Morgunblaðið - 26.04.1967, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 26.04.1967, Blaðsíða 10
10 ---- ■■■ 'ftffðfA <■ i'v'-'T. á fTí ■■ -VTf'ir',? ;ir t% !b V p'TW,’’t',-ik/f MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. APRIL 1967. Ásgeröur LISTVEFNAÐUR er því miður ekki m.ikið stundaður hér á landi, en er ríkur þáttur í mynd- list nútímans annars staðar í Evrópu. I>að má með sanni segja, að þessi forna listgrein hafi ver- ið endurvakin og færð í nútíma- horf á þessari öld og standa Frakkar þar mjög framarlega. •“Bretar hafa einnig gert marga góða hluti á þessu sviði, og má þar til sönnunar nefna hið mikla teppi er prýðir hina merkilegu dómkirkju í Coventry. Á Norð- urlöndum hetfur einnig mikið ver ið unnið að myndvefnaði, og þar starfaði Júlíana heitin Sveins- dóttir og komst í fremstu röð vefara á Norðurlönduan. Ásgerður Búadóttir er löngu orðin kunn fyrir myndvefnað sinn og hefur vakið verðskuld- aða athygli með verkum sínum, bæði hér heima og erlendis. Hún er sú kona hérlendis, sem mest hefur borið á í þessari listgrein og sett hetfur algert nútímasnið á verk sín. Nú hefur verið kom- ið fyrir tíu verkum eftir Ásgerði Búadóttur í Unuhúsi við Veg- húsastíg, og fara þessi verk sér- lega vel í salnum hans Ragnars Jónssonar. Það er skemmtilegur heildarblær á þessari sýningu, og hún verkar róandi og aðlað- andi. Ásgerður er ekki hávaða- söm í þessum verkum, og nokk- Búadóttir uð ber á sauðalitunum, sem stundum eru settir við sterkari liti, rautt og blátt til dæmis. Formið í þessum verkum er ró- legt og liggur vel í myndfletin- um, og stundum er eins og mað- ur sakni nökkuð, að ekki eiga sér stað snarpari átök milli litar og forms, en á hinn bóginn get- ur þetta einmitt verið kostur við myndvefnað, og eitt er víst, að Ásgerður ræður vel við það, sem hún tekur sér fyrir. Þó verður ekki sagt með sanni, að um stór- brotin verk sé að ræða á þessari sýningu. Allt er fellt og nostur- lega unnið á einfaldan og ljúfan hátt. Stórir litfletir fá að njóta sín á rólegum myndfleti, sem stundum verður áhriifaríkur og (eftirminnilegur). Eitt þeirra verka, sem festust einna ræki- legast í huga mér á þessari sýn- ingu, var „Vefjahiminn", sem er nýlega otfið verk og No. 1. á þess- ari sýningu. Það má vell vera, að það sé alrangt hjá mér, en mig grunar, að myndvefnaður eigi að vera dálítið stór og monomental í sniðum. Það verk ar á mig einhvern veginn þannig, efnið sjálft og eigindir þess. Um tæknilega hlið málsins þori ég ekki að fullyrða neitt, til þess þekki ég otf lítið til vefnaðar í heild, en það mætti segja mér, að þessi verk séu ágætlega unn- í Unuhúsi in, en um það verða mér færari menn að dæma. Öll eru þessi teppi Ásgerðar ofin á seinustu fimm árum, og er elzta teppið frá 1962, en þau nýjustu frá þessu ári. Þetta eitt sannar, að Ásgerður stundar listgrein sína af mikilli elju og dugnaði. Ég hafði mikla ánægju af að sjá þessi verk Ásgerðar, og eins og ég hef þegar sagt, verkuðu þau þægilega róandi og aðLaðandi á skoðarann. Litirnir og sjálft