Morgunblaðið - 05.07.1964, Qupperneq 25

r Sunnudagar 5. júlí 1964
M0RGUNBLAÐ1Ð
25
mimuiimtiiiitiiiiuiiiuiiKiiiimiiiimmmimmmiimmtmumiiiiimiuiuimtiiitimiiittiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimmi
| — A söguslóðum
L- Framh. af bls. 13
=
j= naumast um kenna, jþví síra
§É Hallgrímur Þorsteinsson hefur
p haft allan vanda af sálna-
E registri í Bakkasókn. Húsvitj-
s anir hafa löngum verið tíma-
gj frekasta starf presta, en mann
j= tal ein höfuðskylda húsvitj-
E ana. óhaett mun að fullyrða,
E að þjóðskáldið á Bægisá hef-
g ur ekkj slitið sig upp frá
g Messíasi og Klopstock til að
E húsvitja í útsókninni, þar sem
E aðstoðarprestur hans sat.
g= En fæðingardagur Jónasar
É Hallgrimssonar er ekki einn
|j óviss, heldur og fæðingarstað-
S= ur. Þau síra Hallgrimur og
H Kannveig Jónasdóttir bjuggu
g í Hrauni fyrstu fimm árin i
§= Öxnadal, en síðan á Steins-
p stöðum. Þaðan fluttu þau vor-
§ ið 1808 (Æfiskrár 1809). Víst
er, að Jónas son þeirra hafa
Jónas átti lögheimili á
Steinsstöðum tii æfiloka, —
nema ef vera kynni, að heirh-
ilisfesti hans hafi flutzt að
Möðruvöllum þau tvö ár, er
móðir hans var ráðskona
Gríms amtmanns. Þá var hann
á Bessastaðaskóla.
Fyrr greinir dónardægur
síra Hallgríms og mdm Rann-
veigar. 1816 var prestinum bú-
in hvíld í Bakkagarði, en konu
hans réttum 50 árum síðar.
Jónas son þeirra lézt suður í
Kaupmannahöfn 1845. Ástvin-
ir hans og sveitungar fylgdu
honum því ekki til grafar
heima á Bakka í Öxnadal. Allt
var hljótt í sóknarkirkju hans
og heimabyggð á þann dag.
Meir en hundrað árum síðar
var hann borinn í þessa sömu
kirkju og útför hans gerð. Það
var kominn nýr prestur — og
það voru aðrir sóknarmenn,
sem kvöddu. En það var eins
og fólkið í Bakkakirkj u þenna
|[ — V-Islendingar
Frarhh. af bls. 8
undan okkur og fengum því
ekkert herbergi í gistihúsinu. En
þessir ágætu lögreglumenn ykk-
ar urðu þá á leið okkar og óku
þeir okkur í bæinn og báru far-
angurinn upp á herbergi.
— Ég þurfti einu sinni að
taka strætisvagn hér á torginu,
segir Björgvin, og þurfti á að-
stoð lögreglumanns að ha!da til
að finna þann rétta. Hann sá,
að ég var ókunnugur og bað
mig að bíða stutta stund
oig svo gekk hann með mér að
vagninuim. Þessu eigum við ekki
að venjast heima.
g= þau verið með sér í Hrauni dag þekkti hann. Vegna þess =
sinn fyrsta vetur. En nú ber
svo við haustið 1807, að mad-
dama Rannveig er af bæ. Og
stödd á Steinsstöðum á hún
að hafa orðið léttari. Þessi
munnmæli eru svO þrálát í
öxnadal, að menn hafa fyrir
satt. Sannanlr fyrir öðru eru
og ekki óyggjandi. Jónas er
talinn fæddur í Hrauni vegna
þess að í kirkjubók stendur í
foreldradálki:------hjón bú-
andi í Hrauni. Nú væri auð-
vitað getið sérstaklega um
fæðingarstað, ef lægi utan
heimilis foreldranna. Þegar
að allir kunnu og elskuðu ljóð
in hans. En hann var exki
hafinn út í garð í fegurð fjaila
dalsins, þar sem Bunulækur
sytrar fyrir handan á og Gljúf
rabúi, gamli foss, var enn að
marka gil í klettaþröngum.'—
Hann var færður burt í fjar-
lægan stað, þar sem ókunnir
menn létu vínið andann
hressa, eins og * að erfi eftir
moldarverkin.
