Morgunblaðið - 11.11.1967, Side 8

s
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. NOV. 1967
T ónleikar
BANDARÍSKI fiðluleikarinn
Jack Glatzer efndi til fiðlutón-
leika ásamt Ásgeiri Beinteins-
syni, píanóleikara, í samkomu-
ihúsi Aðventista í Reykjavík á
þriðjudagskvöld. Þetta voru einu
opinberu tónleikar Glatzers hér
í Reykjavík, (en hann hefur
heimsótt nokkra skóla og leikið
fyrÍT nemendur þeirra þar), og
það var fámennt í samkomuhús-
inu. Á efnisskránni voru þrjár
sónötur, sú fyrsta eftir Handel
var fyrir fiðlueinleik með undir-
leik píanós, önnur sónatan var
c-moll sónata Beethovens, op 30
nr. 2, en sú þriðja var César
Franck sónatan. Hinar tvær síð-
asttöl'du eru fullt eins mikið, ef
ekki meira, fyrir píanóið en fiðl-
una, og þess vegna var alveg
óskiljanlegt, hvers vegna Ásgeir
ÓLAFUR SIGURÐSSON SKRIFAR UM:
KVIKMYNDIR
Laugarásbíó
NÁÖARSTUNGAN
Allar þjóðir eiga sínar hetjur,
sem ungt fólk þráir að líkjast.
f Bretlandi gæti það verið knatt
spyrnumaður eða kappaksturs-
maður, í Bandaríkjunum „base-
ball“-kappi eða kvikmynda-
stjarna, í Alpalöndunum skíða-
maður o.s.frv. Á Spáni eru
hetjurnar nautabanar, og ekki
er laust við að allar aðrar stjörn
ur falli nokkuð í skuggann fyrir
þeim.
Ef litið er á nautaat frá nú-
tímasjónarmiðum og með fullu
raunsæi, má segja að íþróttin sé
ekki annað en að pína naut til
dauða. Fjöldi manna gengur
fram í því að þreyta nautið,
stinga í það hnífum, og á ann-
an hátt pína það. Þegar þessu
hefur farið fram lengi, kemur
nautabaninn fram glæsilega
klæddur og líkur við slátrun á
helsærðu vitstola og oft magn-
Helgiathöfn
í Garöakirkju
A SUNNUDAGINN kemur, 12.
nóv., fer fram í Garðakirkju
helgiathöfn og hefst hún kl. 8,30
e. h. Sá siður hefur verið tekinn
upp að efna árlega til slíkrar at-
hafnar í nóvembermánuði og
helga hana líknarmálum og jafn-
framt fer fram kaffisala í sam-
komuhúsinu á Garðaholti til
ágóða fyrir Hjálparsjóð Garða-
sóknar, en sá sjóður var stofnað-
ur í fyrra með samvinnu safn-
aðar og sveitarstjórnar til að
veita fjárhagslega aðstoð, er þörf
krefur vegna veikinda eða ann-
arra erfiðleika. Sjóður þessi hef-
ur þegar eflzt vel og verið drengi
lega studdur af safnaðarfólki.
Við þessa athöfn mun verða
minnzt hins mikilvæga líknar-
og hjálparstarfs, sem fram hefur
farið á vegum S.Í.B.S. og mun
forseti samtakanna, Þórður Bene
diksson flytja ræðu í því sam-
bandi. Síðar munu fleiri mann-
úðar- og líknarfélög i landinu
verða kynnt með þessum hætti.
Við athöfnina á sunnudagskvöld-
ið munu söngkonurnar Sigurveig
Hjaltested og Margrét Eggerts-
dóttir syngja tvísöng og Garða-
kórinn og Kirkjukór Káifatjarn-
arsóknar syngja sameiginlega
undir stjórn Guðmundar Gilsson-
ar, organista. Athöfnin mun hefj-
ast með ávarpi formanns sóknar-
nefndar, Óttars Proppé, en sókn
arpresturinn mun þjóna fyrir alt
ari við sameiginlega helgistund
í upphafi og lok þessarar athafn-
ar.
Á sunnudaginn verða kaffiveit
ingaringar seldar á Garðaholti,
bæði síðdegk ki. 3—á, og um
kvöldið að kirkjuathöfn iokinni.
Sá siður hefur tekizt, að konur
úr ákveðnom götum annazt veit-
ingasöluna og undirbúning henn.
ar. f fyrra voru það konur úr
Faxatúni og Aratúni, en nú eru
það konur úr Goðatúni, Hörga-
túni og næsta nágrenni, sem sjá
um veitingarnar og er þessi
áhugi og velvild heimilanna mik
ið þakkarefni. Án efa mu.nu
margir leggja leið sína í Garða-
kirkju á sunnudaginn og styðja
Hjálparsjóðinn með því að
drekka síðdegiskaffið eða kvöld-
kaffið á GarðaholtL
vana dýri, sem þolað hefur
til að leita fjár og frama, en
þó fyrst og fremst fjár. Dag-
laun á Spáni eru lág og illa geng
ur að safna fé. Fer hann að
læra nautat hjó gömlum nauta-
langar píningar.
