Morgunblaðið - 28.01.1967, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ,
É G verð að segja þér fná
hinu nvargþætta efSIi þessa
ein.k0nnrie.ga strfðs í Víetnam
en ffitM abvik koma sifeiW i
'huiga mér sem varpa ijjtósd á
mynidma og gera hana nær-
stæða og pensónulega. Þegar
nýðega ha rðsmiin aveit Víet
Oong maiuaa lædidist í mynk-
ínu að Saigon fliugvelli,
k.láppti »und<ur gaddavirsgirð-
imgunna og skreið hijóðlega
að fflUigrvélunuim, hefði þeim
'Kkiega tekizt að eyðiteggja
þæir ef ekki var ðh u ndia r n ir
hefðu orðið varir við þá og
ráðist á þá.
Og þeír eru svo hræddir
við þessa hunda að þeirra
flyrsta ferð var farin til að
ráða ndðuirlöguim þeinra. Þeim
tókst að drepa tvo með sjáli-
vinkum rifflluim. Síðan þetta
sikeði hefi ég séð hundana og
talað við þjálfara þeirra.
Þeiim er skiipt í tvo flotoka,
varðhunda og sporhunda, og
þjálfun þeirra er gjörólík.
Varðtoundurinn sem venju-
lega er Elsass hundur eða
þýakur fljárhundur — sem við
kölilium iögreiglutound — er
ósfcaiplega grimmiur. Hbnum
er stjórnað ai einum imnni
sem er hústoóndi hans og vin-
ur, eina mannlega veran I
bedminumr sem hann treystir.
Hann ræðst hifclauist á alla
aðra menn. Svo mifcili er ofsi
þessara hunda að þeir brjófa
oft 1 sér tennurnar með því
að bíta í tré eða jám og fá
þá ryðfríar stáiltiennur í stað-
inn. Ef umsgónarmaður hunds
ins er drepinn eða sendur
heim. verður í flestum tilflell
um og direpa hundinn.
Varðtoundurinn er notaður
til þess að gæta birgðastöðva
og annarra mifcilviægra staða
á svæði þar sem allt sem
hreyfist eða andar er tallið ó-
vinveitt. Þefskyn hans, tor-
tryggni og grimmd er nauð-
synleg í þessu hroðalega
„jskuggastrfði" þar sem hver
sifcuggi getur orðið þinn bani,
þar sem örlitil hreyfing á flíia-
grasinu getur boðað banvæna
sprengjuvörpu skottorfð. Varð
hundurinn veit hvort um er
að ræða sfcugga eða andstæð-
ing, vindblæ eða sprengju-
vörpusiveit. Hann segir hús-
bónda sínum það og ræðst
strax til atlögu. Hlutskipti
hans er ömurlegt, en hann
hefiur bjargað mörgum manns
lífum og mikilivœigum útlbún-
aði og nærvera hans ein er
ifráfælandi fyrir innrásar-
mennina.
Sportoundurinn er allt öðru
viisi skepna og gegnir öðru
hlutverkL Hann kann að vera
lögregluhundur en mörg önn-
ur kyn eru notuð, Labradorar,
smátoundar og jafnvel veiði-
hundar. Þessir sporhundar
eru hafðir í ól og fara flyrir
herflLokkum bæði á nóttu og
diegi. Þeir eru þjáMaðir í að
toreyfla sig hljlóðlega og beita
þefsfcyni sínu til að flinna laun
sáitursmenn. Það er ekfci hlut-
venk sportounda að gera árás.
Þegar hann finnur tortryggi-
legan þef, stoppar hann, stend
ur stlflfur og bendir með höfð-
inu á staðinn sem þefurinn
kemur frá. Stundum flara
■tveir hiundar samtoliða með dá
litlu miLlibil'L Vindurinn get-
ur borið þefl framhjá öðrum,
sem hinn flinnur og ef þeir
finna bá'ðir þefinn af ein-
hverju beint framundan
standa þeir báðir dáilitflð á
hlið, þannig að i>eir miða
beint á staðinn.
Þegar sporhunduriinn stopp
ar geíur umsjónarmaður
hans hersveitinni merki.
