Morgunblaðið - 18.02.1965, Blaðsíða 10

10
MORGU N BLAÐIÐ
Fimmtudagur 18. febrúar 1965
í
:!
i
í
Leyndardómar
Jóhannesar páfa
Á ÞESSU ári er væntanleg
á markaðinn bók, sem
nefnist „A Pope Laughs“,
tekin saman af Kurt Kling-
er. í bókinni eru stuttar
sögur af Jóhannesi XXIII
páfa og tilsvörum hans, en
ekkert sýndi betur hina
miklu manngæzku þessa
vinsæla páfa, en viðbrögð
hans við ýmsum smáatvik-
um í hversdagslífinu. Orð
páfa voru ekki framúrskar-
andi fyndin, en þrátt fyrir
það gleymdust þau ekki.
Velviljinn og auðmýktin,
sem í þeim speglaðist dró
fram í dagsljósið hrot af
innri mikilleik Jóhannesar
páfa, og þau voru hluti
leyndardóms hans, leynd-
ardómsins, sem gerði hann
eins ástsælan og raun ber
vitni.
Hér á eftir fara nokkrar-
stuttar sögur úr áðurnefndri
bók:
0 Vildi ekki matast einn.
Píus páfi XII mataðist
alltaf einsamall, en þann sið
gat Jóhannes XXIII ómögu-
lega tamið sér. Hann reyndi í
nokkra daga, en leiddist og
gat lítið borðað. Tók hann þá
til bragðs, að bjóða Capovilla,
ritara sínum, að snæða með
sér og þá jókst matarlystin.
Ekki leið á löngu þar til
Jóhannes tók að bjóða kardín-
álum við páfahirðina að
snæða með sér, og smám sam-
an tók hann upp þá venju, að
bjóða erlendum biskupum,
sem heimsóttu Páfagarð, til
miðdegis- eða kvöldverðar.
Einn hinna virðulegu gesta
áræddi að minna Jóhannes á
hið einmanalega borðhald
Píusar, fyrirrennara hans.
„Gott og vel“, svaraði Jóhann-
es. „Ég virði siðvenjur og er
sannfærður um að það hafa
fyrirrennarar mínár einnig
gert. En ég verð að játa, að ég
hef aldrei fundið neitt í biblí-
unni, sem getur bent til þess
að páfi eigi að matast einsam-
all.“
• Myndast illa.
Árið, sem Jóhannes páfi
var krýndur, streymdu bréf
til Páfagarðs frá frægum ljós-
myndurum víða um heim, sem
fóru þess á leit að fá að taka
myndir af páfanum. En ekki
var unnt að veita nema fáum
leyfi.
Þegar einn hinna lánsömu
ljósmyndara hafði lokið við
að mynda páfann, kom Fulton
Sheen, biskup, inn í skrifstofu
hans. Jóhannes var enn með
hugann við myndatökuna og
kvaðst óttast að árangurinn
yrði ekki góður. Hann sagði
við gest sinn: „Góður guð hef-
ur vitað í 77 ár að ég yrði páfi.
Hann hefði átt að sjá um að
ég myndaðist betur.“
• Meiri peninga
Næstu páfar á undan
Jóhannesi vildu hafa næði,
þegar þeir genigu um garða
sína. Leyfðu þeir í mesta lagi
einkariturum sinum að slást
í förina. í»að var venja, að
páfinn færi alltaf í gönguferð
um garðana á sama tíma dags,
og þó drógu garðyrkjumenn og
aðrir verkamenn, sem þar
voru að störfum, sig í hlé.
Jóhannesi páfa leyddist
þessi siður og vildi geta farið
í gönguferðir hvenær, sem
honum datt í hug. í fyrsta
skiptið, sem hann fór út í
garðinn utan hins vissa tíma,
kom mikið fát á verkamenn-
ina. Götusóparar tóku til fót-
anna eins og þeir hefðu séð
holdsveikan mann og hver
verkamaður reyndi að fela sig.
