Morgunblaðið - 20.09.1964, Blaðsíða 23

Sunnudagur 20. sept. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
22
miiiiiuwwiwiiiwMiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiMiiiiiimiiiiiiiiwiiiiiiiiiiiiiimiiiHiimiiiniiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!
BlkGIR GUÐGEIRSSON SKRIFAR UM
HLJÓMPLÖTUR
HIGH FIDELITY, eða hi-fi er
orðið alþjóðaorð, sem varla er
ástæða til að leggja verulega
áherzlu á að snúa yfir á ís-
lenzku. En hvað er hi-fi? Því
er fljótsvarað. Hi-fi er heiti
yfir þau tæki, sem ætluð eru
til heimabrúks og framleiða
tóneiginleika eða tóngæði sem
næst þeim, sem hinir margvís-
legu tóngjafar (hijóðfæri og
mannsraddir) gera. Raunveru-
legt og endanlegt hi-fi er ef
til vill markmið, sem vísinda-
menn aldrei ná, en markmið
er það engu að síður, sem
keppt er að víða um heim og
eins og sakir standa, eru
Bandaríkjamenn þar í broddi
fylkingar. Margar byltingar
hafa átt sér stað á þessu sviði
og hin seinasta er sú, er farið
var að nota transistora í stað
lampa í mögnurum.
Á það ber að leggja ríka
áherzlu strax, að orðið transis-
tor-magnari er ekkert algilt
„töfraorð“. Um tvær gerðir
transistora í mögnurum er að
ræða. Annars vegar þá, sem
gerðir eru úr germanium og
hins vegar þá, sem gerðir eru
úr silicon (silizium). Þetta er
atriði, sem menn skildu athuga
vel, er þeir ætla að festa kaup
á transistor-magnara, því að
um tveir framleiðendur, sem
vert er að gefa sérstakan
gaum, en það eru ACOU-
STECH og HARMON KAR-
DON. Þeir framleiða silicon-
transistora-magnara, sem
kosta á búðarverði þar vestra
frá ca. 300 dölum upp í ca. 750
dali. Silicon-transistorar þeir,
sem Acoustech notar í sína
magnara, eru framleiddir a£
Transitron Electronic Corp. í
Wakefield, Massachusets og
það eru þeir sömu og notaðir
eru í sambandi við Minute-
man-eldflaugarnar alkunnu.
Mun óhætt að staðhæfa, og
það án nokkurra efasemda, að
vönduðustu magnarar, sem
framleiddir eru af Acoustech
og Harmon Kardon taka óum-
ræðanlega fram öllu öðru, sem
þekkist og munu gera þangað
til næsta stórbylting á sviði
hi-fi-tækja á sér stað. Og eftir
fyrri reynslu að dæma á það
langt í land. Okkur, sem höf-
um eignast og heyrt í þessum
sérstæðu mögnurum, finnst
alveg ótrúlegur sá munur, sem
er á þeim og beztu lampamögn
urum, sem til eru. Og Við er-
um ákaflega ánægðir og for-
viða á því hve tóngæði þeirra
eru undraverð og dásamleg.
Þangað til sá dagur kemur, að
á eiginleikum þessara tveggja
tegunda er reginmunur, bæði
á verði og gæðum. Einn höfuð-
gallinn við germanium-trans-
istora er, að þeir skila ekki
nægilegri orku fyrir ofan 6—8
þúsund rið (mannseyrað grein
ir ca. frá 16 uppí kannske
20000 rið þegar bezt lætur) og
magnari, sem ekki meðhöndl-
ar auðveldlega tónsvið frá
20—20000, getur engan veginn
talizt athyglisverður, hvað þá
meir. Vegna þess arna hafa
margir framleiðendur á trans-
istor-mögnurum gefið upp
mælingatölur fyrir neðan þess
ar tölur þ.e.a.s. 6000 rið á
sekúndu, og það gera reyndar
margir lampaframleiðendur
einnig.
Öðru máli gegnir um silicon-
transistora. Þeir meðhöndla
áreynslulaust allt það tónsvið,
sem mannseyrað greinir og
langt upp fyrir það. Silicon-
transistorar hafa um þó nokk-
ur ár verið í notkun, og þá
aðallega í alls konar tækjum,
hernaðarlegum og annars kon-
ar, þar sem mikið hefur þótt
við liggja. Það er ekki fyrr en
nú mjög nýlega, eða fyrir
tveim árum, að farið er að
nota silicon-transistora í magn
ara, sem ætlaðir eru til heima-
brúks. En eins og áður er sagt
eru þeir býsna dýrir. Hver
silicon-transistor kostar um
30 dali og einn framleiðand-
inn, ACOUSTECH, notar átta
slíka í sína vönduðustu (og
dýrustu) magnara.
