Morgunblaðið - 15.07.1966, Blaðsíða 8

8
MORGU N BLAÐIÐ
Föstudagur 15. júlí 1966
- SVR
Framhald af bls. 32
arfulltrúa Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins, full-
trúar Framsóknarflokksins
lögðu til að hækkunin yrði
nokkru minni en fulltrúar
kommúnista lýstu sig andvíga
öllum hækkunum. Heimildar-
ákvæðið til SVR var hins
vegar samþykkt með 8 atkv.
gegn 7.
Hér fer á eftir stuttur úr-
dráttur úr umræðum á fundi
borgarstjórnar um hækkun-
ina:
Ræða borgarstjóra.
Hér er lögS fram tillaga að
nýrri gjaldskrá fyrir S.V.R. Fel-
ur hún í sér árlega tekjuaukn-
ingu, sem áætluð er að nemi
13% eða 7.2 millj. kr. miðað við
fjárihagsáæflunina í ár. Hinar
einstöku verðbreytingar eru
raktar í tillögunni og verða því
ekki taldar hér. Fargjöldin voru
síðast hækkuð fyrir réttu ári.
Vegna þeirrar hækkunar var ár-
leg tekjuaukning áætluð 15.9%,
en hún reyndist hins vegar sam
svara aðeins 9%. Ástæðan fyr-
ir því var sú, að farþegar færðu
sig til milli -fargjaldaflokka —
úr hinum dýrari í þá ódýrari —
enda voru ódýrustu farmiðar þá
33% ódýrari en fullt fargjald,
og eru nú áætlaðir 36% ódýr-
ari skv, tillögunni.
Fjölgun farþega varð svo til
engin á árinu og af þeim sök-
um ekki um tekjuaukningu að
ræða. Enda 'hefir þróunin und-
anfarin ár verið sú að farþeg-
uim með strætisvögnunum hefir
fækkað, þrátt fyrir íbúafjölgun-
ina í borginni, þenslu íbúða-
svæðanna og aukna þjónustu
fyrirtækisins. Þetta er út af fyr-
ir sig þróun, sem staðfestir, að
sífellt fleiri borgarbúar eignast
eigin farartæki og verða um leið
óháðari áætlunum strætisvagn-
anna. Má því segja, að aukin
velmegun hafi í för með sér
fækkun farþega. Á hinn bó'ginn
hlýtur afkoma fyrirtækisins að
líða að sama skapi. Með ai:kinni
og bættri tækni í rekstri vagn-
anna hefir tekizt að brúa þetta
bil að nokkru, þótt en»an veg-
inn hafi það tekizt *til fu”s.
Þessu til staðfestingar vil ég
benda á, að síðan árið 1960 hafa
árlegar tekjur fyrirtækisins auk
izt um tæplega 100% samkvæmt
áætlun þessa árs, en nái þessar
hækkanir fram að ganga þá hef
ir verð á einstökum farmiðum á
sama tíma hækkað um 200% en
verð í afsláttarmiðum um 160%.
Á sama tíma hefir lágmarks-
taxti Dagsbrúnar hækkað um
115%, en meðaltekjur verka-
manna, sjómanna og iðnaðar-
manna hafa hækkað um 170%.
Nauðsyn hækkunar þeirrar,
eem hér liggur fyrir er þó ein-
göngu tilkomin vegna stórhækk
aðra launataxta síðan í júlí í
fyrra hjá fyrirtækinu, sem
nema til jafnaðar 27%. En liækk
unin er þannig tilkomin, að
grunnlaun fastra starfsmanna
hækkuðu í júlí 1966 um 4%
og um 7% í janúar í vetur. Auk
'þess hefir verðlagsuppbót á laun
hækkað úr 3.66% í 13.42% á
tímabilinu. Þetta gera rúmlega
22%. Til viðbótar kemur síð-
an hækkun á álagsgreiðslum til
vagnstjóra, sem nema ca. 5% í
heildarlaunum fyrirtækisins eða
alls ca. 27% hækkun frá því í
fyrra. Og þar sem launaútgiöld
námu 58% af rekstrarkostnaði
fyrirtækisins í fyrra þá svarar
það til u.þ.b. 15.7% aukningar á
rekstrarkostnaði miðað við
sama launahlutfall. Nokkrar
verðlagghækkanir hafa einnig
orðið á sumum hinna smærri
rekstrarliða. Er því fargjalda-
hækkun um 13%, sem hér ligg-
ur fyrir minni en tilefni er til
samkvæmt ofansögðu. Enn frern
ur má það fullvíst telja vegna
fenginnar reynslu að hækkun-
in verði minni vegna tilfærslna
milli flokka.
