Morgunblaðið - 10.03.1967, Side 11

MORGUNBLiAÐIÐ, FÖSTUDAGUR-10. MARiJ 1947. ■
11
mér út undan mér. Ég var
svoldið feimiinn og óupplits-
djarfur þar inni. Karlmenn
verða alit af dálítið álappaleg-
ir í eldhúsum.
Ég man ekkert hvérnig það
er buið að tækjum. Það er
ekki hægt að skoða neitt, þeg-
ar maður horfir beint inn í
blá augu hvert sem litið er.
í flökunarsal vinna. 50 stúlk
ur og hann er bjartur og
hreinlegur. Þarna hefur verið
beitt hinni ýtrustu vinnu-
hagræðingu, sem þekkist hér-
lendis, þó að hún sé ekki eins
dæmi í Eyjum og kunni von-
andi að eiga sér hliðstæður
víðár á láidinu, þó að því mið
ur sé varla mikið um það —
þess vegna er nú máski kom-
ið sem komið. er Þarna í flök-
unarsal ræður Sigurður Auð-
unsson ríkjum og lá vél á
honum, enda varla annað
hægt, mér sýndist maður vera
þarna einn karla, en hann
vildi ltáa skipuleggja ýmislegt
betur með þessari þjóð og
sagði, að það væri helvíti
hart, að það væri hægt að
yfirborga fólki við að byggja
hús í Reykjavík, en í fram-
leiðslunni yrði að þjarka um
hvern tuttugu og fimmeyring
við starfsfólkið. Mér fannst
hið síðara afleitt og hefur allt
af fundizt það og það finnst
enda flestum, en hins vegar
tók ég lítið undir skipulagn-
ingartalið og horfði nú til
vandræða á milli okkar, en
þegar til kom nennti hvorug-
ur að þjarka um þjóðfélags-
mál og skildum við sáttir.
í flökunarsalnum er margt
skemmtilegt að sjá — fyrir
utan hitt — þarna hefur öllu
verið hagrætt á hinn bezta
máta.
Þarna vinna tvær og tvær
stúlkur saman við lítil borð.
Það hafði sem sé komið á dag
inn við rannsókn, að væru
borðin stytt um hálfan metir
frá því sem var, sparaði það
stúlkunni 800 metra göngulag
við daglanga vinnu. Stúlkurn-
ar voru áður fleiri, allt að
sex við borð, en þá var það
svo, að yrði stanz á verki hjá
einni neyddust hinar einnig
til að stEuiza. Með því að stúlk
urnar séu aðeins tvær er þessi
töf ekki lengur fyrir hendi.
Vigt er á miðju borðinu og
er allt vinnsluefnið vigtað til
kvennanna og eins það, sem
þær skila. Spjald er við hvert
borð og er fært á það, hvað
þeim er fengið í hendur og
það sem þær skila, og er þá
að segja frá framleiðnideild-
inni, en slík deild með sér-
mehntuðum mönnum er nauð
synleg þeirri verktilhögun,
sem þarna á sér stað, það er
hagræðingu við vinnuna og
svonefndu bónuskerfi — eða
kaupaukakerfi, ef monnum
fellur hitt orðið illa. En áður
en horfið er úr húsum ísfé-
lagsins er rétt að fá sér í
nefið hjá Einari og leita álits
hans um frystihúsarekstur al-
inennt.
Einar seglrt
„Það er auðvitað margt, sem
hefur áhrif á rekstur frysti-
húss, en ekkert einstakt at-
riði, er að mínum dómi jafn-
mikilvægt og hagræðing —
það er, skynsamleg nýting
véla- og vinnuafls.
Þáð ér auðivtað mál, að það
þýðir ekki að bruðla fé fyrir-
tækja í þennan lið í röngu
hlutifalli við stærð fyrirtækis-
ins — en þetta er tvímæla-
laust mikilvægasti rekstrar-
liðuriinn.**
Einar kynnti sér fyrir nokkr
um árum stanfsemi Findus í
Noregi, og segir þá verja 2%
af brúttóveltu í rannsóknir á
*viði hagræðingar. Hann sýn-
ir mér þarna „status“, kort,
sem frystihúsin færa yfir dag
legan rekstur, og á þeim sést
umsvifalaust, ef eitthvað fer
úr skorðum við vinnsluna og
hver nýtingin er frá degi til
dags á hverri fisktegund, og
hvernig vinnubrögðin eru og
síðan hversu mikið faést upp
í fastakostnað daglega.
Þessi nákvæma „stitistik“
gefur frystihúsunum tækifæri
til að leita strax úrræða, ef
einhvers er ábótavant í
vinnslu eða nýtingu.
Færsla þessara spjalda fell-
ur inn í heildar-bónuskerfið,
sem Framleiðnideildin annast
úti í skrifstofubyggingu
V innslustöðvarinnar.