1883 segir Hannes, að Hraun
drangi sé hinn mikli minnis-
varði Guðs um skáldið. Menn
höfðu þá enn eigi reist minn-
E hann er utan prestakallsins er ingu hans líf, eins og Öxndælir =
sett talan 0 framan nafns. En
hér er ekki um slíkt sönnun-
argagn að ræða, en aðeins
greinir milli tveggja nágranna
bæja í sömu sókn. Á öndverðri
19. öld hefuT þetta og vast tal-
izt tiltökumál.
Telja mætti óþarft að ræða
þetta hér. Jónas ólst upp á
Steinsstöðum og allar hans
minningar bundnar þeim stað
öðrum íremur. En ekki er það
í ljóðum hans, er bendi til
þess, að hann líti á Hraun sem
fæðingarstað sinn, eða Jiann
sé fremur með hugann þar en
annars staðar í dalnum utan
Steinsstaða. Að sönnu kallar
hann heimkynni sín á Steins-
stöðum hvergi því nafni, er
beini til fæðingar hans. En
það er vegna þess, að það er
honum sjálfsagt mál.
hafa nú gert, er viður vex í
Steinsstaðalandi, ástsæld hans
til marks — og laufgast á vori
eins og hugur hans, er stefndi
heim.
En ef beinin hefði fengið leg
að Bakkastað var Dranginn
varði skaparans yfir þeirri
torfu, sem fóstraði Jónas ung-
an, en lyki nú mjúklega yfir
líkamjt hans. Sköpunarverk
Guðs í tign Hraundranga —
og moldinni, sem lét grös vaxa
og blóm. Öðruvísi var aldrei
unnt að halda minningu guðs
trúarmannsins, náttúruskoðar-
ans. Skáldsins.
Ágúst Sigurðsson.
stud. theol.
(Heimildarmenn: Bernharð
Stefánsson fv. allþingisfor-
seti. — Sigurður Stefáns-
son vígslubiskup).
UUUIIUIUUUIUUUIUIIIIIUIIIIIUIIUIIUIUIUIUIIIIIIIUIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIUIIIIIUIUIIUIUIIIIIIUIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
— Þórsmörk
Framhald af 20. síðu.
guTlxauðum loga glæsti seint á
degi. — Undir Eyjafjalla öldnum
jökulskalla vil ég aldur ala minn.
__ Þetta gamia Þórsmörk er
þrúðvangsleg og tignarfögur. —
liér á Þór sér markland mætt,
IMarkarfljót er Vimur. — Hann
langar svo oft heim á Þórsmörk
til þín, hann þráir svo Ijóðin og
vornætuirfriðinn. — Og nú skilj-
um við að lind tungunnar, okkar
éstkæra ylhýra máls, sprettur
upp við rætur þessara voldugu
íjalla.
Og sumar.lð liður, ber verða
þroskuð, ungar fleygir, umfeðm-
ingur í vallarbarði tekuir við af
Iblágresinu í skógarbotninum —
í Skáldagili sést eitt og eitt
lölnað lauf. Og einn daginn yfir-
gefum við skálann á balanum i
iLangadal, þar sem er eitt feg-
ursta bæjarsiæði á íslandi. Við
kveðjum land goðanna og hverf-
um aftur til mannabyggða. Við
litum tíl baka með söknuði og
Humaraflinn
glæðist
Akranesi, 3. júlí.
8,7 TONNUM af slitnum humar
lönduðu 7 bátar hér í dag, Höfr-
ungur I. 1950 kg.. Ver 1936,
IHrönn 1400, Fiskaskagi 1200,
JHrefna RE 1100, Ásmundur 700,
og Haukur RE 314 kg. Augsýni-
legt er að humaraflinn er mikið
«ó glæðast aftur. — Oddur,
trega og eigum þá ósk heitasta
að komast hingað aftur til þess
—. eins og skáldjöfurinn orðar
þag — að láta augu okkar skoða
sig mett. En jafnframt er okkur
ljóst að einlæg innilifun í þenn-
an dulúðuga töfraheim er reynsla
sem aldrei verður hægt að túlka
með ófull'komnum orðum.
Jóhannes úr Kötlum.
GARÐAR GISLASON H F.
