Morgunblaðið - 06.05.1965, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIB
Fimmtudtagur 6. maí 1965

Útgefandi:
Framkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Rits t j ór narfulltr úi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
AFTURHALD EÐA
FRAMFARIR?
Spike Jones látinn
vestra
Sl. laugardag lézt á heimili
sínu í Los Angeles hljómsveit
arstjórinn og lúðurþeytarinn
Spike Jones, sem innleiddi í
tónlistina bílflautur, vekjara
klukkur, hikstafóna o.fl. og í
lifanda lifi hældist um af |>vi
að hafa lækkað tónlistar-
„standardinn1 í Bandarikjun-
um um tíu prósent a.m.k. Láta
mun nærri, að það -standi
heima, ef litið er á tónlist
Spike Jones sem hervirki á
þeirri tónlist, sem fyrir var,
er hann fyrst tók til við tón-
smíðar sinar.
Segja má að Spike Jones
hafi hafið feril sinn er hann
var viðstaddur flutning á kon
sert eftir Stravinski. Sá heims
frægi stjórnarndi og tónsnitl-
ingur var á nýjum skóm það
kvöldið, og það brakaði 1
þeim, Me'ðan allir aðrir hlust-
uðu á tónlistina heyrði Spike
Jones ekki annað en marrið í
skónum, og fékk þá hugmynd
að þetta væri hægt að nota á
öðrum vettvangi, Jones var
þá trommuleikari í útvarps-
hljómsveit, þetta var fyrir
stríð, og engin* nennti að
hlusta á vitleysishugmyndir
hans.
Eftir að Spike Jones hafði
leikið inn á plötu lag, sem bar
nafnið „Der Fúhrer Farce“,
varð hann þegar allvel þekkt-
ur, og fljótlega fylgdu lögin
„ChIoe“ og „Cocktails For
Two“. Þessi tvö lög voru
helztu dægurflugur þessara
ára en Spike Jones limlesti
þau eins og honum datt í hug.
Eftir þetta lék allt í lynidi, og
nafn hans var brátt á hvers
manns vörum í Bandaríkjun-
um og víða um heim. Plötur
hans seldust eins og heitar
lummur, og eru að ailra dómi
mjög vel gerðar og leiknar, af
sleppt er trúðlátunum. Hljóm
sveit sína nefndi hann „Spike
Jones And His Crazy Orc-
hestra“ og var hún við líði
allt til ársins 1962. Sjálfur
lýsti Spike Jones hljómsveit-
inni svo:
„Niðurröðun okkar svarar
til þess, sem er hjá Toscanini,
en þar með er samlíkingin á
enda, Lengst frá hljómsveitar
stjórapallinum sitja messing-
blásarar, þ.e. tveir trompetar,
básúna og öskubakki. Á síðast
nefnda hljóðfæri leikur fyrsti
reykblásari okkar. Fyrir fram
an messingblásarana eru sæti
fyrir tréblásarana, en stólarn-
ir eru tómir því að við höfum
ekki hugmynd um hváð tré-
blásari er. Stroksveitin til
vinstri samstendur af fjórum
jójó-spilurum. Og auðvitað
höfum við líka baðker með E-
dúr flautu í niðurfallsrörinu.“
Spike Jones var nokkrum
sinnum lagður inn á hæli
SPIKE JONES
■ baðker xneð E-dúr flautu. .
fyrir taugasjúkliriga, en hann
sagði að þar hefði hann feng-
ið margan innblásturinn, en
1962 lagði hann niður hljóm-
sveit sína. Hennar var ekki
lengur þörf. Nýlega fékkst
hann þó til áð leika inn á
nokkrar nýjar plötur, og eitt
lagið,, „Waahington Square“
naut nokkurra vinsælda.
Nú er hinsvegar svo komið,
að yngri kynslóðir eru farnar
að „uppgötva“ hinar gömlu
plötur Spike Jones frá árun-
um um og fyrir stríð, Fæst-
um hinna eldri finnst það und
arlegt, því óneitanlega var
Spike Jones skemmtilegt
krydd í þeirri sætsúpu, sera
dægurlagaiheimurinn í Banda
ríkjunum hlýtur að téljast.
