Morgunblaðið - 26.04.1967, Blaðsíða 21

JVUJXVCiUrÍBljAtillJ, Mlt)VIICUUAUUK Zt5. AFKIL, 1967.
21
- RÆÐA MAGNÚSAR
Framh. af bls. 19
lögur um það, að honum verði
skipt niður og eytt í skyndingu
til ýmissa framkvæmda í land-
inu. Er þá væntanlega um leið
talið auðið að losa bundna féð,
sem Seðlabankanum er nauðsyn-
legt til þess að geta haldið 1
gjaldeyrisvarasjóðinn, því að
stöðugt hefur verið hamrað á
því af stjórnarandstöðunni að
losa eigi bundna féð og lækka
vexti. Hér er um svo dæma-
lausa glópsku að ræða, að ekki
er hægt annað en álíta, að
greindir menn tali gegn betri
vitund, þegar þeir halda fram
slíkum kenningum. Gjaldeyris-
varasjóðurinn, en tilvist hans
byggist á innlánsbindingunni, er
eitt traustasta haldreipi þjóðar-
innar og undirstaða þess, að hún
geti byggt upp atvinnulíf sitt
og notið eðlilegs Iánstrausts á
erlendum markaði, sem til þess
þarf að afla fjár til þeirra marg-
víslegu framkvæmda, sem við er
að fást hverju sinni. Án þessa
gjaldeyrisvarasjóðs og þeirrar
efnahagsstefnu, sem hefur lagt
grundvöll að honum, hefði ekki
tekizt að byggja upp þann stóra
fiskiskipaflota, sem keyptur hef-
ur verið til landsins siðustu ár-
in, og fyrst og fremst er keypt-
ur fyrir erient lánsfé. Það hefði
heldur ekki verið hægt að
tryggja þau stórlán erlendis, sem
fengin hafa verið til stórvirkj-
ana hér á landi, sem er lífsnauð-
syn, ekki aðeins fyrir stóriðju,
heldur allt atvinnulíf í landinu.
Og einmitt nú, þegar stór-verð-
fall er á höfuðútflutningsfram-
leiðslu þjóðarinnar, þá sannar
gjaldeyrisvarasjóðurinn bezt
mikilvægi sitt. Hvar halda menn,
að við hefðum staðið, ef slík
verðlækkun hefði að höndum
borið fyrir átta eða niu árum
síðan. Þá hefði þegar i stað orð-
ið að grípa tii enn strangari inn-
flutningshafta til viðbótar þeim,
sem þegar voru fyrir, og jafnvel
til skömmtunar. f dag gerir
þessi mikilvægi gjaldeyrisvara-
sjóður hins vegar mögulegt að
leyfa áfram fullt frelsi í við-
skiptum og athafnalífi, þrátt
fyrir hið mikla verðfali útflutn-
ingsframleiðslunnar, og vegna
góðrar afkomu ríkissjóðs, er
hægt að mæta þessum mikla
vanda inn á við, án þess að grípa
þegar í stað til kjaraskerðingar,
sem ella hefði orðið að grípa til.
Vitanlega mun frambúðarverð-
lækkun útflutningsframleiðslu
þjóðarinnar, til lengri tíma gera
kjaraskerðingu óhjákvæmilega í
einhverri mynd. En einmitt efna
hags- og fjármálastefnan undan-
farin ár, gerir þjóðinni mögulegt
að mæta þessum alvarlegu áföll-
um um skeið, án þess að grípa
til neinna neyðarráðstafana.
