Morgunblaðið - 07.10.1967, Síða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. OKT. 1967
t
f BOÐI íslenzk-ameríska
félagsins eru þessa dagana
staddir hér á landi góðir gest-
ir, þar sem eru þau Dr. Dill-
on Ripley, forstjóri Smithson-
ian-stofnunarinnar í Washing
ton og kona hans. Dr. Ripley
er mjög þekktur fuglafræðing
ur og hafa þau hjónin unnið
að fuglarannsóknum á Ind-
landi og löndunum þar í
kring. Hann er forseti alþjóða
fuglavernunarráðsins, einn
af stjórnendum World Wild-
Dr. Ripley og frú hans.
Vill stuila ai alþjóðlegum
náttúrurannsóknum hér
- segir dr. Ripley, forstjóri Smithsoninan stofnunarinnar
life Fund, sem nýlega veitti
ríflegan styrk til kaupa á
Skaftafelli í Öræfum; hann
hefur og stutt mjög að Surts-
eyjarrannsóknum. Dr. Ripley
hefur skrifað fjölda bóka um
fugla og fuglalíf, bæði visinda
legs eðlis og fyrir almenning.
15 millj. gesta á ári.
Dr. Ripley hefur veitt
Smithsonian-stofnuninni for-
stöðu síðan 1964, en undir þá
stofnun heyra flest söfn Banda
ríkjastjórnar í Washington
og ennfremur margs konar
rannsóknarstarfsemi. Hann
lauk doktorsprófi við Har-
vard háskólann 1943, en starf
aði síðan ilengst af sém pró-
fessor og safnstjóri við Yale-
háskólann.
Á fundi með blaðamönnum
á Hótel Sögu í gær, sagði
hann rri.a. í stuttu máli:
— Ýmsir hafa spreytt sig
á að skilgreina Smit'hsonian-
stofnunina með misjöfnum
árangri. Sumir virðast jafn-
vel álíta, að þar sé helzt að
finna ýmsa einskisverða
hiluti, lítt forvitnilega og til
engra nytja, sem enginn vilji
eiga. Og vissulega kennir
þar margra grasa, svo sem
flugvélar Lindbergs, er hann
flaug á yfir Atlantshafið, og
flugvélar Wrights-bræðra,
kjóla forsetafrúar Bandaríkj-
anna og þar fram eftir götun-
um. S.l. ár hafði stofnunin
fengið 15 millj. gesta, ugg-
laust kæmu sumir tvisvar og
aðrir oftar; enginn kostur
væri á að festa reiður á því
og enginn vissi, hvers konar
fólk þetta væri né hvaðan
það kæmi.
— Smithsonian-stofnunin
hóf starfsemi sína 1)846. Hún
er sjálfstæð stofnun, en nýt-
ur fjárhagsstyrks Bandaríkja-
stjórnar. Þegar í upphafi
lögðu forráðamenn hennar
sig fram um geymslu ým-
issa verðmæta, sem ekki
virtust hafa mikið gildi við
fyrstu sín eða fyrir samtíðina.
Þannig átti stofnunin frum-
kvæði að margs lconaT rann-
sóknum og athugunum, í því
sambandi veik dr. Ripley að
því, að þegar 1848 hefðu ver-
ið lögð drög að veðurrann-
sóknum víðs vegar um Banda
ríkin af stofnuninni; stofnun-
in hafði forgöngu um og
styrkti friðun svæða fyrir
indíánaþjóðflokka og aflaði
upplýsinga um menningu
þeirra og siðvenjur; hún hafði
forgöngu um fiski- og haf-
rannsóknir 1870, styrkti til-
raunir með flug, áður en
Wright-bræður smíðuðu flug-
vél sína, og þegar á árinu
1916 voru uppi tilraunir með
eldflaugar. „Allir héldu, að
hér væri brjálaður maður á
ferðinni“, sagði dr. Ripley,
„Við vissum, að hann var það
ekki og styrktum hann“.
