Morgunblaðið - 05.07.1964, Side 17

Sunnudagur 5. Júlí 1964
MQRGUNBLAÐIÐ
17
Heimsókn hertóg-
j ans af Edinborg
#
' Heimsókn Philips prins, her-
toga af Edinborg, varð íslending
um mikið ánægjuefni. Móttökur
þær, sem Reykvíkingar veittu
honum á þriðjudaginn, sýndu
þegar, hvern hug almenningur
ber til hertogans og þjóðar hans.
Jafnskjótt og hann steig á land
kvað lófatak við og hvarvetna
sem hann fór létu áhorfend.ur
fögnuð sinn í ljós. Sjaldah eða
aldrei mun meiri mannfjöldi
hafa verið saman kominn fyrir
framan Alþingishúsið en þegar
forsetinn og hertoginn komu þar
fram á svalirnar. Gleðisviþur
var á hverju andliti og þegar
forsetinn bað menn um að taka
undir húrrahróp fyrir hertogan-
um var það gert af meiri ákefð
en menn eiga hér að venjast.
Sjálfur er hertoginn framúrskar
andi gjörvilegur maður og hin
stuttorða en ágæta ræða hans á
íslenzku kom öllum á óvart. Hún
•ýndi, að Philip prins leggur sig
fram um að leysa starf sitt vel
*x hendi. Hið sama sannaðist í
stöðugt að ala á tortryggni og
togstreitu.
n
ferðalagi
u.
Þessi fallega mynd er írá Mývatni — Ljósm. Mbl..: ÓI. K. >t
REYKJAVÍKURBRÉF
Akureyri, þar sem hann lét regn
ið ekki á sig fá en lét uppi sam-
úð sína með öllum þeim, er
höfðu látið það á sér dynja til að
fagna honum. AUir þeir, sem
prinsinn hafði tal af, hvar sem
hann kom á landinu, ljúka upp
einum munni um, að hann sé
ávenju frjálsmanniegur í við-
móti, skrafhreyfinn og fróðleiks-
fús, enda vel að 3ér.
Innilep;ar
móttökur
Innileiki móttökunnar stafaði þó
ekki eingöngu af því, hversu vel
Philip prins féll mönnum sjálf-
ur í geð, heldur er hann einnig
órækt vitni þess, hvern hug ís-
lendingar bera til brezku þjóð-
arinnar. Menn vildu í verki sýna
skilning sinn á gildi þess, að nú
skuli landhelgisdeilunni við
Breta vera lokið. í þeirri deilu
var um að ræða mikilsverða hags
muni íslenzku þjóðarihniar, hags-
muni, sem eru okkur miklu
meira virði en Bretum þeir hag
munir, er í húfi voru af þeirra
hálfu. Þarna var þó engu að síð-
ur um að tefla hagsmunaárekst
ur, sem leiða varð til lykta með
friðsamlegu móti. Það tókst eft
ir að skynsemd og hófsemi fengu
að njóta sín beggja vegna. Um
ástæður þess, að í odda skarst
um sinn er óþarft að ræða nú.
Lausnin fékkst fyrir góðvild
seðstu valdamanna í báðum lönd
um. Heimboð forseta íslands til
Bretlands á sl. ári sýndi, að
Bretar vildu taka upp fyrri vm-
áttu og láta vera gleymt það,
sem miður hafði farið. Heimsókn
hertogans hingað var ný staðfest
ing þessa. Almenningur á ísl-
landi kann að meta þennan hug
og vill af sinni hálfu láta hið
sama koma í ljós, eins og hinar
innilegu móttökur nú sýndu.
Krafa kommúnista
' Eftir heimsókn Philips prins
og móttökurnar hér er fróðlegt
að rifja það upp, að ekki er
lengra síðan en eitt ár, að Tím-
inn, málgagn næststærsta stjórn
málaflokks landsins skrifaði uni
það hverja greinina eftir aðra,
taka bæri tii athugunar að a£-
LaugarcL 4. júlí
lýsa hetmsókn forseta Islands til
Bretlands og þar með afþakka
heimboðið, sem þá þegar hafði
verið þegið.