Benedikta prinsessa 21 árs
NÚ EIGA þau heimangengt
bæði í einu, Friðrik Danakóng
ur og Margrét ríkisarfi, því
nú er Benedikta prinsessa,
næst-elzta dóttir Friðriks og
Ingiríðar drottningar, orðin
fullveðja og hefur umboð
þingsins tit að stjórna Dana-
veldi í þeirra fjarveru.
Benedikta prinsessa er stillt
og hæggerð og hefur til þessa
litt haft sig í frammi. En prins
essur hafa mörgum opinber-
um skyldum að gegna og það
er erfitt að skorast undan
þegar maður er orðinn 21 árs,
svo Benedikta á erilsama ævi
framundan. Auk þess er svo
það, að nú eru þær systumar
ekki nema tvær til að skipta
milli sín störfum, Margrét og
Benedikta, síðan Anna-María,
sú yngsta, giftist suður til
Grikklands, eins og menn
muna.
í dag, 3. n»aí, leggur Bene-
dikta prinsessa af stað i sína
fyrstu reisu til Bandaríkjanna.
Það verður þriðja opinbera
heimsókn prinsessunnar, hún
hefur áður farið til Grænlands
og þóttti þar mjög gaman og
var vel tekið. Og suður til
Argentinu fór hún í fyrra-
sumar og var þar ekki siður
vel tekið. Taldist blaðamönn-
um þar svo til, að meira hefði
verið um Benediktu skrifað í
blöðin en um De Gaulle for-
seta, sem þar var staddur um
svipað leyti, og var honum þó
ætlað ærið rúm.
'jV’ýlega birtist í Tímanum
ritstjórnargrein um al-
menningshlutafélög og sam-
vinriUfélög, þar sem því er
haldið fram, að almennings-
hlutafélÖg standi samvinnu-
félogum langt að baki, og hið
síðarnefnda félagsform sé hið
fullkomnasta og lýðræðisleg-
asta sem þekkist. Virðist
greinarhöfundi vera í nöp við
það, að almenningur taki
beinan þátt í atvinnurekstri
meðhreinni eignaraðild að at-
vinriufyrirtækjum á þann
hátt, sem tíðkað er í stöðugt
ríkari mæli í flestum lýðræð-
islöndum.
Ekki skal um það deilt, að
samvinnufélögin hafa miklu
áorkað hér á landi. Framan
af Öldinni var íslenzkur al-
menningur nánast eignalaus,
og þess vegna var ekki við
því að búast, að hann gæti
lagt fram verulegt fjármagn
til stófnunar hlutafélaga. —
Hinsvegar nægði samtaka-
máttur manna til þess að
koma ýmsum verkefnum í
framkvæmd, ýmist í sam-
vinnufélögum eða á vegum
opinberra aðila, þótt einka-
framtakið hafi auðvitað átt
drýgstan þátt í þeim fram-
förum, sem orðið hafa og við
nú njótum.
íhaldssemi getur stundum
verið gagnleg, en nokkuð
langt er gengið, þegar að-
stæður fyrir hálfri öld eru
lagðar til grundvallar fyrir
því, hvernig haga eigi at-
vinnumálum í dag. Ein meg-
inbreytingin hér á iandi, eins
og í öðrum lýðræðisríkjum,
er sú að nú eru borgararnir
ekki léngur eignalausir, held-
ur á allur almenningur veru-
legar eignir. Þess vegna er
það ekki rétt, að ógjörlegt sé
að hrinda stórverkefnum í
framkvæmd, án þess að feta
sömu slóðir og farnar hafa
verið marga áratugi.
Sumir menn eru svo aftur-
haldssamir, að þeir berjast
gegn öllum nýjungum, nenna
ekki að kynna sér nýjar hug-
myndir og telja að allt megi
gera á sama hátt og áður var.
