Morgunblaðið - 13.04.1965, Blaðsíða 12

12
MORCUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 13. apríl 1965
Eiríkur Kristjánsson, kaupmaður
Fæddur 25. ágúst 1893.
Dáinn 5. apríl 1965.
HANN var alltaf hress og kátur
að hitta, hvort sem var í Bótinni
á Akureyri í gamla daga eða í
Austurstræti eða Bankastræti
síðustu æviárin. Jafnan var Ei-
ríkur opinspjallur og orðheppinn
og oftast hafði hann einhverjar
__óvæntar fréttir til miðlunar, sem
hann var ekkert að luma á. Slíkir
menn eru skemmtilegir krydd-
sáldrar hversdagsleikans. Hann
orkaði þannig á mig, að ég hélt
ávallt glaðari og brattari áfram
götuna, eftir að hafa mætt hon-
um og skrafað við hann oig
skvaldrað, því að húmör og
kýmni átti hann í ríku mæli.
Hann var kominn af hinni
merku og húnvetnsku Skeggja-
staðaætt, sem á víst metið í fram-
leiðslu á alþingismönnum, nema
ef vera kynni, að Reykjahlíðarætt
in hafi jafnað metin. Og eins og
vera bar og var í tízku tókst ætt-
inni að peðra úr sér einum og
einum sauðaþjóf til skrauts inn-
an um þingmennina og stórmenn-
in, sem naumast verður sagt um
Reykhlíðinga. f þeim húnvetnsku
<oettar-skrautuðum bjó oft kjark-
urinn, karlmennskan og mann-
úðin þegar Skorið var niður lamb
og lamb, sem bar jarmandi að
garði, til að_ seðja hungur solt-
inna barna. Á slíku uppátæki var
tekíð harðar þá en mannsmorði
í dag. Björn alþingismaður á
Löngumýri hefur sagt, að slíkt
hafi tíðkazt víðar en í Húnaþingi,
en aðeins Húnvetningar einir
þorað og getað fært í letur. Enda
megnið af íslendinigasögunum
skráð á skinn á Þingeyrum í
Þingi. Úr þessum blandaða hún-
vetnska jarðvegi hafa margir
mætustu lyf- og skurðlæknar
landsins sprottið, sem og víg-
reifir og þrætugjarnir lögfræð-
ingar. Ný-læknisfræðin spyr víst
mikið um ættfræðilagar heimild-
ir eins og um aldur feðra og áa,
mæðra og formæðra, líkt og spurt
er um „meik“ og verksmiðjuheiti
bilmótors upp á endinguna. Jafn-
vel þeir á Kleppi eru víst farnir
að spyrja um hvort nokkrir lista-
menn séu í ættum viðkomandi,
en aldrei um þingmenn. Því átti
ég von á, að Eiríkur ætti eftir að
eiga langan og ljúfan ævidag,
þar sem faðir hans varð níutíu og
þriggja ára og dó úr afleiðingum
lærbrots og listamaðurinn undir-
ritaður ekki nema að þriðja og
fjórða við þann framliðna að
frændsemi. En það var hjartað,
sem gaf sig í Eiríki eftir sjötíu og
eins órs lífsgleði. Mér fannst allt-
af hjartalag hans hlýna með ár-
unum. Því bjóst ég alltaf við,
að hann yrði langlífari í landinu.
Bróðurdóttir hans var falleg-
asta stúlkan á Akureyri í gamla
daiga, sem við ungsveinarnir lit-
um hýru auga gegnum sólgler-
augu ástarinnar í feimnifumi
og vandræðalegri þögn. Þess-
vegna var mér k.annski óafvit-
andi svo hlýtt til Eiríks og sá
hann í hillingum og gyllimgum
vegna þessarar ættfræðilegu
staðsetningar hans við meyna
björtu, eins og vera bar í landi
settartengsla og frændsemi.