Dr. Ripley gat þess einnig,
að stofnunin hefði skipzt á
vísindalegum ritum við önn-
ur lönd, svo að miUjónum
skipti, hefði áhuga á nánara
samstarfi þjóða á milli um
varðveizlu ýmissa náttúru-
verðmæta og einkenna o.s.frv.
ísland liggur vel við náttúru-
rannsóknum.
í»á veik Dr. Ripley að nátt-
úru íslands, en hér kvað hann
náttúrulegt jafnvægi hafa
haldizt, svo að undrun sætti,
og lauk lofsorði á ísilendinga
fyrir skilning þeirra á því
bæði fyrr og síðar. Fyrir þess
ar sakir kvað 'hann ísiand
mjög vel til þess fallið, að
hér kæmist á alþjóðleg sam-
vinna um náttúrurannsóknir,
bæði til lands og sjávar. Kvað
hann stofnun sína m.undu
hvetja mjög til slíkrar sam-
vinnu hér á landi. Það
væri kostur siíkrar sam-
vinnu, að hún þyrfti
ekkert að trufla, hvorki
stjórnmál né efnahagsmál.
Hér hefði hún tækifæri til að
sýna mátt sinn og stiyrk.
Dr. Ripley varaði við hvers
konar ofveiði og lagði áherzlu
á, að með því væri hinu nátt-
úrulega jafnvægi raskað
með afleiðingum, sem enginn
gerði sér grein fyrir. Lauk
hann lofsorði á islenzk stjórn
arvöld í þessu sambandi og
kvað hann ísilendinga mega
láta meir iiil sín taka á þessu
sviði á ■ alþjóðlegum vett-
vagi. Benti hann á að nú
væru aðeins 200 steypireyðar
eftir í heiminum vegna hinn-
ar taumlausu ofveiði undan-
genginna áratuga.
Dr. Ripley kvaðst nokkuð
hafa kynnzt íslenzku fugla-
lífi og sérkennum þessum
með bréfaskiptum við Finn
Guðmundsson fuglafræðing.
Lét hann í ljós áhyggjur um
framtíð þess vegna ásóknar
minksins. Hann minntist og
á Surtseyjarrannsóknir og
það einstæða tækifæri, sem
vísindunum byðist þar til að
rannsaka, með hverj.um hætti
líf glæddist á slíkum eyiend-
um.
í ræðu, sem Dr. Ripley
hélt á árshátíð íslenzk-amer-
íska félagsins í gærkvöldi,
sagði hann m.a. í lauslegri
þýðingu:
— Það er okkur hjónum
sönn ánægja að vera hér, og
með því hefur gamall draum-
ur okkar rætzt. Og þó að
þetta sé fyrsta heimsókn okk-
ar til íslands, höfum við
heyrt svo mikið og lesið svo
mikið um land ykkar, að okk
ur finnst við þekkja ykkur
mjög vel. Við höfum lengi
haft tengsl við vísindamenn
og sagnfræðinga á íslandi,
bæði við Smitshonian-stofn-
unina og við Yale-háskóla,
þar sem ég kenndi um árabil,
áður en ég fór til Washington.
Síðan ræddi dr. Ripley um
hið náttúrulega jafnvægi hér
á landi bæði fyrr og síðar,
sem hefði viðhaldizt til lands
og sjávar. Kvað hann íslend-
inga snemma hafa gert sér
Ijóst mikilvægi þess og af
þeim sökum ættu íslendingar
og gætu látið meir til sín taka
á alþjóðavettvangi með því
að stuðla að varðveizlu og
skynsamlegri hagnýtingu
náttúrunnar gæða. Þeir
þekktu viðfangsefnið frá
fyrstu hendi og hef6u ein-
stæða reynslu i þeim efnum,
sem öðrum þjóðum ætti að
vera betur kunn.
