Morgunblaðið - 11.09.1966, Blaðsíða 11

Sunnudagtir 11. sept. 1966
MORGU N BLAÐIÐ
11
ASA-film og
Keldhverfingar
í FRÁSÖGN Morgunblaðsins í
gær af kyrrsetningu tækja ASA-
film vegna skulda eru missagnir,
til þess fallnar að veikja málstað
þeirra aðila í Kelduhverfi og
grennd, sem ekki fengu greidda
viðurkennda reikninga á félagið,
þegar flokkurinn fór þaðan. A
þrennt skal bent.
í fyrsta lagi: Kröfuhafar féll-
ust ekki á gjaldfrest nema vega-
gerðarverkstjórinn og ráðamað-
ur skólans í Skálagerði að sögn,
heldur tóku þeir fram, þegar þeir
loks fengu reikninga sína áritaða
af gjaldkera ASA-film um 17.
ógúst sl. að þeir mundu láta þá
til innheimtu, þegar þeim sjálf-
una þætti við eiga. Gjaldfrestur
eá, sem Morgunblaðið talar um
var þá ekki veittur nema fyrir
lítinn hluta krafanna í heild, og
auðvitað hefur kyrrsetning ekki
verið gerð fyrir því, sem gjald-
frestur hafði verið veittur á.
1 öðru lagi: Húsið Skálagarður
er sambygging barnaskóla og
félagsheimilis og eru eignarhlut-
föll sem næst 1:1. Sumar vistar-
verur þar eru sameign þessara
tveggja aðila. ASA-film leitaði
fyrst eftir húsinu við forráða-
mann félagsheimilisins og fékk
leyfi af hans hálfu. Nokkru síðar
var samið við forstöðumann skól-
ans um 80 þúsund kr. leigu til
skólans fyrir hús og búnað. Síð-
ar var þessi upphæð hækkuð í
100 þúsund kr. vegna fyllri af-
nota en ráðgerð voru í fyrstu.
Auk þessa var tekin á vegum
skólans 15 þúsund kr. að sögn
fyrir íbúð skólastjóra, sem ASA-
film fékk einnig til afnota.
Um leigu til félagsheimilisins
var samið þegar í upphafi (júní)
en upphæðin kr. 70 þúsund fyrir
húsnæði og tæki ákveðin, þegar
séð var hve víðtæk not ASA
þurfti að fá af eignum félags-
heimilisins, og reikningur um
leiguna samþykktur af forstjóra
og gjaldkera myndatöku ASA-
film. Af þessu er ljóst, að það
er fjarstæða sem stendur í Morg-
unblaðinu í gær, að ASA-film
hafi nokkru sinni getað litið svo
á, að umræddar 80 þúsund kr. til
skólans væru fullnaðargreiðsla
fyrir alla bygginguna, skálagerð
og búnað.
í þriðja lagi: Reikningar sem
þráttað er um eftir orðalagi
Morgunblaðsins munu aðallega
líklega eingöngu reikningar um
sakir, sem ASA-menn hlupu frá
óuppgerðum. Mun fyrirtækið
ekki hagnast á upprifjun þess
þáttar.
Úr því viðskipti ASA-film við
Keldhverfinga og aðra hér fyrir
norðan eru gerð að blaðamáli á
þann hátt ,sem gert er í Mbl. í
gær, verður ekki hjá komizt að
geta þess, að viðskilnaður ASA-
manna hér hefði vissulega mátt
vera með meiri reisn, en raun
varð á.
Allan dvalartímann gengu
mjúkir forráðamenn fyrirtækis-
ins um byggðina og föluðu eitt
og annað að láni eða til kaups;
einnig menn í vinnu oft frá hey-
skaparstörfum. Héraðsbúar vik-
ust almennt við kalli og leystu
vandkvæði ASA-film án tillits til
eigin hagsmuna, en uppskáru
litlar þakkir og fæstir nokkra
greiðslu enn sem komið er. Dýr-
um munum var jafnvel ekki skil-
að. Síðustu dagana var erfitt að
ná tali af forráðamönnum ASA-
film og nokkrir kröfuhafar
misstu af þeim án þess að fá
reikninga samþykkta.
Sem lítið dæmi um óreiðuna
hjá þessu fyrirtæki má geta þess
að mikið af líni, sem ASA-film
fékk að láni í Skúlagarði, Lundi
og Sjúkrahúsinu á Húsavík situr
enn fast á þvottahúsi vegna þess
að ASA-film skuldar húsinu fyrir
þvott á þessu líni og miklu öðru
yfir allan starfstímann. Þetta er
orðið mjög bagalegt fyrir við-
komandi stofnanir.