Takist, í framhaldi af verðstöðv-
uninni, að ná skynsamlegu sam-
komulagi um kjara- og verðlags-
mál, og takist jafnframt að ná
samkomulagi um frambúðar-
skipulag þess verðjöfnunarsjóðs,
sem nú hefur verið stofnaður til
þess að mæta verðsveiflum i
sjávarútveginum, og takist að fá
áframhaldandi stuðning þjóðar-
innar við þá fjármála- og efna-
hagsmálastefnu, sem fylgt hefur
verið undanfarin ár og sem hef-
ur sannað bezt ágæti sitt nú,
er ekki ástæða til þess að álíta,
að þjóðin þurfi að kvíða fram-
tíð sinni og að ekki takist að
halda áfram af fullum krafti því
uppbyggingarstarfi, sem unnið
hefur verið að síðustu árin. Það
er því vissulega mikilvægt fyrir
örlög þjóðarinnar, að hún mis-
stigi sig ekki í næstu kosningum.
Þokukenndur boðskapur
stjórnarandstæðinga.
Stjórnarandstæðingar for-
dæma núverandi stjórnarstefnu,
en það sem verst er, er, að þeir
hafa ekki upp á neitt að bjóða
í staðinn. Kommúnistar eru að
sjálfsögðu þess ekki umkomnir
að marka neina þá stefnu, er
samkomulag gæti orðið um.
Framsóknarflokkurinn fordæm-
ir allt sem gert hefur verið, og
talar um nauðsyn þess að ger-
breyta um stefnu, taka upp
nýja stefnu, fara nýjar leiðir,
hina leiðina. En eftir að hafa
reynt að marka þessa nýju
stefnu í átta ára stjórnarand-
stöðu, þá er hin leiðin í dag ná-
kvæmlega eins þokukent hugtak,
eins og þriðja leiðin í síðustu
kosningum. Nýjasta skilgreining
á þessari stefnu er stefnuræða
formanns Framsóknarflokksins á
nýafstöðnu flokksþingi. Mun
leitun að jafn-þokukenndum
boðskap. Þar var ekki bitastætt á
neinu, þótt formaðurinn teldi sig
þess umkominn að fordæma allt,
sem gert hefði verið síðustu ár-
in, þá voru honum úrlausn
vandamálanna ekki ljósari en
svo, að ef flokkurinn fengi völd-
in, að kosningum loknum, þá
átti það að verða fyrsta verkið
að kveðja til úrvalsmenn af ýms-
um sviðum þjóðlífsins til þess
að segja fyrir um það, hvað
gera skyldi. Það virðist því nán-
ast svo, að næst stærsti flokkur
þjóðarinnar, geri sér ekki meiri
grein fyrir sinni eigin stefnu í
þjóðmálum en svo, að hann lifi
í þeirri von, að einhver ofur-
menni muni geta, ef á þarf að
halda, fundið hina leiðina fyrir
flokkinn, sem flokkurinn í dag
hefur ekki hugmynd um, hver er
í einstökum atriðum. Hvílikur
boðskapur til þjóðarinnar. Við
þekkjum að vísu trú á drauga
og álfa og ýmsar vættir, sem
trúað var, að sumar gætu gert
mönnum gott, ef rétt var á hald-
ið. En er ekki 20. öldin búin að
fá alveg nóg af ofurmennis- eða
supermansdýrkuninni. Og verða
ekki þeir, sem með þjóðmálin
fara á hverjum tíma að reyna
sjálfir að gera sér grein fyrir
því, með þeirri skynsemi, sem
þeim er gefin, hvaða leiðir séu
heppilegastar til úrlausnar þeim
vandamálum, sem við er að
glíma. Þetta dæmi er alls ekki
eins flókið, eins og menn álíta,
menn verða aðeins að læra að
viðurkenna staðreyndir, viður-
kenna þau lögmál, sem ráða
efnahags- og fjármálaþróun við
tilteknar aðstæður, og segja síð-
an umbúða- og vafningalaust,
áður en að kjörborði er gengið,
hvaða úrræði þeir ætli að nota
í stað þeirra, sem fordæmd eru
hjá þeim, sem með völdin hafa
farið. Engir hafa meira en
stjórnarandstæðingar lagt kapp
á að reyna að gera lítið úr sér-
fræðingum og efnahagsráðunaut-
um, og það er því nánast kald-
hæðni örlaganna, þegar þessir
sömu stjórnmálaflokkar eiga
þann boðskap einan að færa
þjóð sinni, að þeir ætli að finna
andleg ofurmenni til þess að
marka stefnu, sem geri þeim
mögulegt að gera allt fyrir alla,
án þess að leggja neinar kvaðir
á þjóðina, og halda þó efna-
hags- og fjármálakerfi þjóðar-
innar í föstum skorðum.