efnið hafa líka eitthvað sérstakt, sem verkar innilega og aannfærandi. Það er eitthvað sérlega kvenlegt við þessi verk, sem í látleysi sínu festast í huga manns. Þegar Ragnar Jónsson byrjaði á þessari myndlistarstarfsemi sinni í Unuhúsi við Veghúsa- stíginn, varð maður dálítið var við, að fáir vissu raunverulega, hvar það fræga fyrirtæki Helga- fell var til húsa, en nú er eins og þetta sé að breytast, og fólk er farið að átta sig á, að það er bæði Unuhús við Veghúsastíg og Garðastræti. Aðsókn að þessum seinustu sýningum sanna þetta rækilega, og þeir, sem lesa þess- ar línur, verða að rölta á Veg- húsastíg, en ekki Garðastrætið, vilji þeir sjá þessa skemmtilegu sýningu Ásgerðar Búadóttur. Valtýr Pétursson. Samsöngur Asgerður við eitt teppa sinna. Orvalsmynd í Hafnarfjaröarbíöi HAFNARFJARÐARBÍÓ sýnir um þessar mundir eina þeirra úrvalsmynda, sem gert hafa japanska kvikmyndamenn við- fræga um heimsbyggðina. Við höfum verið svo lánsöm að fá nokkrar þessara mynda til ís- lands, og murau þær vera flestum sem sáu ógleymanlegar. Meðal þessara úrvalsmynda voru „Rasjómon", „Sjö Samúraí“ og „Lífvörðurinn" eftir snillinginn Kúrósaúa, sem sýndar voru með margra ára millibili, „Hlið Vít- is“ eftir Keinosúke Kínógasa, „Harakírí“ eftir Masaki Kóbaja- sjí, sem m.a. var sýnd á Lista- hátíðinni 1964, og loks þrjár kvikmyndir eftir snilldarmann- dnn Kon Itsjígaúa, „Olympíuleik- arnir í Tókíó“, „Kagí“ (Lykill- inn) og „Nóbí“ (Reyksúla), sem nú er sýnd í Hafnarfjarðarbíói. „Nóbí“ fjallar um japanska hermenn á flótta undan Banda- ríkjamönnum í seinni heims- styrjöld og rekur einkum sögu eins þeirra, Tamúra, sem er snilldarlega leikinn af Eijí Fúna- koskí. Myndin er byggð á sögu eftir rithöfundinn Sjóhei O-oka, sem sjálfur rataði í svipaðar raunir og Tamúra. Hér er sem sé dregin upp hrikaleg mynd af vitfirringu styrjalda og þeirri botnlausu niðurlægingu sem maðurinn sekkur í, þegar hung- ur, vosbúð og vonleysi ræna hann því sem talið er gera hann dýrum æðri. Sjaldan eða aldrei hef ég séð á kvikmyndatjaldinu markvissari og undanbragðalaus- ari krufningu þess hrottalega veruleiks og þeirra óhrjálegu örlaga sem styrjaldir búa mönn- um. Itsjígaúa gengur hvergi á mála, reynir ekki að snurfusa landa sína eða Ijá þeim hetju- ljóma, öðru nær. Hann kryfur þá af miskunnarleysi hins sanna listamanns, sem hefur það mark- mið eitt að sýna veruleikann eins nakinn og verða má. Mörg atriði í myndinni eru hreinustu hrollvekjur, t.d. dráp hundsins og mannátið, en þau eru ómiss- andi þættir í þeirri heildarsýn sem listamaðurinn leiðir okkur fyrir sjónir. Það er í þessu sam- hengi athyglisvert hve mildum höndum hann fer um hermenn óvinarins, þá sjaldan þeim bregð- ur fyrir. „Nóbí“ er hrikalegt listaverk, næstum örvæntingarfullt viðvör- unaróp til mannkynsins, en hrikaleikinn hefur ekki aðeins í sér fólgna miskunnarlausa af- hjúpun undirdjúpanna í manns- sálinni, þegar hún stendur á yztu þröm, heldur einnig mikla mannlega fegurð sem meðal ann- ars birtist í samskiptum hinna hrjáðu flóttamanna sín