Morgunblaðið - 10.03.1967, Síða 22

22
MOÍIGUNBI-AÐIÐ, FÖSTUDAGURIO, MARZ 1067,-
Sigurborg Þórkotlo Jóhonnesd.
Faedd 7. september 1894.
Dáin 23. desember 1966.
FRÁ EIGINMANNI.
Ég fann hvernig frysti um jólin
það fauk í öll hamingjuskjólin
er kvaddir þú vífið mitt væna
ég varð úti sortann að mæna.
Mér gefin var gjöfin sú bezta
er gleðina veitt hefir mesta
með þér fannst mér blessun
að búa
á birtuna léztu mig trúa.
Að elska að minnast og muna
við minningu sæla að una
er saman svo ástheit við undum
og unum í störfunum fundum
En tár mín í húminu hljóða
þau helgast því fagra og góða
þau milda og söknuðinn sefa
og svalandi unaðsstund gefa.
Nú þér vil ég þakklæti sýna
í þöguUi lotningu skína
nú hjarta míns hugljúfu minni
þau helgast af ástinni þinni.
Hjartkær faðir okkar
Friöfinnur V. Stefánsson
múrarameistari,
Húsafelli, Hringbraut 27,
Hafnarfirði,
lézt 8. þ. m.
Árni Friðfinnsson,
Kristinn R. Friófinnsson,
Sigurður J. Friðfinnsson,
Helga S. Friðfinnsdóttir,
Sólveig Friðfinnsdóttir,
Líney Friðfinnsdóttir.
Elskulegur sonur okkar,
Óskar Eyjólfur,
lézt af slysförum 7. 3.
Laufey Pálsdóttir,
. Gunnar Eyjólfsson
og systkini.
Eiginmaðúr minn, faðir,
tengdafaðir og afi
Benjamín Guðmundsson
frá Neskaupstað,
verður jarðsunginn laugard.
11. marz kl. 10.30 frá Foss-
vogskirkju. Athöfninni verð-
ur útvarpað.
Steinunn Marteinsdóttir,
Jón Benjamínsson,
Elísabet Benjamínsdóttir,
Friðrik Magnússon
og barnaböra.
Ég trúi á guðdómsins gæði,
er getum við saman í næði
í birtunni fengið að búa
Sú blessun að elska og trúa,
L. B.
ISTUTTU Mfll
Helsingfors, NTB — I morg-
ún kom til framkvæmda í Hei
sinki verkfall prentara og
bókbindara og bendir allt til
þess að það standi lengi. Blöð
koma því ekki út og ekki
bækur, ekki fást þingskjöl út
gefin og ekki prentaðir banka
seðlar og lízt mörgum illa á,
verði við þetta að búa ttl
langframa. Verkfallið nær til
um 1300 manna.
Innilegar þakkir fyrir sam-
úð og hlýhug við andlát
séra Sigurður Einarssonar
frá Holti.
Áslaug Sigurðardóttir,
Hjördís Braga Sigurðard.
Gunnvör Braga Sigurðard.
Sigurður Örn Sigurðsson,
Steinn Hermann Sigurðsson.
Hanna Karlsdóttir.
Innilegar þakkir til allra
þeirra er sýndu samúð og
vinarhug við andlát og jarð-
arför eiginmanns míns, föður
okkar, tengdaföður og afa
Lárusar Jakobssonar
Ferjuvogi 15.
Sigríður Jónsdóttir,
böm, tengdabörn
og bamabörn.
Hjartanlegt þakklæti til
allra sem auðsýndu okkur
samúð og vináttu við andlát
og jarðarför eiginkonu minn-
ar og móður okkar,
Dagmar Heidi Hansen.
Pétur Axelsson,
Kristján Pétursson,
Jón Pétursson.
Vegna jarðarfarar
verða skrifstofur vorar lokaðar þann 10. marz.
Sturlaugur Jónsson & Co.
— NY VIÐHORF
Framlháld af bls-. 17
stað. Af hálfu ríkisstjórnarinnar
hefur því verið lýst yfir, að hún
sé að athuga EFTA með aðild
fyrir augum. En í reynd hefur
hefur stefnan Verið að bíða
átekta og gera ekki neitt, enda
virðist lítill áhugi fyrir markaðs
bandalagsmálunum í hagsmuna-
samtökunum eða stjórnmála-
flokkuniun.