Sumir krupu bak við runna,
aðrir bak. við tré og veggi.
Páfanum geðjaðist ekki að
þessum feluleik, og hann
hrópaði: „Komið allir fram
þegar í stað. Ég ætla ekki að
gera ykkur mein og mig lang-
ar til að tala við ykkur.“
Feimnislega tóku verka-
mennirnir að tínast fram úr
fylgsnum sínum og ganga í
átt til páfa. Þeir krupu, en
hann bað þá að standa á fæt-
ur og tók að spyrja þá um
fjölskyldur þeirra. Hver og
einstakur skýrði stoltur frá
því, að hann ætti stóra fjöl-
skyldu og Jóhannes sagði:
„Við vorum líka tólf syst-
kinin og öll urðu bændur
nema ég. Fimm eru enn á
lífi.“
Páfinn spurði síðan hve
mikið kaup verkamennirnir
fengju. Varð bann mjög undr-
andi, þegar þeir sögðu honum
að þeir fengju aðeins 1000 lír-
ur á dag tum 70 ísl. kr.). „Það
eru aðeins 24 þús. lírur á mán-
uði,“ sagði páfinn. „Enginn
barnmörg fjölskylda getur lif-
að á því. Hvar er réttlætið?
En bíðum við, við munum
breyta þessu.“
Þetta varð upphaf gagn-
gerðrar endurskoðunar launa
allra starfsmanna Páfagarðs.
Lægstu launin voru hækkuð
um helming, en hækkunin
varð hlutfallslega minni eftir
því sem ofar dró í launastig-
ann. Og laun verkamanna í
Páfagarði eru nú mun hærri
en annars staðar á Ítalíu.
Jóhannes páfi beitti sér
einnig fyrri því, að starfs-
mönnum Páfagarðs voru
greiddar 10 þús. lírur á mán-
uði með hverju barni, og
verkamenn í Róm keppast nú
um stöðurnar í Páfagarði, en
áður voru þær fremur óvin-
sælar.
Þegar páfinn skýrði frá
breytingunum, sem höfðu
áhrif á kjör um þrjú þúsund
verkamanna, sagði hann m.a.:
„Við getum ekki alltaf kraf-
izt þess af öðrum, að þeir
breyti samkvæmt kenningum
kirkjunnar um félagslegt rétt-
læti, ef við gerum það ekki
sjálfir. Kirkjan verður að
ganga á undan með góðu for-
dæmi.“
• Matargerð.
Maturinn, sem páfinn og
nánustu samstarfsmenn hans
snæddu, var búinn til og fram-
reiddur af fimm ítölskum
Vincentian-nunnum, en Vin-
centian-nunnur hafa fyrst og
fremst það hlutverk að að-
stoða fátæka. Nunnurnar
vönduðu ekki mikíð til mat-
argerðarinnar, og da(g einn
óskaði páfinn að fá að heim-
sækja eldhúsið á mesta anna-
tímanum, þegar rauk úr kötl-
unum og kryddilmur fyllti
loftið. Páfinn gekk inn í eld-
húsið með sömu orð á vörum
og Jesús, þegar hann heim-
sótti systumar tvær í Bethan-
íu: „Hafið ekki áhyggjur af
eldamennskunni. Hugsið frem-
ur um sáluhjálp ykkar."
En til þess að geta farið lof-
samlegum orðum um hinar
starfssömu konur, gekk páf-
inn að einum katlinum, lyfti
lokinu, andaði að sér gufunni
og sagði: „Umm, gott“. Hann
tók við fullri matskeið, sem
honum var rétt og bragðaði á
súpunni.
„Góð súpa,“ sagði hann,
„mjög góð.“ Þetta hljómaði
ekki sannfærandi, en það upp-
örfaði nunnurnar og dró úr
feimni þeirra. „Það vantar að-
eins dálítið krydd I súpuna,"
hélt páfinn áfram, „og það
mætti vera meira af rifnum
osti ofan á henni, þá verður
hún lystugri og viðskipta-
vinir okkar ánægðari."