Hér er fátt eitt nefnt af því
er stuðlaði að kyrrsetningu ASA-
film. Það er í mesta máta eðli-
legur hlutur, að kröfuhafar hér
fyrir norðan settu kröfur sínar
í hendur innheimtumanna í
Reykjavík eftir að skuldunautar
voru á bak og burt, en áður en
þeir hurfu af landi brott.
Grein þessi er send Morgun.-
blaðinu, Tímanum og Þjóðviljan-
um til birtingar.
7. sept. 1966.
Björn Haraldsson.
ATHS.: Það er á misskilningi
byggt að umrædd frétt í Mbl.
veiki málstað Keldhverfinga
vegna skuldainnheimtu þeirra
hjá ASA-fiIm, eins og hver og
einn, sem fréttina les, hlýtur að
sjá. Blaðið hafði samband við
báða aðila og skýrði frá ÞEIRRA
sjónarmiðum.
— Brezkt
Framhald af bls. 32.
við allt fiskeldi í Svíþjóð. Hef-
ur sjúkdómurinn borizt til
nokkurra eldisstöðva og vald-
ið þar töluverðu fjárhaglegu
tjóni. Nú er verið að gera
ráðstafanir til að hefta út-
breiðslu veikinnar. Hafa Sví-
ar m. a. komið sér upp rann-
sóknarstöð í fisksjúkdómum í.
Álvkarleö við Dalelve, og
stendur sú stöð fyrir rann-
sóknum á fisksjúkdómum og
gefur leiðbeiningar um hversu
þá beri að forðast, og lækna
þá eftir því, sem við verður
komið“.
„Það hefur sýnt sig, að sum
lyf, sem notuð hafa verið til
að lækna fisksjúkdóma, t. d.
kýlaveiki, geta verið hættuleg
í notkun varðandi neyzlufisk,
þar eða efni, hættúleg mönn-
um, geta geymzt í líkama fisk-
anna.
„Þá hafa mjög verið til um-
ræðu á undanförnum árum
veirusjúkdómar í fiski. í Dan-
mörku hefur geisað veiki í
regnbogasilungi, sem nefnd
hefur verið Egtved-veikin.
Hefur hún valdið gífurlegu
tjóni í regnbogaeldi í Dan-
mörku. Veiruveiki í Ameríku,
sem nefnd hefur verið í stytt-
ingu IPN og kalla mætti milt-
isveiki, hefur geisað í eldis-
stöðvum þar vestra á undan-
förnum árum og drepið allt
að 85% aliseiða í eldisstöðv-
um. Þessum sjúkdómi er erfitt
að verjast, því hann getur
flutzt með hrognum og seið-
um, og er nú mikill ótti með
eldismönnum í Evrópu að
veiki þessi berist þangað. Hef-
ur verið komið á banni við
innflutningi á hrognum og
seiðum frá Bandaríkjunum.
Nýjustu fregnir herma, að
sjúkdómurinn hafi fundizt í
Frakklandi. Svíar, eins og
aðrir, óttast nú að sjúkdómur-
inn berist til þeirra“.
„Að sjálfsögðu ber okkur
mjög að varast flutning á
hrognum og seiðum til lands-
ins. í íslenzkum lögum er
bannað að flytja slíkt inn í
landið, nema með sérstöku
leyfi landbúnaðarráðuneytis-
ins. Mjög lítið hefur verið um
innflutning á fiski, heldur að-
eins á hrognum. Ber að sjálf-
sögðu að gæta fyllstu varúðar
við slíkum innflutning“.
„í þessu sambandi kemur
mjög til athugunar að hve
miklu leyti ætti að leyfa inn-
flutning skrautfiska, en með
þeim geta borizt vissir sjúk-
dómar, sem ætla verður að
við höfum ekki fyrir hér
heima. Er það mál allt í at-
hugun, m. a. hvaða sjúkdóma
skrautfiskar gætu helzt flutt.
Er þess að vænta, að um þetta
verði settar reglur bráðlega.
Veikin i írlandi
„Mjög algengt er, að sjúk-
dómar herji á fisk í eldis-
stöðvum, en þeir geta einnig
komið fyrir í sjálfri náttúr-
unni. Áþreifanlegt dæmi um
það er kýlaveikin, sem kom
upp í brezkum ám fyrir nokkr
um áratugum og var hin
skæðasta pest. Við rannsókn
töldu Bretar, að kýlaveikin
hefði borizt með aðfluttum
fiski frá meginlandinu. Kýla-
veikin olli svo miklu tjóni í
ám í Bretlandi að brezka
þingið skipaði sérstaka rann-
sóknarnefnd í málið“>
„Þessi veiki hefur skotið
upp kollinum í brezkum ám
af og til síðan, og þá helzt ef
ár eru vatnslitlar og hiti er
í veðri“.