Ég hefi ekki farið leynt með
þá skoðun mína, að ég tel áríð-
andi, að íslenzkt atvinnulíf að-
lagist þeirri þróun, sem á sér
stað í viðskipta- og efnahags-
málum Evrópu. Ég tel, að eins
og nú er háttað verði þeirri
stefnu bezt framfylgt með aðild-
arsamningi við BFTA, þar sem
| um leið yrði reynt að tryggja
sérhagsmuni okkar á sviði land-
búnaðar og iðnaðar og markaði
fyrir sjávarafurðir okkar. Frá
okkar sjónarmiði má ýmislegt
finna að EFTA, svo sem að ýms-
ar sjávarafurðir njóta ekki sömu
fríðinda og iðnaðarvörur í við-
skiptum milli EÍFTA-landa. En á
því getur orðið breyting, því að
ef ekkert verður úr inngöngu
Bretlands í Efnahagsbandalagið
á næstu árum, má búast við, að
EFTA-samstarfið aukist. Ekki
verður látið staðar numið við
þann áfanga, sem náðist 1. jan.
s.l., er tollar samkvæmt sam-
komulaginu voru felldir alveg
' niður á milli aðildarríkjanna,
heldur verður unnið að því, að
samkomulagið nái til fleiri vöru-
tegunda og fleiri sviða efnahags-
' mála. Er EFTA-nefnd nú að at-
1 huga sérstaklega viðskipti með
1 sjávarafurðir og á hún að skila
áliti fyrir áramót.
Þótt sjálfsagt sé að benda á
annmarka EFTA, verðum við að
I viðurkenna að reynslan hefur
sannað, að hagur af samstarfinu
er meiri en nokkurt aðildarríkj-
anna gerði ráð fyrir í upphafi.
EFTA var ekki neinn óskadraum
ur stofnendanna heldur vara-
skeifa þeirra eftir að baráttan
fyrir stóru fríverzlunarbandalagi
Evrópu hafði farið út um þúfur.
Sama máli gegnir með okkur.
EFTA er énginn óskadnaumur
miðað við okkar hagsmuni held-
ur ekkert töframeðal, sem er
allra meina bót. Það er langt frá
því. En miðað við það ástand og
þær aðstæður, sem nú hafa skap
azt í Evrópu, sem klofin er í þrjú
viðskiptabandalög, er að mínum
dómi tengsl við EFTA miklu á-
kjcsanlegra val heldur en að ís-
land standi eitt Evrópulanda ut-
an þeirrar efnahagsþróunar, sem
tryggir hagkvæmustu nýtingu
framleiðsluþáttanna.
Ég vil nú í stuttu máli færa
rök fyrir því, af hverju við meg-
um ekki draga of lengi að taka
ákvörðun, sem stefni að nánara
Evrópusamstarfi.
1 fyrsta lagi eru vöruviðskipti
okkar við lönd markaðsbanda-
laganna yfir 60%, bæði innflutn-
ingur og útflutningur, þar af yf-
ir 40% við EFTA-löndin. Ein-
hVern tíma rætist sá draumur
flestra Vestur-Evrópumanna, að
þessi lönd verði einn sameigin-
legur markaður og yrði það mik
ið áfall fyrir útflutning okkar og
allt efnahagslíf að standa utan
hans. I skjóli sameiginlegs ytri
tolls myndu fiskveiðar og fisk-
iðnaður þessara þjóða, með Af-
ríkulöndin sem aukaaðila, ógna
stöðu okkar á markaðnum. Fýrrir
okkur skiptir það miklu máli að
geta samið um hagstæð kjör við
EFTA, áður en viðskiptalegur
samruni þessara landa á sér stað.
Við þurfum aðlögunartíma og
viðurkenningu á sérstöðu á
nokkrum sviðum, sem EFTA-
löndin hefðu skilning á, en vafa-
samt væri að sér-sjónarmið oktk-
ar fengju nokkurn hljómgrunn í
stærra bandalagi Evrópulanda.
BFTA gæti orðið okkur nauðsyn-
legur forskóli að hinum sameig-
inlega Evrópumarkaði, en til
þess að svo yrði megum við ekki
bíða of lengL Við eigum á hættu
að missa af strætisvagninum, ef
hreyfing kemst á samnínga Breta
við Efnahagsbandalagið. Við-
lekni Breta til að komast i Efna-
hagsbandalaeið mi akki koma f
veg fyrir, að við semjum við
EFTA nú eins og |itti sér stað
1961. Hún á að vera hvatning
fyrir ókkur að flýta ákvörðun
frekár en að fresta hennl
í öðra lagi teí ég, að ástand
efnahagslífsins og þróun þess síð
ustu 3—4 árin séu sterk rök fyrir
aðgerðum, sem geti leitt til stöð-
ugra verðlags og dregið úr sí-
hækkandi framleiðslukostnaði.