11500 BYGGINGAVÖRUR
QQQDDDQ
GÓLFFLÍSAR
HVERFISGATA 4-6
Kápur, hanzkar, slæður, sokkar
og undirfatnaður.
/t

— Hefur þú ferðazt mikið I
strætisvögnum, Valdemar?
— Talsvert. Ég keypti mér
kort aif miðum einn daginn og
fór svo á flakk í strætisvögnum.
Þá sá ég glöggt, hvað þið bygg-
ið mikið í Reykjavík — ótrú-
legá mikið. Og það kom fyrir,
að ég villtist, en börn og full-
orðnir voru allltaf reiðubúin
að hjálpa mér úr ógöngunum.
— íslenzku stúllkumar eru
nokkuð styggar, segir Björgvin.
— Jæja, það eru sennilega
skiptar skoðanir um það.
— Minnsta kosti þessar, sem
bera fram veitingar á kaffihús-
um. Það er kannski ekki að
marka — ég er orðinn svo fjári
gamall.
— Það búa mangir íslending-
ar í mágrenni San Francisco?
— Já, þeir eru allmargir, en
sambandið milli þeirra er ekki
mikið vegna þess að byggðin er
mikil og vega.lengdirnar miklar
í stórborgum. íslendingafélag er
starfandi, — það heldur sam-
kvæmi fjórum sinnum á ári, en
þar er bara tö.uð enska.
— Þið hafið þó kynnzt mörg-
um ísdemdingum vestan hafs.
— Já, óneitanlega höfum við
gert það. Okkur finnst sérstak-
lega ánægjulegt að geta sagt frá
því að Káinn eða Kristj. Níels
Júlíusson, skáld var nágranni
obkar og vinur er við bjugigum
í N.-Dakota. Hann var einn af
þessum mönnum sem urðu að
bafa ofan af sér við hin marg-
víslegustu stönf sem ekki þættu
Skóiavörðustig 15 simi 21755
flín nú á dögum og sæmandt jafia
miklu skáldi og Káinn viar 1
okkar augum.
Ferskeytlan var skæðasfca
vopn hans og margir urðu ið
bíta í það súra epli að hljóta
miður sæmileg ummæli í kveð-
skap hans. Meðalt okkar Vestur-
fslendinga og þó einkanlega
þeirra sem kynntust honum per
sónulega hefur hann náð sér-
stökum vinsældum og kviðling-
ar hans eru flestum okkar vef
kunnir. Skáldskapur Einars ^3en
ediktssonar og Stefáns G. Stef-
ánssonar er tormæltur fyrir þá,
sem ekki hafa víðtæka
þekkingu á íslenzkri tungu, en
stuttar, skorinortar hendingar
Káins hafa fest rætur í hugum
okkar, þó að þær séu all djarf-
ar á stundum. „Kjörin settu á
manninn mark“ eins og segir í
kvæði Arnar Arnarssonar um
Stjána bláa, og þegar við íhug-
um æviferil Káins verður okkur
ijóst, hvers vegna hann varð
svo orðhvatur í skáldskap sín-
um. Hann stundaði alla ævi
ýmsa ígripavinnu, meðal annars
fjósamennsku í fjörutíu ár án
nokkurs kaups og átti við hið
mesta andstreymi að etja. Þess
vegna orti Káinn:
„í flórnum fæ ég að standa
fyrir náð heilags anda.“ —
Og önnur staka skopraði af vör-
um hans vegna þessa starfs.
Ef einhver sér mig ekki vera
að moka,
það ég orða þannig hlýt,
þá er orðið hart um skít.
COLGATE eyðir
andremmu
varnar
tannskemmdum
Þegar þér burstið tennurnar með COLGATE Gardol
tannkremi, myndast virk froða, sem smýgur inn á
milli tannanna og hverfur þá hverskonar óþægileg lykt
úr munni, en bakteríur, sem valda tannskemmdum,
skolast burt. — Hjá flestum fæst þessi árangur strax
og reglubundin burstun með COLGATE Cardol ver
tennurnar skemmdum og heldur þeim skínandi hvítum.
Regluleg burslun meS COLGATE Gardol tanukremi
vinnur gegn tannskemmdum
^ eyðir arvdremmu
^ heldur tönnum yðar
skínandi hvítuin
með COLX5-ATE Gardol tannkremi.