Morgunblaðið - 18.11.1966, Blaðsíða 3

Föstuctagur 18. nóv. 1966
MORGUNBLAÐIÐ
3
HIN almenna ánægja íslend-
inga með úrskurð Hæstarétt-
ar Dana birtist á marga vegu
í gær, er tíðindin bárust til
landsins. Síðdegis í gær hafði
rektor Háskólans, Ármann
Snævarr, boð inni fyrir deild-
arforseta Háskóians og próf-
essora í norrænum fræðum.
Mbl. frétti af þessum fagnaði
og fór á heimili rektors og
ræddi við prófessorana.
Er við komum á staðinn er
rektor að sýna gestum heilla-
skeyti, er borizt hafði, og
hafði það verið sent á slag-
inu kl. 12.00, um leið og dóm-
Prófessorar og fleiri fagna mála-
Menntamálaráðherra ásamt rektor og þremur prófessorum í heimspekideild, talið frá vinstri:
dr. Guðni Jónsson, dr. Steingrímur J. Þorsteinsson, dr. Gylfi Þ. Gíslason, rektor Ármann
Snævarr og dr. Halldór Halldórsson, prófessor.
að dómurinn hefði gengið
menntamálaráðuneytinu í vil
og ég fór aftur inn til nem-
endanna, sem voru um það
bil 60 talsins og sagði við þá,
að ég gæti sagt þeim góð tíð-
indi.
Frá þeim heyrðist ekki
neitt, en gleðin lýsti sér í
andlitum þeirra, gleðin var
svo innileg, að ég hreyfst af.
Þessari stund gleymi ég ekki
meðan ég lifi.
Vart voru tvær mínútur
liðnar frá því að fregnin
barst til landsins og þar til
íslenzki fáninn var korr.inn
að hún á fánastöng Háskól-
ans.
Þegar nokkuð var liðið á
fagnaðinn hjá rektor kom
menntamálaráðh., dr. Gylfi Þ.
Gíslason, til þess að óska til
hamingju og hitta gamla fé-
laga.
Við tökum menntamálaráð-
herra tali og spyrjum hann
hvað sé nú næst í málinu, og
hann svarar:
— Nú bíðum við átekta, þar
til þjóðhöfðingjar beggja land
anna staðfesta samninginn,
einhvern næstu daga. Munu
þeir gera það samtímis í báð-
um löndunum. Þá er næsta
skrefið, að skipa nefndina,
sem sér um skiptinguna og
við bíðum eftir formlegri til-
kynningu danska menntamála
ráðuneytisins. Ég tel ekki
neina ástæðu til að ætla að
störf nefndarinnar komi ekki
til með að ganga vel.
— Teljið þér unnt fyrir
Árnasafnsnefnd að höfða
skaðabótamál gegn dönsku
ríkisstjórninni?
— Ég tel tilgangslaust að
höfða skaðabótamál. Að vísu
hefur Hæstiréttur kveðið svo
á um að um eignarnám sé að
ræða og að stofnunin sé sjálf-
stæð stofnun, en í forsendum
dómsins kemur skýrt fram, að
ekki er dæmt um rétt til
skaðabóta í þessu máli, og
tekið skýrt fram, að engar
sönnur hafa verið færðar á
að stofnunin verði fyrir tjóni
vegna afhendingarinnar, auð-
vitað vegna þess, að aldrei
hefði komið til greina að selja
handritin.
Dómurinn véfengir ekki þá
skoðun þjóðþingisins að um
almenningsheill hafi verið að
ræða. Á þessum grundvelli
tel ég skaðabótamál ekki
koma til greina.
Þá ber að gæta þess, að
allt frá því er málið var reif-
að af íslendingum, hafa þeir
aldrei sótt málið á lagalegum
grunni, heldur samþykkt að
þeir vildu veita handritunum
viðtöku sem gjöf. Með því
viðurkenndum við að við hefð
um ekki lagalegan rétt til
þeirra — en við fáum þau
samt, og viðstaddir brosa.
lokum handritamálsins
ur var kunngerður. Skeytið
var frá lagaprófessornum
Alvar Nelson og konu hans,
en Alvar Nelson gaf fyrir
þremur árum Háskóla ís-
lands mjög merka bókagjöf
með ófáanlegum ritum um
miðaldafræði, einkum kirkju
sögu.
