Morgunblaðið - 04.08.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 1967
3
Hvað gerist í Kína?
EINN af helztu sérfræðing-
um um mál Kina sagði ný-
lega.. „Ég hef oft á röngu að
standa, en ég er aldrei í
vafa“. Þessi sami sérfræðing-
ur spáði því á sömu stundu
að valdaferill Liu Shao-chis
forseta Kína væri á enda. Allt
bendir til þess að þar hafi
hann ekki haft rétt fyrir sér,
því að þótt að Liu hafi verið
helzti pislarvotturinn í menn-
ingarbyltingu Maos, verið for
dæmdur opinberlega, settur í
stofufangelsi og því verið op
inberlega lýst yfir, að honum
hefði verið velt úr sessi, hef-
ur ráðamönnum í Peking ekki
tekist að afmá áhrif hans.
Þvert á móti kom það í ljós
í siðustu viku, að stuðnings-
menn hans hafa aldrei verið
sterkari og svo virðist sem
Kina riði nú aftur á barmi
borgarastyrjaidar.
Átök mi'lli stuðningsmanna
Maos og Lius ihaía verið nær
daglegt brauð síðan í febrúar
sl., er þjóðfrelsisihernum var
skipað til þátttöku í menning-
arbyltingunni. Þessi átök ihafa
færzt mjög í aukanna upp á
síðkastið og tekið á sig al-
varlegri mynd. Yfir 2000
stuðningsmenn Maos féllu,
særðust eða voru teknir hönd
um í miklum átökum í Gheng
chou, hofuðborg Honanhéraðs
ins og lengra í suður, í Kan-
ton var sagt, að 100000 manns
hefðu tekið þátt í mörgum
smáskærum. Drógu hóparnir
'lík fallinna andstæðinga
um götur borgarinnar. Þá
hafa hópar stuðningsmanna
Lius við Pekingháskóla undir
forustu prófessors Chou Pei-
yuans barizt við stuðnings-
menn Maos. Prófessor þessi
hlauit menntun sína í Banda-
ríkjunum.
Þessi átök san.na að menn-
ingarbyltingunni hefur mis-
tekizt hrapallega að ná því
takmanki að afmá alia and-'
spyrnu gegn stefnu Mao. Blað
kínverska fluighersins sagði
nýlega, að þótt samtök and-
byltingarsinna væru dauð
sem slík, þá væru þau ekki
dauð stjórnmála-og hugsjóna
lega séð. Þau væru eins og
sært tígrisdýr og stórhættu-
leg. Sönnun þessa kom greini
lega fram i atíburðunum í
Wuhan, sem er iðnaðarsvæði
í Mið-Kína og liggur meðfram
hinu mikla Yangtsefljóti og
hinni mikilvægu járnbrautar-
línu milli Kanton og Peking
Wuhan hefur verið kölluð
Ghicago Kína, vegna þess að
hún er samgöngu og verzl-
unarmiðstöð. Wuhan er einnig
höfuðborg Hupeh-héraðsins,
sem er ættarstaður Lin Piaos
varnarmálaráðherra hægri
handar Maos. Engu að síður
hefur Wuhan nú um talsvert
skeið verið í uppreisn gegn
menningarbyltingunini.
Eftir óeirðirnar í Wuhan
gneip Mao til þess ráðs að
senda tvo helztu stuðnings-
menn sína á staðlnn, þá Hsieh
Fu-chih öryggismálaráðherra
og Wang Li-to áróðursmála-
ráðherra, en þeir voru um-
svifalaust handteiknir við kom
una til borgarinnar að skip-
an Chen Tsai-tao yfirhers-
höfðingja. Var þeim haldið í
varð'haldi og síðan neyddir
til að fara í skrúðgöngu um
götur borgarinnar, þar sem
borgarbúar gerðu hróp að
þeim og niðurlægðu þá. Pek-
ing krafðist þess að þeir yrðu
látnir lausir þegar í stað, en
þær kröfur voru virtar að
vettugi .Þegar svo var komið
tók Mao .til sinna ráða og
sendi 10 herskip upp Yang-
tsefljótið og miðuðu þau byss'
um sínum á borgina. Flug-
sveitir voru sendar með her-
fylki fallhlíifarhermanna, sem
svifu yfir borgina og tóku
helztu staði borgarinnar her-
skildi. Þetta voru stærstu
hernaðaraðgerðir í Yangtse-
dalnum síðan kommúnistar
náðu borginni úr höndum
þjóðernissinna árið 1949. Að-
gerðir þessar virtust heppn-
ast vel og brátt var tilkynnt
Peking
lo'uHjtSsa.
