Morgunblaðið - 21.08.1965, Qupperneq 19

' Eaugardagur 21. Sgðst 1965
MORGUNBLAÐIÐ
V*
Bók Schlesingers:
Þegar Kennedy hittS Krusf|ov
De Gaulle og Macmillan
SOVÉTRÍKIN fylgdust með
vaidatöfou Keiuuedystjónmarinn-
ar af greinileguan áfhiuga, segir
Sehlesinigar. Kruistjov, sem
hafði geifið Eisenlhower up.p á
bátinn eftir U-2 málið og hinm
niisiheppnaða toppfund í París
1960, notaði ýmis tæikifaeri til
eð lýsa voniurn símium mieð
Kennedy. Það stynkiti skoðun*
manna uim að Mosfcva óskaði
eftir að draga úr spemmumni, að
Krustjov sendi Kenhedy iinni-
iegar ámaðaróskir er hann tófc
við emíbætti sínu og þegar
sleppt var úr haldi bandarísk-
um flugmönnum, sem skotnir
voru niður yfir Baringshafi
érið 1960, en Krustjov gerði
bandaríska sendiherranum,
Llewellyh Thompson, það sfcilj-
anlegt, að sú- ráðstöfun hafi
verið gerð með hliðsjón af því,
að demakiratar fremur en repu-
þlifcanar nytu góðs af.
Kenmedy var eðlilega forvit-
iinn um Krustj-of og harnn hafði
ekfcert á móti bugmyndinni um
itoppfund. SovétsérfræðingaiT
hians voru saimmála um, að það
gæti verið góð hiugmynd, að
ihittuisrt. Baindaríski sendiherr-
ann í Moskvu taldi ómögulegt
fyrir hinn nýja forseta að
sOólja við 'hvem var að eiga án
þess að hann hitti Knustjov
persómulega. Hann fór með
bréf til Mosfcvu, Skrifað 22.
febrúar, og í því var stungið
upp á fumdi síðla vors í Vínar-
borg eða Stokkhókni. Þegar
pendiherrann hitti Krustjov í
Krustjov.
Síberiu þann 9. marz virtisit
Ihann ánægður yfir möguiieifc-
amuim um fund þeirra.
Sohiesinger segir, að vonir
um bæta sambúð hafi þá þegar
verið tekmar að minnfca, því
Rússari hafi tekið óvsent upp
ósveigjanlega afstöðiu varðandi
saimninga um bann við notkun
fcjarmorku'vopna. Síðan hafi
lfcomið inmrásin í Svínaflóa.
Þá segir Sohlesingar, að vor-
ið 1961 hatfi Kennedy verið létt-
ur í stoapi, þrátt fyrir reynslu
vetursins. Hann hafi haft á
prjónumum för til Frakklands
Ö1 að hitta de Gauile. Þá hafi
borizt brétf þann 12. maí frá
Krústjov og í því hafi verið
óvænt fitjað upp á möguleifca
á fundi þeinra Kenmiedys í Vin-
airbotrg í júníbyrjuin, en það bafi
verið áilitið tórnt mál að taia
um eftir SvínafiLóa-ævintýrið.
Vafalaust hafur Krustjov,
eins og Kemmedy, verið forvit-
inn um amdstæðimg sinn. Lík-
lega hefiur hann toaLdið eftir
Svinaflóa máilið, að forseti
Bandaríkjamna væri ístöðulaus,
ungur maður sem væri ófær
um að grípa til róttæfcra að-
gerða eins og hann gerði sjáif-
ur. í Ungverjalandi. Væri svo
'hefði hinn rússneski ieiðtogi
kannsfci vonir um að geta sýnt
honuim í tvo heimana augliti
til auglitis.
Hvað Kemnedy viðkom þá
fanmst homim fumdiur með
Krustjov gefa tækifæri til að
diraga upp útlínu,rnar fyrir sam
búð landa þeirra í fraimtíðinni.
Forsetiinm ærblaði í rauninni að
stinga upp á óbreyttu ástandi
í kalda stríðinu, svo hvorugt
hinna miiklu kjamorkiuvelda
finndi sig knúið til athafna,
sem kynnu að tefla í tvísýnu
öryggi þeirra eða ógna friði í
heiminum. Og ef Krustjov ætl-
aði sér að vera harður í bom
að taka varðandi Berlín, eins
og bréf Llewellyn Thompson
báru með sér, óskaði Kemnedy
að taka af allan vafa um, að
Krusbjov- kæmist ekki of langt.
Með þetta í huga bjó Kenmedy
sig undir að fara til Evrópu.
Jacqueline átti að fara með
honum, en hún hafði ekfci að
• fuliu náð sér eftir fæðingu
Johns í diesemiber.