Þannig má líta á nautaat, þó
ekki sé líklegt að þetta sjónar-
mið veki hrifningu þeirra, sem
séð hafa. Það er að vísu rétt
að nautið er drepið og stundum
á óskemmtilegan hátt, en samt
geta miklir dýnavinir haft af
þessu hina mestu nautn.
Kvikmynd þessi fjallar um
nautaat. Að vísu er söguþráður,
en hann er mjög einfaldur og
hlutlaus. Fer vel á því í kvik-
mynd, sem að svo miklu leyti
fjallar um eina íþrótt. Sagan seg
ir frá ungura manni, sem flyt-
ur til Barcekma, utan úr sveit,
til að leita fjár og framan, en
þó fyrst og fremst fjár. Daglaun
á Spáni eru lág og illa gengur
að safna fé. Fer hann að
læra nautaat hjá gömlum nauta-
bana og er fnægðaferli hans síð
an fylgt upp á toppirm. En það
er erfitt að vera kyrr á toppn-
um og honum verður áreyr.sl-
an um of. Taugarnar gefa sig.
Höfundur myndarinnar stenzt
meira að segja þá almennu
freistingu að bæta inn óþörfu
ástarævintýri. Að visu hefur
nautabaninn samskipti við tvær
konur, en án tiifinningatengsla.
Meginuppistaða myndarinnar
er nautaat. Fékk mynd þessi
tvenn verðlaun í Cannes, önn-
ur fyrir kvikmyndun og hin fyr-
ir Iitameðferð og tel ég bæði
vera verðskuldað. Notkun kvik
myndavélarinnar er mjög sér-
kennileg. í gegn um auga henn-
ar sér maður hlutina beint og
áherzlulaust. ' Kvikmyndavélin
er ekki notuð til að sýna skoð-
anir á hlutunum, heldur sýnir
þá algerlega hlutlaust. Raunar
líkist kvikmyndin oft meira
kennslu eða fréttamynd en
ve.njulegri kvikmynd.
Ekki er méf kunnugt um
hvaða aðferðir hafa verið not-
aðar við töku þessarar kvik-
myndar, en það hlýtur oft að
hafa verið erfitt og hættulegt.
Nautaatið sést svo náið, að þann-
ig hefur enginh séð það áður,
nema nautahaninn sjálfur.
Fyrir þá sem el&ka nautaat er
þetta gullið tækifæri, og þeir
sem hafa haft andúð á því, geta
verið nokkuð vissir um að hún
minnkar.
I kynnisför til
Bandaríkjana
ÞRÍR menn úr varnarmálanefnd
fró* nýlega til Bandarikjanna í
víknheimsókn um herstöðvar
NATO og Bandaríkjanna. Þeir
era Tómas Tómasson, deildar-
stjóri varnarmálanefndar, Hall-
grímnr Dalberg og Höskuldur
Ólafsson. Þeir áttu m.a. að skoða
aðalstövar NATO, í Norfolk i
Virginíu, geimrannsóknarstöð-
ina á Kennedyhöfða og ýmsa
aðra staði.
þurfti að spila á hljómillL lítið
píanó á þessum tónleikum. Það
var eins og hann væri fyrirfram
dæmdur úr Ieik. Glatzer lék hing
vegar á afbragðs hljóðfæri og
notaði vel þá blæbrigðaauðgi,
sem hann réði yfir. Það var
alvara yfir leik hans og stnlvissa
— fingralipurð sýndi hann og
nær óskeikulan boga.
AHt það, er lýtur samleik —
og í raun er kjarni slíkra tón-
leika, þar sem menn flytja hinar
viðamestu sónötur fyrir fiðlu og
píanó — gat ekki komið fram
undir þessum kringumstæðum.
Lélegt píanóið svaraði öHu í
axarskaft.
Þorkell Sigurbjömsson.
Hjónin Árni Magnússon og Auð-
björg Jónsdóttir, Bíldudal, sjötug
ÁRNI Magnússon var fæddur að
Neðrabæ í Ketildalahreppi þann
29. september 1897. Auðbjörg
kona hans er fædd á Bíldudal 9.
nóvember sama ár.
Börn þeirra, vinir og vanda-
menn heiðra þau hjón í dag og
þakka margra ára vináttu, ást
og umhyggju. Minningar um
baráttu og sigra ylja nú er
kvölda tekur og haustar að, það
er margs að minnast á svo langri
ævi.