Faðir hans var jafnan nefndur
K. G. og var Kristján Gíslason
kaupmaður á Sauðárkróki frá
Eyvindarstöðum í Blöndudal og
móðir hans Björg Eiríksdóttir úr
Blöndudalshólum. Bræður Eiríks
voru Axel Kristjánsson, konsúll
á Akureyri, faðir- Bjargar Ko-
foed-Hansen og Sólveigar konu
Gísla Konráðssonar, forstj. á Ak-
ureyri og Páls Axelssonar í
_Reykjavík. Þá var Bjöm Krist-
” jánsson faðir Björns flugmanns
og Leifs læknis og præista í
Detroit í U.S.A. Þá Þórunn heitin
Elfar, móðir Árna píanóleikara
og þeirra systkina., Sigríður verzl
unarmær i Rvík. Og loks hálf-
systir: Ásta Kristjánsdóttir, móð-
ir Garðars Pálssonar, skipherra
og þeirra systkina.
Ungur fór Eiríkur utan. Þá fór
háspennustraumur ástarinnar um
meyjamar í „bortginni við sund
ið“ líkt og sjálfur sjarmörinn
Rudólf Valentínó væri kominn í
bæinn. Svo fríður þótti Eiríkur
og heimsmannslegur í framgöngu
og að vallarsýn. Enda hallaðist
ekki á um glæsilei’kann með þeim
hjónum þegar hann gat að eiga
þá ágætu konu og miklu dömu
Maríu Þorvarðardóttir, Þorvarð-
arsonar prentsmiðjustjóra og
leikara í Reykjavík, systur Rann-
veigar Smith og Sigríðar, konu
Söngur
Sigrúnar
Nú er hún farin, flogin,
sem fyrir mig áður söng
ljúfar vorsins vö’kur
og vetrarkvöldin löng.
Nú er hún frá mér farin
í fjarlægan ókunnan heim.
Seint mun ég sjálfur gleyma
söngvunum ljúfu þeim.
Hún fór með eitthvað frá mér,
sem finn ég ekki meir,
en skildi ótal eftir,
sem aldrei hjá mér deyr.
Loks fer ég hennar að leita,
sem í ljósinu burtu fló,
ag kalla með kyndil í hendi,
yfir kolbláan Stóra-sjó.
Þá mun hún Sigrún syngja,
syngja fegins ljóð,
að hafa mig aftur heimtan,
af hafsins miklu slóð.
Þá syngjum við aftur saman
þann söng, er kenndi hún mér,
að ástin eldist ekki,
þótt annað fyrnist hér.
Ólafur Þorvaldsson.
Einars alþingismanns Olgeirs-
sonar og þeirra systkina. Eirikur
og María bjugigu öll beztu ár
ævinnar á Akureyri þar sem Ei-
ríkur rak verzlun og iðnað. Þau
fluttu suður fyrir nokkrum ár-
um á eftir sonunum, eins og svo
margir foreldrar utan af landi á
eftir börnum sínum. Allir eru
þeir synirnir óvenju „ovenpaa“
í lífinu, greindir og gjörfulegir
menn oig fylgnir sér. Elztur Krist-
ján hæstaréttarlögmaður, kvænt-
ur Eiríku Þórðardóttur, Sigurður
skrifstofustjóri hjá I.B.M., sem á
Auði Ingvarsdóttur, ' Örn, loft-
siglingafræðingur. Kona hans er
Bryndís Pétursdóttir, leikkona.
Og loks Áki, verksmiðjueiigandi,
kvæntur Margréti Einarsdóttur.
Far vel, gamli frændi og sam-
bæingtjr, og það munu margir
sakna þín og hressilegheitanna,
sem þú tókst með þér, hvert sem
þú fórst. Þannig mun og vistin
og lífið fyrir handan verða mörg-
um kátara, glaðara oig tilbreyt-
ingameira við þangaðkomu þína.
Örlygur Sigurðsson.
Útlitsmynd af „Óskahúsinu".
„Oskahús" DAS
AÐALVINNINGUR Happdrættis
DAS á pessu ári er fullgert hús
ásamt bílskúr og frágenginni lóð
að Lindarflöt 32 í Garðahreppi.
Um þennán vinning verður dreg
ið 4. apríl 1966. Þetta hús verður
opið almenningi til sýnis til
næstu mánaðamóta.
Auk „Óskahússins", en það
nafn hefur hús þetta fengið, verð
ur dregið um 2400 vinninga á
þessu happdrættisári. í hverjum
mánuði verður dregið um íbúð
eftir eigin vali fyrir kr. 500 þús.,
4 bifreiðar eftir eiginvali fyrir
130 — 200 þúsund krónur. Þá
verður mánaðarlega dregið um
194 vinninga, sem eru húsbúnað
ur eftir eigin vali fyrir 5—20 þús
und krónur.
