Morgunblaðið - 27.10.1965, Blaðsíða 16

16
Miðvikudagur 27. október 1963
MORGUNBLAÐIÐ

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfuiltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Askriftargjald kr. 90.00
1 lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
Mætast í geimnum
HASKOLINN
OG KANDÍDA TAR
TTaskolahatiðin var haldin
** síðastliðinn laugardag, og
setti háskólarektor, prófessor
Ármann Snævarr, hátíðina að
venju, með yfirgripsmikilli
ræðu um málefni háskólans,
starf hans og vöxt á síðast-
liðnu ári.
í ræðu sinni hreyfði há-
skólarektor athyglisverðri
hugmynd, sem hlutaðeigandi
x ættu að taka til gaumgæfi-
legrar athugunar. Hann benti
á, að tengsl háskólans við
kandídata hefðu ekki verið
eins náin hingað til og
æskilegt hefði verið. Hins
vegar væri mikilvægt að
efla þau tengsl, og benti há-
skólarektor m.a. á, að ástæða
væri til, að háskólinn héldi
námskeið fyrir brautskráða
kandídata í nýjungum fræði-
greina þeirra, svo og til upp-
rifjunar. „Háskólamenn eru
aldrei fullnuma, þeir þurfa
sífellt að endurnýja þekkingu
sína, halda henni við og bæta
við sig“, sagði rektor í ræðu
sinni.
Við erlenda háskóla þykir
það sjálfsagt, að kandídatar
haldi nánum tengslum við
hinn gamla skóla sinn, eftir
að þeir eru komnir tíl starfa í
þjóðlífinu, og er háskólum
erlendis mikill styrkur að því.
Háskólarektor hefur hér
hreyft merku máli, sem full
ástæða er til fyrir hina fjöl-
mörgu kandídata, sem numið
hafa við Háskóla íslands, og
eiga þaðan góðar minningar,
að taka til athugunar, koma
á samtökum sín á milli, Sam-
bandi kandídata, eins og rekt-
or nefndi.
Slík tengsl eru ekki aðeins
kandídötum hagkvæm, þau
eiga einnig að beinast að
margvíslegum stuðningi við
háskólann sjálfan og stofnan-
ir hans, styrkja hann og
*tyðja á allan þann hátt, sem
þeim er fært.
Væntanlega verða orð há-
skólarektors til þess að há-
skólakandídatar bindist sam-
tökum um að eiga í framtíð-
inni nánari samstarf við sinn
gamia skóla, en verið hefur.
RÁÐSTEFNA
UM SVEITAR-
STJÓRNARMÁL
¥Tm síðustu helgi var haldin
í Reykjavík ráðstefna
Sjálfstæðisflokksins um sveit-
arstjórnarmál og sóttu hana
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins
í sveitarstjórnum víðsvegar
um landið, svo og flokksráðs-
menn Sjálfstæðisflokksins. —
Ráðstefna þessi var fjölsótt,
og þótti takast hið bezta.
í ályktun ráðstefnunnar er
lögð áherzla á, að sjálfstæði
sveitarfélaga sé ein af mikil-
vægustu stoðum íslenzks þjóð
félags. Þess vegna beri að var
ast allar aðgerðir, sem skerði
þetta sjálfstæði og jafnframt
miða að því að auka áhrif
sveitarstjórna.
í ályktuninni er síðan vak-
in athygli á nokkrum atrið-
um, sem taka ber til sérstakr-
ar athugunar. Bent er á, að
sjálfstæði sveitarfélaga hvíli á
fjárhagslegri afkomu þeirra,
og að tekjustofnar þeirra
verði jafnan að vera svo sterk
ir, að þau geti sjálf staðið und
ir nauðsynlegum framkvæmd
um og öðrum þeim verkefn-
um, sem sveitarstjórnum eru
fengin.
Þá er bent á, að sveitarfé-
lög megi ekki íþyngja íbúum
sínum með óhóflegum skött-
um, sem líklegir séu til að
draga úr eðlilegri sparfjár-
söfnun og hamla gegn vexti
atvinnulífsins. — Sérstaklega
fagnar ráðstefnan fyrirhug-
uðu staðgreiðslukerfi skatta,
sem mun tryggja sveitarfé-
lögum útsvarstekjur nokkurn
veginn jafnt yfir allt árið. Þá
er lýst í ályktun ráðstefnunn-
ar sérstakri ánægju með yfir-
lýsingu ríkisstjórnarinnar um
það, að settar verði nýjar og
einfaldari • reglur um sam-
skipti ríkis og sveitarfélaga
um stofnun og rekstur skóla.
