Morgunblaðið - 04.07.1964, Blaðsíða 15

JLaugadagur 4. júlí 1964
MOkGU NBLAÐIÐ
15
Þjóðleikhúsið:
Kiev-ballettinn
Ballettmeistari. Robert Kljavin
Hljómsveitarstjórar. Boris Christiakov
og Zakhar Kozharskí
BALLETT-flokkurirm frá
Kænugarði hélt fyrstu sýningu
6Ína í Þjóðleikhúsimu á mið-
yikudagskvöld við mikinn fögn-
uð áhorfenda. Þessi úkraínski
ballett-flokkur, samtals 37
manns, hefur til að bera yfir-
burðatækni og mikla dansgleði,
enda hefur dansliistin lengi verið
nokkurs konar „þjóðaríþrótt"
austur á Volgubökkuim:
Það hlýtur ævinlega að vera
áhyggjuefni farandlfflokkuim eins
og þessuim, við hvaða aðstæður
þeir muni sýna á hverjum stað,
bvo misjöfn sem leikhúsin eru
að staerð og öllum búnaði. Þessi
flokkur er augsýnilega vanur
íniklu meira svigrúmi en hann
fékk í Þjóðleikhúsinu, og háði
iþað honum talsvert, einkanlega
í „Svanavatninu“ og nofckrum
hópdönsum. Sviðið var mikils
til of þröngt, og það sem verra
var: hin þungu og fyrirferðar-
miklu hliðartjöld voru sýnilega
til verulegs trafala, trufluðu
bæði dansarana og áhorfendur.
Ekki bætbti það heldur úr skák,
að þeir sem sátu framarlega til
hliðar í salnuim komust ekki hjá
að sjá srtarfsmenn leiksviðsins
milli tjaldanna, sem er ævinlega
hvimleið truilun. Og þá er ó-
talið það sem mest háði sýn-
ingunm framan af: fálmkennd
beiting ljósa og klaufaleg með-
ferð tjalda, sem hvort tveggja
skemmdi heildarmynd fyrsta
ballettsins á efnisskránni.
Slíkir hlutir eru alls staðar
bagalegir, en aiílra halzt á ball-
ettsyningum, því hér er um svo
hárfína list að ræða, að ekkert
xná út af bera án þess heildar-
svipurinn skemmisit og töfrarn-
ir rofni. Ballettinn er í einum
ekilningi göfugasta list leiksviðs
ins; hann tekur við þar sem leik-
listinni lýkur, tjáir í hreyfing-
um og látbragði það sem ella
er tjáð með orðum eða söng, og
er þannig viðkvæmari og „brot-
hættari“ en aðrar listgreinar
Heiksviðsins. Þess vegna veltur
svo mikið á hverju einstöku smá
atriði.
Loks er að geta þess sem
var kannski verst af öllu á sýn
ingunni á miðvikudagskvöld: á
miðju sviði var sleipur blettur
sem greinilega truflaði dansar-
ana í langflestum atriðunum og
olli nokkrum taugaóstyrk meðal
þeirra, enda varð þeirn nokkr-
um sinn.um illiiega hállt á þess-
um bletti. Þetta er svo mikilvægt
tæknilegt aitriði, og þó svo ein-
falt í framkvaamd, að furðu gegn
ir hvernig siík mistök geta átt
eér stað.
Og snúum okkur þá að efnis-
•kránni sem var allfjölbreytileg,
en ekki að sama skapi nýstár-
leg. Rússneskir ballett-flokkar
eru ákaiflega hefðbundnir í efn-
isvaili og fara mjög troðnar göt-
ur. Er það þeim mun undarlegra
eem danslist hefur um langan
fijldur staðið með miklum blóma
eustur þar og margir beztu og
frægustu dansarar veraidar
kornið þaðan. Á sínum tíma
urðu Rússar til að b'ása fersku
iífi í list ballettsins með braut-
ryðjendum eins og Fokine, Leg-
fit, Gorsky og þó einkanlega Dí-
eghílev, en síðan er eins og
þessi fagra listgrein hafi staðn-
að hjá þeiim. Þeir halda fast við
hina klassisku hefð og þa fyrst
og freimst rómantíkina, og kem-
ur það ljósiega fram á efnis-
ekrá Kiev-ballettsins, sem býð-
Ur upp á þrjú fræg rómantísk
verk: „Giselíe“, sem er á efnis-
Bkránni tvö kvöld, og þætti úr
„Svanavatninu“ og „Esmer*
öldu“, sem sýndir voru á mið-
vikudagskvöld ásamt nokkrum
fitærri og smærii verkum.