# Kvöldnámskeið.
Þegar Eisenhower, fyrrv.
Bandaríkjaforseti, gekk inn í
einkabókasafn páfans 6. des-
ember 1959, virtist Jóhannes
dálítið utan við sig. Enskan,
sem hann talaði, var ekki vit-
und lík Oxford-ensku, en
hann var ráðinn í því að láta
„Ike“ vita, að hann hefði búið
sig undir'heimsóknina.
Jóhannes mælti fyrstu setn-
ingarnar á ensku, síðan töl-
uðu þeir saman á frönsku, þar
til þeir kvöddust, en þá varp-
aði páfinn fram nokkrum
enskum setningum:
Eisenhower þakkaði páfan-
um fyrri að hann skyldi tala
ensku og sagði: Yðar heilag-
leiki talar ensku vel.“ Með
glettni í svipnum svaraði Jó-
hannes á ítölsku: „Ég er á
kvöldnámskeiði, en mér geng-
ur ekki vel .... ég er alltaf
neðstur í bekknum.“
f Skrúðmælgi.
Jóhannes páfi breytti
andrúmsloftinu í Páfagarði
mjög mikið í átt til hins
óbrotna og eðlilega. Það fyrsta
sem varð að víkja, var hinn
íburðarmikli talsmáti páfa-
hirðarinnar og hin langa og
flókna setningaskipun, sem
m.a. var notuð í blaði Páfa-
garðs „Osservatore Romano".
Hann sagði ritstjórum blaðs-
ins, að hann vildi ekki að hann
væri ævinlega kallaður „and-
legur leiðtogi okkar“. Einnig
bað hann ritstjórana um að
nota ekki tilgerðarlegar setn-
ingar eins oig: „Innblásnar og
háfleygar ræður hins út-
valda,“ heldur segja einfald-
lega: „Páfinn sagði“. Líka
vildi hann að þeir hættu að
skrifa inngang á þennan hátt:
„Við birtum eftirfarandi ræðu
eins og við höfum numið hana
af hans . tignarlegu vörum.“
Sagði hann slíkt orðalag ekki
einungis rykfallið og gamal-
dags, heldur væri það beinlínis
skoplegt.
Þegar Jóhannes las skeytin,
sem stjórn Páfagarðs hafði
samið til að senda í þakkar-
skyni fyrir heillaóskir, sem
borizt höfðu i tilefni af krýn-
ingu hans, komst hann úr
jafnvægi vegna þess hve
hátíðleg og tyrfin þau voru._
Hann kallaði á ráðherrann,
sem hafði fært honum. skeytin
og sagði: „Þetta er allt þvætt-
ingur og skrúðmælgi. Sleppið
þessum þarflausa íburði.
Skrifið eitthvað óbrotið og
hlýlegt, eða reynið það að
minnsta kosti.“
0 Erfitt starf.
Páfinn ávarpaði eitt sinn
dreng, sem hann hitti á föm-
um vegi og spurði hann að
nafni. Drengurinn svaraði:
„Ég heiti Jóhannes.“
„Það er gott nafn“, svaraði
páfinn, „ég er líka kallaður
Jóhannes.“ Hann hélt áfram
að ræða við drenginn og
spurði: „Hvað lamgar þig til
að verða, þegar þú ert full-
orðinn?“
„Páfi“, svaraði drengurinn
um hæl.
Þá lagði Jóhannes stóru
bændahendurnar sínar á
grannar axlir drengsins og
hvíslaði í eyra hans: „Þú hef-
ur valið erfitt starf. Þú getur
trúað mér, það er líf sjálfs-
fórnar.“
• Helmingurinn.
í einu horni skrúðgarðs
páfa standa fornar veður-
barðar eikur meðfram gang-
stígnum og þar þótti Píusi
páfa XII ánaegjulegt að ganga.
Nálægt eikunum er fagur
Framhald á bls. 19.