Stjórnarandstæðingar hafa allt
starfstimabil viðreisnarstjórnar-
innar leikið þann leik að þykjast
vera allra vinir, en um leið ver-
ið engum trúir. Það vita allir
með óbrenglaða dómgreind, að
það er aldrei hægt að gera sam-
tímis allt fyrir alla, hversu vel
sem er stjórnað. Það er ekki í
senn hægt að styðja allar kröfur,
hversu óhæfilegar sem þær eru,
um hækkun á launum og afurða-
verði, og samtímis óskapast yfir
aukinni verðbólgu. Það er ekki
í senn hægt að heimta aukin
ríkisframlög á ótal sviðum og
fordæma aukna skattheimtu.
Ríkisstjórnin má vel við það
una, að stjórnarandstöðuflokk-
arnir virðast bera til hennar
meira traust en sjálfra sín, því
að þeir telja furðulegt að hún
skuli ekki hafa leyst margvís-
leg viðfangsefni, sem þeim aldrei
datt í hug að ympra á meðan
þeir héldu sjálfir um stjórn-
völinn.
Með hinum alhliöa framförum
síðustu ára hefir verið lagður
traustur grundvöllur að nýrri
framfarasókn þjóðarinnar. Nema
verður að vísu staðar i bili vegna
verðfalls útflutningsafurða og
þar af leiðandi samdráttar í
þjóðartekjum, en það er engin
ástæða til kvíða, ef rétt er á
málum haldið, sem er eingöngu
að þakka þeirri efnahagsmála-
stefnu, sem fylgt hefur verið
undanfarin ár. Stjórnarandstæð-
ingar halda því óspart á lofti,
að verðstöðvunin sé aðeins
bráðabirgðaúrræði, sem eigi að
fleyta stjórnarflokkunum yfir
kosningarnar, en síðan eigi að
framkvæma gengislækkun eins
og gert var árið 1959. Þessi kenn-
ing hefir ekki við neitt að styðj-
ast. Ástandið í efnahagsmálum
þjóðarinnar er allt annað nú en
þá. Verðbótakerfið var þá kom-
ið í algera sjálfheldu og útgjöld
til verðuppbóta og niður-
greiðslna jafnhá öllum fjárlaga-
útgjöldunum. Þá hlóðust upp
lausaskuldir erlendis en nú er til
nær 2 þús. millj. kr. gjaldeyris-
varasjóður. Veita þurfti þá allri
útflutningsframleiðslunni stór-
fellda styrki, sem afla varð fjár
til með því að flytja sem mest
inn af hátollavarningi en láta
nauðsynjar sitja á hakanum. Nú
fær um helmingur útflutnings-
framleiðslunnar engar verðupp-
bætur og bætur til annarra
greina smávægilegar móts við
það sem var 1958 og 1959.
Eins og ástatt er í efnahags-
málum þjóðarinnar nú er gengis-
isbreyting engin lausn, því að
hún leysir ekki misræmið í
gjaldþoli hinna einstöku fram-
leiðslugreina. Framleiðslustarf-
semin ákvarðar á hverjum tíma
lífskjör þjóðarinnar og tilkostn-
aður verður ætíð að vera í sam-
ræmi við greiðslugetu fram-
leiðsluatvinnuveganna. Niður-
greiðslur og verðuppbætur eru
hjálpartæki til þess að jafna
metin á þessu sviði Það er því
lítið samræmi í því hjá stjórn-
arandstæðingum að fordæma
ríkisstjórnina fyrir niðurgreiðsl-
ur vöruverðs, en telja samtímis
vera óhæfilegar byrðar lagðar á
framleiðsluatvinnuvegina og al-
menning ekki búa við nægi-
lega góð lífskjör.
