Morgunblaðið - 26.08.1964, Side 15

Miðvíkudagúr 26. ágúst 1964
MORGUN BLAÐIÐ
15
Sjórinn og
styðji hvort
Rætt við Jónas Pétursson
alþrn. að Lagarfelli
EINN sólbjartan júnídag ók ég
xneð Jónasi Péturssyni alþm. á
Lagarfelli, inn Fljótsdalshérað.
Það var heiðskkírt og bjart. Lög-
urinn spegilsléttur og falfcgt um
að litast á Héraði.
Við ræddum fyrst um júní-
samkornulagið.
— Ég tel það athyglisverðast
við samkomulagið, segir Jónas,
að með því hefur greinilega skap
azt aukin festa í þjóðlífinu. Sú
óvissa sem var framundan og
reynslan af hækkunaröldunni í
vetur verkaði illa á andrúmsloft-
ið í þjóðfélaginu. Ég vil vona
að þetta verði bein. tímamót í
deilunni um arðskipti og þetta sé
vottur um nýjar leiðir í framtíð-
inni. Almennt hefur samkomu-
laginu tvímælalaust verið vel
tekið. Framsóknarmenn eru
mjög hljóðir, sumir hverjir ef
til vill vegna þess, að þeir hafi
misst glæpinn.
Ég tel engan vafa á því, að í
raun og veru verði áhrifin af
þessu ómetanleg fyrir efnahags-
starfsemina nú þegar á þessu
sumri.
Við fórum síðan að ræða um
búskap á Austurlandi og hag
bænda þar. Jónas segir:
— Það er mikið orð á því haft,
að búskapur hér á Fljótsdalshér-
aði sé frumstæður og smærri í
sniðum en víða annars staðar á
landinu og það er vafalaust, að
bændum hefur orðið þetta ljós-
ara, þegar síldarauðæfin fóru
að streyma að ströndinni, og þess
vegna hafa orðið háværari radd-
ir um, að kjör bænda væru léleg.
Eins og kunnugt er sendi Bænda-
félag Fljótsdalshéraðs ríkisstjórn-
inni erindi á sl. vetri og óskaði
eftir rannsókn á hag og aðstöðu
landbúnaðarains á Héraði, sem
mætti verða grundvöllur að úr-
bótum á búskaparástandinu.
Ríkisstjórnin hefur samþykkt
að gera þessa rannsókn og Sig-
urður Elíasson, áður tilrauna-
stjóri á Reykhólum, er nú stadd-
ur hér á Fljótsdalshéraði að
kynna sér hag bænda og vinna
að þessari athugun.
Ég held að í þessum efnum
þurfi jöfnum höndum efnahags-
lega og sálræna viðreisn. Og það
er ekki minnsta atriðið að þurrka
sveitin
annað
Framsóknarþokuna frá augunum
á mörgum.
Löggjöfin frá sl. vetri um hækk
un jarðræktarframlags á minni
tún en 25 ha. á býli skapar veru-
legan grundvöll til aðgerða í
ræktunarmálum, sem náttúrlega
er algjör undirstaða í búskap hér
eins og hvarvetna annars staðar
um land.
Auðvitað hefur verðlag og
verzlunaraðstaða afgerandi áhrif
um afkomu bænda, en árferðið
veldur kannski enn þá mestu.
Árferðið tvö undanfarin ár hef-
ur verið mjög óhagstætt, sérstak-
lega hvað sumarveðráttu snertir.
Veturinn hefur verið óvenju góð-
ur. En það reynist oft örðugt að
rekja orsakir til áhrifanna á af-
komuna hvort það er frekar af
veðurárferði eða verzlunarár-
ferði.
Það er £ mínum huga mikil-
vægt atriði, sem fjöldi manna hef
ur tæpast gert sér nógu ljósa grein
fyrir að árferðið hér austan lands
var á tímabilinu 1953—1960 mjög
hagstætt. Og þess vegna fundu
menn ekki eins tilfinnanlega fyr-
ir óhagstæðu verðlagi á land-
búnaðarvörum eins og ella hefði
orðið. En meginframleiðsla hér
hefur alla tíð verið sauðfjáraf-
furðir og þær hafa alla tíð ver-
ið of lágt verðlagðar í hlutfalli
við mjólkurafurðir, en það var
fyrst á sl. hausti að veruleg leið-
rétting var gerð þar á og þetta
verðhlutfall hefur haft alvarlegri
afleiðingar fyrir Fljótsdalshérað
en margur gerir sér grein fyrir.