Fyrst á efnisskránni var
„Francesca da Rimini“, ballett
í einum þætti (fimm mynduim)
eftir V. Vronskí við tónlist eft-
ir Tsjaíkovskí. Þetta mun vera
nýr ballett, en hann er í hin-
um hefðbundna rómanfc'ska stíl
Rússa, byggður á einu frægasta
atriðinu í „Inferno" Dantes
(Canto V), þar sem hann og
Virgil hitta fyrir Franceseu frá
Rimini og ásfcmann hennar, Pa-
olo, í undirheimum, og hlusta á
raunasögu elskendanna. Þessi
stutti bail'ett endurvakti hina
fornu sögn með áhrifaríkum
hætti. Óhugnaður helvítis í ær-
um dansi hinna útskúfuðu, átak-
amleg harmsaga elskendanna, yf-
irþyrmandi sorg og úrræðalaus
meðaumkun Dantes, allt var
þetta túlkað á nærfærinn og
hrífandi hátt, og tónlist Tsjaí-
kovskís magnaði hvert atriði.
Robert Kljavin, sem er ballett-
meistari Kiev-ballettsins, fór
með hlutverk Gianciottoes, hins
Atriði úr ballettinum „Francesca de Kimini .
galdramanns var Nikolaí Novi-
kovs.
„Esmeralda" var upprunalega
samin af Julies Perrot við tón-
list eftir Cesare Pugni, og er
ballettinn byggður á hinni frægu
sögu Victos Hugos, „Hringjar-
inn í Notre Dame“. Hann var
frumfluttur í Lundúnum árið
1844 og hefur tekið margvís-
leguim breytinguim á liðnum
hundrað árum. Er hann sjaldan
sýndur af öðrum en Rússum nú
orðið, oig að þessu sinni var
Loks voru sýndir tveir litríkir
úkraínskir þjóðdansar, sem
vöktu mikla hrifningu, einkan-
lega sá seinni, „Gopak“, sem var
þrunginn galsa og frábærri
dansgleði.
Rússar hafa dansinn í blóð-
inu, og þjóðdansar þeirra eru
slíkar gersemar, að ég hefði
fyrir mlna parta kosið meira
af þeim á efnisskánni,en minria
af hinu gamla og síendurtekna
efni, þó mér komi vitaskuld
ekki til hugar að vanþakjca þá
Hitt hefur maður kannski
líka leyfi til að harma, að ein
mesita danslistarþjóð veraldar
skuli vera svo rígbundin á
þröngan bás hins klassíska ball
etts, að fimmtíu ára æsíleg þró-
un þessarar listgreinar er henni
að mestu framandi heima fyrir
meðan rússneskir útlagar standa
í fylkingarbrjósti erlendis.
Sigurtfur A. Magnússoa
Atriði úr 2. þætti „Svanavatns ins“.
illa bróður, en Alla Gavrilenko
túlkaði Francescu, og Konstantín
Brudnov fór með hlutverk Paolos.
„Svanavatnið“ við hugljúfa
tónlist Tsjaíkovskís var samið
af þeim mikla aÆkastamanni
Mariusi Pepita og samstarfs-
manni hans, Lev Ivanov. Þetta
verk hefur jafnan notið gífur-
legra vinsælda síðan það var
fyrst sýrat (í heilu lagi) í Péturs-
borg í ársbyrjun 1895, enda er
það meðal fegurstu og hugtæk-
ustu kllassískra balletta, þrung-
ið ljóðrænum krafti sem tónlist
Tsjaíkovskís seiðir fram. Annar
þáttur þessa balletts er fullkomn
astur og oft sýndur einn sér,
eins og hér var gert. Samleik-
ur þeirra Odettes og Siegfrieds
í þessum þætti er keppikefli
allra góðra dansara, hópdans
svananna er prófraun góðra bali
ett-flokka, og dans svananna
fjögurra, sem er tæknilega
mjög erfiður, sker úr um gæði
sýningarinnar. Ail.ar þessar
þrautir leysti Kiev-ballettinn af
hendi með mikill prýði, ekki
Slzt þá síðusitu, enda standa
engir Rússuim á sporði í list-
rænni túlkun á þessum tor-
velda þætti. Eins og fyrr segir
var svið Þjóðleikhússins alltof
þröngt og tjöldin fótækleg, og
dró það að sjálfsögðu úr heiid-
aráhrifum sýningarinnar.