Þeir, sem vilja fyrirbyggja, að
gengisfelling þurfi að endurtaka
sig með 10 ára millibili, eins og
áfct hefur sér, stað þér, (1939,
1950 og 1960) hljóta að vilja
leita að nýjum ráðum til að
vinan gegn þeirri þróun, en opn-
un atvinnulífsins enn meir en
gert hefur verið er eitt af slíkum
ráðum. Tollalækkun er, ásamt
frjálsum innflutningi, öflugt
vopn í baráttunni gegn verð-
bólgu. En auk þess skapa háir og
mismunandi tollar slíkt efnahags
legt misrétti milli ýmsra greina
atvinnulífsins, eins og sést á erf-
iðleikum frystihúsanna á sama
tíma, sem framleiðsla vernduð af
tollum o.g innflutningsbanni dafn
ar. Tollar eru fyrst og fremst
þung byrði fyrir útflutningsat-
vinnuvegina, sem þurfa að keppa
á erlendum mörkuðum við fram-
leiðslu landa, þar sem allur
kostnaður er miklu minni, vegna
mikillar samkeppni og lágra
tolla.
I þriðja lagi er sú tollamis-
munun, sem bitnar á íslenzkum
útflutningi bæði innan EFTA og
Efnahagsbandalagsins, þegar far
in að koma fram og á eftir að
gera það meir sérstaklega eftir
að ytri tollur bandalagsins er
kominn til framkvæmda og sam-
eiginleg fiskimálastefna farin að
verka. Hvað EFTA snertir eru
áhrifin mest í Bretlandi, þar sem
síldarlýsi og freðfiskflök frá ís-
landi eru tolluð á 10% en toll-
frjáls frá Danmönku og Noregi.
Sala okkar á freðfiskflökum til
Bretlands datt niður úr 8566
tonnum 1965 í 498 tonn í fyrra.
Ein ástæðan fyrir því er, að ó-
vanalega miklar freðfiskbirgðir
voru til í Bretlandi í ársbyrjun
1966. En erfitt er að fallast á þá
skoðun, að markaður fyrir inn-
fluttan freðfisk sé að hverfa í
Rretlandi, þegar Norðmenn gátu
selt þangað á ellefu fyrstu mán-
uðunum 1966 13.808 tonn af freð
fiskflökum samanborið við 17.
058 tonn allt árið 1965 en að-
eins 8815 tonn 1964. Er ekki skýr
ingin á því, af hverju við verð-
um undir í samkeppninni ein-
mitt sú, að við fáum 10% lægra
verð í Bretlandi vegna tollsins
en Norðmenn og Danir?
í fjórða Iagi er ekki fært fyr-
ir stjórnvöld, verzlunarmenn og
aílan almenning að horfa að-
gerðarlaus á það ástand, sem hér
hefur myndazt á viðskiptasvið-
inu vegna óraunhæfra tolla. Á ég
þar bæði við þá freistingu, sem
í því felst fyrir fyrirtæki og
einstaklinga að notfæra sér til
hins ýtrasta þá ótal möguleika,
sem fyrir hendi eru, til að svíkja
toll með þeim óskemmtilegu af-
leiðingum, sem það hefur fyrir
ríkissjóð, heilbrigða verzlun og
iðnað í landinu og almennt sið-
ferðL Með sívaxandi ferðalögum
íslendinga og því frjálsa við-
skiptakerfg sem við höfum, er
ekki til nema ein lausn á þessu
vandamáli og hún er kerfisbund,-
in tollalækkun.
í fimmta lagi má minna á, að
við teljumst tilheyra Evrópu og
vera eitt af Norðurlöndunum.
Hversu lengi getum við haldið
því fram, þegar öll þungamiðja
alls Evrópusamstarfs, og Norður-
landasamstarfs sérstaklega, er á
sviði efnahags- og viðskiptamála,
en þar stöndum við að mestu
tfyrir utan? Þeir, sem vilja snúa
bakinu við Evrópu og Norður-
löndum, ef ekki í orði þá á borði,
verða að geta bent ó einhverja
aðra leið, aem okkur er fær.
Stundum hefur verið minnzt á
þá hugmynd, að ef tilraun Breta
tll inngöngu í Efnahagsbanda-
lagið mistekst, ættu EFTA-lönd-
in, ásamt Bandaríkjunum, Kan-
ada, Japan, Ástraliu og Nýja Sjá-
landi að stofna með sér stórt frí-
verzlunarbandalag. Frá okkar
sjónarmiði værí þetta afar ákjós-
anlaðt en bví miður eru erutar.
horfur taldar á þvg að úr þess-
ari huginýnd get'i örðíð í' fyrþ>
sjáanlegri framtíð.