í þeim samskiptum telur ráð-
stefnan það hlutverk ríkisins
að hafa með höndum rann-
sóknir í skóla- og uppeldis-
málum og kynna nýjungar í
þeim efnum. Ráðstefnan tel-
ur sjálfsagt, að sveitarfélögin
reki fyrirtæki sem hafa með
höndum ýmis konar almenna
þjónustu, og þar sem sam-
keppni verður ekki við kom-
jð, svo sem vatnsveitu og
|hitaveitu. Hinsvegar telur ráð
tstefnan, að sveitarfélögin eigi
að takmarka þátttöku sína í
almennum atvinnurekstri, og
ekki leggja í atvinnurekstur,
sem einstaklingar eða félög
þeirra geta og vilja annast.
Þá er bent á, að stuðla beri
að því, að sveitarfélögunum
verði gert kleift að vinna að
æskilegum atvinnuumbótumí
umdæmum sínum, þegar sér-
stakir tímabundnir erfiðleik-
ar steðja að í atvinnumálum.
Svo sem sjá má af framan-
sögðu, er hér drepið á ýmis
athyglisverð atriði, sem skipta
máli fyrir sveitarstjórnir um
allt land. í ræðum fulltrúa á
ráðstefnunni komu einnig
fram margvísleg sjónarmið,
SÁ dagur er ekki lang-t und-
an, að tveir Ameríkumenn
þurrki tunglrykið af stígvél-
um sínum »g búi sig undir
að snúa aftur til jarðar. En
áður verða þeir ,að ná í geim-
ferju á braut 150 km fyrir
ofan þá.
Frá eyðilegu yfirborði
tunglsins fara þeir í lítilli
flaug tii ferjunnar, tengja
flaugina við hana og fana um
borð gegnum sérstakan tenigi-
klefa. Síðan skjóta þeir ferj-
unni til jarðar.
Þessi mætingartækni í
geimnum skiptir mestu máli,
ekki aðeins að því er snertir
Apollo tunglrannsóknarleið-
angur heldur líka við allar
tilraunir Bandaríkjanna í
mönnuðu geimflugi næstu 20
eða 30 árin.
Til að fullkomna þessa
tækni eru til stefnu aðeins
fjögur ár, því áformað er, að
menn reyní fyrst' að lenda á
tunglinu árið 1969. s
Á næstunni munu
geimfararnir Walter M.
Schirra og Thomas P. Stafford
reyna þessa mætingartækni.
1 júní- og ágústmánuði sl
gerðu geimfararnir í Gemini-4
og Gemini-5 takmarkaðar til-
raunir og æfingar í þessari
tækni, en þá reyndu þeir ekki
að leggja að öðru geimfari,
sem skotið hafði verið á loft
sér í lagi. (Tilraun þessi átti
að fara fram í gær, en var
frestað).
Schirra og Stafford munu
fara á loft í Gemini-6 geim-
fari á braut og veita eftirför
Agentaflaug, sem skotið verð-
ur á loft 100 mínútum áður
en þeir leggja af stað frá
Kennedyhöfða. Þeirra verk-
efni verður að ná Agenafarinu
og tengja geimförin saman.
Gemini-6 geimflugið verður
sem íhugunarverð eru og er
þess að vænta, að fulltrúar á
ráðstefnunni, sérstaklega þeir,
sem að sveitarstjórnarmálum
vinna, hafi haft töluvert
gagn og nokkra ánægju af ráð
stefnunni. í lok ályktunar ráð
stefnu Sjálfstæðisflokksins
um sveitarstjórnarmál, segir
svo:
„Hin heillaríka stefna Sjálf
stæðisflokksins, sem byggist á
frelsi og sjálfstæði einstakling
anna til athafna hefur leyst
úr læðingi öfl, sem hafa stór-
bætt lífskjör þegnanna. Það
er því hverju sveitarfélagi
fyrir beztu, að sú framfara-
sókn haldi áfram, og að þeir
menn veljist til setu í sveitar-
stjórnum, sem sækja fram
undir merki framfarasinnaðr-
ar og víðsýnnar stjórnmála-
stefnu, Sjálfstæðisstefnunnar.
