Morgunblaðið - 16.03.1966, Qupperneq 3

Miðvikudagur 18 tnaTE 1966
MORGUNBLAÐID
3
Hvað er Rotary?
Rætt við dr. Jouko Huttunen
HÉR HEFUR verið á ferð dr.
Jouko Huttunen, læknir í
Hyvinkáá í Finnlandi, en
hann á sæti í yfirstjórn Rot-
ary International ©g kom
hingað sem fulftrúi samtak-
anna. Mbl. hitti hann að máli
ásamt Sverri Magnússyni, dr.
phil., lyfsala í Hafnarfirði,
sem er umdæmisstjóri Rot-
ary-klúbbanna á Islandi.
Dr. Huttunen sagðist vera
á heimleið frá Bandaríkjun-
um, þar sem hann sat ráð-
stefnu Rotary-samtakanna.
Forseti samtakanna, sem er
Hollendingur, spurði hann
vestra, hvort hann gæti ekki
komið við á íslandi og flutt
fyrirlestra um starf samtak-
anna í nokkrum Rotary-
klúbbum hiér. Þetta varð úr,
og þegar Mlbl. átti tal við dr.
Huttunen, hafði hann verið
hér í fimm daga og talað í
jafnmörgum klúb’bum, eða í
Reykjavík, á Akranesi, í
Hafnarfirði, Keflavík og á
Selfossi.
Rotary International var
stofnað 23. föbrúar árið 1905
í Ohicago. Stofnandinn var
lögfræðingurinn Paul Harris
ásamt fjórum öðrum mönnum
úr ólíkum starfsgreinum.
Harris var einmana í stór-
borginni og hugkvæmdist að
safna saman hópi manna, úr
hverri starfsgrein. Rotary-
hreyfingin, sem hefur höfuð-
stöðvar sínar í Evanston í Illi-
nois, skammt fyrir norðan
Chicago, hefur vaxið svo
á umliðnum sex áratugum, að
nú eru starfandi 12.000 klúbb
ar í 132 löndum með um
600.000 félagsmenn.
Dr. Huttunen tók fram, að
engin leynd hvíldi yfir starf-
semi Rotary-klúbbanna, enda
væri hér alls ekki um neina
leynireglu að ræða. Að vísu
gæti enginn ákveðið sjálfur
að gerast félagsmaður, held-
ur er hann valinn af öðrum
félagsmönnum og aldrei
nema einn úr hverri starfs-
grein á félagssvæðinu.
Takmark Rotary-samtak-
anna er að fá menn úr ólík-
um starfsgreinum til þess að
hittast í þægilegu klúfob-
andrúmslofti, kynnast hver
öðrum og því, sem er að ger-
ast í öðrum starfsgreinum.
Þetta er hugsað sem mótvægi
við „fagid'íótí", svo að menn
öðlist víðari sjóndeildar-
hring. Þar sem samtökin eru
alþjóðleg geta félagar alls
staðar komizt í kynni við aðra
Rotary-félaga, sem greiða
götu þeirra. Það er viðtekin
venja alls staðar hjá Rotary-
félögum að hittast einu sinni
í viku, og eru þá allir Rotary-
félagar, sem staddir eru á
félagssvœðinu, velkomnir.
Rotary-samtökin ráða yfir
mjög öflugum námsstyrkja-
sjóði, sem nemur nú um 6
milljónum döllara. Enginn fé-
lagi er skyldur til þess að láta
neitt af hendi rakna til sjóðs-
ins, heldur hefur safnazt í
sjóðinn með frjálsum fram-
lögum hvaðanæva að úr ver-
öldinni. Rotary-félagar á Is-
landi hafa verið mjög örlátir,
og hefur enginn_ gefið minna
en tíu dollara. Á hverju ári
eru veittir um 150 námsstyrk-
ir til manna, sem leggja út í
framhaldsnám eftir að hafa
lokið prófi við háskóla. ís-
lendingar fá einn styrk til út-
hlutunar annað hvert ár, og
hafa alls sjö íslenzkir náms-
menn hlotið styrkinn til
þessa. Þeir sem styrkinn fá,
mega læra hvar í veröldinni
sem er, þar sem Rotaryfélag
er starfandi. Styrkurinn nem-
ur frá 2.500 dollurum til 4.000
dollara, eftir því, hvar er num
ið, og á hann að nægja fyrir
ferðalögum, námskostnaði og
Dr. Sverrir Magnússon (t.v.) og
Mbl. Sv. Þ. )
uppihaldi. Styrkþegi verður
að vinna það fil endurgjalds
að segja frá ættlandi sínu á
Rotaryfundum, og er heim
kemur, á hann að segja frá
námslandinu.
Svokölluð vinaumdœmi eru
stofnuð meðal Rotaryfélaga í
ýmsum löndum. Til dæmis
eiga íslenzk Rotaryfélög sér
tvö vinaumdæmi, annað í
Japan en -hitt í Danmörku.
Reynt er að tengja saman
klúbba með svipaða félaga-
tölu, en síðan er skipzt á bréf-
um, upplýsingum o. s. frv.