á milli (þegar sjálfselskan víkur fyrir samúð og skilningi) og í sam- neyti mannsins við náttúruna og gæði hennar, t.d. þegar Tamúra laugar fæturna í fljótinu eða þegar hermennirnir bragða á langþráðu saltinu og tár trítlar niður vangann á einum þeirra. „Nóbí“ er ekki margort lista- verk; töfrar þess birtast fyrst og fremst í myndrænum krafti og fyllingu, ótrúlegu næmi á hlutverk veðurfars, landslags og víðerna í mótun efnisins: oft vekur myndin þá tilfinningu, að við séum komin aftur 1 ár- daga og sjáum baráttu fyrstu jarðarbúa við óblíð og óskilj- anleg náttúruöfL Hvað sem líður einstökum þáttum kvik- myndarinnar, sem hver um sig er þrunginn dramatiskum kynngikrafti, þá er hún í heild sinni einhver áþreifanlegasta tjáning, sem ég hef orðið vitni að, á þeim aldagömlu og algildu sannindum að engin athöfn dreg- ur manninn jafnaugljóslega nið- ur á plan skynlausrar skepnu eins og þátttaka í stríði — og eru mér í því sambandi minnisstæð mörg atvik myndárinnar, t.d. líkahrúgan fyrir utan þorpskirkj- una, valurinn eftir næturárás Bandaríkjamanna og atriðin næst á undan þegar flóttamenn- irnir vaða aurleðjuna og skríða yfir veginn eins og maurahjörð. Fjöldi slíkra sviþmynda hleðst upp og magnar sífellt þá tilfinn- ingu, að hér séum við að horfa upp á endanlega afmönnun mannskepnunnar. Á liðnum tveimur áratugum hefur heimurinn eignazt mikið magn stórbrotinna listaverka, bæði skáldsagna, leikrita og kvikmynda, sem gert hafa vit- firringu styrjalda óhugnanlega nærgöngula og áþreifanlega, enda hefur aldrei verið meiri þörf á því en nú að uppmála hryllinginn. Eigi að síður erum við enn vitni að einhverju grimmilegasta og sóðalegasta stríði sem nokkru sinni hefur verið iháð, og þar á stærstan hlut að máli eitt helzta menmngarríki samtímans. Er nema von menn spyrji, hvort mannkindinni ætli aldrei að auðnast að draga lær- dóma af reynslu sinni? „Nóbí“ er eftirminnileg áminn- ing til allra manna um að gera sér ljóst hvert stefnir, ef þjóð- irnar láta ekki af átrúnaði sínum á ofbeldið sem leið til að útkljá deilumál. Myndin á erindi við alla og lætur áreiðanlega engan þann ósnortinn, sem á annað borð er með lífsmarki. Á FIMMTUDAGINN 27. apríl verða 14. áskriftairtónleikar Sinfóníuhljómsveitar íslands haldnir í Háskólabíói. Lengi höfðu forráðamenn hljómsveit- arinnar vonað, að hægt yrði að Friednech Wiihrer róðast í það stórvirki að flytja hátíðarmessu Beethovens, Missa Solemnis. Af óviðráðanlegum ástæðum reyndist það ókleift í þetta sinn. Tónleikarnir verða samt sem áður helgaðir verk- um eftir Beethoven. Þar verður flutt hýrleg önnur sinfónían og mikilúðlegur og tignarlegur fimmti píanókonsertinn, ,keis- arakonsetrinn“ svokallaði. Ein- leikari í konsertinum er aust- urríski píanóleikarinn Friedrich Wuhrer. Wuhrer fæddist í Vín KARiLAKÓRINN „Fóstbræður“ hetfur nú efnt til vorsaimsöngva sinna í Austurbæjarbíói. Undir- ritaður var viðstaddur samsöng- inn s.l. miðvikudagskvöld. Stjórn andi var Ragnar Björnsson. Ragn ar virðist alltaf hafa sérstakan metnað í sambandi við