Mennirnir dTeifla sér þá og
keðaist að staðnum, reiðulbún-
ir að berjast. Sportoundarnir
toafla vippgötvað marga Laun-
sátursstaði ag toermennimir
elska þá. Vlíet Cong mennirn-
ir hafla reynt á mar.gan hátt
að útrýma þeim, venjulegast
með þvi að skilga efltir eitrað
kjöt í slióðinni. En toundun-
um hefur verið kenrat a'ð
borða aðeiras það sem umsjón
armenn þeirra gefa þeim og
að drekfca aðeiras úr þeirra
vatirasfilöskum. Ég spurði einn
þjálfarann að því hvensvegna
efcki væri hiægt að hafia hund
araa Lausa og láta þá fiara eiraa
eiras og veiðitoundar gera þeg
ar þeir leita að bráð.
„Við getum ekfci gert það,
þeir gætu horfið okfcur sjón-
um. Eg bef hundinn miinn i
bandi. Ég þekki hann orðið
svo vel að ég get næstum Les-
ið hugsanir hans. Ég veit aif
hiegðun hams hvort haran er
bara tortrygginn eða tovort
hann er aliveg viss um að ein-
hver er að fela sig í ruranun-
um. Haran getur jafnivel gefið
mér tiil kynraa að hann sé bara
órólegur, en ef hann gefur að-
vönun >á tökum við hana tiiL
greina. Jafnvel ef toann hefur
rangt flyrir sér, veit hann
meira en við.“
Ég spurði hann hvernig
gengi með „Labradorana"
vegna þess að ég hafði frétt
af stórri sendiragu. „Það geng
ur mjiag veL Þeir eru hlýðn-
ir, hiafa gott nef og verða ekki
veikir. Auk þess eru þeir ó-
þreytandi. Ekkert getur stöðv
að þá, vatn, leðjia, hitL ekk-
ert. En stundum veróum við
að setja skó á þá út af odd-
hlvössu bambusspýtunum sem
Víet Cong stinga niður. En
hundarnir geta jiafnvel þefað
þær uppi vegna þess að odd-
arnir eru smurðir með leðjiu.
Þeim gengur liíka vel að finna
„dauðagryifljiur" og víraraa
sem setja af ®tað faLdar
sprenggiur.“
„Háfið þið notað hundana
til þess að finna jarðgöng?“
spurði ég.
„Ekki ennþá. Þeir eru ekki
þjálifaðir tiil þess, en við muin-
um gera það. Þa'ð er í áætlun.
Og veiztu, hundamir auka
mjög sjálfstraust ofckar. V!íet
Cong eru dauðhræddir vdð þá
og sportoundarnir gefa manni
aukinn kjark. Ég vona að við
fláuim mikið meira af þeim.“
Það vona ég liíka, en þið?
Ykkar,
Joton.
Þyrilvængjur þessar fluttu herdeild til skjótra hernaðaraðgerða 50 mílur fyrir norðaustan
Saigon. — Hér er þyrilvængjuflotinn að taka benzín.
UNGLING ABÓK
í SÉRFLOKKI
Óskar Aðalsteinn:
Högni vitasveinn. Saga.
Iðunn 1966.
SA SBM þessar línur ritar
telur sig hafa fylgzt allnáið með
þeim bókumri, innlendum sem
þýddum, er komið hafa út hér
heima síðustu árin, og einkum
hafa verið ætlaðar börnum og
unglingum. Það er ekki ætlun
mín að skrifa langt mál um
þessa bókmenntagrein. En því
miður verður að játa, að á þessu
mriði hefur verr til tekizt, þegar
á heildina er litið, en hægt er
að sætta sig við til frambúðar.
í þessum efnum veður allt á
*úðum. Hrein hending virðist
•ftast ráða vali útgefanda á er-
lendum barnabókum til þýðinga,
nema þá að gróðasjónarmiðið
eitt sé haft að leiðarljósi. Flest-
ar eru þessar bækur hörmulega
snauðar af frásagnargleði og
sönnu lífsinnihaldi; söguefnin
oftast fclúður, bjánalegur tilbún-
ingur, sem á sér enga stoð í raun
veruleikanum og málið jafnan
snautt af fegurð og myndauðgi.
Oft er eins og þarna séu út-
lendingar að burðast við að
skrifa íslenzku, án þess að hafa
rvokkra þjálfun eða kunnáttu í
meðferð málsins . , . En hver
er þá hlutur íslenzkra rithöf-
unda í þessari bókmenntagrein?
