Morgunblaðið - 24.12.1964, Blaðsíða 24

24
MORGU NBLAÐIÐ
Fimmtudagur 24. des. 1964
SVARTAR
RAFPERLUR
EFTIR PHYLLIS A. WHITNEY
— Já en ég gæti alls ekki tekið
við þeim, sagði Tracy í öngum
sínum. — Ég átti ekki við . . .
Fazilet lét þá íalla í kjötlu
hennar. — Þetta er tyrkneskur
siður. Þér getið ekki afþakkað
þá héðan af, því að þá móðgið
þér mig. En má ég kalla yður
skírnarnafni? Og þér kallið mig
Fazilet?
— Þakka yður fyrir, sagði
Tracy, sem var snortin af þessu
vinahóti. Og þakka þér kær-
lega fyrir. Mér væri ánægja að
eiga þá.
Svo festi hún þessa fallegu
gripi 1 eyrun á sér. Henni fannst
skemmtilegt að finna þá kitla sig
á kinnunum. Annabel hafði verið
með svona eyrnalokka, en sjálf
hafði hún aldrei átt neina. Sem
snöggvast fannst henni hún vera
alveg eins fín og Fazilet eða
Annabel.
Engu að síður óskaði hún þess
að þurfa ekki að umgangast
þessa stúlku með nokkrum fyrir
vara. Því að þrátt fyrir eyrna-
lokkanna, leið henni aldrei veru
lega vel í návist Fazilet. Henni
fannst oft eins og tyrkneska stúlk
an væri að leyna einhverju. Þær
fóru yfir Bosporus á bílferjunni
og óku síðan eftir aðalbrautinni
um nýrrl hluta Istambul. Þegar
gamla borgin kom í ljós handan
yfir Gulihornið, rétti Tracy úr
sér til þess að skoða þennan
fræga sjónhring.
Gullhornið var þe&si boga-
dregni mjói kafli af sundinu, sem
sker sundur Istambul og skilur
nýja hlutann frá þeim gamla. Yf
ir það lágu tvær brýr, önnur var
nýja Ataturkbrúin, en hin gamla
Galatabrúin, sem þær voru nú
að nálgast.
Þegar þær óku áleiðis a@
brúnni kom sjónhringurinn í
ljós, og Tracy greip andann á
lofti. Hún sá þennan pýramída
af þéttskipuðum byggingum og
upp af þeim gnæfðu hvelfingar
og bænaturnarnir á hinum ótölu
legu musterum. Það var lítill lit
ur á þessu öllu, tók Tracy eftir.
Istambul var grá, borg, jafnvel í
sólskini.
Þær hægðu á sér vegna um-
ferðarinnar yfir brúna og Fazilet
nefndi henni hinar og þessar
byggingar. Til vinstri gnæfði
þessi dásamlega bygging, sem
Justinianus keisari reisti árið
537 — hin guðdómlega Soffíu-
kirkja, sem áður var kirkja,
því næst musteri, en nú safn,
sem hýsti merkilega muni sinnar
eigin sögu. Nokkru hærri var
Bláa musterið, en nær miðju var
ennþá miklu stærri bygging —
hið stórfenglega musteri Suleim
ans hins mikla.
Þegar yfir brúna kom var eins
og steinlögðu strætin í gömilu
borginni gleypti þær. Asnar, sölu
menn og fótgangandi fólk moraði
í hverri götu.
Fazilet ók bílnum mjög hægt
upp eftir hæðinni gegn um mann
grúann til að reyna að finna sér
eitthvert stæði.
— Við erum að nálgast Þakta
Basarinn, sagði hún. — Við skul
um fara þangað fyrst og ég ætla
að ljúka erindi mínu.