„Nýjasta dæmið er veiki sú,
sem upp hefur komið í laxi
á írlandi, og mikið hefur ver-
ið rædd í blöðum og manna
á meðal. Fyrst varð vart við
hana haustið 1964, og þá á
einum stað í SV-írlandi. Síð-
an hefur borið á henni 1965,
bæði vor og haust, og enn-
fremur sl. vor. Síðustu fregnir
herma, að hennar sé enn farið
að gæta á þessu hausti. í vor
var veikin komin í 14 írskar
ár. í febrúar sl. var talið að
50 til 80% af laxinum, sem
kom í ána Blackyyater, hafi
fengið veikina".
„Þessi veiki veldur geysi-
miklu tjóni, ekki aðeins varð-
andi þann lax, sem drepst af
völdum hennar, heldur og
vegna þess að veiðimenn vilja
ekki sækja þær ár, sem sýktar
eru. Hitt er svo, að írska
stjórnin hefur sett á stofn lax-
eftirlit vegna þessa. Ekki má
flytja á brott fisk, sem ber
merki sýkingar, heldur skal
hann brenndur eða grafinn.
— Þá hefur brezka landbún-
aðarráðuneytið beint því til
brezkra veiðimanna, að þeir
sótthreinsi veiðitæki sín og
stígvél, hafi þeir verið við
veiðar á írlandi. Er þannig
reynt að koma í veg fyrir
hugsanlega smitun með þessu
móti“.
„írlandsveikin hefur vakið
mikla athygli meðal fisksjúk-
dómafræðinga beggja vegna
Atlantshafs. Ri'ætt hefur verið
um, að veikin gæti verið ein
af fjórum tegundum hvað
uppruna snertir. Hefur mikið
verið talað um sjúkdóm, sem
kallaður er colummaria, en
bandaríski fisksjúkdómafræð-
ingurinn Ordal hefur nýlega
verið á írlandi, og telur að
hér sé ekki um columnaris að
ræða. Sænskur sérfræðingur
telur, að hér hafi frekar verið
um að ræða kýlaveiki eða ná-
skyldan sjúkdóm“.
„irski sjúkdómurinn lýsir
sér þannig, að sár koma á
fiskinn, og í þau setjast hvít-
leitir sveppir, líkt og loðnir.
Sveppir eru allsstaðar í fersku
vatni og setjast í sár á fiskum,
svo sem margir íslenzkir veið-
menn munu kannast við. Eng-
inn getur hinsvegar svarað
því, enn sem komið er, af
hverju sárin myndast á írska
laxinum; hvaða sjúkdómur
því valdi, en málið er allt í
geysi ítarlegri rannsókn".
„Þegar fyrst fór að bera á
þessum sjúkdómi, minntust
fiskifræðingar þess, að í skozk
um ám kom upp um 1880
veiki, sem eftir lýsingum að
dæma var svipað írsku veik-
inni, og kölluð var laxapest.
Veikin í Skotlandi kom fram í
sveiflum í 20 ár.
„Um írlandsveikina og hætt
una á, að hún berist hingað,
er það að segja, að æskilegt
væri, að íslenzkir veiðimenn,
sem til írlánds fara, ef ein-
hverjir eru, gæti þess að sótt-
hreinsa veiðiútbúnað sinn áð-
ur en þeir nota hann aftur
hér heima“.
„Eftir öllum sólarmerkjuih
að dæma virðist veikin í Ir-
landi herja á fiskinn eftir að
hann er kominn í ferskt vatn.
Möguleikar eru á því, að
veikin geti borizt með fiski,
sem gengur í sýkta á, fer úr
henni aftur og í aðra nær-
liggjandi á. Þannig gæti þessi
veiki hugsanlega bórizt milli
nærliggjandi landa, og er
þannig t. d. ekki útilokað að
hún berist frá írlandi til Eng-
lands, en litlar líkur má telja
á því, að hún geti borizt frá
írlandi til íslands“, sagði Þór
Guðjónsson, veiðimálastjóri.
____________________
Allgóður afli
i djupi
ísafirði í gær:
FRAMAN af vikunni var slæmt
veður hér, kalt og gránaði ofan
í miðjar hlíðar fjallanna við
ísafjörð, en síðustu dagana hefur
verið betra veður; sólskin og
hlýindi á daginn en kaldara
með kvöldinu og yfirleitt nætur-
frost.
Allgóður afli er hjá bátunum,
bæði á línu og í net. Nýlega er
smokkur genginn í ísafjarðar-
djúp, og eru nokkrir bátar
byrjaðir þar veiðar og hafa
fengið ágætan afla. Er smokkur-
inn frystur til beitu. — H.T.
--------------------------- *
Togarar
landa hér
TOGARINN Egill SkaUagríms
son er nú að landa i ReyUjavik
235 tonnum af blöuduðuin liski,
mest karfa. Togarinn veiddi á
heimamiðum. Þorkell Máni kem
ur til Reykjavikur á mánudag
með dágóðan afla. Hann veiddi
einnig á heimamiðuv