Það er náttúrlega erfitt að spá
fyrir um framtíð sveitanna, því
að það eru ekki aðeins efnahags-
málin, sem grípa þar inn í, — ef
fólkið forðast strjálbýli, ef eðli
fólksins stefnir frá strjálbýli. —
Ég er hins vegar þeirrar trúar,
að það sé fjöldi manns sem í
eðli sínu ann frjálsræði og víð-
lendi og vill búa strjált og þess
vegna er ég alltaf trúaður á
framtíð sveitanna, líka þeirra
strjálbýlu. Auk þess er það mín
bjargföst skoðun, að það sé hinn
mesti þjóðfélagsstyrkur, að
byggð haldist frá dal til strand-
ar. —
Ég spyr Jónas að því hvernig
hann telji að áhugi ungs fólks
fyrir búskaparstörfum verði bezt
vakinn.
— Því er erfitt að svara. Eitt
af því í mínum huga er það, að
það má ekki leggja of mikla á-
herzlu á hina beinu efnalegu
hlið. Bætt lífskjör eru nú orðið
fyrst og fremst fólgin í því að
sinna andlegum þörfum fólks,
og verður það í æ ríkara mæli.
Maður getur tekið orlofsferðir
fólks, sem stefna í vaxandi mæli
til landsins og sýna að i eðli
mannsins er mjög rík tilhneig-
ing til náttúrunnar. Ég hef jafn-
an verið þeirrar skoðunar, að
það sé einn höfuðkostur bústarf-
anna, að í því starfi fullnægja
menn þessari andlegu þörf án
þess að þurfa að greiða sérstak-
lega fyrir það.
Við víkjum nú talinu að síld-
veiðunum fyrir Austurlandi og
Jónas segir:
— Það er ekki laust við að
maður verði stundum var þeirr-
ar skoðunar, að það sé vafasam-
ur ávinningur að hinum auknu
síldveiðum fyrir Austurlandi
vegna þess, að ýmsir ætli að
kasta frá sér búi og skepnum,
en líkur séu til að einn góðan
eða illan veðurdag þrjóti þessi
uppgrip og þá standi fólkið uppi
ráðvillt og í vandræðum. Og
auðvitað er það vandi sem þarf
að gera sér grein fyrir, að síld-
veiðarnar hafa til þessa ekki
verið tryggar langtímum saman.
Ég er þó þeirrar skoðunar að
það muni um alllangan tíma
vera nokkuð örugg síldveiði fyr-
ir Austurlandi, en þrátt fyrir
það má ekki einblína á það og
gæta þess að hagnýta þær á
þann hátt að tryggja um leið
búsetu hér á Austurlandi með
því að tryggja og treysta sveita-
byggðirnar.
Framh. á bls. 16.
ÞETTA GERÐIST
VEÐUR OG FÆRÐ
ísinn hér við land á sömu slóðum
©g í fyrra (4).
Tvöfalt meiri úrkoma er að jafnaði
1 Heiðmörk en í Reykjavík (5).
Stirð tíð við Breiðafjörð (8).
Sæmilegur þurrkur á Suðurlandi í
þrjá daga (10).
Miklir óþurrkar hafa verið sunnan
lands og vestan, en góðir þurrkar á
Norður- og Austurlandi (18).
Afburðagóður þurrkur á Suður-
landi (29).
Fádæma gott tíðarfar í Breiðdal (29)
Mikill borgarísjaki strandar á
Skallarifi (31).
ÚTGERÐIN
Nýtt 300 lesta fiskiskip, I>órður
Jónasson EA 350, kemur til Akureyrar
<2).
Löndunarbið á Austurlan/dshöfnum
(3).
Síldaraflinn fyrir norðan og austan
866,115 mál og tunnur 5. júlí (7).
270 tonna skuttogari, Siglfirðingur
SI 150, kemur til Siglufjarðar (10).
Samið um sölu 329 þús tunna af
íaltaðri Norðurlandssíld (14).
