Morgunblaðið - 04.08.1967, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 1967
I
12
Síldarverðið óbrey tt
— á bræðstusíld veiddri
við Suður- og Vesturland
YFIRNEFND Verðlagsráðs sjá-
varútvegsins á!kvað á fundi sín-
utm hinn 28. júlí, að lágmarks-
verð á síld í bræðslu veiddri við
Suður- og Vesturland, þ.e. frá
Hornafirði vestur um að Rit,
tímabilið 1. ágúst til 30. sept-
emiber 1967, skuli vera óbreytt
frá því, sem það vax til 31. júlí,
þ.e. hvert kg. kr. 0,82.
Verðið er miðað við síldina
kiomna á flutningatæki við hLið
veiðiskips. Seljandi skal skila
síldinni í verksmiðjuþró og greiði
kaupandi kr. 0,05 pr. kg. í flutn-
ingsgjald frá skipshlið.
Heimilt er að greiða kr. 0,22
lægra pr. kg. á síld, sem tekin
er úr veiðigkipi í flutningaskip.
Verðið var ákveðið með úr-
skiurði oddamanns á þjlinu milli
tillagna fulltrúa síldarkaupenda
og sildarseljenda, en ákvæðin um
flutningsgjald og flutningsafsiátt
voru samþykkt samhljóða.
í yfirnefndinni áttu sæti:
Bjarni Bragi Jónsson, deildar-
stjóri í Efnahagsstofnuninni, sem
var oddamaður, Guðmundur Kr.
Jónsson, framikrvæmdastjóri og
ólafur Jónsson, framkvæmda-
stjóri af hálfu síldarkaupenda og
Tryggvi Helgason, formaður Sjó
mannafélags Akureyrar og Krist
ján Ragnarsson, fulltrúi og vara-
maður hans Ingimar Einarsson.
fulltrúi, af hálfu síldarseljenda.
Verðtillaga fulltrúa síldarkaup-
enda var kr. 0,67 hvert kg., auk
kr. 0,05 í flutningsgjald, en verð
tillaga fulltrúa síldarseljenda kr.
0,99, auk sama flutningsgjalds.
Fulltrúar síldarkaupenda létu
bóka eftirfarandi:
„í bókun flormanns yfirnefndar
hr. Bjarna Braga Jónssonar á
fundi yfirnefndar hinn 20. júní
s.l. um verðákvörðun á bræðslu-
síld Sunnan- og Vestanlands var
gert ráð fyrir, að sama afurða-
nýting gilti fyrir allt yfirstand
andi verðtímabil þ.e. til septem
berloka. Hráefnisverð frá 1 ágúst
nk. breyttist því aðeins í sam-
ræmi við breytingar á söluverði
afurðanna á erlendum mörtouð-
um. Verðlækkun á mjöli og lýsi
hefur orðið veruleg á þeim tima
sem Hðinn er frá síðustu verð-
ákrvörðun og nemur lækibunin að
minnsta kosti 15 aurum á hvert
kíló fersksíldar. Við síðustu verð
ákivörðun var kostnaðaráætlun
verksmiðjanna, sem rökstudd var
með rekstrarreikningum þeirra
frá fyrra ári, skorin srvo mður,
að nær engin fjárhæð var ætluð
fyrir viðhaldi og allis engin fyxir
fyrningum og stofnfjárvöxtum.
Þá skiortir verullega á, að verk-
simiðjurnar hafi náð þeirri af-
urðanýtingu, sem áætluð ,var
fyrir verðtímabiUð. Fxxlltrúar
Ikaupenda telja þvi að ólhjá-
kvæmilegt sé, að verð á síld til
bræðslu lækki um þá upphæð,
sem verðlækkun afurðanna á er-
lendurn mörfcuðum nemur, eða
15 aura á hvert kíló, enda er
verksmiðjunum algjörfega ó-
kleift að rísa undir hvoru-
tveggja, mikið rýrari afurðanýt-
ingu, en áætluð hafði verið og
verulegri verðlækkun afurðanna
á erlendum mörkuðum".
Fulltrúar sjómanna og útvegs-
manna í yfirnefindinni gera eftir-
farandi grein fyrir afistöðu sinni:
„TiHaga okkar, um 99 aura
verð pr. kg. sHdar, byggist á
því, að síld veidd við Suður-
og Vesturland væri lækkuð í
verði hl'utfallslega jafn mikið og
ákveðið hefur verið um síld fyrir
Austur- og Norðurlandi, sem var
um 29% miðað við sama tíma-
bil á s.l. ári. Hinsvegar hafði
meirihluti yfirnefindar — þ.e.
oddamaður og fulltrúar síldar-
kaupenda — álkveðið verð á
bræðslusíid fyrir Suður- og Vest
urland í júní s.l., 82 aura pr. kg,
sem er um 42% lækfcun á verð-
inu frá því, sem það var á sama
tímabili í fyrra
Með ákvörðun oddamanns fá
verksmiðjurnar á S.V.4andi, 14
aurum meira í vinnsliufcostnað,
en vertosmiðjurnar á Austurlandi.
miðað við hvert kg. síldar.