Tilefni gjafar þessarar var
það, að .sögn Ármanns Snæv-
arrs, að prófessor Bröndum-
Nielsen hafði látið þau orð
falla um Háskóla íslands, að
eigi væri unnt að senda ís-
lenzku handritin til fslands,
þar eð þá tæki fyrir allar
rannsóknir á handritunum.
Þessu reiddist prófessor
Nelson svo að hann mót-
mælti þessu með því að gefa
Háskólanum þessa verðmætu
bókagjöf.
Nú birtist ljósmyndarinn og
tekur mynd af rektor, dr.
Steingrírni J. Þorsteinssyni,
prófessor og fleirum, og rekt-
or segir:
— Nú heldur fólk, að við
séum með handrit að skoða,
eða þá gjafabréf, en það er
nú ekki svo gott.
— Hafa fleiri skeyti borizt?
spyrjum við.
— Jú, fleiri hafa borizt,
svarar rektor — og auk þess
hefur Háskóli íslands, sent
menntamálaráðherra Dana,
K. B. Andersen, skeyti svo
og Carl Ivers rektor Kaup-
mannahafnarháskóla. Prófess
or Ivers er nú að láta af em-
bætti og hefur eftirmaður
hans verið kjörinn, en er
ekki tekinn við embætti.
Menn taka nú að ræða mál-
in sín á milli og við heyrum
dr. Steingrím segja:
— Hvernig skyldi vini mín-
um Christian Westergaard-
Nielsen líða nú? en til skýr-
ingar skal þess getið að
Westergaard-Nielsen og dr.
Steingrímur voru skólafélag-
í fagnaðinum á helmili rektors, talið frá vinstri: Ólafur Jóhannesson, prófessor, dr. júr. Gun-
ther Beitzke prófessor frá Bonn, dr. Steingrímur J. Þorstelnsson, prófessor, Pétur Sigurðs-
son, fyrrum háskólaritari, rektor Ármann Snævarr, Árni Vilhjálmsson, prófessor, frú Val-
borg Sigurðardóttir, rektorsfrú og dr. Guðni Jónsson, proressor. — Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.
ar í Háskóla fslands á há-
skólaárum sínum.
í þessum vinafagnaði hjá
rektor var einnig þýzkur
lagaprófessor frá Bonn, som
er sérfræðingur í sifjarétti
og hefur hann flutt hér fyrir-
lestra við Háskólann. Nafn
hans er dr. jur. Gunther
Beitzke, og við spyrjum próf-
essorinn, hvort hann hafi
ekki mikinn áhuga á dómin-
um í handritamálinu vegna
sérstöðu hans lagalega, og
deilu við Þjóðverja í stað
Dana, hefðu þeir ekkert feng-
ið?
— Það vil ég nú ekki
segja. Það hefði ef til vill
verið unnt að fara einhverja
krókaleið til þess að bjarga
því, og prófessor Beitzke
brosir við.
Rektor segir okkur nú að
næsta vor verði hafizt handa
um að reisa byggingu Hand-
ritastofnunar íslands og
verður lögð rík á’herzla á að
Dr. Einar Olafur Sveinsson, prófessor og rektor Ármann
Snævarr ræða um skeyti, sem barst. Til hægri er dr.
Halldór Halldórsson.
hann svarar:
— Jú, hann er mjög at-
hyglisverður. Ef þessi dómur
er borinn saman við þýzk
lög verður það að segjast að
slíkt sem þetta hefði aldrei
getað gerzt í ÞýzkalandL 1
þýzkum lögum er ákvæði um
að aldrei megi krefjast eign-
arnáms nema fullar bætur
komi fyrir, en að því er mér
skilst er svo ekki í dönskum
lögum.
i— Hefðu íslendingar átt 1
henni verði lokið á sem
skemmstum tíma. Veiður
húsið eins og áður hefur
verið getið í fréttum að
nokkru leyti einnig fyrir
starfsemi norrænudeildar
Háskólans og verða þar m.a.
nokkrar kennslustofur.
— Hvernig fréttuð þér tíð-
indin í morgun, rektor?
