Morgunblaðið - 17.12.1965, Blaðsíða 17

Föstudagthp 17. des. 1965
MORGUNBLAÐIÐ
17
Síðasta ósk Maughams uppfyllt
BREZKI rithöfundurinn, Som-
erset Maugham er látinn. Lézt
hann í gær á heimili sínu í
Nizza í Frakklandi, en sl.
laugardagf var komið að hon-
um meðvitundarlausum í húsi
hans á frönsku Rivierunni. —
Hafði hann fengið slag og
hrakaði heilsu hans stöðugt,
unz yfir lauk. Hann komst
aldrei til meðvitundar.
Wil’liam Somers-et Maugham
er einn þekktasti rithöfuindur
vorra tíma. Hin möngu leikrit
hans, skál-dsögur og smásögur,
sem mjög otft bera með sér
sjálfisaevisögulegan blæ, hafa
skapað honum verðugan og
óhrekjiandi sess í heimi nú-
tímabókmennta. Verk íhans
hafa verið þýdd á f jölda tuugu
mála, þ.á.m. ísienzkiu, og gefin
út í risavöxnum upplögum.
Síðustu árin hefur rithöf-
undurinn dvalið í húsi sánu á
frönsfcu Rivierunni og átt þá
ósk heitaxta að fiá að deyja,
að því haft er eftir honum. Á
hann að hafa foeðið þess á
hverju kvöldi, að hann þyrfti
ekki að vakna til lífsins næsta
morgun. Nú hefur þessi
heir.isfraogi rithöfundur feng-
ið þessa síðustu óSk sína upp-
fyllta.
Maugham fæddist í París
25. jianúar 1874. Faðir hans var
lögfræðingur við brezlka
sendiráðið þar. Ungur missti
hann foreldra sina, en var
settur til mennta m.a. í föður-
landi sínu, Englandi og lagði
stund á læknisfræði. >að
háði foonum tatevert í skóla
og raunar miklu lengur, að
foann staimaði nokkuð, og mun
það eflaust hafa haft djúp-
taek áhrif á tilfinningalíf
foans. — Að loknu læknis-
fræðiprófi gaf hann sig um
foríð við lælkningum og komst
þar í náin kynni við oj úk-
dóma og þjáningar. Þeirn lær-
dómi gleymidi hann aldrei og
var hann ávaMit andvígur
þeirri heimspeki, sem llítur á
þjáningar sem eins konar
blekkingu eða mestmegnis
hugrænit ásitand. „Ég foefii séð
barn d'eyja úr heilahiimnu-
bólgu“ var þá oft viðkvæði
hans.
>ó að Maugham væri mjög
frægur riithöfundur, var hann
ekki í sérstöku áliti hjá m'önn-
um með „fínan bókmennita-
smekk“. >eim fannst hann
klunnalegur, hrjúfur og of
hreinskilinn. Frásagnarhæfi-
leikar hans voru miklir, en
foonum misheppnaðist oft, er
hann hugðist leggja út af efn-
inu. í því tilliti er hið mikla
verk hans: „Of Human Bond-
age“ („Fjötrar") misheppnað
að ýmsra dóimi. En svo hátt
gnæfir Maugham að sMka
gagnrýni þolir haim vel. Með
raunsæi sínu, ihygM og fyndni
lagði hann fram stóran skerf
til að leysa mannsandann úr
fjötrum.
EMot sagði einhverju sinni:
„Maðurinn þolir eikki imikið
raunsæi“. Maugham á hrós
skilið fyrir að hafa efllt mjög
raunsæisburðarlþoil manna.
Á seinni árum náði Maug-
ham góðum árangri með
kvikmyndum þeim, sem gerð-
ar voru eftir smásögum hans
og í samvinnu við hann.
Maugha.m gieymdi aldrei
þeim fjárihagslegu erfiðleik-
um, sem hann átti við að
stríðá, er hann var að byrja
rithöfundarferil sinn. Hann
var ávallt ör á fé við unga og
efnilega rithöfunda, sem hann
styrkti meðal annars til ferða-
laga, og hamn kivað svo á í
erfðaskrá sinni, að hinum
mikla auði hans skyldi varið
til styrktar rithöfundum.