Með tiUiti til þessa, telja full-
trúar síldarseljenda, að útvegs-
menn og sjómenn séu látnir ta'ka
á sig stærri hluta af verðlfalli síld-
arafurða, en þeim hefur verið
gert að gera á síld veiddri við
Austurland.
Við teljum, að efcki liggi fyrir
fuHinægjandi upplýsingar eða rök
fyrir hinni miklu einstæðu verð-
lækkun, þ.e. 42% frá því, sem
verðið var á sama tímahili í
fyrra, og því fremur. sem aíli
síldveiðibátanna við Suðurl md
hefir stöðugt farið minnkandi síð
ustu ár, og þessar veiðar eru
því eingangu stundaðar af
minnstu síldveiðibátum, sem ekki.
geta leitað á fjarlæg sHdarmið,
og eru af þeirri stærð báta, sem
einna erfiðast eiga uppdráttar
hin síðari ár. Getum við þ ri ekki
fallist á tiUögu oddamanns.
Varðandi tillögur fulltrúa síld-
arkaupenda, um 15 aura lækkuir,
frá því verði, sem nú hefur ver-
ið áfcveðið. og þeir samþykktu
s.l. vor, viljum við upplýsa að
slík lækkun er að meirih'.ata
byggð á spádómum fulltrúanna
um hiugsanlega lækkun afuiða-
verðsinis í framtíðinni.
Að þessu sinni er verðið úr-
skurðað af oddamanni einum, og
er það í annað sinn, sem svo er
gert í yfirnefnd Verðlagsráðs
sjávarútvegsins. Við vUjum nú
eins og áður mótmæla þeirri
mál'smeðferð, og teljum hana
með öllu óhæfa tH að ráða til
lykta, svo mikilvægu hagsmuna-
máli sjómanna og útvegsmanaa.
Með tiUiti til þessa virðist okk-
ur óþarft að hafa 12 fulltrúa í
Verðlagsráði, ^f úrskurðarvaldið
liggur í eiras mainns hendi, en ekki
hafði þó verið gert ráð fyrir
að svo gæti verið, þegar lög um
Verðlagsráð sjávarútvegsins voru
samþykkt“.
í tilefni aí þessari greinargerð
fulltrúa sHdarseljenda, er kom
fram eftir að aðrar greioargerð-
ir höfðu verið lagðar fram, gera
fulltrúar síldarkaupenda eftir-
farandi athugasemd:
„Sama verðbreyting prósent-
vís á síld, sefii gefiur mísj >fna
aíurðanýtimgu er augljóslega
ranglát, þar sem vinnslukostn-
aður er óháður breyttu verðlagi.
Verksmiðjur á Suður- og Vest
urlandi hafa jafnan fengið minna
upp í vinmslukostnað síldar en
verksmiðjurnar á Norður- og
Austurlandi, enda hefir afkoma
þerira fyrrnefndu verið mun
verri. Hvað snertir aflkomu út-
gerðar og sjómanna, mun hún
vera mjög slæm á báðum veiði-
svæðunum, en þó sízt lakari
sunnan- og vestanlands.
Hvað viðkemur verðla ;í á lýsi
og mjöU er þar því mið'ir efcki
um spádóma fulltrúa síldarkaup
enda að ræða, heldur staðreynd-
ir sem við héldnm að öllum
landislýð væru kunnar".
Oddamaður lagði fram eftirfar-
andi greinargerð fjrir úrskurði
sínum:
„Það hefur verið ste.fna for-
stjóra Efnahagisstofnunarinnar
og fulltrúa hans sem oddamanna
í yfirnefnd verðlagsráðs sjávar-
útvegsins að forðast að leysa
verðdeilur á þeim vettvangi mieð
sérúrskurði, nema þýðingarmikl-
ir hagsmunir séu í húfi og með
öllu sé útilokað, að viðunandi
lausn náist með tilstyrk anaars
hivors aðUans. Hefur ekki komið
til sérúrskurðar fram til þessa
af hálifu forstjóra Efnahagsstofn-
unarinnar eða fulltrúa hans.
í þeirri deilu, sem nú stendur
yfir um bræðslusfldarverð á
Suður- og Vesturlandi í ágúnt og
september n.k., verður tæplega
talið, að tiltölulega miklir hags-
munir séu í húfii. Hins vegar er
hér um að ræða áfcvörðun verðs
fyrir síðari hluta venjulegs verð-
tímabils, sem skipt vat sérstak-
lega mieð úrskurði yfirnefndar
hinn 20. júní, en þeirri skdpt-
ingu voru fulltrúar xaupenda þó
imótfallnir, enda þótt þeir féll-
•ust á hana tii samkomulags við
oddamann. Miðað var við áætl-
aða meðalaíurðanýtingu alls sum-
arsins, þannig að ætlunin var. að
verðið á síðara hluta tímabilsins
gæti aðeins breytzt vegna fram-
kominna breytinga aiurðverðs.
