Morgunblaðið - 30.10.1966, Side 28

28
MORCUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 30. okt. 1966
Brie Ambler:
Kvíðvænlegt ferðalag
— .. .en prinsinn vildi ekki kvænast prinsessunni, og liföi
hamingjusamur til æviloka.
— Gott veður, finnst yður
ekki. Sváfuð þér vel? Leyfið mér
að kynna yður hr. og frú Mathis.
Hr. Graham.
Þau heilsuðust með handa-
bandi. Hr. Mathis var skarpleit-
ur maður um fimmtugt, magur
í andliti og ygldur á svip. En
þegar hann brosti var brosið á
honum fallegt og augun lifandi.
Yglibrúnin var ekkert annað en
merki um yfirburði hans yfir
konuna. Hún var stórbeinótt og
var á svipinn eins og sá, sem er
þess alráðinn að stilla skip sitt,
hversu mjög sem á þá stillingu
yrði reynt. Hún var alveg eins
og málrómurinn hennar.
— Monsieur Mathis, sagði
Kuwetli, og franskan hjá hon-
um var talsvert öruggari en ensk
an, — hann er frá Eskeshehir,
þar sem hann hefur verið að
vinna fyrir franska járnbrautar-
félagið.
— Loftslagið þar er ekkert
hollt fyrir lungun, sagði Mathis.
— Þekkið þér Eskeshesir, hr.
Graham?
— Ég stóð þar ekki við nema
nokkrar mínútur.
— Það hefði verið mér alveg
nóg, sagði frúin. — Við höfum
verið þar í þrjú ár. Og það
var alveg jafnvont síðasta dag-
inn eins og þann fyrsta.
— Tyrkir eru ágætis þjóð,
sagði maður hennar. — Þeir eru
verðum og þrautseigir. En við
verðum nú samt fegin að koma
til Frakklands. Komið þér frá
London?
— Nei, ég á heima á Norður
Englandi. Ég er bara búin að
vera nokkrar vikur í Tyrklandi,
í erindagerðum.
— Fyrir okkur verður styrjöld
in einkennileg, eftir svona mörg
ár. Það er sagt að borgirnar i
Frakklandi séu ennþá meira
myrkvaðar en seinast.
— Já, borgirnar eru fjanda-
lega dimmar, bæði í Englandi
og Frakklandi. Ef máður þarf
ekki að fara út á kvöldin, er
betra að halda sig inni.
— Já, þetta er styrjöld, svar-
aði Mathis spekingslega.
— Já, það er þessum skítugu
Bochum að kenna, sagði frúin.
— Stríð er hræðilegt, sagði
Kuwetli og strauk órakaða hök-
una. Það er enginn vafi á því. En
Bandamenn hljóta að sigra.
— Þýzkarinn er sterkur,
sagði Mathis. — Það er hægast
að segja, að Bandamenn hljóti
að vinna, en það kostar bara
mikla bardaga enn. Og vitum
við kannski enn, hverja við kom
um til að berjast við, og hvar?
Það eru nú líka vígstöðvar aust-
an til, ekki síður en vestan. Við
vitum enn ekki sannleikann í
málinu. En þegar við vitum
hann, verður stríðinu lokið.
— Það er ekki okkar að
spyrja, sagði kona hans.
Hann gretti sig og í svipnum
var margra ára gömul beizkja.
— Það er rétt hjá þér. Það er
ekki okkar að spyrja. Og hvers-
vegna? Af því að þeir einu, sem
geta gefið okkur svarið, eru
fjármálamennirnir og pólitikus-
16
arnir í hæstu stöðum, kallarnir,
sem eiga verksmiðjurnar og
stóru hlutabréfin, og framleiða
vopnin. Og þeir vilja ekki svara
okkur. Hversvegna? Af því að
þeir vita, að ef hermennirnir í
Frakklandi vissu svarið, mundu
þeir alls ekki berjast.
Konan hans roðnaði. — Þú ert
brjálaður! Vitanlega munu
Frakkar berjast til þess að verja
okkur fyrir skítugu Bochunum.
Hún leit á Graham. — Það er
ómaklegt að segja, að Fraktc
land vilji ekki berjast. Við erum
engar lyddur.
— Nei, og við erum heldur
ekki bjánar. Hann sneri sér að
Graham. — Hafið þér heyrt
Briey nefnt á nafn? Úr námun-
um í Brieyhéraðinu koma 90%
af járngrýti Frakklands. Árið
1914 voru þessar námur teknar
af Þjóðverjum, sem unnu úr
þeim það járn, sem þeir þurftu.