Fáir muna nú lengur eftir Mil
wood-málinu svokallaða. Það
hefði þó átt að rifjast upp þessa
dagana því að einmitt nú var frá
því skýrt, að skipstjórinn á Mil-
wood hefði hlotið refsidóm í
Hæstarétti fyrir landhelgisbrot
sitt vorið 1963. Á sínum tíma
reyndu stjórnarandstæðingar að
gera þetta mál að kosninga-
bombu vorið 1963. Þjóðviljinn
bar strax hinn 3. maí 1963 fram
þessa kröfu: „Einnig ber ríkis-
stjórninni að láta þessa atburði
hafa áhrif á samskipti íslenzku
og brezku stjórnarinnar. Það
er til að mynda fráleitt að halda
áfram undirbúningi að „vin-
áttuheimsókn“ forseta íslands til
Bretlands eftir þetta ósvífna of-
beldi“. Tíminn lét ekki sitt eft-
ir liggja og lét svo sem íslenzka
stjórnin hefði sýnt þvílíkan und
irlægjuhátt gagnvart Bretum í
þessu máli, að þaðan í frá yrði
mjög erfitt að verja landhelgina
fyrir erlendum lögbrjótum.
Tímiim lierti á
vitleysunni
í kosningahita segja menn oft
ýmiss konar fjarstæður og því
var e.t.v. við því að búast að
stjórnarandstæðingar gripu þetta
hálmstrá í málefnafátækt sinni.
En eftir að Framsóknarmenn
sannfærðust um, að þeir kæmust
ekki í stjórn að kosnmgum lokn
um, náði ábyrgðarleysið hámarki.
Þá hertu þeir á og tóku undir
kröfu kommúnista frá því í byrj
un maí. Hinn 27. júní 1963 sagði
Tíminn t. d. í forystugrein:
„Ef Islendingar sætta sig við
jafn augljóst réttarbrot og Hant
framdi, geta fleiri komið á eftir.
Því verður ekki trúað að óreyndu
að íslenzka ríkisstjórnin ætli að
sætta sig við slík málalok og
jafnvel kóróna þau með því að
senda forsetann í heimsó.kn til
Bretlands, áður en þetta mál er
viðunanlega leyst“.
Og hinn 29. júní var enn sagt
í leiðara, sem bar nafmð „Hættu
legur undirlægjuháttur":
„Ef brezka stjórnin þrjózkast
áfram, eftir að íslenzka stjórnin
hefur endurnýjað kröfuc sínar.
verður að taka til athugunar
hvað næst skuli gert, eins og t.d.
heimköllun sendiherrans éða af-
lýsing á fyrirhugaðri Bretlands-
för forsetans".
Farið að íslenzkum
lögum
Auðvitað kom aldrei til mála
annað en að málið gegn skip-
stjóranum á Milwood væri sótt
að íslenzkum lögum. Brezka
stjórnin viðurkenndi strax í upp
hafi ábyrgð sína á mistökum
þeim, er brezkur skipher/a hafði
gert sig sekan um og áttu þátt
í að skipstjórinn á Milwood
komst undan. Hinsvegar taldi
brezka stjórnin sig ekki hafa
heimild til að framselja skipstjór
ann á Milwood með valdi gegn
hans vilja. Þetta skipti og ekki
öllu máli, þar sem sjálft skipið
hafði verið fært til hafnar á
íslandi og var að veði fyrir sekt,
sem kynni að verða dæmd og
kostnaði af málinu. Þess vegna
hlaut viðfangsefnið að verða
það að höfða með löglegum hætti
mál fyrir íslenzkum dómstól-
um. Því aðeins, að það tækist
ekki vegna fjarveru skipstjór-
ans á Milwood, gat komið til á-
lita að sækja brezku stjórnina að
alþjóðalögum til fullnægingar
þeirrar ábyrgðar, sem hún hafði
sjálf viðurkennt að á henni
hvíldi. Þessa leið valdi íslenzka
stjórnin í fyrra og fylgdi henni
ótrauð án þess að láta illyrði og
ögranir Tímans trufla sig í lög
mætri málsmeðferð.