Kortið sýnir óeirðasvæðið og
helztu átakastaði og afstöðu
þeirra til Peking.
að stuðningsmenn Maos réðu
lögum og lofum í borginni.
Ghen Tsai-tao hershöfðingi
var kallaður til Peking og
þegar Hsieh og Wang snéru
aftur þangað, var þeim fagn-
að sem hetjum. Síðustu frétt-
ir herma að staða hermann-
anna sé ekki trygg.
Moskvuútvarpið sagði að 470
manns hefðu fallið í átökun-
um og 890 særzt. Japanskir
fréttamenn í Peking, sem
senda fréttir eftir veggspjöld
um, sem yfirleitt eru taldar
nokkuð áreiðanlegar heim-
ildir, sögðu að atburðirnir í
Wuhan hefðu verið mikið
áfall fyrir Mao og stuðnings-
menn hans. Þetta er ekki að
undra, er á það er litið að
Chen hershöfðingi hefur ver
ið talinn í hópi hlýðnustu og
varkárustu herforingja Maos
og án allrar stjórnmálalegrar
framgirni. En nú hafði hann
risið gegn' æðsta veldi Kína
og þar á meðal Chiang eig-
inkonu Maos. Haft var eftir
honum á einu veggspaldanna
að hanr. fordæmdi Lin Piao
fyrir að fela sig á bak við
pils Chiang Chings. Margir
fréttaritarar telja að Chen
hershöfðingi hefði ekki boðið
Maoklíkunni byrginn, nema
að hann hefði verið viss um
öflugan stuðning. Þessir
fréttaritarar benda á, að í
séu fjöldi tryggra stuðnings-
herjunum undir stjórn Chens,
manna Ho'Lungs marskálks,
sem settur var af í hreinsun-
unum svo og stuðningsmenn
Teng Hsiao-pings ritara
kommúnistaflokksins, sem
hlotið hefur sömu meðferð og
Lin ShaO-hci.
En það eru fleiri en Chen
og menn hans, sem snúizt
hafa gegn menningarbylting-
unni. Þrátt fyrir skipunina s'l.
febrúar til hersins um að sam
einast byltingarsinnum hafa
mörg herfylki kosið að styðja
íhaldsamari hópa og mdrg
átök undanf^rinna mánaða
hafa átt rætur sínar að rekja
til tilrauna til að neyða her-
foringja til afstöðubreytinga.
Margir herforingjar hafa
áhyggjur af því að öngþveit
ið sem menningarbyltingin
hefur skapað innanlands hafi
dregið mjög úr áhrifum Kína
á erlendum vettvangi. f aug-
um þessara manna er Liu
Shao-chi tákn hlýðni og aga,
eins og var fyrir menning-
arbyltinguna og þannig tákn
allra, andstæðinga hennar.
Það hefur einnig komið í ljós,
að eftir atburðina í Wuhan
hefur mótstaðan gegn Mao-
klíkunni vaxið mjög og breið
ist nú óðfluga um Kína, að
því er fréttir þaðan herma.
Blóðug átök hafa orðið í hafn
arborginni Hangchow á Aust
urströnd Kína og víðar og
einnig hefur frétzt um mik-
ið mannfall í Tí'bet í átök-
um, en Kínasérfræðingur,
sem kunnur er fyrir hógvær
ummæli sagði nýlega: „Ég
'hef aldrei haft trú á því að
öngþveitið í Kina gæti leitt
til borgarastyrjaldar, en nú
er ég alls ekki viss lengur."
(Þýtt og endursagt).
STAKSTEIMAR
,HeimurSnn okkcar'
í íslenzka sjónvarp
inu á sunnudag
fSLENZKA sjónvarpið mun á
sunnudaginn kemur sýna sjón-
varpsdagskrána „Our World“
eða heimurinn okkar, en dag-
skrá þessi vakti mikla athygli
erlendis, er henni var sjónvarp-
að beint í gegnum gerfitungl til
fjölmargra landa.
Að því er Steindór Hjörleifs-
son, dagskrárstjóri, tjáði Mbl.
var það BBC sem stóð að þess-
um þætti og hafði yfirumsjón
með honum, en fékk í lið með
sér fjölmargar aðrar þjóðir. Er
dagskráin tekin upp fyrir
íslenzka sjónvarpið í Danmörku.
Atburðirnir eru sendir út um
leið og þeir gerast, og hefst dag
skráin á fæðingu barna i Japan.