Þegar ég ræði hér um miklar
hækkanir á launum vagnstjóra,
þá er það engan veginn svo að
ég eða neinr. okkar hér myndi
vilja telja þær ettir. Það er ekki
um það ágreiningur, að störf
vagnstjóra eru ábyrgðarmikil og
lýjandi. Og mér er óhætt að full
yrða, að þar hafi Strætisvagnar
Reykjavíkur yfirleitt mjög góðu
liði á að skipa. Berast mér oft
til eyrna orð um greiðvikni
þeirra við farþega og lipurð í
umferðinm, enda þótt því sem
miður fer hjá einstaka manni sé
fremur hald.ið á lofti og heildin
jafnvel oft áfelld fyrir það í dag
blöðum að ósekju.
Það er rétt að geta þess hér,
að sérleyfisbafar hækkuðu far
gjöld sín í marz sl. um 11%
og fyrir liggur samþykkt bæjar-
ráðs Kópavogs um svipaða hækk
un og hér um ræðir. Að því er
varðar fargjaldahækkun sér-
leyfishafa skal þess getið, að
hlutfall launa í rekstri þeirra er
29,4% á móti 58% hjá S. V. R.
eins og fyrr er frá greint, enda
eru hlutföll rekstrarkostnaðar
hjá þeim með nokkuð öðrum
hætti en hér.
í 3. grein tillögunnar er gert
ráð fyrir því að S. V. R. verði
heimilað að breyta í framtíð-
inni gjaldskrá til samræmis við
verðbreytingar á rekstrarliðum
fyrirtækisins í þeim hlutföllum,
sem síðasta reikningsuppgjör
sýnir hverju sinni. Þetta er gert
til þess að unnt verði að forðast
stórar verðbreytingar og hafa
þær heldur minni og jafnari. En
þrátt fyrir þetta ákvæði sem
jafngildir vísitöluákvæði, þá er
fullvíst að bilið á milli tekna og
gjalda heldur áfram að breikka
fyrirtækinu í óbag vegna vænt-
anlegrar fækkunar þeirra far-
þega, sem vilja notfæra sér þessa
þjónustu, og kemur þá til kasta
stjórnar fyrirtækisins og þ.á.m.
borgarstjórnar, að finna ráð til
þess að halda uppi góðri þjón-
ustu á sarmgjörnu verði. Endur
skoðun leiðokerfis í samræmi
við aðalskipulag borgarinnar og
gatnkerfi hlýtur og að miða að
því að bæta þjcnustu á sem hag
kvæmastan hátt. Að vísu tekur
borgarsjóður á sig að greiða 10%
af andvirði hvers miða, sem
strætisvagnarnir selja. Auk þess
greiðir borgarsjóður framlög til
byggingar á nýju verkstæði fyr
ir strætisvagnana, en hafizt var
Á FUNDI borgarstjórnar í gær
var hækkun á gjaldskrá Hita-
veitunnar til 3. umræðu. Var til-
Iaga um 30%. hækkun á gjald-
urri hækkun heimaæðagjalda
og mælaleigu samþykkt.