Á flugveliinum í Paris tók
de Gaulle á móti Kennedyihjón-
unum og fylgdi þeim til íbúðar
þeirra í Quai d’Orsay. Þegar
þangað kom fekk Kennedy sér
rjúkandi heitt bað tii þess að
lima þjáningar í bakinu. Síðan
fór hann til Elysée-hallar til að
befja viðræðumar við de
Gaulle.
Kennedy minntist á viðvair-
amir Thompsons sendiherra um
Berlín. De. Gaulle sagði, að
Vesturveldin gætu ekki gefið
etftir. Hann ráðlagði Kemnedy að
undirstrifca, að það vœru Rúss-
ar en ekki Vesburveldin, sem
óskuðu eftir breytingu á
ástamdimu. Þau væru ekki að
biðja um neitt. Það yrði að gera
Krusbjov það skiljamlegt, að
bardagar um Berlín myndu
þýða heimsstyrjöld. De GauMe
emdurtók, að það væri etoki það,
sem Krustjov vildi.
Eftir bádegisverð næsta dag
minntist Kennedy á vandaanál
A/tlantshafsbandaia,gsins. De
Gaul-le sagði ,að NATO væri
tvennt: Bamdalag og stofnun.
Engiinn ef-aðist um mauðsyn
bandalagsins, en stofnunin sjálf
í núverandi mynd væri úrelt.
Þótt Fraikklan-di myndi ekkert
aðhafast varðandi þetta á með-
an á Berlínardeilunmi s-tæði, þá
yrði forsetimn að skilja, að
Frafcfcland óskaði eftir breyt-
ingum á skipulagi NATO í
framtíðinni. Þar sem enginn
hefði lengur fuHa trú á því, að
Bandaríkin myndu grípa til
kjarnorku vopna þegar í upp-
hafi styrjaldar, urðu varnir
Evrópu í framtíðinni að vera
tryggðar af löndum Evrópu.
Sohlesinger segir, að Kenne-
dy hafi svarað af jafnmikilli
eimurð. Fyrir Bandarikjunum
væru vamir Evrópu og Bamda-
rífcjanna hið sama. Bamdarísk-
ar hersveitir væru staðsettar í
Evrópu til rnerkis fyri-r Mosfcvu
um, að árás á Evrópu væri jafn
fram árás á Bandarikin.
Um kvöldið. hélt de Gaulle
glæsilegt kvöldverðarboð í
speglasalnum í Versölum og
næsta dag ræddust þeir við eins
lega (aðeins túlikar þeirra við-
staddir).
Þessu næst var haldið til Vín-
arborgar td'l fumdar við Krust-
jov, sem Kennedy hafði hitt
stuttlega, er hann heimsótti
Bandarífcin 1959, en þá var
Kemmedy öldungardeildiaT;þing-
rnaður. Þeir hittust nú í banda-
De Gaulle.
ríska sendiráðinu. Það var létt
yfir fundi þeirra. Kennedy tók
eftir tveim orðurn á brjósti
Krustjovs og spurði hverjar
þær væru. Kmstjov svaraði, að
það væru friðarorður Lenins.
Porseti Bandarifcjanna sagði
þá: „Ég vona, að þér haldið
þeim.“ Þeir töluðu um vand-
kvæðin á að senda eldtfilaugair
til tunglsins og Kennedy stafck
upp á því, að lönd þeirra gerðu
það í sameiningu. Krustjov
sagði fyrst nei, hugsaði sig um
andarbafc og sagði: „Jæja, hivers
vegna ©kki.“
í framhaldi af viðræðum
þeirra, sagði forsetinn, að þótt
þeir gætu ekki verið sammála
um alla hluti, þá gætu þeir þó
náð samkomulagi um Laos. —
Bandaríkin vildu draga úr af-
skiptum sínum í Laos og hann
vonaðist til að Sovétríkin vildu
gera það sama. Krustjov var
þessu sammála. Þeir komu sér
saman um að koma á vopna-
hléi. Þetta var eina málið sem
var afgreitt á fundi þeirra.
Samtalið snerist að Berlín.
Krustjov sagði, að óskuðu
Bandaríkin eftir styrjöld vegna
Berlín gætu Sovétríkin ekkert
við því gert. Ef til vill ætti
hann að undirrita sáttmálann
við Austur-Þýzkaland þegar í
stað og ljúka þessu af. Það væri
það, sem bandaríska hermála-
ráðuneytið óskaði eftir. En vit-
firringa, sem óskuðu styrjaldar,
ætti að stja í spennitreyju.
Kennedy svaraði, að Bandaríkin
óskuðu ekki eftir að koma á
hættuástandi — það væru Sovét
ríkin sem ynnu að því. Banda-
ríkin óskuðu ekki eftir að
svipta Sovétríkin tengslum sín
um í Austur-Evrópu og þau
myndu ekki þola skerðingu á
sinni eigin stöðu í Vesbur-Ev-
rópu.