Síðan er farið úr einu landinu
í annað, en þess á milli er s-koð-
íð inn ýmsu fróðlegu efni frá
BBC. Dagskráin er fjórskipt, ef
svo má segja, — í fyrsta þætt-
inum er brugðið upp myndum
af veröldinni á því andartaki,
sem sent er út, hifin næsti fjall-
ar um næringarskortinn í veröld
inni, 'hinn þriðji um offjölgun-
arvandamálið og sá síðasti um
þrá mannsins eftir líkamlegri og
andlegri fuilkomnun.
Ennfremur stóð til að þáttur
yrði um veröldina séða úr geimn
um, en hann mun hafa fallið
niður að mestu, þar sem Rússar,
sem ætluðu að útvega mestan
'hluta efnis í hann, hættu við
þátttöku í þessu fyrirtæki á síð-
ustu stundu.
AUGLYSINGAR
5ÍIV1I 22-4.80
HRPPDRETII SíBS
Vegna verzlunarmannahelgarinnar er ekki unnt
að draga fyrr en á hádegi n.k. þriðjuda g
EnouRnvjun ivkur
n hruegi nnATinnnnGSi
Erfiðleikar at-
vinnulífsins
Fregnir þær, sem berast af á-
framhaldandi verðfalli á síldar-
afurðum, eru vissulega uggvæn-
legar. Verð á síldarlýsi hefur nú
enn lækkað og er nú komið nið-
ur í 43 sterlingspund, en á árinu
1966 fengust mest 76 sterlings-
pund fyrir hvert tonn af lýsi.
Þannig að nú nálgast, að lýsis-
verð hafi fallið um helming.
Verð á mjöli nær nú varla 15
shillingum fyrir eggjahvítuein-
inguna, en var yfir 20 shillingar
í fyrra. Af þessu sjá menn ljóst,
hve gífurlegt verðfallið er. En
við verðfaliið bætist það svo, að
lítil síld fiskast nú og mjög erfið-
lega hefur gengið að ná því litia
magni, sem á land er komið mið-
að við seinni ár. Tekjumar ai
vetrarvertíðinni urðu auk þess
500 millj. króna minni en í fyrra,
svo að segja má að útlit sé nú
fyrir að árið í ár ætli að verða
hið allra versta fyrir sjávarút-
veginn. Við þetta bætast veru-
legir erfiðleikar landbúnaðarins
vegna slæms tíðarfars og litils
heyfengs víða um iand.
Hefði valdið
miklum vandræðum
Ef þannig hefði ekki verið bú-
ið i haginn á undanförnum ár-
um, að við íslendingar stöndum
nú betur að vígi til að taka á
okkur áföll en oftast, ef ekki
alltaf, væri nú vissulega vá fyrir
dyrum og miklir erfiðleikar,
sem óhjákvæmilega hefðu þýtt
stórvægilega skerðingu á lífs-
kjörum almennings, því að til
lengdar verður ekki lifað á öðru
en afrakstri atvinnulífsins. Svo
vel vill hins vegar til, að við
höfum búið þannig í haginn, að
yfir þessa erfiðleika á að vera
hægt að komast án þess að meni
finni mjög fyrir því, einkum ef
nú tæki að rætast úr um síld-
veiðar og annan sjávarafla. Nú
kemur okkur til bjargar sú
framsýna stefna stjórnarvalda að
tryggja landinu öfluga gjald-
eyrisvarasjóði og láta uppbygg-
ingu atvinnufyrirtækja sitja í
fyrirrúmi. Aukning í atvinnu-
tækjum hefur á viðreisnartíma-
bilinu orðið yfir 50%, og hér er
um að ræða fullkomin og af-
kastamikil tæki, sem draga
björg í bú.
Stóriðjan bjargar
En auk gjaldeyrisvarasjóð-
anna og þeirrar uppbyggingar
atvinnulífs, sem áður er getið,
hjálpa okkur nú mjög stórfram-
kvæmdir við Búrfell og Straums
vík. Án þeirra mundi vera at-
vinnuleysi suð-vestanlands og
þess er þar að auki að gæta, að
á næstu árum höfum við örugg-
ar gjaldeyristekjur vegna bygg-
ingar álbræðslunnar, og síðan,
er hún er komin í rekstur, höf-
um við einnig árvissar gjald-
eyristekjur, seam gera það að
verkum, að gjaldeyrisstaðan
verður miklu traustari en ella,
og traust landsins út á við
miklu meira en vera mundi, ef
allt væri komið undir stopulum
sjávarafla. Sjá því allir menn, að
rétt hefur verið stefnt, og vissu-
lega mundi vandi okkar nú vera
gífurlegur, ef ekki hefði veirið
fylgt heilbrigðri og skynsam-
legri stefnu í atvinnu- og efna-
hagsmálum.