12
Þegar þær voru farnar að ganga
um bröttu, hellulögðu göturnar
fann Tracy þessa ryklykt, sem
er svo einkennandi fyrir Istam-
bul. Þær gengu yfir húsagarðinn
við lítilfjörlegt musteri og komiu
inn í bogadyrnar að Þakta Bas-
arnum. Þegar þær voru komnar
þar inn, fannst Tracy hún vera
komin í litla borg, sem væri ein
tómar smábúðir, en allar undir
einu bogadregnu þaki úr steini,
sem var orðið slitið og veðrað
með árunum. Út frá fyrsta stein
ganginum lágu svo aðrir gangar,
og út frá þeim aftur enn aðrir,
þangað til Tracy var orðin alveg
villt í þessu völundarhúsi."
Svo virtist sem búðirnar væru
aðgreindar eftir flokkum, sem
hver seldi ekki nema eina vöru
tegund. Þær fóru framhjá hverj
um glugganum eftir annan, sem
voru fullir af gylltum armbönd-
um. Aðrar búðir voru þarna, þar
sem ekkert fékkst nema inniskór
og venjulegir skór. Svo voru búð
ir með eirvörum og aðrar með
látúnsvönpn eingöngu, og svo
virtist þarna vera endalaus röð
af búðum, litlum og dimmum,
sem seldú skartgripi.
Fyrsta erindi Fazilet var í eina
þessara búða. Framhliðin á henni
var lítið meira en sýningarglugg
inn og ein hurð. Inni var lítið
búðarborð, þar sem ekki mundi
komast fyrir nema einn af-
greiðslumaður, og rúmið fyrir
utan borðið hefði ekki getað tek
ið meira en tvo viðskiptavini í
einu, svo að í nokkru lagi væri.
Ungi maðurinn fyrir innan búð
arborðið heilsaði Fazilet með
nafni og kom strax með stóia
handa gestunum. Hann var hár
og vel vaxinn, með eftirtektar-
söm svört augu og bros, sem
sýndi fallegar, hvítar tennur.
— Þetta er Hasan Effendi,
sagði Fazilet við Tracy.
— Þér hafið tespih handa bróð
ur mínum? spurði Fazilet.
Hann seildist í skúffu, sem
var að baki honum og dró fram
festi úr perlum úr fallegu, grænu
jade.
Fazilet rétti festina að Tracy,
svo að hún gæti skoðað hana. —
Þetta verður dýrmæt viðbót í
safnið hans bróður míns, sagði
hún.
Festin líktist hinum, sem Tracy
hafði áður farið höndum um —
stuttur strengur með endaperl-
um en engri læsingu. Henni
fannst steinninn sléttur og mjúk-
ur viðkomu. Þegar Fazilet tók
við henni aftur og spurði um
verðið, hófst vingjarnlegt þjark
um það milli seljanda og kaup-
anda, en því lauk fljótlega og
Fazilet greiddi verðið, sem þau
komu sér saman um og stakk
bögglinum í handtöskuna sína.
Síðan sagði hún við Traey: — Þú
afsakar að við skulum tala sam
an á tyrknesku? Hasan Effendi
er sonur Ahmets Effendi og ég
var með skilaboð til hans frá
föður hans.
Meðan þau voru að tala sam-
an, athugaði Tracy unga manninn
með vaxandi áhuga. Fallegur
vöxtur hans og laglegt andlitið
minnti býsna lítið á Ahmet, sem
var svo klunnalegur. Þangað til
hann fór að hleypa brúnum. Þá
ko mskyldleikinn í ljós í svipn-
um.
Henni líkaði ekki, hvernig
hann ygldi sig, né heldur hörk-
una, sem kom snögglega í rödd-
ina. Enn einu sinni leit Fazilet
niður fyrir sig með þessum auð-
mýktarsvip, og það virtist ein-
kennilegt þegar maðurinn var
ekki annað en búðarloka og son-
ur þjóns á heimili hennar.
Ef til vill hefur hann tekið eft
ir undrun og eftirtekt í svipnum
á Tracy, því að hann breytti
snögglega framkomu sinni,
brosti til hennar og tók upp
öskju úr skúffu undir búðarborð
inu.
— Kannski hefðuð þér gaman
af að sjá festarnar, sem ég ætla
bráðum að senda frú Erim, sagði
hánn og lagði handfylli af perlu
festum á borðið fyrri framan
hana.