Þar sem þannig er um að ræða
framlengingu verðs, sem þegar
hefur verið lagður grudvó.iur að
í meginatriðum, telur oddamað-
ur ekki brotið í bág við fyrr-
greinda meginreglu, þótt beitt sé
sérúrskurði.
Rieynt hefur verið til þrautar
að ná samstöðu beggja aðila eða
annars við oddiamann um við-
unandi lausn. Endanlegt tilboð
seljenda er 99 auTar á hvert
kg. við skipshlið, en kaupenda
67 aurar. Hefur oddamaður þvi
ákveðið að feUa úrskurð sinn á
því bili, er þannig myndast, og
úrskurðar óbreytt verð fcr. 0.82
og að auki 5 aura á hv vt kg.
fyrir akstur í þró.
ÚrsfcurðuT þessi byggist á eftir
greindum rökum:
1. Fitumælingar síldar teknar
á Suðvesturlandi í sumar benda
til þess. að fyrri áætlun um lýs-
isútkomu muni standast. Vinoslu
tölur verksmiðja sýna hins veg-
ar lalkari nýtingu bæði mjöls og
lýsis en reiknað var með. Aætl-
aðri afurðanýtingu verður þó
ekfci breytt frá þeirri meðal-
talsáætlun, sem slegið var fastri
með fyrri verðálkvörðun.
2. AÆurðaverð hefur enn hald-
ið áfiram að læklka á heimsmark-
aðnum. Hins vegar hefur þesa
enn gætt mjög Htið í ramiveru-
legri sölu afurðanna og veitingu
útfiutningsleyfa, en horfur um
áframhaldandi verðþróun. eru
álika óvissar og fyrr. Er því örð-
ugt að taka fullt tillit til þeirrar
verðlækkunar, sem kemur fram
af markaðsfréttum, einkum með
tiUiti tiíl þess Aordæmis, sem.
vinnsluistöðvar á Norður- og Aust
urlandi hafa sýnt með því að
taka verðálhættuna á sig til móts
við örðug sóknarskilyrði bát-
anna.
3. Sóknarskilyrði við Suðvest-
urland hafa að vísu ekki versnað
frá því fyrr í sumar. En aflinn
hefur dregizt mjög saman upp
á síðakastið og ekki horfiur á,
að hann glæðist aftur, þannig að
bátarnir hafa minni tekjur til að
mæta kostnaði sínum. Má telja
l'íklegt ,að þar með sé verðið
komið að iágmarki útgerðark otn.
aðar. Við fyrri verðlagning ma
var tefcið tiIHt til þess gag xvart
kaupendum, að á fyrra ári ha.fði
þegar verið skert verulega það,
sem verfcsmiðjurnar höfðu til að
mæta föstum kostnaði, svo að
sumarverðið á Suðvesturla 1
ár hlaut að læklba meira en á
Norður- og Austurlandi, en þar
hafði ekki verið gengið á hluit
faists kostnaðar verksmiðjanna
fyrir ári. En nú virðist sýnt, að
taka verði með svipuðum hætii
tillit til þess, að hiorfur eru á,
að aiflaverðmactið hrötokvi aðeins
fiyrir lágmarfci útgerðarkostn ið-
ar.
Til frefcari skýringar á saman-
burði hráetfnisverðs og vinnstfu-
kastnaðar miHi veiðisvæðanna
fiyrir Norður- og Austuriandi og
fiyrir Suður- og Vesturlandi viU
oddamaður taka f- o... eftirfar-
andi:
Við verðlagninguna í júní s.L
voru verksmiðjunum á Suður og
Vesturlandi áætlaðaðir 68 aurar
í eiginlegan vinnslukostnað á
móti 71 eyri á Norður- og Aust-
urlandi. Hins vegar betfur fram-
setning rekstraráætlana verk-
6miðjanna á þessum evæðum ekki
verið mieð öllu sambærileg. Á
Suður- og Vesturlandi kemur
meira til frádráttar f."á sölu-
tekjum vegna afurða iffalla,
hærri flutningslkostnaðar o.þ.h.
Hefur á unadnförnum árum ver-
ið unnið að verðáikvörðun
bræðslusíldar á Suður- og Vest-
nrlandi með hliðsjón af i.g
gerðum rekstraráætlunum, enda
þótt ofit hafi verið ágreining.ir
um mat einstafcra liða. Jafnframt
hétfur verið stuðzt við árlega
rehstrarreikninga fyrirtaekj anna
og samanburð við rekstrark istn-
að verksmiðja á NorðuT- og Aust
urlandi“.
Reykjavík, 2. ágúst, 1967.
Verðlagsráð sjávarútvegsins.
Fyrir Verzlunarmannahelgina
Tjöld
Kaupið vönduð tjöld, tjöld sem þola ís-
lenzka veðráttu. Þau fáið þið hjá okkur.
Skoðið sjálf og dæmið.
SVEFNPOKAR mjög vandaðir,
margar gerðir.
Viðleguútbúnaður
alls konar, hvergi annað eins úrval.
Sportfatnaður
ferðafatnaður
í mjög fjölbreyttu úrvali.
Allt aðeins úrvals vörur.
GEísíPf
Vesturgötu 1.