Hlutverk Odettes dansaði Alla
Gavrilenko af miklum þokka, en
með hlutverk Siegfrieds fór Genn
I adí Baukin. í hlutverki Rothbarts
einungis eixm af fimm þáttum
hans fluttur í nýrri kóreógrafíu
V. Vronskís og hefur úkra-
ínska tónskáldið Reinlhold Gli-
ére bætt sínuim skerfi við tónlist
Pugnis. Aðalhlutverkin dönsuðu
Iriada Lukaséva og Valerí Prasg
ov og túlikuðu þau af öruggri
tækni sem hvergi skeikaðL
Af öðruim atriðum á efnis-
skránni má nefna „pas de deux“
úr baiilettinum „Don Quijote"
eftir Marius Pepita við tónlist
eftir Leon Minkus. Hér er um
að ræða gamlan og lítt þekktan
ballett ( sem ekki má rugla sam
an við kunnan samnetfnidan baiil
ett eftir Tatjana Gsovsky við
tónlist eftir Leo Spies, sem fruim
sýndur var 1949). Leystu fjór-
ir dansarar erfiðar tæknilegar
dansþrautir af mikiili leiknL
Enn má nefna svipmyndina
„Vorið“ eftir Robert Htjavin við
tónilist Edvards Griegs, stíl-
hreina og hugðnæma mynd.
góðu list, sem Kiev-ballettinn
færði okkur.
Hins vegar verður það að
segjast, að sýningin var ekki sá
iistviðburður sem óg hafði bú-
izt við, þrátt fyrir ótvíræða
tækni dansaranna. Hana skorti
þá listrænu fágun sem lyfti
henni í æðra veldi danslistarinn
ar.
ÞAÐ hefir komið í minn hlut
að. segja nokkur orð um þátt
Sinfóníuhljómsveitar íslands í
ballettsýningu hinna ágætu gesta
frá Kænugarði austur, sem gista
Þjóðleikhúsið þessa daga.
Hljómsveitarstjóri á frumsýn-
ingunni sl. miðvikudagskvöld var
Boris Chisciakov, en hann skipt-
ist á við Zakhar Kozhars'kij um
það hlutverk. Hann virtist vera
nakvæmur og röggsamlegur
stjórnandi og að sjálfsögðu í
nánu sambandi við sitt fólk á
sviðinu. En þessir góðu kostir
komu .því miður ekki að fullu
gaigni, því að hljómsveitin virt-
ist ákaflega „illa fyrir kölluð“,
cg má að sjálfsögðu að verulegu
leyti kenna það þeim hörmulegu
aðstæðum, sem hún býr. við í
Þjóðleikhúsinu. Þrengsli í hljóm-
sveitarstúkunni eru slík, að þeg-
er þar eru flutt verk, sem krefj-
ast mólmblásturshljóðfæra í
fleira iagi, er aðstaða strengja-
leikaranna vonlaus, bæði sökum
mannfæðar og vegna þess, að
þeir eru staðsettir undir þeim
mikla virkisvegg, sem skilur
stúkuna frá áhorfendasalnum.
Þetta kom átakanlega fram á
ballettsýningunni og varð enn
átakanlegra vegna þess, að
hljómur málmblásaranna var
óvenju hrjúfur og tónmyndun
óörugg. Má mikið vera, ef ekki
er orðið aðkallandi að endur-
skoða skipun þessarar deildar í
hljómsveitinni.
Jón Þórarinsson.
Brússel, 2. júlí NTB
• Ráðherrafundur Efnahags-
bandalagsins verður haldinn
dagana 6. og 7. júlí nk., og þá
rætt sérstaklega um beiðni
Austurríkis um aukaaðild að
bandalaginu. Væntanlega
leggja ráðherrarnir grundvöll
að frekari samningaviðræðum
milli fulltrúa austurrísku
stjórnarinar og fastafulltrúa
bandalagsins.
Sjálfstæðisíólk í Hafnarfirði
ÞAÐ er á niorgun klukkan 8 fyrir hádegi sem fertfin hefst í
Borgarfjörtfinn. Enn er tækifæri til atf vera með. Hringið í sima
50786. —
Fulltrúaráð Sjálfstætfisfélaganna.