Fréttamönnum var fyrir
skemmstu boðið að skoða „óska-
húsið" við Lindarflöt. Húsið er
nú búið öllum húsbúnaði, og
mun svo verða meðan húsið verð
ur til sýnis.
Arkitektarnir Jörundur Páls-
son og Þorvaldur S. Þorvaldsson
hafa teiknað húsið, en bygginga
meistari var Þórarinn Þórarins-
son. Grunnflötur hússins er 136,5
ferm., en lóðin er 945 ferm. að
stærð. Sér Reynir Vilhjálmsson
um uppsetningu hennar.
f húsinu eru 4 svefnherbergi,
búnings- og vinnuherbergi, bað,
salerni fyrir gesti, þvottahús, eid
hús, borðstofa og stofa.
Eins og áður er sagt verður hús
ið sýnt með öllum húsbúnaði og
er hann frá eftirtöldum aðilum:
Húsgögn: Kristján Siggeirsson hf.
Heimilistæki: Br. Qrmsson h.f
og Fönix h.f.
Lampar: Lýsing h.f.
Gluggatjöld og gólfteppi: Álafoss
Sjónvarp/útvarp: Vélar
og Viðtæki.
Pottablóm: Blómabúðin Dögg.
Gróður í garði: Skógræktar-
félag Reykjavíkur.
Veggteppi: Ásgerður Búadóttir.
Sala lausra miða í happdrætti
DAS hófst í gær, en endurnýj
un ársmiða og flokksmiða hefst
18. apríl.
Nú er unnið að því að Ijúka
næst síðustu álmu dvalarheim-
ilisins Hrafnistu og á sú álma að
rúma 64 vistmenn.
Verður hin nýja álma væntan
lega t.ekin í notkun næsta Sjo-
mannadag og á þá Hrafnista að
rúi. 270 vistmenn alls.
Síldardæling suður og
reiðir Norðlendingar
NÝLEGA las ég furðulega grein
í Morgunblaðinu eftir Einar Ingi-
mundarson alþingismann og bæj-
arfóigeta á Siglufirði.
f þessari löngu ritsmíð kom
ekkert nýtt fram utan s’kætingur
í garð Hrólfs Ingólfssonar bæjar-
stjóra á Seyðisfirði og annarra
Austfirðinga. Þar kom hins veg-
ar fram trú, sem ég hélt að allir
nema auðtrúuðustu sálir hefðu
glatað, þ.e. að hvergi ha-fi verið
og sé hægt að salta síld nema á
Siglufirði. Það vantaði aðeins
klausuna um „æfðu hendurnar"
til að fullkomna rausið. /
Það væri fróðleigt fyrir fákunn-
andi Austfirðinga með „lélegu
síldina", ef þingmaðurinn vildi
upplýsa okkur um þáð hvað mik-
ið Siglfirðingar hafa flutt út á
undanförnum árum af cut-síld á
Ameríku og Rússland og aðra
erfiðari markaði, samanborið við
sérverkanir. ,
Það þekkja allir, sem við síld-
arsöltun hafa fengizt hvað verk-
un á þessa markaði útheimtir
miklu meiri haust og vetrarvinnu
en sérverkanirnar. Ef þingmaður
inn vildi í framtíðinni kenna sín-
um kjósendum hve mikil atvinnu
bót það er að flokka síld, er ég
viss um að aðrir síldarsaltendur
yrðu. fegnir, því að þá þyrftu
þeir ekki að kaupa eins mikið af
„atvinnubótatunnum".
Staðreyndin er sú, að það eru
ekki markaðirnir sem útheimta
haust- og vetrarvinnu, sem Sigl-
firðingar sjá eftir, heldur sér-
verkanirnar, „leyfin, kvótarnir“
/
og hvað þeir nú kalla þetta allt,
því „það er svo létt að sérverka".
Ég hef svolitið kynnzt þessu á
undanförnum árum. T.d. hefir
undanfarna vetur oft verið unnið
hjá mér við flokkun síldar allt
fram í febrúarmánuð og útflutn-
ingi ekki lokið fyrr en í apríl.