>ótt hann vaeri frægur, télk
hann Mtinn þátt íopinberu ldfi
og lét ekki mikið á sér bera í
sviðsljósinu. Hann hafði Mka
ríka ástæðu til að forðast
borgarryk, salaglaum og tauga
æsa-ndi pólitískar erjur. Hann
var um hríð berklaveikur, og
vann að lokum bug á þeim
sjúkdómi. Mestan hlu-ta rit-
höfundanflerlis síns bjó ihann í
hinu fallega stórhúsi sínu á
Ferrat-höfða á frönsku Ríver-
iurmi.
Útlit Maughams gat gefið
til kynna, að hann væri strang
ur meinlætamaður. En þar
viMti útlit hans um fyrir
mönnum. í rauninni leitaði
hann ávallt. gleði. Hann vann 4
klukkustundir að morgni
dags, þá borðaði hanm, svaf,
ta'laði, las, borðaði aftux og
spilaði svo gjarnan bridge
eða önnur spil til kl. 10,30 að
kvöldi, er foann fór í háttinn.
Hann var andvígur stórum
selskapspartíum. Af þessu
gætu menn ætlað, að hann
Somerset Maugham.
hafi verið einn af þeirn, sem
leita hamingjunnar í dyggð-
ugu líferni. En ánægja er
fólgin í smefck manna en ekiki
fyrirferð skemmtiatriðanna.
Maugham vissi, hvað sér hæfði
og lei'taði sér persónulegrar
ánægju með góðum árangri.
Nei, hann var enginn mein-
lætamaður. Hann var smekk-
maður á vín og reykti um 50
vindllinga á dag, unz læknarn-
ir bönnuðu honum slíkt óhóf.
Upp á síðkastið var heym-
arleysi nokkuð farið að há
Maugham, en fyrir rithöfund,
sem hefur byggt upp frægð
sína með mikilli athyglisigáfu,
þar sem betra var að öll skiln-
ingarvit væru í lagi, er slilkt
þreytandi, enda angraði þetta
Mauigham mjög. En að einu
'leyti gagnaði það honum.
Hann beitti því stundum sem
yfirskini, til að sneiða hjá
óþæglegum spurniniguirn! 1
svipuðum tilgangi beitti hann
stundum minnisleysi sínu,
sem ásótti hann nokkuð hin
seinustu árin.
Á níræðisafimædi Maug-
hams, 25. janúar 1064, spurði
brezkur blaðamaður hann að
þvi, hvaða nýtízkuskáldverk
hann óskaði sér helst að hafa
Skrifað. Maugham svaraði:
„Bókina eftir Cyril Connolly,
hvað heitir hiún nú aftur: já,
„Enemies of Promise“, ég dá-
ist mjög að henni“.
Annars sagðist Maugham
hafa haft mesta ánægju af að
lesa Goethe eftir að aldur fór
að færast yfir hann. Aðspurð-
ur um það, hvert af sínum eig-
in verkum hann héldi mest
upp á, svaraði bann: „Cakes
and AIe“.
„Hvers vegna?“
„Af því að ég hafði svo
mikla ánægju af að skrifa þá
bók“.
Svo mælti hinn aldni skáld-
j'öfur, sem nú er horfinn af
sjónarsviðinu. Hvernig sem
hann verður metinn af fram-
tíðinni þá er það víst, að með
sögum sínum hefur hann haft
ómædanleg áhrif á andleg við-
horf samtíðarmanna sinna.
I ekki þeim kröfum, sem gera
j þyrfti til þess. Húsnæðið væri
um 200 ferm. að flatarmáli, en
væri varla nógu stórt.
Um hlutverk blaðadeildarinn-
ar sagði póstmeistari, að allur
innritaður póstur færi um hana,
en innritaður póstur væru þau
blöð og tímarit íslenzk, sem gef-
in væru út a.m.k. einu sinni á
ári. Sagði hann, að árlega færu
um blaðadeild um 5 milljónir
eintaka.