Bárður Daníelsson (A) dró í
efa þann grundvöll sem hlutfalls
legur kostnaf ur hitaveitu og olíu
kyndingar hefur verið byggður
á. Kvaðst hann telja skv. upp-
lýsingum olíufélaga að olíunotk
un til upphitunar húsa væri
ekki eins mikil og þar væri tal-
ið. Síðan ræddi hann fyrirhugað
ar framkvæmdir Hitaveitunnar
og sagði að miðað við fjármagns
þörf Hitaveitunnar væri nægi-
legt að hækka gjaldskrá hennar
um 20%. Hins vegar kvað hann
Alþfl. mundu styðja hækkun
heimæðagjnlda og mælaleigu.
Ennfremur sagði hann að eðli-
legt væri að binda gjaldskrá
Hitaveitunnar byggingavísitölu
og væri það sizt verra fyrir neyt
endur að fá bækkunin í smá-
skömmtum.
Það er rétt sem fram hefur
komið í greinargerð hitaveitu
stjóra að pað mundi kosta 40—
100 millj. að koma varmamæli
fyrir á hverju kerfi en mér hef-
ur aldrei dottið það í hug held-
ur tel ég fulla ástæðu til að Hita
veitan hafi slíkt aðhald að hinn
almenni neytandi eigi heimtingu
handa um byggingu 1. áfanga
þess á þessu ári. En svo sem
fram hefur komið í framkvæmda
áætlun fyrir fyrirtækið þá þarf
það að leggja í mikla fjárfest-
ingu á næstu árum. En auk verk
stæðisbyggingai innar verður
skipt yfir i hægri akstur á árinu
1968, en við það er töluverður
kostnaður bundinn auk þess sem
á næstu árum þarf að endurnýja
vagnakost fyrirtækisins.
Kristján Benediktsson (F)
sagði að hækkun þessi væri að
nokkru leyti afleiðing stjórnar-
stefnunnar. Ég viðurkenni að
SVR þarf á nokkurri hækkun að
halda en ekki má ganga lengra
en brýn nauðsyn krefur. En með
heimildarákvæðinu, sem gert er
ráð fyrir í þessum tillögum er
hækkunarvaldið fært í hendur
embættismani sem stjórnar SVR
frá borgarstjóminni. Þeim mun
óhagkvæmari sem rekstur SVR
verður, því hærri verða gjöldin
skv. þessum tillögum um heim-
ild til handa SVR til hækkunar
fargjalda í ákveðnum tilvikum.
Þannig missir þetta borgarfyrir-
tæki nauðsynlegt aðhald, sem
felst í þvi að gera borgarráði og
borgarstjórn grein fyrir nauðsyn
hækkana, sagði borgarfulltrúinn.
Ég tel nauðsynlegt að komið
verði á betra sambandi en nú er
með borgarráði og borgarfyrir-
tækjum og borgarráð geti fylgzt
betur með rekstri borgarfyrir-
tækja.
Síðan bar Kristján Benedikts-
son fram breytingartillögu, sem
gerði ráð fyrir hækkun sem nam
% af þeirri hækkun sem lagt
var til.
Guffmundur J. Guffmundsson
(K) kvaðst vera á móti hækkun-
inni og móti heimildarákvæðinu.
Þessar hækkunartillögur eru
þáttur í óðaverðbólgunni. Við-
haldskostnaður hlýtur að lækka
vegna betri gatna á stóru svaéði.
SVR hefur misst tekjur vegna
ósamræmis í ferðum til helztu
vinnustaða. Hraðfrystihúsin og,
ýmis stærri fyrirtæki hafa kom-
ið sér upp eigin bifreiðum til
þess að flytja starfsfólk sitt.
Ennfremur má benda á, að SVR
missir tekjur vegna strjálla
ferða í Árbæjarhverfið, sagði
borgarfulltrúinn. Deila má um
hvort SVR þarf endilega að
standa undir sér. Farþegar eru
aðallega úthverfabúar og efna-
minna fólk og miðað við það er
á að fá varmamæli á kerfi sitt.