Á næsta vori fara fram sveit-
arstjórnarkosningar um land
allt. í þeim kosningum verð-
ur úr því skorið, hverjir fara
skuli með málefni sveitarfé-
laganna næstu fjögur ár. í
þeirri baráttu, sem framund-
an er, og háð verður næstu
mánuði, heitir Sjálfstæðis-
flokkurinn á stuðning allra
landsmanna“.
fyrsti Hður af mörgum í til-
raunum til að láta geimför
mætast. Þegar Gemini-áætl-
uninni lýkur snemma árs
1967, verða mætingar og
tengingar geimfara orðnar
nægilega þróuð tækni.
Þá munu Bandaríkin haMa
áfram með Appollo-áætlunina,
þess fullviss, að tunglkönn-
uðir munu hafa til umráða
áreiðanlega tækni til að kom-
ast aftur til jarðar. Ferðir til
Mars og annarra pláneta, sem
Thomas P. Stafford
kunna að hefjast innan 20 ára,
munu einnig verða fram-
kvæmdar í áföngum, og þá
beitt mætinga- og tenginga-
tækninni.
Önnur meiri háttar fram-
kvæmd, sem þessum tækni-
aðferðum verður beitt við, er
samsetning mannaðra rann-
sóknarstöðva á braut úti í
geimnum umhverfis jörðu.
Tilbúnum hlutum þessara
stöðva verður skotið út í
RETTLÆTIS
KRAFIZT
Onemma á þessu ári efndu
^ blökkumenn í Bandaríkj-
unum til mikillar göngu frá
Selma til Montgomery í Ala-
bama, til þess að leggja á-
herzlu á kröfur sínar um jafn
rétti hvítra manna og svartra
í Bandaríkjunum. í sambandi
við þessa göngu urðu ýmis
átök, m.a. var hvít kona myrt,
en hún hafði barizt fyrir aukn
um réttindum blökkumanna.
í réttarhöldum, sem fram
fóru í sambandi við þetta
morð, kom . fram, að banda-
ríska sambandslögleglan
hafði haft sjónarvott, sem sá
þegar morðið var framið, og
sat raunar í sama bíl og við
hliðina á þeim, sem morðið
framdi, sá hann munda byss-
una og skjóta hina hvítu
konu til bana.
Þetta vitni, sem reyndist
vera starfsmaður sambands-
lögreglunnar innan Ku Klux
Klan hreyfingarinnar, skýrði
síðan frá atvikum morðsins
fyrir rétti í Alabama, og hef-
ur dómur nú verið kveðinn
geiminn og þær síðan tengdar
saman þar, og takmarkast
stærð þessara rannsóknar-
stöðva einungis við þann
fjölda eldflaugaskota, sem
nauðsynleg reynast til að
k o m a stöðvarhlutunum á
braut. Geimferjur verða not-
aðar, þegar vaktaskipti eru
hjá áhöfnum og til að flytja
veika og særða af áhöfninni.
Þó þessi tækniþróun verði
lítið annað og meira en kafli
í handbók geimfara framtíð-
arinnar, má ekki gleyma
þeirri staðreynd, að mætingar
farkosta á braut í geimnum
eru háðar einkennilegum
hreyfilögmálum himingeims-
ins.
Þegar eitt geimfar á að ná
öðru á ferð 1 geimnum, er það
ekkert líkt og að hlaupa uppi ^
keppinaut í 1500 metra þol-
hlaupi. Ekki er það heldur
Framhald af bls. 22.
Walter M. Schirra
upp. Morðinginn var sýkn-
aður.
Fyrir venjulegt fólk eru at-
burðir sem þessir, í þroskuðu
lýðræðisþjóðfélagi, gjörsam-
lega óskiljanlegir. Það er ó-
skiljanlegt með öllu, að rétt-
arfar í sumum hlutum Banda-
ríkjanna skuli ver.a þannig,
að sýknudómur er kveðinn
upp yfir morðingja, þótt sjón-
arvottur hafi verið að morð-
inu. Það er óskiljanlegt með
öllu, að réttarfar sem þetta,
skuli látið viðgangast í ríki
eins og Bandaríkjunum. Og
þetta er því miður ekki eina
dæmið um slíkt réttarfar í
suðurríkjum Bandaríkjanna.
Þegar slíkir atburðir gerast,
koma þeir ekki einungis
Bandaríkjamönnum við, þeir
varða fólk hvar sem er í heim
inum. Eigi menn að taka
nokkurt mark á réttlætinu í
Bandaríkjunum eða annars
staðar, verða lögleg yfirvöld
landsins alls að sjá til þess,
að þessi sýknudómur sé ekki
síðasta fregnin sem berst frá
Bandaríkjunum af þessu
morði.
Réttsýnir menn um heim
allan bíða þess, að morðingi
Viola Liusso hljóti verðuga
refsingu.