— Ég var rétt byrjaður að
kenna, þegar einkaritarinn
minn kom upp og kallaði mig
út fyrir. Þar sagði hún mér
ST\KSTEI\\!í
Þyrlur
Svo sem kunnugt er bára
nokkrir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins fram tillögu á Alþingi
um að landhelgisgæslan fái hið
fyrsta tvær nýjar þyrlur, og
verði þær notaðar í þág.s strand
gæzlu, björgunar- og heilbrigðis
þjónustu við Breiðafjörð, á Vest-
fjörðum og við Húnaflóa og á
Norðausturlandi og á Austfjörð-
um. Þyrlur er tiltölulega nýtt
samgöngutæki á íslandi. Land-
helgisgæzlan hefur yfir að ráða
einni lítilli þyrlu og önnur þyrla
í einkaeign mun brátt koma tH
landsins. Það gefur hins vega*
augaleið, að við hinar erfiða
samgönguaðstæður í ýmsum
hlutum landsins geta samgöngu-
tæki sem þyrlur, sem lent geta
hvar sem er og hafið sig tU flugs
hvar sem er, komið að miklum
notum. Til þeirra þarf ekkl
kostnaðarsama lendingarstaði
eða annan dýran útbúnað, sent
flest önnur samgöngutæki krefj-
ast. Hér er því nm hina merk-
ustu tillögu að ræða, sem ástæða
er til að veita verðuga athygli.
Getur bætt úr marg-
víslegum erfiðleikum
í umræðum á Alþingi s.I. mið-
vikudag mælti Sigurður Bjarna-
son fyrir þingsályktunartillögu
þessari og sagði meðal annars:
„Auðsætt er, að slík tæki geta
bætt verulega úr þeim vanda og
erfiðleikum, sem læknaskortur-
inn hefur haft í för með sér víðs-
vegar um land, og þó sérstak-
lega í strjálbýlustu héruðunum.
Það gefur og augaleið, að það
væri ómetanlegt hagræði að
þyrlunum til sjúkra- og lækna-
þjónustu, ekki sízt eftir að fyri*
hugaðar læknamiðstöðvar hafa
verið settar upp í hinum ýmsu
landshlutum. Úr hinu hörmulega
öryggisleysi fólksins i þeim hér-
uðum sem skortir lækna verður
að bæta, og má einskis láta ó-
freistað í því máli. Þá ber að
geta þess, að þyrlur geta einnig
komið að gagni á annan hátt.
Hafa þær þegar komið að notum
hér á landi við flutning milll
byggðalaga, sem áttu sér stað á
Austfjörðum í fyrravetur, þegar
þyrla var notuð til samgangna
milli Fjarða og Héraðs, eftir að
vegir höfðu teppzt“.
Rekstri minnstu varð
bátanna verði hætt
Jóhann Hafstein, dómsmálaráð
herra, tók einnig til máls við
þessa umræðu og sagði hann
meðal annars: „Það er nú til
athugunar að hætta jafnvel
rekstri minnstu varðbátanna og
er Pétur Sigurðsson forstjóri
Gæzlunar utan til að kanna
reynslu Dana og Norðmanna af
stærri þyrlum, og bera saman
getu þeirra og minni varðbát-
anna. Vona ég að skýrsla um
þetta vorði komin það fljótt, að
nefndir þær sem hafa með þessi
mál að gera geti notfært sér
hana“. Eins og ljóst er af um-
mælum þingmanns og ráðherra
er hér um þýðingarmikið mál að
ræða bæði fyrir Landhelgisgæzl-
una, sem auðvitað verður í störf
um sínum að fylgjast með öllum
nýjungum á þessu sviði og til-
einka sér þær sem að notum
geta komið, og ekki síður fyrir
margvíslega þjónustu við dreif-
býlið, svo sem heilbrigðisþjón-
ustu og aðra nauðsynlega þjón-
ustu við fólkið sem í dreifbýlinu
býr og oft við erfiðar aðstæðnr.
Þess vegna er ástæða til þess
að fagna þessari tillögu þing-
manna Sjálfstæðisflokksins og
vonandi er, að hún verði að veru
leika fyrr en síðar.