Útboðspclitík Hitaveitunnar
hefur virkað eins og útungunar
vél fyrir smáverktaka og hefur
Hitaveitan orðið fyrir ýmsum á-
föllum af þeim sökum. Ennfrem
ur liggur Hitaveitan undir gagn
rýni fyrir það hvaða tilboðum er
tekið í ýmis tæki t.d. var fyrir
nokkru tekið tilboði í katla sem
var 900 þús. kr. hærra en lægsta
tilboð og fullnægði það tilboð þó
útboðsskiimálum. Þetta bendir
til þess að h/ggilegt væri að hafa
sérstaka stjórnarnefnd yfir Hita
veitunni, sem fjallaði m.a. um
slík mál og skipuð væri sérfræð
ingum.
Einar Ágústsson (F) sagði að
það væri ekki rétt túlikun hjá
borgarstjóra að tiUögur Fram-
sóknarmanna ura 15% hækkun
á gjaldskrá Hitaveitunnar mundi
þýða það að sleppa yrði sumum
hverfum. Við viljum viðurkenna
sömu hækkuin og á vísitölu fram
færslukostnaðar. Það er svo hins
vegar matsatriði hvað mikið neyt
endur í dag eiga að greiða fyrir
fjárfestingu framtíðariinnar. Við
höfum sýnt sannginni en leggj-
um hvorki til frestun né stöðv-
un á framkvæmdum hitaveitunn
ar. Það er ekkert nýtt að sagt
sé að ekki sé hægt að aifla frek-
ari lána. En ég tel að það sé alls
ekki fullreynt hvort það er hægt.
Að lokum: borgarstjóri hefur
lagt til 30% hækkun en Hita-
veitustjóri 45% hækikun, Vaeint-
anlega þýðir þetta lækkun tekna
„ósósíalt" að ekki megi tapa á
SVR. Gamalgróið fyrirtæki hér
í borg, Fiskhöllin hefur kjörorð-
ið „Borðið fisk og sparið“. Ef
þessar hækkanir halda áfram
geta ýmsir mætir heildsalar,
ég nefni t.d. Heildverzlunina
Heklu auglýst: „Kaupið bíl og
sparið".
Björgvin Guðmundsson (A)
krvaðst ekki telja þessa' hætokuin
of mitola. Spumingin er sú, hvort
hækka á fargjöld eða borga
meira en 10% af rekstrarútgjöld
um SVR með peningum skatt-
greiðenda. Ég hygg að skatt-
greiðendur yrðu ekki hrifnir af
því.
Hins vegar leggur Alþýfl. til
að afgreiðslu heimildarákvæðis-
ins til SVR verði frestað þar
sem það þarf nánari athugunar
við.
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri, sagði að ekki væri óeðli-
legt að hækkuð laun hefðu áhrif
á þjónustugjöld borgarfyrir-
tækja, sérstaklega SVR, þar sem
launakostnaður er mikill hluti
af útgjöldum fyrirtækisins. Því
hefur ekki verið mótmælt að
launahækkanir hjá SVR hafa
numið 27% á einu árL Voru
borgarfulltrúar minnihlutafl. á
móti þeim launahækkunum sem
orðið hafa? Nei, þeir voru með
þeim. En hvernig á að mæta
auknum útgjöldum? Borgar-
fulltr. Alþbl. hér eru á móti öll-
um hækkunum. Bæjarfulltrúar
Alþbl. í Kópavogi hafa nýlega
samþykkt ennþá meiri hækkun
á strætisvagnagjöldum. Borgar-
fulltrúar Framsóknarflokksins
vilja ekki svona mikla hækkun.
En bæjarfulltrúar Fraxnsóknar-
flokksins í Kópavogi hafa sam-
þykkt ennþá meiri hækkun.
Hver er skýringin? Annars veg-
ar er tekið á málum af á'byrgðar
tilfinningu. Hins vegar ríkir
ábyrgðarleysi og lýðsskrum.