STAKSTEIMAR
„Bcua góðir
kommar á Islandi"
Þórir S. Gröndal skrifar
„Bréf frá Harrisburg" í Tímann
s.l. miðvikudag, þar sem hann
rekur kynni sín af flóttamanni
frá einu Eystrasaltsríkjanna,
sem hefur sagt honum margt af
fólskuverkum Sovétmanna gagn-
vart þegnum þessara ríkja. Þórir
Gröndal skýrir frá því, að hann
hafi fengið leyfi til þess að skrá
í fáum' dráttum reynslu þessa
vinar síns, en segir síðan: „Um
daginn gerðist svo aftur það, aff
hann fór að færast undan því aff
saga hans og nafn birtust á
prenti. Landi hans í New York
hafffi látið hafa við sig blaða-
viðtal þar í borg fyrir nokkrum
mánuðum, gerðist það þá í hans
gamla heimalandi, aff réttarhald
er sett á sviff, að honum anff-
vitað fjarstöddum og hann
dæmdur fyrir föðurlandssvik.
Mun þetta hafa valdið raunum
miklum fyrir ættingja mannsins,
sem enn búa í gamla landinu.
Þetta hefur einnig valdið mestu
leiffindum meðal landa hans hér
í Ameríku, því í réttarhaldinu
var hann sagður vera nazisti.
Ég spurffi Anton við hvern hann
væri hræddur, ekki væri Tím-
inn lesinn í Rússlandi, hann
sagði að íslenzku kommarnir
mundu þýða þetta og koma þvi
áleiðis til húsbænda sinna í aust-
urvegi. Ég sagði að hann hefði
algjörlega rangt fyrir sér, ís-
lenzkir kommar væru góðBr
kommar. Þeir myndu engum
mein gera, þeir væru friffelsk-
andi fólk, hjálpuðu verkalýffn-
um að fá góð kjör, rækju lítiff
veitingahús og stunduðu meira
að segja bókaútgáfu. Anton
sagði þá að ég væri nytsamur
sakleysingi, sem vissi ekkert um
kommúnisma. Hann spurði
hvort aðrir íslendingar væru
jafn vitlausir og ég. Hvort viff
héldum raunverulega aff komm-
arnir á fslandi ætluðu sér nokk-
uð annað en að bylta löglegri
stjóm landsins, með hvaða ráff-
um, sem tiltækileg væru. Hann
sagði líka að það væri okkur
mátulegt að þeim tækist það og
af okkur yrði skorið nef og eyru
fyrir sofandaháttinn! Og nú er
ég búinn að birta sögu Antons
án hans leyfis, með því sýni ég
kommunum heima feikimikiff
traust og leik mér jafnframt aff
örlögum Antons og ættingja
hans. Eg veit að þið kommar
heima munu ekki bregðast
þessu trausti mínu, það mundi
nefnilega verða erfitt fyrir mig
að líta framan í Anton, næst
þegar ég kem til Ohio, ef ég
mundi frétta að áttræðum fcður
hans í gamla landinu hefði verið
varpað í fangelsi."
'Púkinn
Kommúnistablaðið vitnar í gær
í giein Olofs Lagererantz í Dag-
ens Nylieter um bók Svetlönu.
Hann ritar rækilega um efni
bókarinnar, og gefur af henni
góða mynd: „Það sem Svetlana
hefur að segja er geysilega fróff-
Iegt.“ (af utomordentlig inter-
essa) segir Lagercrantz. En áuff-
vitað sleppir Þjóðviljinn því. Og
víst er bókin stórkostleg og vel
skrifuð heimild. En tilvitnanir
kommúnistablaðsins í grein t
Lagercrantz eru býsna athyglis-
verðar. í grein sinni líkir hann
riefnilega kommúnismanum í
Rússlandi við helvíti, enda ætti
hann að kunna skil á staðnum
vegna þess að hann er sérfræff-
ingur í helvíti Dantes. Þykir
Morgunblaðinu ekki ástæða til
að draga úr þessari samlíkingu,
en því má bæta við, að þessi
staður er uppfullur af púkum,
og ætti Þjóðviljinn gerst um þaff
að vita.