Oft bætist það svo við, að
pólitískir hagsmunir eru sam-
ofnir því að engar breyting-
ar verði. Þannig er það óum-
deilanleg staðreynd, að Fram
sóknarforingjarnir hafa hag-
nýtt samtök samvinnumanna
til þólitísks framdráttar. Þeir
mega ekki til þess hugsa, að
breyting verði í atvinnuhátt-
um og nýtt félagsform ryðji
sér til rúms, því að þeir vita,
að hvorki þeir né aðrir póli-
tískir spekúlantar mundu
hafa yfirráð yfir slíkum fé-
lögum. Þess vegna vilja þeir
stöðnun — afturhald.
En almenningur hér á landi
hefur gert sér grein fyrir því,
að hann getur orðið þátttak-
andi í atvinnurekstri. Þegar
hafa nokkur félög verið stofn-
uð með nútímaskipulagi og
stefna þau að því að verða
almenningshlutafélög, og
fleiri munu fylgja í kjölfar-
ið, hvað sem afstöðu foringja
Framsóknarflokksins kann að
líða.
Um almenningshlutafélög
er í dag fjallað í Vettvangi, og
þar geta þeir, sem áhuga hafa
á þessu nýja félagsformi,
kynnt sér betur hvað um er
að ræða.
VILJA HÆRRI
SKATTA
|7"ommúnistar flytja á Al-
þingi tillögur um stór-
fellda hækkun á sköttum at-
vinnufyrirtækja. Er það í
samræmi við þá meginstefnu
þeirra að leitast við að leggja
einkarekstur að velli, svo að
sósíalisminn geti hafið inn-
reið sína.
Með skattabreytingunum,
sem Viðreisnarstjórnin gerði
skömmu eftir að hún tók við
völdum, voru skattar, bæði á
félög og einstaklinga, lag-
færðir svo, að segja má að
skattalög hafi þá verið heil-
brigð og eðlileg hér á landi,
en um áratuga skeið höfðu
skattalög verið þannig, að lög
gjafinn beinlínis ætlaðist til
þess að þau væru þverbrot-
in.
Nú leggja kommúnistar til,
að skattar á fyrirtæki verði á
ný gerðir svo háir, að enginn
rekstur fái undir staðið við
eðlilegar kringumstæður. Og
ekki er úr vegi að benda
launþegum á þetta framlag
kommúnistaforingjanna til
lausnar vinnudeilna. Þeir
vilja skaftleggja fyrirtæki,
svo að gjörsamlega væri von-
laust að þau gætu staðið und-
ir núverandi kaupgreiðslum,
hvað þá að bæta kjör laun-
þega sinna. Þetta er sem sagt
fyrsta framlag kommúnista
til lausnar þeim vinnudeilum,
sem framundan eru.
FRUMKVÆÐI
HÉRAÐSINS
vísindaleg grundvallarrann-
sókn á jarðhita, eðli hans og
víðáttu í héraðinu, í því skyni
að létta mönnum hagnýtingu
hans, og hefur Ásgeir Péturs-
son, sýslUmaður, verið í for-
ustu fyrir þessum aðgerðum.
í málum, sem þessum> og ættu
fleiri sýslufélög að beita sér
fyrir ýmsum þeim nýjungUm,
sem Borgfirðingar hafa
bryddað á.
Mikið er taláð um jafnvægi
í byggð landsins, og sjálfsagt
er að verja verulegum fjár-
munum til þess að styrkja
hinar dreifðu byggðir, en
frumskilyrðið er að í byggðar
lögunum sjálfum hafi menn
vakandi auga fyrir því, sem
gera þarf, og þrýsti sjálfir á,
ekki einungis með kröfugerð
á hendur öðrum, heldur fyrst
og fremst með því að leggja
sig sjálfir fram,
ýslunefndir Mýra- og Borg
arfjarðarsýslu hafa' haft Það er ánéegjulegt, þegar
umkvæði um að fram færi byggðárlögin hafa frumkvæði