í Bandaríkjunum eru eink-
við heyrum í öðru, sem er enn
betra!
Og sem betur fer er alltaf
um framfarir að ræða. Tæknin
afrekar meiru og meiru á
þessu sviði sem öðrum. Og
það sem við óskum eftir og
leitum sífellt að, er að komast
sem næst raunveruleikanum.
Ef það er ekki meginatriði, þar
sem tónlist er annars vegar,
hvernig hún hljómar, hvað þá?
Þess vegna er aldeilis undar-
legt, þegar menn, sem gefa sig
út fyrir að vera einhverjir
ógurlegir tónlistarunnendur,
safna hljómplötum, fara á tón-
leika o. s. frv. láta sér nægja,
þrátt fyrir næ'g fjárráð, að not
ast við þriðja eða fjórða flokks
tónflutningstæki og jafnvel
fyrir neðan það.
En hvers vegna eru silicon-
transistor-magnarar svona ó-
skaplega miklu betri en lampa
magnarar? Þar kemur margt
til og er sennilega flest af því
óskilgreint af vísindamönnum,
a.m.k. meðan núgildandi mæl-
ingaaðferðir eru notaðar, en
háværar raddir heyrast um,
að þeim þurfi að breyta. Al-
mennt er álitið, að transistor-
magnarar hafi allt önnur
hljómeinkenni en lampamagn-
arar og það reyndar þó að um
ódýra og fremur óvandaða
germanium-transistormagnara
sé að ræða. Þessum eiginleik-
um hafa menn átt dálítið erfitt
með að lýsa. Við getum sagt
að tónninn sé klárari, hreinni,
léttari og gagnsærri. En það
segir engan veginn alla sög-
una. Þessi bættu tóngæði
transistormagnaranna stafa m.
a. mikið af því, að með notkun
þeirra losnum við við þó stóru
spennubreyta, sem nota þarf í
lampamögnurum og hafa allt-
af verið viðurkenndir hinn
mesti Þrándur í Götu raun-
hæfra tóngæða.
Enn eitt atriði, og það ekki
veigalítið er það, að lampar
breyta sér til hins verra strax
og hleypt er á. þá straumi, en
transistorar endast með ó-
breyttum gæðum hver veit
hvað lengi. Þessi gæðarýrnun
á lömpum er að öllu jöfnu
sífelld en hægfara. Svo hæg-
fara, að menn veita henni ekki
athygli fyrr en þeir skipta um
lampa, t.d. eftir eitt ár eða
svo, þó að lampar þeir sem
skipt er um séu engan veginn
ónýtir. Lampamagnarar eru
yfirleitt alltaf mældir og mið-
aðir við 1000 rið og þegar um
stereofóniska magnara er að
ræða er bara önnur rásin
mæld í einu. Hvort tveggja er
næsta hlægilegt. í fyrsta lagi
eru 1000 rið ekkert erfið við-
fangs fyrir miðlungs magnara
og í öðru lagi eru báðar rásir
notaðar í einu þegar um stereo
fóniska magnara er að ræða.
Og það er miklu erfiðari próf-
un á stereofóniskum magnara
að prófa báðar rásir í gangi
samtímis en aðeins eina. Ster-
eofóniskur magnari, sem próf-
aður er á aðeins einni rás í
einu er ekki nægilega prófað-
ur, svo að vægt sé til orða tek-
ið. Acoustech mælir báðar rás-
ir í einu miðað við 40 vött frá
20—20000 rið, en fer samt allt
upp í 400 vött!
Tvö stærstu tímarit Banda-
ríkjanna, sem fjalla um hljóm
plötur og það, sem þeim við- §
kemur (fyrst og fremst tæki,
tónlist og tónlistarmenn) þ.e.a.
s. High-Fidelity og HiFi/Ster-
eo Review, hafa prófað og birt
umsagnir um magnara frá
Acoustech, og ber báðum sam-
an um, að þeir séu betri en það
bezta, sem áður hafi þekkzt.