Ósjálfrátt leitaði Tracy að
svörtum rafperlum, en engin
slík var í þessu safni. En Fazilet
leit ekki nema snöggvast á þær,
og lét þær síðan afskiptalausar.
— Ég er viss um, að frú Erim
vill gjarna fá þær, Hasan Effendi
sagði hún kurteislega. — Hún
hefur áhuga á að hjálpa yður
til að láta þessa búð bera sig,
alveg eins og hún reynir að
hjálpa þorpsbúunum.
Svipurinn af Ahemet kom aft
ur á andlit unga mannsins — ó-
lundarlegur, skuggalegur og
móðgaður. En hann svaraði engu.
Hann gekk með þeim að búðar
dyrunum og stóð svo og horfði
á eftir þeim, er þær gengu burt.
— Þetta er erfitt hjá honum
Hasan Effendi, sagði Fazilet. —
Eldri bróðir okkar kostaði hann
í skóla um nokkurt skeið, en
þegar hann dó, vildi Murat ekki
að hann héldi áfram að læra, af
því að við vorum svo fátæk. Og
Sylvana vill heldur ekki leggja
í þann kostnað — enda þótt hún
hafi vel efni á því. Þessvegna
verður þessi ungi maður að vinna
í þessari litlu búð. En hann er
— Hugsaðu þér heppnina. Við erum búnir að grafa niðui
I vínkjallara fangavarðarins.
metorðagjarn engu að siður og
ef til vill lýkur hann námi ein-
hverntíma seinna og verður góð-
ur lögfræðingur.
— Hann sýndist vera reiður
við þig þegar við fórum, sagði
Traey, til þess að þreifa fyrir
sér.
Fazilet lét sér hvergi bregða.
— Það var ekkert. Hann er bara
gramur yfir framkomu frú Erim.
Og kannski er það fyrir beztu.
Komdu — við skulum fara þessa
leið. Nú, þarf ég að gera mikil-
væg innkaup fyrir mágkonu
mína.
Hún stanzaði fyrir framan búð,
sem var stærri en hinar, ef til
vill voru þetta þrjár eða fjórar
undir sama þaki. Búðarmaður-
inn kom auðmjúkur á svipinn
og heilsaði þeim. Svo var komið
með stóla og bolla af þykku,
tyrknesku kaffi.
Þegar þessum kurteisiskveðj-
um. var lokið, kom búðarmaður-
inn með dýrgripinn, sem Fazilet
átti að sækja. Það var afskaplega
stór og virðuleg tevél. Eirgljá-
inn á henni var daufur og blett
óttur, en engu að síður var þetta
hinn vandaðasti gripur.
— Þessi tevél á sér sögu, sagði
Fazilet við Tracy. — Ef til vill
er hún meira en tvö hundruð
ára gömul. Hún var smíðuð' í
þorpi í Anatólíu. Þegar þáver-
andi soldán fann svona góðan
smið í þessu þorpi, flutti hann
manninn og tevélina, sem hann
hafði sm,ðað, til Istambul. Þar
var manninum fengið mikilvægt
starf við hirðina og studdur í
iðn sinni. En því miður var hann
einn þessara manna, sem getur
ekki lifað án vélabragða og hlaut
sorgleg endalok og höfuðið af
honum flaut út í Bosporus í
körfu.
— Loks var tevélin gefin móð-
ur soldánsins, voldugustu konu
í ríkinu. í mörg ár prýddi hún
sumarhöll hennar við Bosporus.
En til allrar ógæfu var hú,n stung
in til bana, svo að tevélin lifði
hana. Seinna var hún sett í safn-
ið i Topkapihöllinni. Fyrir mörg
KALLI KUREKI
^ABw/eePS fvHAT'S H£
CAMP-'
~>f-

WELL,THAT'SWHAT
W6 NEED, HUH? I'LL
LETHIMHAVEIT
N0W,HUH7

of-
Teiknari: J. MORA
Á hæðunum fyrir ofan áningarstað
Kalla.
„Hvað er hann að gera? Skrifa
skáldsögu?"