Fólkið, sem fæddist om síð-
ustu aldamót og enn starfar,
hefur skilað miklu dagsverki.
Það ruddi brautina úr sárafátækt
til betri lífskjara en flestar aðr-
ar þjóðir eiga nú við að búa.
Það hjó í sundur aldagamla
h.ekki og byggði upp nýtt, frjáist
og sjálfstætt þjóðfélag. Engimn
skal halda að slíkt gerist^ án
mikilla fórna. Þau hjónin, Árni
og Auðbjörg, sem nú eru að
byrja áttunda tug ævi sinnar,
eru ein í fylkingunni, sem
ruddi þessa brairt.
Árni var elzta barn þeirra
hjóna á Neðrabæ, Magnúsar
Sveinssonar og konu hans Krist-
ínar Árnadóttur. Rætur þeirra
byggja stóð djúpt í vestfirzkri
roold, og nærðust af holtri en
harðri baráttu þeirra tíma.
Neðribær var lítil jörð, hjáleiga
frá höfuðbólinu Selárdalur, og
leigukjörin voru ekki létt. Það
var ekki fyrír neina örkvisa að
komast þar sæmilega af. Ætti
að vera á því nokkrir möguleik-
ar varð að sækja sjóinn fast,
búsafurðir einar náðu skammt.
En það var engum heiglum
benmt, að sækja björg í bú í
greipar Ægis frá Selárdal, hvern-
ig sem viðraði. Opið hafið blasir
við byggðinni. Tign þess er mik-
il og seiður þess djúpur hvort
heldur að vorblíðan bindur
afl þess eða vindar vekja það af
blundi, svo að öídurnar æða
með gný upp að ströndimni. Þeir
einir, sem áttu til dug og djörf-
ung til að bjóða því valdi byrg-
inn, gátu vænzt þess að geta
dregið fram lífið á svo litlu
býli, sem Neðribær var. Og
Magnús faðir Árna var einn
þeirra maruna, sem hafði öðlazt
slíka vöggugjöf. Áhuginn, orkan
og bjartsýnin var svo ríkur
þáttur í skapgerð hans, sam-
fara sterkum vilja til að bæta
iböl annarra, að óttinn við hætt-
ur og erfiðieika átti þar ekkert
griðland. Og móðir Áma stífði
aldrei vængi maka síns, þótt að
oft mætti henni sýnast, að meira
mætti sín mildi Guðs en mann-
legt vit í þeim átiökum. En jafn-
an sigldi Magnús fari sínu heilu
í höfn.
í þessum harða heimavistar-
skóla lærði Árni að mæta erfið-
leikum og sigra þá. Og hann var
þar ötull nemandi.
Auðbjörg var einnig elzta
barn sinna foreldra, þeirra Jóns
Guðmumdssonar smiðs og konu
hans Sigríðar Benjamínsdóttur.
Voru þau hjónin bæði af Barða-
strönd. Jón var einn af merk-
ustu mönnum sinnar tíðar, vel
greindur, frábær smiður og svo
trúr og dyggur í hverju starfi
að af bar. Um tugi ára var hann
starfsmaður við verzlunina á
Bíldudal. Af öllum þeim skara
ágætra starfsmanna, mun eng-
inn hafa fengið þar betri vitnis-
burð og er þá mikið sagt. Heim-
ili þeirra hjóna á Bíldudal var
fyrirmynd á öllum sviðum. I
þessum ranni fékk Auðbjörg sitt
nám og undirbúning undir l'ífs-
starfið.
Ung að árum, eða árið 1919
flytur Auðbjörg að Neðrabæ til
Árna. Búa þau þar í sambýli við
foreldra hans til ársins 1926, að
þau flytja að Uppsölum, sem var
önnur og enn minni hjáleiga
prestsetursins. Þar byggja þau
hjón upp öll hús yfir menn og
skepnuir. Var það í mikið ráðist
af fátækjum hjónum með vax-
andi ómegð. Þar búa þau í 16
ár, eða til ársins 1942, að þau
flytja að Skeiði í sama dal, enn
hjáleigu Selárdals. Stendur sú
jörð á sjávarkambinum og því
miklu handhægri manni, sem
aðallega stundaði sjósókn. Hér
búa þau í 19 ár. Húsakynni eru
öll í fornum baðstofustíl. Ríkis-
sjóður er ekki örlátur á að
ibyggja stórt yfir leiguliða sína,
og hjónin hafa fengið nóg af að
reisa aUt frá grunni á annarri
'hjáleigu, sem ekki er goldið
fullu verði, þegar flutt er af
jörðinni. Þau láta sér því nægja
húsakynnin á Skeiði þótt léleg
séu. En þótt húsakynnin séu
bæði forn og léleg, skipast málin
þannig, að Skeiði verður mið-
stöð þeirra, sem leið eiga um
Selárdal og þurfa á greiða að
halda nótt sem dag. Þegar inn e-
komið hverfa torfveggirnir, og
hin lágreistu híbýli, fyrir þeirri
hlýju og vináttu, sem ferðamað-
urinn mætir. Hann verður þess
ekki var, að hér sé um neinn
skort að ræða, hann skynjar eng
in merki erfiðleika og harðrar
lífsbaráttu, honum er vígt allt
það bezta, sem fyrirfinnst í búr-
inu, og það er borið fram á þann
hátt, að þiggjandinn kemst ekki
hjá því að finna einlægnina í
fórninni. Um greiðslu fiyrir greið-
ann er ekki að ræða. Guð greiðir
hann með meiri afla úr sjónum,
mildara veðri og minni hætt-
um.