Fleiri góðir menn en Einar
Inigimundarson hafa látið Ijós
sitt skína t.d. lýstu bæði formað-
ur Síldarútvegsnefndar og fram-
kvæmdastjóri í Reykjavík upp
skammdegið með snjöllum tillög-
um um- tilraunir með flutning
síldar til söltunar af fjarlægum
miðum. Hinsvegar hef ég hvergi
orðið var við að þessir ráðamiklu
menn hafi beitt sér fyrir tilraun-
um með geymslu síldar í landi
til að jafna vinnuálagið og auka
afköstin þegar söltunarsíldin er
komin á land. Að minnsta kosti
hef ég hvergi orðið var við niður-
stöður slíkra tilrauna.
Um flutning bræðslusíldar er
ekkert nema gott eitt að segja ef
þeir eru framkvæmdir á heiðar-
legan hátt. Norðmenn byrjuðu á
þessum flutningum löngu á und-
an jslendingum. Þeir hafa um-
skipað sinni síld utan íslenzkrar
landhelgi undanfarin ár, en hart
er það fyrir eigendur litlu síldar-
verksmiðjanna fyrir austan, sem
enga báta eiga, að vita af milli-
löndun inni á næsta firði á með-
an þeirra verksmiðjur standa
tómar oig þurfa svo að borga
verðjöfnunargjald til að halda
þessum flutningum uppi.
Einar Ingimundarson segir:
„. . . að á síðustu síldarvertíð
barst svo mikið hráefni til síldar-
vinnslustöðvanna á' Austfjörðum,
sem meginhluta síldveiðitímabils-
ins lágu næst miðunum, að þær
höfðu hvergi nærri undan og
hlutust af því allmikil vandræði,
svo sem jafnan hlýtur að verða,
þegar Ijóst er, að ómælanlegt
magn dýrmæts hráefnis fer í
súginn.“
Við þetta er það að athuga, að
nú síðustu árin eftir að síldin tók
að mestu að veiðast fyrir Aust-
fjörðum, hafa sjaldan orðið jafn
litlar löndunartafir og á síðasta
sumri, þegar frá er talin fyrsta
hrotan, sem kom óvenju snemma.
Erfiðleikar þessir stöfuðu fyrst
og fremst af því að verksmiðj-
urnar voru ekki nógu vel undir-
búnar, 'sem sumpart stafaði af
hinum alkunna lánsfjárskorti og
einnig af tæknilegum ástæðum. Á
það má benda að flestar Aust-
fjarðaverksmiðjurnar hafa mjög
lítið geymslurými, t.d. hefir
Seyðisfjarðarverksmiðjan aðeins
haft geymi og þrær fyrir fjögurra
daga vinnslu. Ég vil því fullyrða
að ekki hefði komið til alvarlegra
löndunartafa s.l. sumar hefðu
verksmiðjurnar verið tilbúnar
nógu snemma og nægilegt
geymslurými hefði þá verið við
þær verksmiðjur sem fyrir hendi
voru. Þetta kann að verða of lít-
ið á næstkomandi sumri, þrátt
fyrir nýjar og stærri verksmiðjur,
ef geymslurými verður ekki stór-
aukið, en síldargengd eykst og
flotinn stækkar sem veiðarnar
stundar, ekki sízt ef söltun leggst
Sveinn Guðmundsson
niður vegna lélegrar söltunar-
síldar og þess að ekki borgar sig
fyrir skipin að landa í salt, vegna
lítils verðmunar _ á bræðslusíld
og söltunarsíld. Ég þekki engan.
Austfirðing, sem séð hefir neitt
athugavert við síldarflutninga
norður undanfarin ár. Verksmiðj-
urnar fyrir austan greiddu verð-
jöfnunangjald s.l. ár til að greiða
niður síldarflutningana norður.
Hins vegar óttast ég að Norð-
urland muni ekki fleyta rjómann
af þessum flutningum í framtíð-
inni.
Og þegar ráðgerðir eru jafn
stórfenglegir síldarflutningar á
Faxaflóasvæðið og nú er gert,
„þá ætla ek mörgum kotbóndan-
um munu þykkja þröngt fyrir
durum.“
Það hefir verið stanzlaus dæl-
ing á fólki og fjármunum til
þessa svæðið undanfarna áratugi
og nú, þegar á að fara að dæla
síldinni að austan á þetta Faxa-
flóasvæði segjum við: hingað og
ekki lengra. Við tökum upp okk-
ar landhelgisgæzlu.
Sveinn Guðmundsson
Seyðisfirði.