Stjórnarandstæðingar telja að
hinar miklu verðhækkanir út-
flutningsafurða síðustu árin hafa
verið lífakkeri ríkisstjórnarinn-
ar. Þetta er mikill misskilning-
ur. Það er að vísu gleðilegt, að
þjóðarbúinu hafa af þessum sök-
um hlotnazt auknar tekjur, en
hinsvegar hljóta einmitt slíkar
skyndilegar og stórfelldar verð-
hækkanir að hafa óheillavæn-
leg áhrif á efnahagskerfið, þeg-
ar hækkanirnar eru ek-ki varan-
legar. Þegar svo allar aðrar at-
vinnustéttir krefjast sambæri-
legra kjarabóta, þótt viðkomandi
atvinnugreinar ekki njóti verð-
hækkananna, svo sem bæði hef-
ir verið um landbúnað og iðnað
og einnig í vissum greinum sjáv-
arútvegs, þá verður afleiðingin
verðbólga, sem enginn getur
spomað gegn. Hinar skyndilegu
en því miður tímabundnu verð-
hækkanir sjávarafurða hafa því
aukið en ekki minnkað vandann
í sambandi við stjórn efnahags-
málanna. Eina úrræðið hefði
verið það að taka kúfinn af
verðhækkununum og leggja í
verðjöfnunarsjóð til þess að
mæta síðan verðlækkunum og
hindra þannig óheppilegar
sveiflur í afkomu atvinnuveg-
anna og þjóðarbúsins. Því miður
hefir ekki tekizt að fá skilning
fyrir nauðsyn slíkra aðgerða.
Mjög smávægilegum aðgerðum
ríkisstjórnarinnar í þessa átt var
sumarið 1965 mætt á þann hátt
að sigla öllum síldveiðiflotanum
í höfn.
Síðan það gerðist hefir sem
betur fer orðið vart aukins skiln-
ings á þessu mikilvæga vanda-
máli, sem m. a. kom fram í því,
að allir aðilar viðurkenndu síld-
arverðslækkunina á sl. hausti.
Munu án efa flestir sammála um
það nú, hversu giftusamlegt
hefði verið, ef menn hefðu getað
orðið sammála um að leggja til
hliðar nokkurn hluta hinnar
óeðlilegu verðhækkunar. síldar-
afurða 1965, en um það tjóar
ekki að fást. Það sem máli skipt-
ir nú er að horfa raunsætt á að-
stæður og reyna að læra af
reynslunni. Það sem ekki tókst
á verðhækkunartímum, þegar
allir vilja fá meira í sinn hlut og
blindast um of af gróðavímu,
kann að reynast auðveldara í
framkvæmd á tímum verðlækk-
ana. Það virðist oftast vera auð-
veldara að koma fram skynsam-
legum aðgerðum þegar á móti
blæs en í meðvindi. Það er þvi
fátt eða ekkert mikilvægara
fyrir heppilega efnahagsþróun
næstu árin en að samkomulag
geti náðst um frambúðarskipan
þess verðjöfnunarsjóðs, sem rík-
isstjómin beitti sér fyrir að
stofnaður væri á þessu ári til
þess að bæta verðfall afurða
frystihúsanna.