Kjartan, verkfræðingur, seg
ir hagræðinigarstarfsemi frysti
húsanna fólgna í eftirfarandi
tveim meginatriðum:
. 1) Að skipuleggja vinnuna
og reyna að finna hæfilegar
viinnuaðferðir á hverjum
tíma miðað við aðstæður.
2) Þegar vinnan hefur verið
skipulögð, svo sem kostur er
á, þá er farið að leita eftir
heppilegasta launakerfinu
sem við á á hverjum tíma og
stað.
Þannig er frumskilyrðið að
skipuleggja vinnuna og hófst
sú starfsemi á vegum Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna
fyrir nokkrum árum og munu
nú nokkur frystihús á Suður-
nesjum, öll frystihúsin við
Djúp og einhver á vesturfjörð
unum, eitt eða máske fleiri á
Snæfellsnesi og síðan Eyjahús
in hafa tekið upp vinnslukerfi
byggt á rannsóknum, upphaf-
lega a.m.k., á vegum Sölumið-
stöðvariinnar.
Þessi upptalning hér að
framan er alls ekki tæmandi.
Það kunna að vera enn mörg
hús víða um land, sem byggja
vinnsluna á svipuðu kerfi og
Eyjahúsin, þótt ég ekki viti
það.
Frumrannsóknin byggðist á
að mæla vinnuhraðann með
nákvæmum tækjum. — SÉg
marg-spurði þá, hvaða tæki
þeir hefðu helzt notað við að
mæla hraðann, en þeir feng-
ust aldrei til að skilgreina
þau — (ég vissi það þó ég
spyrði, að það eru notaðar
skeiðklukkur á blessað kven-
fólkið við þessar mælingar).
Og síðan fundinn stuðull, sem
allt bónuskerfið var síðan
miðað við, leitað var gaum-
gæfilega eftir að nema burtu
allar hindranir í vinnslurás-
inni, þannig að vinnan gengi
snurðulaust frá fyrsta hand-
taki til þess síðasta, þar um
er dæmið hér að framan, þeg-
ar borðin voru stytt og fækk-
að við þau til að koma í veg
fyrir óþarfa göngulag og taf-
ir.
Um þetta allt varð að hafa
góða samvinnu við verkstjór-
ana og fólkið og er það frum-
atriði í vinnuhagræðingu
allri. Þegar fyrirtækið telur
sig hafa hagrætt vinnunni
eins og kostur er á í flökun,
snyrtingu, pökkun og fryst-
ingu, þá kemur til kasta Fram
leiðnideildar að reikna út
nýtinguna á „borðavinnu," og
bónus.
Hinar daglegu færslur
Framleiðnideildar eru upp-
lýsingar um vinnutíma og af-
köst hvers einstaks manns og
vinnu-brögð og síðan nýtingar
prósentan og afkoman hjá
fyrirtækinu eftir daginn.
Eftir áðurnefndum upplýs-
ingum Framleiðnideildar eru
færð áður nefnd „status“, kort
hvers frystihúss um sig.
----O----
Framleiðnideildin er til húsa
uppi yfir hinu fyrirheitna
landi — Ríkinu — en það
verður þarna til húsa á neðstu
hæðinni og opnar á föstudag.
(Mér sýndist vera að mynd-
ast biðröð, þegar ég fór á
þriðjudag).
Framleiðnideildin, er sem
fyrr segir, rekin af hraðfrysti
húsunum sameiginlega og
veitir henni forstöðu Kjartan
B. Kristjánsson verkfræðing-
ur og Hnífsdaælingur en það
er gott fólk, sem kunnugt er
og fer aldrei langt frá sjó. Ég
rakst þarna á nokkra Vest-
firðinga, sem eru þarna
mektarmenn. Aðalreiknimeist
arinn var sem sé Hnífsdæl-
ingur, læknirinn vellukkaður
ísfirðingur, fiskimatsmaður-
inn, Strandamaður og síðan
Páll Þorbjarnarson, sá frægi
maður, en hann er Inn-djúps-
maður eins og Friðfinnur
Ólafsson, Sverrir Hermanns-
son og Sigurður Bjarnason og
þeir Arnardalsmenn (Hanni-
bal etc.) og margt er þaðan
merkilega góðra manna, þó að
þeir lokuðu fyrir Bolvíkingum
Djúpinu hér fyrrum og bönn-
uðu þeim að beita kúfisk,
bölvaðir, og kölluðu öngla-
dóm.
Kjartan segir að það þurfi
allmikla umsetningu til þess
að framleiðnideild eins og
þarna er rekin, borgi sig. Auk
hans vinna þarna tveir menn
og síðan eru tvær stúlkur við
einhverskonar tölvu, sem
annast bónusútreikningLnn.