Þetta eru í stuttu máli- helztu
rökin fyrir því að hefja fljótlega
samninga um aðild að EFTA. Ég.
vil alls ekki halda því fram, að
enginn vandi myndi fylgja slík-
um samningum. Það dettur mér
ekki til hugar, en vil þó minna
á, að þær áhyggjur, sem ýmsir
aðilar í . EFTA-löndunum höfðu,
áður eri.sáttmálinn köm til fram-
kvæmda, hafa horfið eins og
dögg fyrir sólu. Stærsta vanda-
mál okkar er tvímælalaust að-
lögun iðnaðarins og má segja, að
á erfiðleika sumrá greina hans.
sé ekki bætandi. Ekki er tími til
að ræða þetta atriði hér, en ég
vil aðeins benda á, að haga má -
tollalækkurium svo, að toll-'
verndin haldist framan af aðlög-
unartímabilinu með því að
lækka hráefnistolla meír en tolla
á fullunnri vöru. Það sem skiptir
samt mestu máli fyrir framtíðar
iðnþróun okkar er, að iðnaðurinn
geti þróazt við stöðugt efn&hags-
líf og stóran markað, en BFTA-
aðild getur tryggt hvort tveggja.
Önnur vandamál samfara EF*
TA-aðild eru áhrifa tollalækkana
á ríkissjóð og hugsanleg áhrif á
viðskiptin við Austur-Evrópu-
löndin. Almenn tollalækkun, sem
má teljast nauðsyn, hvort sem
við göngum í EÍFTA eða ekkL
hefur óhjákvæmilega í för með
sér verulega breytingu á öðrum
tekjustofnum rítkissjóðs. Lækk-
un tolla leiðir þó ekki sjálfkrafa
til samsvarandi lækkunar toll-
tekna. Þótt ýmsir tollar hafi ver-
ið lækkaðir síðustu árin, hækk-
uðu tolltekjurnar um 21% 1964
og 13% árið 1965 vegna aukins
innflutnings. Með því að dreifa
tollalækkunum á 10 ár má aetla,
að ríkissjóður geti auðveldlega
bætt sér upp það tekjutap á ann-
an hátt. Ekki er heldur tími til
að ræða þetta mál nánar hér, né
heldur viðskiptin við Austur-Ev-
rópu. Reyndi ég að gera þessum
málum nokkur skil í fyrirlestrL
sem ég flutti í fyrra. Birtist hann
í „Frjálsri verzlun“ og vil ég vísa
þeim þangað, sem vilja kynna sér
betur þetta máL
Nokkur vandi fylgir flestum
meiriháttar ákvörðunum, en oft
er ekki hægt að skjótast undan
vandanum með því að taka enga
ákvörðun. í þessu máli, sem ég
hefi rætt, held ég, að vandinn
sé miklu meiri, ábyrgðin gagn-
vart framtíðinni miklu þyngrL
ef það er látið dragast að taka
ákvörðun um náið viðskiptasam-
starf við Evrópu. Eiftir síðasta
stríð hikaði ekki ríkisstjórnin við
að taka þátt í Marshall-samstarf-
inu, þótt Viss andstaða væri gegn
þvi. Öll Evrópulöndin, sem það
gerðu, eru nú aðilar að enn víð-
tækara viðskipta- og efnahags-
samstarfi í markaðsbandalögun-
um, ÖU nema ísland, en í staðinn
hefur Finnland bætzt í hópinn.
Þessi lönd voru flest 10 árum á
undan íslandi í afnámi innflutn-
ingshatfa. Þegar því takmarkl
var náð sneru þau sér að tolla-
lækkunum og árangurinn er stór
kostlegur, t.d. tvöföldun nor-
rænna viðskipta á 5 árum. fs-
land hefur með því að fella nið-
ur inntflutnlngshöft að mestu
leyti á undanförnum árum skap-
að skilyrði til að váðast á toll-
múrana næst, en um leið er æski
legt að tryggja sambærilegar
tollalækkanir og viðskiptafríð-
indi tyrir okkar útflutning í við-
skiptalöndum okkar. Því miður
er sýnt, að það tekst ekki nema
að litlu leyti í Kennedy-viðræð-
unum og því er nauðsynlegt að
fylgja því eftir á annan hátt eina
og ég hefi talað um með samn-
ingi við EFTA.
Nú hefur skapazt nýtt viðborf,
sem kallar 4 nýjar ákvarðanir.
Við komumst ekki hjá þvL fyrr
eða siðar, að taka afstöðu til
markaðebandalaganna, sem um
leið er afstaða með eða móti Ev-
rópusamstartfL Með því að gera
ekki neitt, nema bíða átekta, eig-
um við það i hættu, að ísland
einangrist viðskiptalega meir og
meir og fjarlægist smám sam-
an Norðurlöndin og Evrópu.
Mér er óskiljanlegt, að slík stefna
sé í samræmi við hagsmuni og
viUa isienzku bjáðartnnar.