Tilraunir hafa verið gerðar
með flutninga til og frá vinnu-
stöðum en þeir reyndust svo
strjálir að það borgaði sig ekki.
Þá gerði borgarstjóri ítarlega
grein fyrir heimildarákv. til
SVR um hækkun á fargjöldum í
ákveðnum tilvikum og sagði að
það fyrirkomulag mundi einmitt
skapa meira aðhald í rekstri
fyrirtækisins. Benti hann, á að
fyrir slíku ákvæði væri fordæmi
bæði hjá sérleyfishöfum og einn
ig Vörubílastöðinni Þrótti.
og með samia rökstuðnimgi og
beitt hefur verið gegn okkur
spyr ég: Hvaða hverfum vill
borgarstjóri sleppa sem Hita-
veitustjóri vill taka með?
Guffmundur J. Guðmundsson
(K). Þetta er í annað sinn eftir
nýgerða kjarasamininga, setn
gjaldskrá Hitaveitunnar hefur
hækkað. Ég álít slík vinnuibrögð
hreina blóðisugu. Eftir mínum
upplýsingum barst samininga-
nefnduim verkalýðsfélaganna eng
in formleg tilikynning um hækk-
un hitaveitugjalda í fyrra en
formanni Daggbrúnar var tjáð
það í viðtali sem hann átti við
hagstofustjóra. Ef fjárhagur Hita
veitunnar var slíkiu.r var alveg
eins hægt að koma með þesisa
hækkun fyrir samninga eins og
eftir þá. Þessi viðbrögð nokkr-
um döguim eftir samninga hljóta
að virka illa. Slík hækikun á að
koma með fjárhagsáætlun. Ég er
á móti þessum loddarahætti.
Geir Hallgrímsson, borgar-
stjóri: Það var ekki fjarri lagi að
skilja ummmæli Bárðar Daníels-
sonar fyrir viku á þann veg að
hann vildi koma varmamælum
fyrir á hverju kerfi og í sam-
ræmi við það hefur Hitaveitu-
stjóri nú gefið upplýsingar um
þann kc^tnað sem af því leiðir.
Bárður Daníelsson dregur í efa
samanburðargrundvöll hitaveitu
og olíukyndingar. Þar er tekið
skýrt fram að byggt er á meðal-
talstölu. Það eru til hús sem
nota minni olíu. En það eru einn-
ig til hús sem nota minna heitt
vatn en þar er reiknáð með. —
Framhald á bls. 25
Sími 14160 — 14150.
Kvöldsími 40960.
3ja herb. nýleg hæff í sam-
býlishúsi við Holtsgötu. Ný
teppi, stórt geymsiluloft fylg
ir.
3ja herb. vönduð kjallaraíbúff
við Drápuhlíð.
3ja herb. mjög góð kjallara-
fbúð við Slcipasund. Sérinn-
gangur, sérhiti.
3ja herb. endaibúff við Hjarð-
arhaga.
5 herb. íbúff í Hlíðunum.
4ra herb. vönduð íbúff við
Kaplask j óls veg.
Stórglaesilegt parhás til sölu
við sjávarsíðuna á Seltjarn-
arnesi afhendist fullfrá-
gengið að utan með tvö-
földu gleri. Teikningar til
sýnis á skrifstofunni.
Einbýlisihús við Langholtsveg.
Útborgun 300 þúsund.
Höfum kaupanda aff góðum
sölutumi í borginni.
GÍSLI G ÍSLEIFSSON
hæstaréttarlögmaffur.
JÓN L. BJARNASON
fasteignaviffskipti.
Hverfisgötu 18.
\lQekaMii
SPORT
SKYRTUR
bú kín
Austurstræti 22 og Vesturveri.
ATHUGIÐ!
Þegar miðað er við útbreiðslu.
•r langtum ódýrana aff auglýsa
i Morgunblaffinu en öðrum
blöðum.
Hækkun hitaveitugjalda
— samþykkt / borgarstjórn