Menn tala oft um frambúðar-
lausn efnahagsvandamála og
vafalaust höfum við Sjálfstæð-
ismenn einnig gert okkur seka
um að nota slíkt orðalag. Sann-
leikurinn er sá, að það er ekki
til nein frambúðarlausn efna-
hagsvandamála. Það er að visu
auðið og nauðsynlegt að hafa
fastmótaða meginstefnu að leiðar
ljósi og framfylgja vissum óhjá-
kvæmilegum ráðstöfunum í fjár-
málum og peningamálum, en að
öðru leyti eru efnahagsmálin efst
á blaði þeirra vandamála, sem
stöðuglega þarf við að fást eigi
aðeins hér á landi heldur í öll-
um löndum. Þetta hlýtur svo að
verða meðan sveiflur eru í verð-
lagi og framleiðslan misjöfn,
meðan menn koma sér ekki
saman um ákveðin hlutföll i
skiptingu þjóðartekna og setja
fastar reglur um launabreyting-
ar. Meðan slíkt jafnvægisástand
ekki næst, sem á vafalaust langt
í land og raunar litt hugsanlegt,
skiptir það meginmáli á hverjum
tíma að stuðla með tiltækum
efnahagsaðgerðum að vinnufriði
í þjóðfélaginu og að sem arð-
bærastri og vaxandi þjóðarfram-
leiðslu. Þessi mikilvægi árangur
hefir vissulega náðst síðustu ár-
in betur en áður hefir þekkzt
hérlendis.
Ríkisstjórnin stefnir ekki að
gengislækkun. Verðstöðvunin er
skynsamlegt og nauðsynlegt úr-
ræði, sem vitanlega getur ekki
staðið til frambúðar í þessu
formi. Næstu mánuðina þarf að
nota til þess annars vegar að
leita eftir samkomulagi um
nauðsynlegt verðjöfnunarkerfi
og hinsvegar samkomulagi ríkis-
stjórnar og aðila vinnumarkað-
arins, framleiðenda og Iaunþega,
um skipan kjara og verðlags-
mála á þann veg að framleiðslan
geti þróast með eðlilegum hætti.
Launakjörin hljóta á hverjum
tíma að verða að miðast við
greiðslugetu atvinnuveganna, en
jafnframt er það eðlileg krafa
Iaunþega að leitað sé allra úr-
ræða til þess að minnka tilkostn-
að við framleiðsluna með auk-
inni framleiðni og hagsýni. Síð-
ustu árin hefir markvisst verið
að því unnið af hálfu ríkisstjóm-
arinnar að skapa það andrúms-
loft milli ríkisvalds, launþega og
vinnuveitenda, er geri slíkt sam-
komulag mögulegt á frjálsum
grundvelli, Þessar tvíþættu að-
gerðir eru forsenda þess að tak-
ist að leysa vandamál efnahags-
kerfisins farsællega á komandi
hausti. Hvort það tekst, skal
engu um spáð, en fái Sjálfstæð-
isflokkurinn áfram forustuað-
stöðu, mun hann leggja sig all-
an fram um að fá á sem breið-
ustum grundvelli samstarf þjóð-
félagsstéttanna og hagsmuna-
samtaka þeirra um lausn þessa
mikla vandamáls, sem vissulega
getur ráðið úrslitum um það,
hvort þjóðin fær með eðlilegum
hætti haldið áfram framfarasókn
sinni. Það er um þjóðarhag að
tefla. Samhliða verður- svo með
tiltækum ráðum að reyna að
bægja frá þeirri kjaraskerðingu,
sem tollmúrar efnahagsbandalag
anna geta valdið, ef ekki tekst
að fá viðhlítandi samkomulag
við þau.