Áður fyr voru allar jarðir í
Ketidalahreppi í byggð og tví-
býli á nokkrum þeirra. Nú eru
þar aðeins þrír bændur, sem lifa
af búskap og enginn sækir sjó.
Fjórði bóndinn, Hannibal Valdi-
Síunga hetjan, — Helgi minn,
heiminum bezta fyrirmynd.
Ávallt er gjöfull andi þinn,
andlegum gróðri svalalind.
Vökumaður á verði þú
verið hefur um langa stund.
Auðgast af góðhug, orku og trú,
allir, sem sækja þinn fund.
marsson, alþm., sem nýfluttur er
á 'höfuðlbólið Selárdal, styðzt við
aðrar tekjulindir en búskapinn.
Hjónin á Skeiði voru meðal
þeirra, sem síðast fluttu úr Sel-
árdal, þegar þverrandi starfs-
kraftar gátu ekki yfirunnið erf-
iðleikana, sem á veginum urðu.
En það var ekki sársaukalaust
að yfirgefa æskustöðvarnar.
Þegar Árni hafði um haustið
1961 lógað öllum bústofni sin-
um, fannst honum, sem einhver
hluti af honum sjálfum og lífi
hans hefði orðið egginni að bráð.
En einnig í bessum átökum við
lífið skyldi hann fara með sigur
af hólmi. Hafið seiddi að vísu
enn, hvort heldur að veður voru
biíð eða stríð, og enn myndi
vera gaman að liggja á grenjum
að vorlagi og elta upp varginn,
sem lagðist á lömbin, en hvað
um það, þegar aídurinn segir til
sín er skynsamlegast að hlýða
einnig þvi kaUi.
Á hjáleigunum í Selárdal fæð-
ist þeim hjónum sjö böm, Sex
af þeim fá að lifa og komast
upip. Þau eru öll floginn að
Heiman og hafa byggt u-pp sína
eigin framtíð. Eitt ber beinin í
hinum forna kirkjugarði í Selár-
dal.
Það eru ekki auðráðnar ránir
þeim, sem nú búa við allsnægtir,
hvernig þeim hjónum mátti tak-
ast að komast yfir alla þá erf-
iðleika, sem þvi er samfara að
lifa á litlum kostarýrum hjá-
leigum allan sinn búskap, sækja
sjó á opnum fleytum á haf út
og aka jafnan heilum vagni
heim. En kapp og bjartsýni Árna
var föðurarfur. Á meðan hann
glímdi við Ægi, fórnaði Auð-
björg sér fyrir búið og heimilið.
Hún hafði einnig tekið í arf
beztu kosti foreldranna.
Haustið 1961 flytja þau hjónin
til Bíldudals. Auðbjörg er aftur
komin heim á æskustöðvarnar.
Þar er veðráttan blíðari, bar-
áttan mildari, brimrótið minna.
Nú býr hún manni sánum þar
friðsælt ævikvöld eftir langa og
harða baráttu við óblíð kjör og
margar hættur.
Ég færi þeim hjónum báðum
þakkir fyrir margvíslega vin-
áttu í minn garð og fyrir la.ngan
starfsdag fyrir þjóðarheildina.
Megi ævikvöld þeirra verða frið-
sælt og gott. Til þess hafa þau
sannarlega unnið.
Guð blessi þau allar stundir.
Reykjavík 9. nóvember 1967
Gísli Jónsson.
Víður er hugarheimur þinn.
Hillir þar draumalöndin þín.
Hár og fagur er himininn,
hugsjónastjarna björt þar skín.
Ylur frá þinni andansglóð
ornar hjarta samferðamanns,
glatt hefur einatt aUa þjóð.
Átt þú því vísan sigurkrans.
Pétur Sigurðsson.
Helgi Valtýsson
rithöfundur níræður