Starfsemi þessi hefur aukizt á
síðari árum, þannig að félög-
in veita hjálp á víxl, ef þörf
er á. Hér er ekki um peninga-
lega aðstoð að ræða, heldur
fyrst og fremst tæknilega.
Nefna má sem dæmi, að
bandarisk félög hafa hjálpað
til í vinaumdæmum sínum í
Ghana við að efla smáiðnað.
Bandarískir sérfræðingar ferð
uðust í nokkra mánuðf um
meðal lítilla iðnfyrirtækja í
Ghana og gerðu síðan tillög-
ur um það, hvernig bæta
mætti reksturinn. Þetta bar
ótrúlega góðan árangur, svo
að mörg fyrirtæki hafa tvö-
eða 'þrefaldað afköst sín og
dr. Jouko Huttunen. (Ljósm.
umsetningu. Sama eða svipað
hefur átt sér stað á Filipps-
eyjum, Indlandi, Colombíu og
Ecuador.
Þótt Rotary-hreyfingin hæf-
ist í Bandaríkjunum, er hún
nú fjölmennari utan þeirra,
og förmaður allþjóðahreyfing-
arinnar er Hollendingur í ár,
eins og fyrr er sagt. Menn
gegna störfum í eitt ár 1 senn
í samtökunum — svo er
„róterað“.
Æskulýðsstarfsemi á veg-
um samtakanna er öflug, og
fara nú árlega um 3.500 ung-
menni í heimsókn til annarra
landa fyrir tilstilli og með
stuðningi Rotary.
Fyrsti Rotaryklúbbur í
Finnlandi var stofnaður árið
1926, en á íslandi árið 1934
(í Reykjavík). Nú eru tuttugu
klúbfoar á íslandi með um
600 félagsmenn. Eru hvergi í
veröldinni fleiri Rotaryfé-
lagar í nokkru landi miðað
við fólksfjölda. Dr. Huttunen
kom hingað fyrir sex árum,
og voru hér þá tólf klúfobar.
Fjórir klúbbar hafa verið
stofnaðir síðan í júnímánuði
síðastliðnum, sá síðasti á
Hvolsvelli 26. feforúar síðast-
liðinn.
Heiðurssýning fyrir Reg-
ínu á 30 ára leikafmœli
Liðin eru 30 ár síðan Regína
Þórðardóttir leikkona lék fyrst
hjá Leikfélagi Reykjavíkur í
Iönó. Af því tilefni verður efnt
til heiðurssýningar fyrir leik-
konuna á laugardagskvöld á
Húsi Bernörðu Aiba, eftir Garc-
ia Lorca, en Regína leikur sem
kunnugt er titilhlutverkið í leik-
ritinu.
— Djakarta
Framhald af bls 1
nein rök að styðjast.
Ennþá er talin hætta á, að
stúdentar stofni til óeirða í
Djakarta. Er það vegna þess að
þeim finnst hinir nýju valdhafar
hafi tekið vettlingatökum á
Suibandrio, en hann var Sukarn-
os hægri hönd. Stúdentar hafa
krafist þess, að Subandrio verði
án tafar dreginn fyrir dómstóla,
en ekkert hefur verið gert í mál-
inu til þessa. Subandrio er sagð-
ur dvelja í höll Sukarnos í Bog-
or. Þar eru einnig í haldi 16 fyrr
verandi ráðherrar, sem sagðir
eru vera kommúnistar.
Trúverðugar heimildir í Dja-
karta telja, að hershöfðingjarnir
vilji losna við Subandrio, en að
það verði á sínum tíma gert,
lögum samkvæmt. Talsmaður
hinna nýju valdhafa hefur gefið
í skyn, að mál Subandrios og
ráðherranna verði afgreitt sam-
kvæmt stjórnarskrá landsins, en
að valdhafarnir hyggist ekki
nota neinar ruddalegar aðferðir,
hvorki í þessu máli né öðru.
Sveinn Einarsson, leikhússtjóri
skýrði blaðamönnum frá þessu
í gær og sagði í stuttu máli frá
leikferli Regínu. Fyrst hlutverk
ið, sem hún lék hjá Leikfélaginu
í Iðnó, var Vera Bernide í Æska
og ástir vorið 1936. Hún hafði
fyrst stigið á svið á Akureyri, er
Leikfélagið kom þangað með
Jósafat og lekið nokkur hlut-
verk hjá Leikfélagi Akureyrar.
Þá fór hún utan tl náms við
leikskóla. Er hún kom heim 1936,
er I jin fór aftur til náms og lauk
prófi við leikskóla Konunglega
leikhússins. Regína kom svo
heim með Petsamóförunum og
lék eftir það í fjölmörgum leik-
ritum í Iðnó. allt þar til Þjóð-
leikhúsið var opnað 1950 og hún
var þar fastráðin lekkona. Þar
starfaði Regína svo í 10 ár, en
hefur síðan aðallega leikið hjá
Leikfélaginu.
Regína er ein kunnasta leik-
kona íslendnga og hefur skapað
ótalmörg eftirminnileg hlutverk.
