky vefengdi harð
lega sannleiksgildi frásagnarinn
ar, og skömmu síðar fékk Suk-
hanov bré frá Lunancharsky:
„Kæri Niklay Nikolayevich: —.
í gær fékk ég frá félaga
Trotsky, eftirfarandi orðsend-
ingu: „N. N. Sukhanov hefur
tjáð mér, að í bók sinni um bylt
inguna sé frásögn af júlidögun-
um þar sem hann skýrir frá
því eftir þér, að í júlí hafi þrír
okkar (Lenin, þú og ég) viljað
hrifsa völdin og hafið aðgerðir
í þá átt! ?!?!?*.
Það er sýnilegt, að þú ferð
hér með rangt mál, sem getur
haft alvarlegar afleiðingar fyrir
sig . . . minnið þitt hefur algjör-
lega rangfært samtal okkar . . ,
Raufarhöfn
UMBOÐSMAÐUR Morgun-
blaðsins á Raufarhöfn er
Snæbjörn Einarsson og hef-
ur hann með höndum þjón-
ustu við fasta-kaupendur
Morgunblaðsins í kauptún-
inu. Aðkomumönnum skal á
það bent að blaðið er selt
í lausasölu í tveim helztu
söluturnunum.
Vopnafjörður
Á Vopnafirði er Gunnar
Jónsson, umboðsmaður
Morgunblaðsins og í verzlun
hans er blaðið einnig selt í
lausasölu.