Mes^i sólarhringsafli sem um getur,
110.480 mál og tunnur af síld. Útflutn-
ingsverðmæti rúml. 49 millj. kr.
brúttó (14).
Heildar síldaraflinn 12. júll milljón
mál og tunnur (15).
ísland í 14. sæti með fiskafla í
beimínum (15).
Nýr 233 tonna bátur, Arnar RE-21,
kemur til Rvíkur (18).
Heildaraflinn 19. júli 1.239.870 mál
©g tunnur. Saltað í 78 þús. tunnur á
lama tíma (21).
Ókennileg leðja sezt í veiðarfæri
Vestmannaeyjabáta og lokar möskv-
um (21).
Aðkomufólk að fara frá Siglufirði
▼egna þess, hve litil síld berst þang-
»ð (23).
Heildarfiskaflinn fyrsta ársfjórðung-
Inn var 345.283 tonn, en 269.865 á
lama tíma í fyrra (24).
Samið við Rússa um kaup á 75
þús. tunnum af Norðurlandssíld (62).
Jörundur III fær 3000 tunnur síldar
i einu kasti (30).
MENN OG MÁLEFNI
Fhilip prins, hertogi af Edinborg,
kemur 1 heimsókn til íslands (1—5).
Dr. Finnbogi Guðnmndsíson skipað-
mr landsbókavörður (1).
Dr. Lindebrekke, aðalbankastjóri
Bergens Privatbank, heldur fyrirlest-
ur hér (3).
Aðalsteinn Steindórsson ráðinn um-
•jónarmaður kirkjugarðanna (3).
Feter Strong, framkvæmdastjóri
American-Scandinavian Foundation
heimsækir ísland (3).
Hákon Guðmundsson hæstaréttar-
ritari, skipaður yfirborgardómari og
Þórður Björnsson, sakadómari, Skip-
aður yfirsakadómari (4).
Raban Adelmann, forstöðumaður
upplýsingadeildar NATO, heimsækir
ísland (7).
Vilhjálmur Lúðvíksson, ungur verk-
fræðinemi, hlýtur fynstu verðlaun í
ritgerðasamkeppni í Bandaríkjunum
(7).
Tvær dætur Krúsjeffs, forsætisráð-
herra Sovétríkjanna, Elena og Júlía,
í heimsókn hér (7).
Kaj Langvad, verkfræðingur og
kona hans gefa háskóla íslands sjóð
til styrktar ^ menningartengsla Dan-
merkur og íslands (8).
Dr. Nils A. Osara, yfirmaður skóg-
ræktardeildar FAO, í heimsókn hér
(12).
Einar G. Sveinbjörnsson, fiðluleik-
ari, ráðinn konsertmeistari við sin-
fóníuhljómsveitina í Malmö (16).
Anton Sigurðsson sigraði í skák-
keppni norrænna sporvagnastjóra (16).
Ungur piltur, Erlendur Jónsson, fær
viðurkenningu Náttúrufræðifélagsins
fyrir frábæra frammistöðu í náttúru-
fræði á landsprófi (17).
Pétur Eggerz skipaður sendiherra
hjá Evrópuráðinu (18).
Tékknesk sendinefnd þingmanna
heimsækir Ísland 1 boði Alþingis (22).
Sonarsonur Guðm-undar Björnssonar
landlæknis, Jón Björnsson, getur sér
frægðarorð í Suður-Vietnam (22).
Dr. Steingrímur J. Þorsteinsson
sækir ráðstefnu háskólakennara í
Norðurlandabókmenntum (23).
Guðrún Eygló Guðmundsdóttir frá
Húsatóftum kjörin blómadrottning í
Hveragerði (28).
Sigurður Líndal, fulltrúi yfirborg-
ardómara, skipaður hæstaréttarritari
(28).
Sr. Jónas Gíslason ráðinn til að
gegna íslenzku prestsembætti í Kaup-
mannahöfn (30).
Dr. Bjarni Benediktsson, forsætis-
ráðherra, fer í heimsókn til Kanada
(31).
Norrænir menntaskólakennarar
læra ísJenzku í Reykjavík (31).
FRAMKVÆMDIR
Heitt vatn finnst við borun á Siglu-
firði (2).
Ný kirkja vígð í Breiðavík (3).
Tryggvi Helgason á Akureyri fær
tvær nýjar flugvélar af Beachraftgerð
(3 og 4).