Nú sést árangurinn. Skipstjór
inn á Milwood hefur hlotið
dóm eftir íslenzkum lögum og
Bretar hafa við almennan fögn
uð Islendinga með heimsókn
hertogans af Edinborg lagt á-
herzlu á, að þeir vilji halda vin-
fengi íslenzku þjóðarinnar. Menn
geta svo hugleitt, hvernig farið
hefði og hver væri bættari, ef
fylgt hefði verið þeim ráðum,
sem Tíminn svo skelegglega hélt
fram í forystugreinum hinn 27.
og 29 júní 1963.
Rússneski ballett-
inn
Ánægjulegt er að horfa á leik
rússneska ballettsins, sem ura
þessar mundir er sýndur 1 Þjóð
leikhúsinu. Rússar hafa löngum
þótt bera af í þessari listgrein.
Hér á landi hafa menn að vísu
fátt til samanburðar, því að sjálf
er þessi list í bernsku ’nér og
hingað hafa einungis fáir ballett
flokkar komið áður. Þeir hafa
raunar verið góðir ög hlotið á-
gætar móttökur. En jafnvel þeim
sem fákunnandi eru í þessum list
um fær ekki dulizt, að nú voru
framúrskarandi afbragðs menn á
ferð. Fimi þeirra og framkoma
öll hluta að vekja aðdáun.
Koma baliettflokksins vekur
enn meiri athygli vegna þess að
forstjóri hans er tengdasonur
sjálfs Krúsjeffs og tvær dætur
hins rússneska forsætisráðherra,
kona ballettforstjórans og syst
ir hennar, koma hingað af þessu
tilefni. í fljótu bragði má það
virðast einkennilegt, að ballett-
list, sem e. t. v. öllum öðrum
fremur höfðar til þeirrar úreltu
yfirstéttar, sem kommúnistar láta
sér oft tíðrætt um, skuli standa
með jafnmiklum blóma í Sovét
Rússlandi og menn geta nú sann
færzt um af eigin sjón. En í þessu
er byggt á gamalli rússneskri
hefð og þrátt fyrir byltinguna
hafa núverandi valdhafar í Rúss
landi lagt á það ríka áherzlu að
viðhalda í rússneskri menningu
því sem helzt er til eflingar þjóð
arstolts. Þar hafa þeir farið mjög
ólíkt að eða t.d. fylgismenn
þeirra í Austur-Þýzkalandi, sem
lagt hafa meginkapp á að afmá
flest, þar á meðal fornar bygging
ar, sem ætla mætti að helzt gæti
verið til styrktar hollri þjóð-
ernisvitund.
Varðarferðin
Á sunnudaginn var fór Varða'r
félagið sína árlega skemmtiferð.
Að þessu sinni var hún farin um
Árnessýslu og ýmsir staðir þess
tilbreytingaríka héraðs heimsótt-
ir. Þessar ferðir hafa mikla þýð-
ingu. Með þeim fær margt fólk,
sem ella á óhægt með að bregða
sér úr bænum, færi á að gera sér
dagamun án óviðráðanlegs kostn
aðar. Gamlir kunningjar hittast
og til nýrra kynna er stofnað.
Fróðlegar ferðalýsingar Árna
Ola hafa að þessu sinni sem fyrr
rifjað upp merka atburði, endur
vakið gamlar sagnir í hugum á-
heyrenda og kynnti þeim landið.
Ræður þeirra Sigurðar Ólafsson-
ar alþingismann og Sigmundur
bónda Sigurðssonar í Syðra-
Langholti skýrðu og fyrir ferða
fólkinu viðfangsefni og lífs-
kjör héraðsbúa. Þeir menn vinna
vissulega þarft verk, sem auka á
skilning borgarbúa í garð strjál-
býlisins. Hinir eru alltof margir,
sem undir ýmsu yfirskini reyna
Nú eins og stundum áður hef
ur Varðarferðin og ræðuhald þar
orðið Tímanum að áhyggjuefni.