Þeir gengu nærri þeim. Þeir
játuðu sjálfir seinna, að járnið,
sem þar var til, hefði orðið upp-
urið 1917. Já, þeir gengu nærri
Brieynámunum. Það get ég sagt
yður, sem var sjálfur við Verd-
un. Nótt eftir nótt sáum við
blossana upp úr bræðsluofnun-
um, í nokkurra kílómetra fjar-
lægð, þegar þeir voru að fóðra
fallbyssur Þjóðverja. Stórskota-
liðið okkar og flugvélarnar
hefðuvgetað sprengt ofnana í loft
upp á einni viku. En stórskota-
liðið okkar þagði og einn flug-
maður, sem lét sprengju falia á
Brieysvæðinu, var dreginn fyrir
herrétt. Hversvegna? Hanp
brýndi raustina. — Ég skal segja
yður, hversvegna, herra minn.
Af því að þeir höfðu fyrirskip-
anir um að láta Brieysvæðið al-
veg í friði. Og hvaðan komu þær
fyrirskipanir? Það vissi enginn.
En þær komu frá einhverjum á
hæstu stöðum. Hermálaráðuneyt
ið sagði að þær kæmu frá hers-
höfðingjunum. Hershöfðingjarn-
ir, að þær kæmu frá ráðuneyt-
inu. Við komumst ekki að sann-
ieikanum fyrr en eftir stríðið.
Skipanirnar höfðu komið frá
herra Wendel og Námunefnd-
inni, sem átti allar námurnar og
bræðsluofnana. Við vorum að
berjast fyrir lífi okkar, en líf
okkar var minna virði en nám-
urnar hans hr. Wendels, sem
varð að varðveita, svo að þær
gætu gefið honum ágóða. Nei,
það er ekki heppilegt fyrir þá,
sem eru að berjast að vita of
mikið. Já, það er nógu mikið tal-
að. En að segja sannleikann.
Ekki aldeilis!
Konan hans snuggaði. — Nei,
það er alltaf sama sagan. Lof-
um einhverjum að tala um
striðið og þá fer hann alltaf að
tala um Briey-viðburði, sem
gerðust fyrir tuttugu og fjórum
árum.
— Og hversvegna það? spurði
hann. — Það hafa ekki orðið svo
miklar breytingar á síðan. Af
því að við vitum ekki um slíkt
sem þetta fyrr en það er búið og
gert, og þar með er ekki sagt, að
við vitum hvað nú er að gerast.
og það gæti orðið það sama upp
aftur. Þegar ég hugsa um stríð,
hugsa ég altlaf um Briey og
blossana upp úr ofninum til að
minna sjálfan mig á, að ég er
bara venjulegur maður, sem
trúi ekki öllu, sem mér er sagt,
Ég sé blöðin frá Frakklandi með
eyðunum i, sem sýna, að ritskoð-
arinn hefur verið þar að verki.
Þau segja mér sitt af hverju.
þessi blöð. Þau segja, að Frakk-
land sé að berjast ásamt Eng-
landi, gegn Hitler og Nazistun-
um fyrir lýðræði og frelsi.
— Og trúið þér því? spurði
Graham.
— Já, ég trúi því, að þjóðirn-
ar í Englandi og Frakklandi séu
að berjast, en það er bara ekki
það sama, eða er það? Ég hugsa
þá um Briey og efast. Þessi
sömu blöð sögðu mér á sinum
tíma, að Þýzkararnir tækju
ekki málmgrýti í Briey, og allt
væri í lagi. Ég er örkumlamaður
úr síðasta stríði og þarf ekki að
berjast núna. En þar fyrir get ég
hugsað.
Konan hans hló aftur. Ja!
Þetta verður öðruvísi, þegar við
komum til Frakklands aftur.
Hann talar eins og bjáni og þið
skuluð ekki fara að taka mark á
honum, herrar’ mínir. Hanr, er
góður Frakki. Hann fékk stríðs-
krossinn.
Hann glotti. — Já, ofurlítinn
silfurbút utan á brjóstið til að
syngja ástaróð til járnmolans
inni fyrir, ha? Mér finnst að
kvenfólkið ætti að heyja þessar
orustur. Það er miklu grimmara
og föðurlandselskara en við.
— Og hvað finnst yður, hr.
Kuwetli? sagði Graham.
— Mér? Æ, hafið mig afsakað-
an, sagði Kuwetli og fór undan
í flæmingi. — Ég er hlutlaus,
skiljið þér. Ég veit ekkert. Ég
hef enga skoðun á málinu. Hann
fórnaði höndum. Ég sel tóbak.
Til útflutnings. Það nægir mér.
Frakkinn lyfti brúnum.
Tóbak? Ja, svo? Ég sá um heil-
mikinn útflutning fyrir tóbaks-
fyrirtækin. Hvaða félag eruð þér
fyrir?
— Pazar í Istambul.
— Pazar? Ég held ekki, að ég
.... Mathis var í hálfgeröum
vandræðum, en Kuwetli tók
□sta- ocj Smjörsalan s.f.