Það er ekki fundin endanleg
niðurstaða í því efni hversu
miklu fyrirtæki megi verja í
hagræðingarstarfsemi; menn
vita að hún launar sig, en
ekki ætíð hversu vel hún
launar sig — hérlendis er
þessi starfsemi oft svo ung að
samanburð vantar, og sem
dæmi má nefna slæginguna —
það veit enginn nákvæmlega
hversu mikið kostaði að
slægja pr. kíló áður en hag-
þannig skortir upplýsingar af
ræðing kom til sögunnar —
þannig skortir uppiýsingar af
ýmsu tagi til að segja ná-
kvæmlega fyrir um gildi hag-
ræðingar oft á tíðum, en allir
eru á einu máli um, að það er
verulegt og getur ráðið alger-
um úrslitum í rekstrinum.
Sú hagræðing, sem hér er
beitt og það kerfi sem notað
er í því sambandi leiðir í ljós
nýtinguna, sem áður er sagt.
öllum þeim mönnum, sem
ég átti tal við í Eyjum, hvort
heldur það voru bátaútvegs-
menn, skipstjórar eða frysti-
húsamenn, bar saman um það,
að væri hægt að auka nýting-
arprósentuna verulega frá því
sem nú er, Væri vandatnál
hraðfrystiiðnaðarins og bát-
anna, sem við hann skipta,
leyst. Hér er því ekki verið
að hreyfa við neinu hégóma-
máli, 'enda er þetta ekkert ný-
mæli, en þó er hér sem jafn-
an, þegar deilur eru uppi, að
mönnum sést í hita umræðn-
anna yfir grundvallaratriðin
og hafna í moðreyk stundar-
fyrirbæra.
Hér má nefna um tvö ljós
dæmi:
Ef frystihús, sem afkastar
100 tonnum af þorskflökum á
sólarhring, eykur nýtinguna
um 2% frá því sem nú er og
miðað við verðlag í dag, þá
þýðir það 50 þús. kr. hagnað
á sólarhring að öðru óbreyttu
og má öllum Ijóst vera hversu
gífurlegt atriði það væri, ef
hægt væri að auka nýtinguna
verulega, t.d. 5 eða 10%.
Jóhann Pálsson nefndi ann-
að dæmi og efast ég ekki um
að það sé rétt lika, þó frá öðr-
um sjónarhóli sé horft. Hann
segir, að 1% aukning nýting-
ar í hraðfrystingu valdi 23
aura verðmætaaukningu á
hráefniskíló.
Þessi tvö dæmi ættu að
gera það ljóst, hversu gífur-
legt atriði það væri, ef hægt
væri að auka nýtinguna
t. d. um 5 eða 10%. Það
er áreiðanlega rétt, sem öll-
um ber saman um í Eyjum, að
finnist lausn — sem allir geta
sætt sig við og eru fúsir til
að vinna að — á meðíerð fisks
ins — þá eru vandamál dags-
ms, a.m.k. leyst í þessum iðn-
aði og útvegi.
Verkefnið er þó tvíþætt.
Fyrst er að finan heppilegustu
vinnubrögðin fyrir sjómenn-
ina og auðvitað í samvinnu
við þá, öðru vísi er þetta 6-
Framhald á bls. 24.
Iðnaðarliúsnæði
óskast til kaups. Þarf að vera á götuhæð við fjöl-
farna götu, ca. 150—200 fermetrar, má vera í smíð-
um. Upplýsingar í síma 34939 og 16012.
TÓMAS GUÐMUNDSSON.
Buxnadragtir
Ný sending af ALULLAR
BUXNADRÖGTUM.
Austurstræti 7 — Sími 17201.
Lúxus einbýlishús
á einum eftirsóttasta stað á Flötunum,
Garðahreppi. Húsið er 223 ferm., auk tvö-
falds bílskúrs, 8—9 herbergi, skáli. eldhús,
bað, WC og er allt á einni hæð. Óvenju
glæsileg teikn. Selst fokhelt. Teikningar
allar nánari uppl. gefnar á skrifstofunni.
Skipa- og fasteignasalan
KIRKJUHVOLT
Símar:,H<ll6 pn I38M
Fulikomnasta gardjnu
uppsetning a' markaðnum
rxieS og s,n. lcapp>a.
^fjöltoreytt lita.txrva.1
*I 1 T Ai
SÍÐUMÚLA U • REYKJAVÍK • SIMI 20885
Ennfremur ZETU-rennibrautin fyrir
ameríska uppsetningu.
0 ööö ö ö
Útsöluverð:
3 mtr. brautir á
4 mtr. brautir á
5 mtr. brautir á
m/tildrætti.
kr. 90.00 pr. mtr.
kr. 81.00 pr. mtr.
kr. 76.00 pr. mtr.
Gardínuefni í úrvali jafnan fyrirliggjandi.