Þegar þeir snæddu saman há-
degisverð töluðu þeir um dag-
inn og veginn. Bandaríkjunum,
sagði Krustjov, væri stjórnað
af einokunarhringum og hefðu
ekki ráð á afvopnun. Kennedy
minntist á Walter Reuther
(verkalýðsleiðtogann) og bætti
því við að Krustjov hefði hitt
hann í San Fransisco 1959.
Krustjov sagði alvarlegur í
bragði: „Já, ég hef hitt hann.
Við hengdum menn eins og
Reuther í Rússlandi árið 1917“.
Um tunglferðaáætlunina sagði
Krustjov, að hann ráðlegði
Bandaríkjamönnum við nánari
umhugsun að vinna að henni
einir. Sameiginleg ferð væri úti
lokuð án samkomulags um af-
vopnun, því sömu eldflaugarn-
ar væru notaðar í vísindalegu
Og hernaðarlegu tillitL
Eftir hádegisverðinn ákveð
Kennedy að gera lokatilraun
um samkomulag og bað um að
fá að ræða við Krustjof eins-
lega. Krustjov snerist gallharð-
ur til árása í sambandi við
Berlínarmálið. Hann sagði að
Bandaríkin vildu auðmýkja
Sovétríkin. Ef forsetinn óskaði
eftir hernámsrétti etftir flriðar-
sáttmála og ef landamæri Aust
ur-Þýzkalands yrðu fyrir árás,
þá yrði hervaldi mætt með her
valdi. Bandaríkin ættu að búa
sig undir þetta og Sovétríkin
að gera hið sama.
„Ég vil frið“, sagði Krustjov,
„en ef þið viljið styrjöld, er
það ykkar vandamál".
Kennedy svaraði: „Það eruð
þér en ekki ég, sem óska eftir
að þvinga fram breytinigu“.
Krustjov endurtók, að það
væri undir Bandaríkjunum kom
ið að ákveða, hvort friður yrði
eða stríð. Sovétríkin gætu ekki
annað en tekið áskoruninni.
Ákvörðunin um friðarsáttmála
væri óaf turkallanleg. Hann
myndi undirrita hann með Aust
ur-Þjóðverjum í desembermán-
uði.
Macmillan.
Þegar Kennedy kvaddi sagði
hann: „Þetta verður kaldur vet
ur“.
Schlesinger segir, að Kenne-
dy hafi verið þungur í skapi
eftir fundinn með Krustjov og
á leiðinni til London. Hin opin
bera ástæða fyrir ferðinni þang
að var sfaírn systurdótbur
Kenniediys, en him rauinrveruiega
ástæða viðræður við Macmillan.
Þeir höfðu hitzt tvisvar áður.
Macmillan hafði miklar áhyggj
ur af því, hvort hann gæti hald
ið við hinn nýja forseta því
nána sambandi og hann hafði
haft við Eisenhower, allt frá því
þeir unnu saman í N-Afríku á
styrjaldarárunum. Hann hafði
lengi verið sér meðvitandi um
vináttu Kennedys við rrtiklu
yngri menn eins og David
Qrmsby-Gore (nú Harlech iá-
varður) og að auki var hánn
sonur bandarísfcs sendiherra,
sem Maomillan hafði neyðzt til
að lí'ta á með girunidsemid. Hamn
hafði nú áhyggjur af hinum
mikla aldursmun þeirra.
Mánudagsmorguninn 5. júní
hélt Kennedy til Downings-
strætiis 10, þreyttur og spenmtiur.
Formleg ráðstefna með fjölda
ráðgjafa beggja aðila hafði ver-
Framh. á bls. 27
gBlBlElBlElElE1ElElBlE1ElE1ElElGlElB1BIB1ElBlElB1BlB1E1E1EIElG1ElGlBlE)13iqg]g]g3f
Keflavík — Suðurnes
Herraföt frá kr. 1500,00
Stakir jakkar frá kr. 1000,00
Frakkar frá kr. 900,00
Nælonúlpur frá kr. 500,00
•••••••••••••••••••••••••••+•*
Nælonskyrtur frá kr. 250,00
Drengjaföt frá kr. 1000,00
Drengjabuxur frá kr. 195,00
Drengjaskyrtur frá kr. 75,00
»•••
Drengjapeysur frá kr. 195,00
Kvenúlpur frá kr. 1200,00
Stretchbuxur frá kr. 495,00
Kvenblússur frá kr. 100,00
Telpnaúlpur frá kr. 500,00
TERYLENE- og ULLARBÚTAB
KJÓLABÚTAR
Ullarteppi frá kr. 100,00
.

Hefst U manuda^
mim
KIEIFILMDK
liilGUalSlEltaUalIalElEriElGlGlEUjilSlElElElElElElGlElEltallilGlElGlGlGlElEnElElElElEjlalSj