Cistihús sett upp i Ólafisvík (4).
Ný sundlaug vígð í MosfelLssveit (5).
Flugfélag • íslands kaupir Fokker
Friendship skrúfuþotu í Hollandi (7).
Hótel Akureyri tekur til starfa á
ný (7).
Myndarlegt safnhús reist á Selfossi
(7).
Frakkar hefja byggingaframkvæmd
ir á Mýrdalssandi í sambandi við eld-
flaugaskot þaðan (8).
Búnaðarbankinn opnar útibú í
Stykkishólmi (8).
Stærsta stálskipi, sem smíðað hefur
verið hér á landi, hleypt af stokk-
unum hjá Stálvík h.f. (11).
Þýðingarmiklar tillögur urn skipu-
lag Reykjavíkur samþykktar í borgar
stjórn (11).
Hestamannafélagið Fákur reisir hest
hús fyrir 112 hesta (12).
Miklar umbætur og lagfæríngar að
Hólum í Hjaltadal (14).
Félagsheimili reist á Reykhólum í
Reykhólasveit (14).
Síldarverksmiðja verður reist á
Raufarhöfn (15).
Borgarráð Reykjavíkur úthlutar lóð
um undir 108 íbúðir (17).
Nýr smábarnaleikvöllur við Safa-
mýri tekur til starfa (18).
Ný verzlun, Kostakjör, opnuð í
Skipholti (18).
Miklar malbikunarframkvæmdir
standa yfir í Reykjavík (18).
14 ný gistiherbergi tekin í notkun í
Valhöll á Þingvöllum (18).
Miklar breytingar fara nú fram á
flugvallarhótelinu á Keflavíkurflug-
velli (19).
Efnt til samkeppni um teikningu
heimavistarskóla í A-Hún. (21).
Kláfferjan á Tungnaá tekin í notkun
(25).
Bókasafnið á Stykkishólmi senn
opnað almenningi (25).
Nýr hjúkrunarkvennabústaður við
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
vígður (25).
Nýr íþróttavöllur opnaður á ísa-
firði (26).
Ný loftskeytastöð tekur til starfa 1
Neskaupstað (26).
Félag stofnað um byggingu veit-
inga- og gistihúsa. Fyrsti áfangi „mot-
el“ í Hveragerði (*31).
BÓKMENNTIR OG LISTIR.
Kiev-ballettinn heldur sýningar í
þjóðleikhúsinu (4).
Sólveig Eggerz Pétursdóttir heldur
sýningu í Reykjavík (7).
Leikhúsgestir Þjóðleikhússins urðu
tæplega 92 þús. s.l. leikár (9).
íslenzk kona, Ragnheiður Jónsdóttir
Ream, hlýtur verðlaun fyrir málverk í
Baltimore (11).
Ljóðum Steins Steinars, sem þýdd
hafa verið á dönsku, vel tekið (14).
Olíumálverk af Reykjavík 1862 gef-
ið Þjóðminjasafninu (15).
Nína Tryggvadóttir, listmálari, ráð-
in til þess að gera altaristöflu í Skál-
holtskirkju (16).
Lúðrasveit Reykjavíkur fer í hljóm-
Leikaför til Færeyja (23).
SLYSFARIR OG SKAÐAR
10 umferðaslys á 3 vikum á Lauga-
dalsvegi (9).
Kunnur kappreiðahestur, Gulur
Bjarna á Laugarvatni, dettur dauður
niður (11).
Ágúst Thejll, afgreiðslustjóri hjá
Sjúkrasamlagi Reykjavíkur, fellur í
stiga og bíður bana (12).
Gísli Gunnlaugsson, háseti á Arn-
keli SH 138, féll útbyrðis með nótinni
og bjargaðist við illan leik (12).
Ung stúlka, Júlía Bára Alexanders-
dóttir, féll út úr bifreiða og beið
bana (14).
Feðgum, Jóni E. Konráðssyni og
Guðlaugi Jónssyni, bjargað úr gúmmí-
báti eftir að bátur þeirra, Brimill
sökk (15).
Matsveinninn á Herðubreið, Jón
Jónsson, Efstasundi 100, fellur útbyrð-
is og drukknar (16).