Miðvikudaginn 1. júlí birtist þar
ritstjórnargrein undir framan-
greindri fyrirsögn. Hún hljóð-
ar svo:
„Mbí. segir, að Bjarni Bene-
diktsson, forsætisráðherra, hafi
flutt ræðu í ferðalagi, sem Varð
arfélagið efndi til um seinustu
helgi. Mbl. segir ennfremur, að
Bjarni hafi m.a. sagt, að Tíminn
haldi því fram að Sjálfstæðis-
menn hafi gengið undir jarðar-
men hjá kommúnistum.
Þetta er hreinn uppspuni hjá
Bjarna. Tíminn hefur ekkert um
þetta sagt, heldur aðeins birt
þau ummæli Þjóðviljans, að núv.
forsætisráðherra sækist eftir því
að koma sér sem bezt við komm-
únista. Þeim ummælum Þjóðvilj
ans hefur ekki verið mótmælt af
málgögnum Sjálfstæðisflokksins
né af Bjarna sjálfum. Það verður
því að álítast, að þessi frásögn
Þjóðviljans sé rétt.
Það er máske skiljanlegt að
Bjarni vill ekki hafa hátt um
það að hann sé að sækjast eftir
vinfengi kommúnista, því »ð
það samrýmist illa fyrri skrifum
hans og Mbl. um þá. En hlutur
Bjarna batnar ekki við það að
reyna að draga athygli flokks-
manna sinna frá þessu með því
að eigna Tímanum ummæli sem
blaðið hefur ekki viðhaft“.
Vita ekki sjálfir
hvað í Tímaiium
slendur
Réttri viku áður en þessi grein
birtist í Tímanum kom Tíminn
einnig út, þ. e. miðvi'kudaginn.
24. júní 1964. í ræðu sinni í
Vlarðarferðinni minntist Bjarni
Benediktsson á tvær greinir,
sem birtust í því Tímablaði. I
hinni fyrri sem nefnist „Síðustu
samningar“ og birtist á 3. síðu-
blaðsins segir orðrétt svo:
„Ekki einasta urðu valdamestu
menn rí'kisstjórnarinnar Oig for-
r>enn stjórnarflokkanna, þeir
Bjarni Benediktsson og Eraii
Jónsson að gangast undir það
jarðarmen að setjast niður við
samningaborðið með Öanniibat
til þess að semja við hann. um
kaupgjald í landinu, heldur urðu
þeir að þola, að ýmis stórmál
önnur yrðu að samningaatriðusm
í viðræðunum“.
Á 7. síðu blaðsins birtist svo
forystugrein sem heitir „Geð-
iliska". Þar segir m.a.:
„Forkólfar Sjálfstæðisflokks-
ins telja sig þegar hafa Alþýðu-
flokkinn í vasanum og kommún-
ista einnig að verulegu leytí.
Vegna þessara flökka getur Sjálf-
stæðisflokkurinn óhikað unnið
fyrir auðstéttina“. x
Ekki er að dýljast hjá hverjum
geðillskan lýsir sér. Tíminn er
svo sturlaður, að höfundar hans
muna ekki vikunni Iengur hvað
i blaðinu hefur staðið. En þá
var því á 3. síðu haldið fram, að
Sjálfstæðismenn hefðu orðið að
gar.ga undir jarðarmen hjá þeim,
sem á 7. síðu voru bornir þeim
sökum, að þeir væru í vasa
Sjálfstæðismanna' Skiljanlegt
er, að rithöfundar Tímans vilji
gieyma þessum gersamlega
ósamrýmanlega málflutningi sín-
um, en úr því að þeir vilja ekki
einu sinni sjálfir taka mark á
því, er þeir létu út úr sér viku
fyrr, þá er ekki furða, þó að
aðrir taki ekki lengur mikið
merk á því sem í Timanum
stendur.