Góðir landsfundarfulltrúar,
þið eigið miklu hlutverki að
gegna á næstu vikum og mán-
uðum, að vara þjóðina við og
stuðla að því, að hún misstigi
sig ekki, því að hér er allt of
mikið í húfi. Annars vegar er
um að velja efnahagsmálastefnu,
sem hefur lagt grundvöll á síð-
ustu árum að meiri framförum
en áður hafa þekkst í okkar litla
þjóðfélagi, hins vegar er alger
þokuboðskapur og ringulreið,
sem birtist í hinum kynlegustu
myndum. Að veita slikum mönn-
um forustuna, hlýtur að leiða til
stjórnmálalegs öngþveitis í land-
inu. Á síðustu árum hefur ekkj
aðeins tekizt að stuðla að meiii
framkvæmdum og framförum I
landinu, efnahagslegum og
menningarlegum, en nokkru
sinni fyrr, heldur hefur það ekki
minni þýðingu, að það hefur
tekizt að vinna að meiri skilningi
milli þjóðfélagsstéttanna, meiri
friði í þjóðfélaginu en þekkst
hefur áður. Auðvitað eru menn
óánægðir með eitt og annað, svo
sem ætíð verður. En þegar um
það er að ræða, að velja sér
stjórnmálaforustu og stjórnar-
stefnu, þá verða menn að greina
aðalatriðið frá aukaatriðum,
kjarnan frá hisminu. Það er
meginstefnan, sem um er kosið,
og ég er þeirrar skoðunar, að
Sjálfstæðismenn geti kinnroða-
laust, gengið fram fyrir dóm
þjóðarinnar við þessar kosningar
og beðið um traust á grundvelli
stefnu sinnar og verka til þess
að leiða þjóðina áfram í þeirri
framfarasókn til aukinnar menn-
ingar, þroska og velmegunar,
sem hún hefur gengið svo rösk-
lega síðustu árin. Frelsi, friður
og einhugur milli einstaklinga
og þjóðfélagsstétta, heiðarleiki,
réttsýni og drengskapur eru
stærstu leiðarljósin við þann
veg, sem við viljum ganga. Ham-
ingja og hagsæld íslenzku þjóð-
arinnar er því háð, að hún
vilji velja þá leið.
Aðalfundur
Málarameistara-
félags Rvíkur
AÐALFUNDUR Málarafélags
Reykjavíkur var haldinn síðast-
liðinn sunnudag, 19. marz. Var
hann mjög vel sóttur, þrátt fyrir
leiðinlegt veður og slæma færð á
götum borgarinnar,
Formaður félagsins Magnús H.
Stephensen flutti skýrslu stjórn-
arinnar um félagsstarfið á liðnu
starfsári.
Mikill samhugur ríkti á fund-
inum um hagsmunaleg og félags
leg mál stéttarinnar.
Félagstíðindi, blað Málarafé-
lagsins, er nýkomið út og var því
dreift á fundinum. Er þetta 48
síðna fjölprentað blað, snyrtilega
frágengið og prýtt fjölda mynda,
má þar finna ýmsan fróðleik
varðandi félagsstarfið og fagleg
vandamál málarastéttarinnar.
f stjórn Málarafélagsins voru
kjörnir, einróma samkvæmt til-
lögu trúnaðarráðs félagsins: for-
maður Magnús H. Stephensen,
varaformaður Haukur Sigurjóns
son, ritari Rúnar Agústsson,
gjaldkeri Símon Konráðsson, rit-
ari stjórnar Jóhann A. Stein-
grimsson.
Skrifstofa félagsins að Lauga-
vegi 18 4. hæð er opin á mánu-
dögum og þriðjudögum kl. 11,30
— 12,30, einnig á fimmtudögum
og föstudögum kl. 17—19. Starfs-
maður þess er Sverrir Garðars-
son.
Mývetningar með
revíu á Húsavík
HÚSAVÍK, 24. apríl. — Leik-
flokkur úr Mývatnssveit hafði i
gær tvær sýningar í samkomu-
húsinu á Húsavík á revíunni
„Leirhausinn" eftir Starrann með
tónlist eftir örninn. Leikstjóri
var Þráinn Þórisson og undirleik
annaðist séra örn Friðriksson.
Aðalhlutverkin, Alráð Kísiló
sveitarstjóra og konu hans, léku
þau Þorgrímur Starri Björgvins-
'son og Hildur Ástvaldsdóttir, en
aðrir leikendur voru: Baldur
Þórisson, Steingrímur Kristjáns-
son, Halldóra Jónsdóttir, Helgi
Jónasson og Sigurgeir Pétursson.
Aðsókn var góð og skemmtu
menn sér ágætlega.
— FréttaritarL