17 ára piltur, Vigfús Vigfússon,
fellur ofan af vinnupalli í Ólafsvík
og slasast allmikið (17).
Tveggja ára drengur bíður bana í
bílslysi (17).
Sjö ára stúlka bíður bana í sund-
laug Akureyrar (17).
Aðalgeir Halldórsson, Skagabraut
24, Akranesi, varð undir vegg, sem
féll í Sementsverksmiðjunni, og slas-
aðist allmikið (18).
Guðmundur Jónsson, bóndi á Hólmi
í Austur-Landeyjum, varð fyrir bif-
reið á hesti sínum og beið bana (21).
Þriggja ára drengur verður undir
bíl á Þórahöfn og bíður bana (23).
Norskur sjómaður lézt á Seyðisfirði
eftir neyzlu áfengis og pilla. Ölvun
og róstur á staðnum (23).
Augu þriggja ára drengs brennast
af kalki, er barnið féll í steyputunnu
(23).
Steinn þeytist gegnum bíl að endi-
löngu (25).
Ungur Englendingur, Leonard Will-
iam Collins, 26 ára, hrapar til bana
í Kaldaklofsfjöllum (28).
Gísli Jóhannsson, skrifstofustjóri,
drukknar við laxveiði í ÖLfusá (28).
Vélbáturinn Hrefna RE 81 sekkur
undan Stapa. Mannbjörg (28 og 29).
Hjörtur Magnússon, bóndi að Her-
jólfsstöðum í Laxárdal í Skagafirði,
verður undir dráttarvél og bíður
I bana (31).
FÉLAGSMÁL
130 nemendur luku prófi frá Eiða-
skóla (1).
Elínbet Jónsdóttir, Fagradal, kosinn
formaður SambancLs breiðfirskra
kvenna (1).
Jónas Gunnarsson kosinn formaður
Félags kjötverzlana í Reykjavík (1).
íþróttafulltrúar Norðurlanda á fundi
í Reykjavík (1).
Bráðabirgðalög um almennan launa-
skatt gefin út (1).
Sextán íslenzkir bændur komnir úr
ferð til Skotlands (1).
Dagsbrún semur við atvinnurekend-
ur (1).
Iðgjaldatekjur Samvinnutrygginga
130 millj. kr. á sl. ári (2).
Borgarstjórn Reykjavíkur gerir sam
þykkt um skipulagsnefnd borgarinnar
(3).
Borgarráði heimilt að leyfa mat-
vöruverzlunum kvöldsölu til kl. 10 á
kvöldin (4).
Páll Gíslason, yfirlæknir, kjörinn
formaður Hjarta- og æðaverndarfélags
Akraness (4).
Fjórðungsmót Landssambands hesta
manna haldið að Bólstaðarhlíð (4).
Ráðstefna Evrópuráðsins um endur-
skoðun landatfræðibóka haldin i
Reykjavík (4).
Biskupinn vísiterar Strandaprófasts-
dæmi (7).
Samningar nást milli vinnuveitenda
og verkafólks á Vestfjörðum (8).
UMSE starfrækir sumarbúðir i
Kvennaskólanum á Laugalandi (9).
Mikilsverðar niðurstöður landfræði-
ráðstefnu Evrópuráðsins, sem haldin
var hér (10).
9% afsláttur veittur í Reykjavík frá
nýja útsvarsstiganum (11).
Húsnæðismálastjórn mun á næst-
unni verja 100 millj. kr. í lánveiting-
ar (11).
Fundur Sambandsráðs ÍSÍ haldinn
á Akureyri (11).
Fjölmennt hestamannamót haldið að
Skógarhólum í Þingvallasveit (14).
Fundur fastanefndar Þingmannasam
’bands NATO haldinn hér (14).'
Jónatan Einarsson endurkjörinn for-
maður kjördæmisráðs Sjálfstæðisflokks
ins á Vestfjörðum (16).
20 félagsdeildir hjarta- og æðasjúk-
dómafélaga stofnað (17).
Norræna lýðháskólanum hér lokið
(18).
Leikfélagasamband stofnað á Austur
landi (18).
Ferðamálaráð skipað. Lúðvíg Hjálm-
týsson fiormaður (18).
Þjóðkirkjan starfrækir vinnubúðir
að Hólum í Hjaltadal (19).
Fjölmenn Skálholtshátið haldia