verk- etfnaval, lítur svo á, að karla- kórssöngur verði að ná til víðari áheyrendahóps en nánustu ætt- ingja og vina kórfélaganna. Þess vegna tekur hann fyrir lög, sem ekki er líklegt að hafi velkzt lengi í nótnastafla kórsins. Þá fær maður líka að heyra í hlé- um og að samsöng loknum, „að það hafi verið alltof lítið um árið 1900, og byrjaði að læra á píanó sex ára gamall. Engu var líkara, en að Vínarklassíkin væri honum í blóð borin, enda hefur Wuhrer þótt einn fremsti núlifandi túlkandi hennar. Hálf þrítugur gerðist Wúhrer próf- essor við tónlistarakademíuna í Vín og síðan hefur hann starfað jöfnum höndum sem konsert- píanisti og kennari. Friedrich Wúhrer hefur verið kennari í Vín og síðan hefur hann starf- að jöfnum höndum sem kon- setrpíanisti og kennari. Fried- rioh Wúhrer hefur verið kenn- ari í Vín, Berlín, Mannheim, Kiel og Salzburg en í Salzburg hélt hann „meistaraklassa" í Mobarteum (frá 1946). Nú kenn- ir Wúhrer í Múnchen. Tón- leikahald hefur hann stundað Bohdan Wodiczko fjörugu og hressandi lögin. . . . alltof mikið af þessum hægu og leiðinlegu lögum. . . .“ Bezti hluti efnisskrárinnar kom síðast eins og vera ber. Þetta voru „Fjórar ungverskar þjóðvísur“ eftir Bartók, prýðis- vel sungnar. Það var eiginlega furðulegt, að ekki skyldi hver einasta vera klöppuð upp. (Næst á undan hafði kórinn sungið fjögur lög sem bezt er að gleyma). Sextán söngmenn og fconur sungu Neue Liebeslieder, valsana op. 56 eftir Brahms. Guð rún Kristinsdóttir og Ólafur Vignir Albertsson léku með f jór hent. Söngurinn bar þess m-erki, að hér var „samskotasöngur" og röddurn hætti til að trosna 1 sundur. Samsöngurinn hófst með lögum eftir Gyltfa Þ. Gísla- son í heldur viðamiklum út- setningum Jóns Þórarinssonar fyrir einsÖng, kór og píanó (Carl Billieh). Þau Eygló Viktorsdóttir, Guð- rún Tómasdóttir, Sigurveig Hjaltested, Svala Nielsen, Hákon Oddgeirsson og Kristinn Halls- son sungu einsöng á samsöng þessum og gerðu það vel. Þorkell Sigurbjörnsson. Tveimur Rússum vísuð frú U.S.A. New York, 24. apríl, NTB. TVEIMUR rússneskum sendi- ráðsmönnum, sem samkvæmt 'frásögnum New York blað- anna eiga að vera yfirmenn í ‘rússnesku leyniþjónustunni, var S dag fylgt af fimm alríkislög- Teglumönnum á Kennedy-flug- Völlinn, en þaðan fóru þeir flug- leiðis til Parísar. Af opinberri hálfu var neitað að staðfesta, að Rússarnir væru ■njósnarar, en talsmaður utanrík- isráðuneytisins í Washington vildi ekki neita því, að þeir væru 'háttsettir í rússnesku leyniþjón- ustunni K.G.B. Samkvæmt upp- lýsingum New York blaðanna vaf annar þeirra, sem kallaði sig Vasilij V. Kusnetsov, næstæðsti maður K.G.B. víðs vegar, og leikið inn á hljóm plötur. Tónskáldin Hans Pfitzn- er og Max Reger voru nánir vinir hans og helguðu honum margar tónsmíðar. Auk áður- nefndra verka Beethovens verður fluttur forleikurinn að óperunni Ifigenía í Aulis eftir Cluck. Stjórnandi tónleikanna er Bohdan Wodiczko. Sigurður A. Magnússon. SinfóníutónSeik- ar í Háskólabíói

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.