„Nei, líklegiast er hann að gera upp-
drátt að námunni, svo hann geti sett
þær í póst, þegar hann heldur til
námunnar“.
„Nú, það er uppdrátturinn sem við
viljum ekki satt? Ég aetla að láta
hann fá sendingu núna“.
„Nei, láttu það bíða þangað til
hann leggst fyrir. Þá getum við barið
hann dálítið og velt honum síðan nið-
ur hlíðina þama“.
„Jæja, hestur, þarna er bréfið
bundið um makkann á þér. Ef eitt-
hvað kemur fyrir mig, þá tekur þú
það heim. Ég ætla ekki að tjóðra þig
í nótt“.
um árum var henni stolið þaðan
og svo kom hún ekki í ljós aftur
fyrr en fyrir skömmu í basörun
um hér í Istambul. Hún má vera
mikill dýrgripur fyrir frú Erim
að eiga, enda þótt ég hefði nú
heldur kosið, að Murat hef ði eiga
azt hana. ,
Tracy skoðaði tevélina með á-
huga og eftirtekt. — Þarf ekki
að skila henni til safnsins?
— Ef til vill verður það gert.
En þangað til ætlar Sylvana að
njóta hennar og hún mun líka
njóta þess að æsa upp öfund-
ina í Murat. Hún andvarpaði,
eins og hún væri að hugsa til
væntanlegrar aukningar spennu í
húsinu, þgear tevélin væri þang
að komin.
Hér var ekki þjarkað neitt um
verðið, og svo virtist sem það
væri þegar umsamið. Þær fóru
með tevélina út í bílinn, og Fazi
let minntist á, að Tracy hefði
nægan tíma til að skoða Bláa
Musterið fyrir hádegisverð.
Henni tókst að leggja bílnum
skammt frá musterinu.
— Því miður get ég ekki farið
með þér inn. Ég má ekki skilja
þennan dýrgrip hennar eftir í
bílnum. En skoðaðu þig um eins
og þú vilt. Okkur liggur ekkert
á.
Musterið mikla var heill pýra-
mídi af hvelfingum, sem risu upp
af öðrum hvelfingum, með svíf-
andi fegurð en sú hæsta gnæfði
efst uppi yfir öllum hinum. Við
innganginn var gamall Tyrki,
sem benti henni á stóra hlífðar-
skó, sem Tracy fór í utan yfir
sina skó. Hún átti bágt með gang
í þessum óþægilegu skóm og kom
nú inn í nýjan heim af bogum
og stórum hvelfingum, þar sem
allsstaðar var bláleit birta. Svo
margvíslegar voru skreytingarn-
ar úr múrsteini, með bláum pá-
fuglastélum og stílfærðum eftir-
líkingum af bláum rósum, túli-
pönum og liljum, og stórum áletr
unum úr kóraninum, að hún varð
steinhissa.
Eftir stundarkorn gekk hún
upp á einar ytri svalirnar og þeg
ar hún kom fyrir horn í einum
ganginum, stanzaði hún stein-
hissa. Maður stóð þarna við mál
aragrind, niðursokkinn í verk
sitt. Hún sá, að þetta var Miles
Radburn.
Tracy horfði á hann og var í
vafa um, hvort hún ætti að halda
áfram, eða flýta sér burt áður
en hann sæi hana. Hann var
ð mála eina páfuglamyndina, sem
var fyrir ofan hann.
Tracy varð hissa á, að hann
skyldi geta fengizt við svona
verk. Einu sinni hafði hann mál-
að karla og konur. Hvernig gat
hann snúið sér að svona smá-
gerðu fitli, sem ekki líktist á
nokkurn hátt mannverum? Alls
óvænt þótti henni fyrir því, að
þessi breyting skyldi vera orðin
á honum.
Hann hlaut að hafa fundið á
sér nærveru hennar, því að allt
í einu leit hann við og þekktl
hana.
— Eruð þér að skoða yður um?
spurði hann og ekki óvingjarn-
lega. — Hvað finnst yður um altt
þetta skraut?