>á sagði Matthías, að með hinu
nýja húsnæði væri póstþjónust-
an komin á 6 staði í Reykjavík,
en enn væri þörf fyrir fleiri póst-
afgreiðslur í Reykjavík.
Lions-klúbbur
gefur sjúkrabíl
LAUGARDAGSKVOLDH) 4.
des. sl. afhenti Lionsklúbbur-
inn „Náttfari" >óroddi Jónas-
syni héraðslækni á Breiðumýri
f.h. Breiðumýrarlæknishéraðs
nýjan snjóbíl til sjúkraflutninga
og læknisvitjana að vetrarlagi í
læknishéraðinu, en klúbburinn
hafði aflað fjár til bílkaupanna
og séð um þau að öllu leyti svo
og útbúnað bílsins.
Klúbburinn var stofnaður í
febrúar sl. vetur og bar mál
þetta á góma á síðustu fundum
klúbbsins í vor. Hafizt var þeg-
ar handa um undirbúning og
m.a. ritað til sveitarstjórnar-
manna í hreppum læknishéraðs-
ins og nágrannahreppum, er
njóta verulegrar þjónustu
Breiðumýrarlæknis, og þeir
beðnir að samþykkja hver í
sínu sveitarfélagi framlag til
snjóbílskaupanna, er næmi sem
næst 100 kr. á hvern íbúa. Hlaut
sú beiðni yfirleitt góðar undir-
tektir. Klúbbfélagar unnu með
ýmsu móti að fjáröflun í sumar.
Gengust þeir t.d. fyrir kvik-
myndasýningum og dansleikjum
og rann ágóði allux til snjóbils-
kaupanna. Tveir félagar unnu að
jarðvinnslu með dráttarvél í frí-
stundum sínum í sumar og létu
launin renna til kaupanna. Leit-
að var til kvenfélaga í læknis-
héraðinu og hafa þau öll lagt
fram fé og sum mjög rausnar-
lega. LaugaskóM lagði fram fé
og aðstöðu til kvikmyndasýn-
inga endurgjaldslaust og Rækt-
unarsambandið Smári gaf að
miklu leyti efni í hús á bílinn
og aðstöðu á verkstæði sínu.
Félagar í klúbbnum unnu síðan
að yfirbyggingunni og lögðu þar
fram bæði vinnu og efni.
Bíllinn kom til landsins um
mánaðamótin september-októ
ber sl. og er innflytjandi heild-
verzlunin Globus h.f. í Reykja-
vík. Hann er sænskur, frá fyrir-
tækinu Vester&smaskiner a/b og
virðist að ýmsu leyti tæknilega
fullkominn. Ber þar einkum að
nefna stýrisútbúnað, sem er
mjög vandaður, aflvé’l er Volks-
wagen-hreyfill, loftkældur og
bíllinn er tiltölulega mjög léttur
bæði í heildarþunga og á belti.
Bíllinn flytur auk bílstjóra 5
farþega eða 2 farþega og sjúkra
körfu.
Starfsmenu blaðadeildaruiinar.
Blaðadeild í
nýju husnœði
BLAÐADEILD Póstþjónustunm I ið var formlega tekið í notkun
ar flutti fyrir skemmstu í nýtt s'l. mánudag og var blaðamönn-
húsnæði í hinni nýju umferðar- um boðið að vera viðstaddir.
miðstöð við Hringbraut. Húsnæð- I Við þetta tækifæri flutti Matt-
hías Guðmundsson stutta ræðu
þar sem hann gerði grein fyrir
ástæðunni fyrir flutningunum.
Sagði hann, að í gamla pósthús-
inu, þar sem blaðadeildin hefði
verið til húsa, hefðu allar að-
stæður verið erfiðar. Til dæmis
hefði ekki verið þægilegt að kom
ast að með ökutæki o.þ.h.
Um hið nýja húsnæði sagði
Matthías, að það væri að mörgu
leyti þægilegra, þó það fullnægði