Þeir eiga að vonum dálítið 1
erfitt með að lýsa í hverju það
sé fyrst og fremst fólgið, því
að tóngæðum er talsvert erfitt
að lýsa. Og þeir taka ennfrem-
ur fram, að þær truflanir, sem
þeir hafi mælt á tónsviði, geti
allt eins vel stafað frá mæli-
tækjunum sjálfum eins og
mögnurunum, sem verið er að
prófa.
Að sinni eru þessir transis-
tormagnarar úti'æddir hér, að-
eins skulu menn minntir á það
að lokum, að varast ódýra
germanium-transistormagnara
en allir enskir transistormagn-
arar eru það enn sem komið
er, heldur reyna að fá sér þá
magnara, sem gerðir eru með
silicontransistorum. Þeir eru
að vísu, eins og fyrr var sagt,
miklu dýrari. en um leið ó-
hemju miklu betri.
Ef ég nú fæ mér svona magn
ara, spyr nú einhver, hvaða
hátalara á ég þá að nota með
þeim? — Því miður er ástand-
ið þannig hjá okkur hér á ís-
landi, að við eigum þess ekki
kost að ganga inn í næstu búð
og fá að heyra af eigin raun í
þeim aragrúa hátalara, sem
eru á boðstólum erlendis. En
eftir að hafa heyrt í mörgum
þeim gerðum hátalara, sem
beztar eru taldar, tel ég ekki
leika á því neinn vafa, að há-
talarar þeir, sem framleiddir
eru af QUAD í Englandi, elec-
trostatiskir, séu að öðrum ó-
löstuðum þeir beztu, sem völ
er á. Að vísu eru framleiddir í
Bandaríkjunum electrostatisk-
ir hátalarar, sem eru kannske
betri, þó er það ekki á neinn
hátt vitað, en þeir eru marg-
fallt dýrari og svo stórir, að
þeir eru naumast í húsum hæf-
ir.
Quad-hátalararnir electrosta
tisku hafa af fagmönnum er-
lendis verið nefhdir „hátalarar
tónlistarmanna". Eitt er víst
að öðrum fremur gefa þeir
hreinan og sannan tón, fjaður-
magnaðan, gegnsæjan, léttan
og miðað við allt annað, ákaf-
lega sannan og óþvingaðan.
Það er einrómaálit, kannske
með einstöku fráviki, svo ein-
stöku, að mann grunar slík um
ónæma tónheyrn eða fast-
heldni ef ekki hreint og beint
þráa og stífni, nema allt sam-
an sé, að jafnvel dýrustu há-
talarasamstæður annarra teg-
unda hljóma í samanburðin-
um líkt og þeim væri vafið
inn í teppi. Svo þvingaður og
óraunhæfur er hljómur ann-
arra hátalarategunda í eyrum
þeirra, sem vanir eru að
hlusta á electrostatiska hátal-
ara. Ennfremur getur það
Verið hin mesta raun að kom-
ast í, að hlusta á aðrar tegund-
ir hátalara, séu þeir stilltir
nokkuð hátt, og það vegna
truflunar. Allar gerðir hátal-
ara, framleiða truflaðan tón
strax við lítið álag (örfá vött),
nema electrostatiskir. Þeirra
tónn er ekki truflaður fyrr en
álag er meira en hátalarinn er
gerður fyrir.
Quad-hátalararnir eru mið-
að við gæði næstum hlægilega
ódýrir, enda fer enginn kostn-
aður í skápa . . ., og svo er
vel komið málum hér á ís-
landi, að starfandi er umboð
fyrir þá með viðgerðarþjón-
ustu, sem raunar er ómetan-
legt atriði út af fyrir sig.
Margar þær stofnanir, sem
mest vilja vanda til sinnar
Framhald á bls. 16.
.........immmimmimmmmi....
Valhúsgögn
cauglýsir

Vandaður stóll með lausum púðum í baki
og setu, Harðviðargrind. Verð kr. 2450.—
Svefnsófar, Svefnstólar,
Svefnbekkir, Sófasett,
Sófaborð, Vegghúsgögn o.fl.
5 ára ábyrgðarskírteini fylgir öllum
bólstruðum húsgögnum frá okkur.
Verið vandlát — vandið valið.
Veljið VALHÚSÖGN.
VaBhúsgögn
Skólavörðustíg 23 — Sími 23375.
iIiimmiiimmiHiiiimiimmmiiiiiimmmmiiniimiHiimmm'iiiiimimmiiiiiimmuHiiiiHHiiiiimiiHiimiiHiiiiHiniiiiiiiiiiHiHmiiiiiiiiiiimiiiiimiiHiimiiiiiiiiiiiiimiHm