Því er fljótevarað. Beztu höf-
undar ofckatr hafa lítið lagt sig
eftir að skrifa bækur fyrir börn
og unglinga, og má það vera
nokkur skýring á því hversu fá-
ar góðar íslenzkar unglingabæk-
ur eru á bókamarfcaðinum, þótt
margir þykist kallaðir til að
skrifa bækur. — Hér þarf að
finna skjót úrræði til bóta hið
bráðasta. Allir munu sammála
um, að það sé ekki lítið uppeldis
gildi, að börn og unglingar hafi
jafnan gott og vlindað lesefni úr
að velja sér til fróðleiks og
dægradvalar.
Nú skal vikið að þeirri bók
sem hér er tíl umræðu; Högna
vitasveini eftir 'Óskar Aðalstein.
Þetta er önnur útgáfa af fyrstu
unglingabók höf. (fyrsta útgáfa
1950), sem löngu er þjóðkunnur
af skáldsögum sínum. (Tvær
aðrar vandaðar bækur hefur
hann skrifað fyrir unga lesend-
ur; Vormenn islands, lesefni fyr
ir drengi, og Ennþá gerast æv-
intýr, ætluð yngstu lesendum,
og þekki ég tæpast aðra bók
sem er betur við hæfi yngstu
Kjötbúð
tilkynnir:
lesenda). Sagan um Högna vita
svein varð afar vinsæl. Upplag
bókarinnar gekk fljótt til þurð
ar. ,Er nú orðið við þeim ósk-
um fjölmargra að gefa bók þessa
út að nýju“, eins og réttilega er
tekið fram á hlífðarkápu bók-
arinnar.
Vandalítið er að gera sér ljóst
hverju Högni vitasveinn á eink-
um vinsældir sínar að þakka.
Hér er á ferðinni nýtt söguefni.
Tólf ára drengur flytur með for-
eldrum sínum og tveim yngri
systkinum á einn afskekktasta
vitastað landsins. Kaupstaðar-
æskan og jafnvel sveitabörnin
þekkja lítið sem ekkert til þess
lífs sem þarna er lifað. Og ekk-
ert skortir á að sagan sé við-
burðarrík. En þetta hrekkur
samt ekki til að gera góða og
eftirminnilega bók. Hér þarf
meira til. Og höf. hefur veitzt sú
gæfa, að skila þessu verki heilu
í hendur lesenda sinna. Þarna
fer saman atburðarík saga er
Suðurvers
gerist í svipmiklu og sérstæðu
umhverfi, bráðlifandi persónu-
lýsingar, og síðast en ekki sízt,
vandað mál, hljómfagurt og
myndríkt.
Högni vitasveinn er ein af
úrvals unglingabókum okkar,
sem hefur fyrir löngu unnið sér
hefð á sínu sviði, og þarf því
ævinlega að vera til í bókabúð-
um . . , Að lokum óska ég þess,
að sem allra flest ungmenni lesi
þessa bók sér til gleði og hug-
bótar.
A þrettánda dag jóla 1967.
Ölafur Halldórsson.
Skákþin^
Reykjavíkur
SKÁKÞINR Reykjavíkur hófst
19. þ.m. Þáttlakendnr eru 54,
þar af 20 í meistaraflokki, 12 i
1. flokki, 17 í 2. flokki og 5 i
unglingafLokki. Eftir þrjár um-
ferðir í undanúrsLitum meistara
flokks. standa leikar þannig, að
efstuir í a-riðli er Björn Þorsteins
son með 2% vinning, í b-riðli
Trausti Björnsson með 2 rinn-
inga, í c-riðh Haukur Angaratýs
son með 2 vinninga og í d-riðii
Benóný Benediktsson með 2'4
vinning. 1 1. flokki er Júlíus
Friðjóngson efstur með 3 vinn-
inga.
Næsta umferð, fyrirsjáanlega
örlagarik í undaraúrsUtum meist
araflokks, verður tefld stðdegis
á sunnudaginn kemur.
Skattaframtal
Veitura framtalsaðstoð.
Víðtalsbeiðnir í síma 18833.
BRAGI SIGURÐSSON, HDL.
og JÓN P. EMILS, Hdl.
Laugavegi 11.
Tökum að okkur veizlur, kalt borð, smurt
brauð, snittur, kokteilsnittur og brauð-
tertur.
KJÖTBÚÐ SUÐURVERS,
horni Stigahlíðar og Hamrahlíðar.
Sími 35645 — Pantið tímanlega.