Einn þekktasta hlutverk hennar
í Iðnó er eflaust Jómfrú Ragn-
heiður í Skálholti frá 1945. Þar
lék hún einnig Steinunni í
Galdra Lofti, Geirþrúði í Haml-
et, frk. Johnsen í Uppstigningu,
Grænklæddu konuna í Pétri
Gaut. Og í Þjóðleikhúsinu átti
hún t.d. eftirminnileg hlutverk
ú leikritum Arthurs Millers,
Sölumaður deyr, Horft af brúnni
og í deiglunni, í Edward sonur
minn.
Af hlutverkum Regínu hjá
Leikfélaginu á seinni árum eru
kunn aðalhlutverkin í leikritum
Dúrrenmats, Eðlisfræðingunum
og Sú gamla kemur í heimsókn.
Og nú í titilhlutverkinu í Húsi
Bernörðu Alba eftir Garcia
Lorca.
Sveinn sagði að sýningin á
laugardag hefði eiginlega átt að
verða síðasta sýning á Berrfirðu
Alba, en aðsókn hefði aukizt svo
mjög, að sennilega yrði það ekki
svo.
Regína sem Bernarða Alba. í baksýn Helga Backman.
SMSTHNAR
Skipulagsmál ASÍ
Jón Baldvin Hannibalsson hef-
ur nýlega birt grein um fram-
tíðarverkefni íslenzkrar verka-
lýðshreyfingar, en í þessari grein
kemur fram hörð gagnrýni á
skipulagsmál Alþýðusambands-
ins. Þar segir m.a.;
„Á hálfrar aldar afmæli Al- "
þýðusambandsins eru heildar-
samtök íslenzkra launþega fjár-
hagslega á vonarvöl. Þau hafa
ekki fjárhagslegt bolmagn til að
hafa í þjónustu sinni þá starfs-
krafta, sem þarf til þess að veita
aðildarfélögunum lífsnauðsyn-
lega þjónustu. Á þeirra vegum
eru engar rannsóknir fram-
kvæmdar á íslenzku þjóðfélagi
út frá sjónarmiðum og í þágu
verkamanna og launþega. Engin
útgáfustarfsemi, enginn verka-
Iýðsskóli, engin námskeið, engin
skipulögð fræðslustarfsemi af
neinu tagi, enginn áróður, þar
af leiðandi engin vel skóluð og
félagsþroskuð foringjaefni í röð-
um yngri kynslóða til að taka
við vanda og vegsemd þeirra
eldri“.
Aðilcu að ASÍ
Greinarhöfundur ræðir síðan
um aðildarfélög ASÍ og segir:
„160 verkalýðsfélög, flest
þeirra örsmá og varla til nema
að nafninu einu saman, eru ekki
heppilegar grundvallareiningar
Alþýðusambandsins. Þau eru of
mörg og smá og of lítils meg-
andi..... Sú lausn, sem varan-
legust mundi reynast ef hægt
væri að koma henni á, væri að
skipuleggja alla sem við einn
atvinnuveg vinna (t.d. byggingar
iðnað) án tillits til sérgreinar í
einu sambandi (t.d. sambandi
starfsmanna í byggingariðnaði).
Þá mundi landssamband laun-
þega í hverri atvinnugrein ann-
ast samninga fyrir hönd allra
launþega í þeirri grein, jafnt
faglærðra sem ófaglærðra, í stað
þess eins og nú væri, að verka-
mannasamband semdi fyrir alla
verkamenn, í hvaða iðnaði sem
þeir annars störfuðu.“
Fræðslustarfsemi
vanrækt
Að lokum víkur Jón Baldvin
Hannibalsson að fræðslumálum
verkalýðshreyfingarinnar og
segir:
„Svo gersamlega hefur þessi
þýðingarmesti þáttur félagsmála
(starfsemi allra fjöldahreyfinga
verið vanræktur, og það ára-
tugum saman, að meirihluti
verkalýðsfélaga er í reynd óstarf
hæfur vegna skorts á hæfum for-
ustumönnum. Flestir forráða-
menn hreyfingarinnar eru mjög
við aldur, og í fæstum tilfellum
er nokkur nýtur ungur maður
til þess að taka við. Þetta er al-
varlegasta vanrækslusynd hreyf-
ingarinnar, sem hún verður nú
að bæta fyrir á hálfrar aldar af-
mælinu. ASÍ getur ekki komizt
hjá hjá því að ráða í sína þjón-
ustu hæfa menn til þess að
skipuleggja og endurvekja blóm
legt félags- og fræðslustarf í fé-
lögunum. Þótt sú starfsemi nái
í fyrstu aðeins til fárra og beri
engan stórkostlegan árangur
fyrst í stað, má það ekki aftra
mönnum frá að byrja, því hér
liggur líf íslenzkrar verkalýðs-
hreyfingar við“.
Hér hefur aðeins verið vitnað
í fyrrnefnda grein á stöku stað,
en af þessum tilvitnunum er
ljóst, að hér er um að ræða
mjög harða gagnrýni á þá, sem
stjórnað hafa Alþýðusambandi
íslands, og er greinilegt að
greinarhöfundur telur, að þar
hefði margt mátt betur fara á
undanförnum árum og áratug-
um.