Morgunblaðið - 18.11.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. NÓV. 1967
3
Ævisaga Somerset
Maughams kvikmynduð
— bróðursonur hans skrifar
kvlkmyndahandritið
ÞEGAR kvikmyndir hafa
verið gerðar um líf og
starf frægs fólks, svo sem
Alexánders mikla, Júlíus-
ar Cesar, Lólu Montez,
Woodrow Wilsons og
Boston-morðingjans, þá
virðist tími til kominn að
kvikmyndaiðnaðurinn taki
til meðferðar ævi og afrek
frægs rithöfundar.
Frömuður á þessu sviði, Joe
Levine, hefur ákveðið að gera
kvikmynd um líf W. Somer-
set Maughams. Til brá'ða-
birgða gengur myndin undir
nafninu Willie, og bróðurson-
ur Maughams, Robin, gekk
frá kvikmyndahandritinu fyr
ir örfáum vikum. Robin Maug
ham er sjálfur kunnur rithöf-
undut’. Á síðasta ári sendi
hann frá sér fjölskyldusöguna
„Somerset and all the Maug-
hams“, sem varð metsölubók.
íslendingar munu kannast við
kvikmyndina „Þjónninn", sem
sýnd var í Kópavogsbíói fyrir
tveimur árum með Dirk Bo-
garde í aðalhlutverki. Robin
Maugham samdi skáldsöguna,
sem mynd þessi var gerð eft-
ir.
Hann er 51 árs gamall, þrek
vaxinn, dökkhærður, fjörmik-
ill maður, fljótur til svara og
snöggur í hreyfingum. Fyrir
nokkrum dögum átti banda-
rískur blaðamaður samtal við
hann í París, og skýrði hann
þá frá því á hvern hátt hann
hefði fjallað um hinn fræga
frænda sinn í kvikmyndahand
rifinu.
Ekkert laumuspil
„Ég hef sagt sannleikann“,
sagði hann, ekki laus vfð
hreykni. „Ég hef ekki falið
staðreyndirnar, þótt þær gefi
tæplega í skyn, að Willie hafi
líkzt kvikmyndahetju. Ég hef
ekki reynt að gera hann að
slíkri hetju. Ég hygg, að ég
hafi lýst honum að svo miklu
leyti sem einn maður getur
útskýrt annan mann. Ég hef
einnig tvístrað þjóðsögninni
um ómannlegan ruddaskap
hans. 1 kvikmyndinni verður
Somerset Maugham mjög
fengu að láni efnivið úr
reynslu æsku sinnar.
Það gegndi öðru máli um
Willie. Þrátt fyrir, að hann
var huldinn sársaukafullu mál
helti og þrátt fyrir, að hann
var sjúklega feiminn og tor-
trygginn gegndi hann mörg-
um störfum meðfram ritstörf-
unum.
Hann var læknisfræðistú-
Robin Maugham og W. Somerset Maugham.
áþekkur því, sem hann var í
lifanda lífi. Hún segir söguna
um baráttu hans og erfiðleika.
Og Robin Maugham heldur
áf-am: „Líf flestra rithöfunda
er ekki innblásandi efniviður
fyrir leikritahöfunda. Gefið
gaum samtíðarmönnum
frænda míns: Conrad, Arnold
Bennett og George Moore.
Þegar þeir byrju’ðu að gefa út,
sátu þeir það sem eftir var
ævinnar við skrifborðið og
dent og fyrsta skáldsaga hans
„Liza of Lambeth" var ávöxt-
ur eftirlitsferða hans í sjúkra-
húsum. Skömmu síðar varð
hann einn vinsælasti leikrita-
höfundur Englendinga, og
þrjú leikrita hans voru leikin
samtímis í Lundúnum og tvö
í New York. Hann starfaði
fyrir leýniþjónustuna í fyrri
heimsstyrjöldinni. Hann var
lag'ður á berklahæli í Skot-
landi um tíma. Hann ferðað-
ist um allan heim ætíð á hött-
unum eftir „efni“. Eftir að
hann var áttræður fór hann
til Hong Kong, Italíú ög
Grikklands. Hann var fasta-
gestur í boðum bókmennta-
manna og efri stéttanna allt
sitt lif. Hann var furðulegur
maður, í honum leyndust
margir menn og þetta hef ég
reynt að laða fram, í kvik-
myndahandritinu
Tveir leikarar
Og hversu marga leikara
þarf til að fara í gervi hins
langlífa og furðulega Somer-
set Maughams?
„Tvo“, svarar- bróðursonur
hans. „Ungur drengur leikur
hann á bernskuárunum og
annar mun leika hann frá þrí-
tugu til 93 ára aldurs. íhugað
hefur verið a‘ð fá Peter 0‘
Toole í seinna hlutverkið og
mér skílst, að hann sé sjálfur
óðfús til þess.
Það er ólíklegt, að Willie
frændi hefði samþykkt, að
sjálfsævisaga hans yrði kvik-
mynduS. Hann var sjúklega
andvígur öllum afskiptum af
einkalífi sínu og fór þess eitt
sinn á leit við vini sína, að
þeir brenndu öllum bréfum
frá honum. Hinsvegar hellti
hann, nokkrum árum fyrir
lát sitt, svívirðingum yfir sál-
aða eiginkonu sína í tímarits-
grein. Kvikmyndin fer ekki
varhluta af böli hjónabands
hans.
Faðir minn og frændi höfðu
andúð hvor á öðrum; hins
vegar kom okkur Willie ágæt
lega saman. Faðir minn áleit,
að Willie hefði dottið úr ætt-
inni með því að gerast rit-
hófundur, og Willie áleit, að
faðir minn væri raupsamur.
Willie var á móti því, að ég
legði fyrir mig ritstörf, en
þegar skáldsagan „Þjónninn“
kom út skipti hann um skoð-
un. Hann var mjög örlátur á
hrós“.
Enda þótt Somersef. Maug-
ham væri án efa andvígur
könnnn frænda síns á skap-
gerðareinkennum sínum,
mundi hann líklega álíta hana
óhjákvæmilega. Það er óvinn-
andi vegur að telja menn af
Maugham-ættinni af því að
skrifa, ef þeir á anna'ð borð
fastsetja sér það. Eins og seg-
ir í kviðlingi Noel Cowards,
sem hér er tilfærður á ensku
af augljósum ástæðum:
„All well known writers
in swarms do it,
Somerset and all
the Maughams do it“.
(Er.dursagt úr
Int. Herald Tribune).
STAKSTEINAR
Hófleysi og
kreddufesta
Steindór Steindórsson yfir-
yfirkennari við Menntaskólann
á Akureyri ritar í september-
hefti tímaritsins „Heima er bezt“
forustugrein undir fyrirsögninni
„Brauð og leikir.“ Ræðir hann
þar hóflcysi skemmtanalifsins
hér á landi, minnist á erfiðleika
atvinnulífsins og ræðir margs-
konar kröfuhörku á hendur hins
opinbera. Síðan kemst hann að
orði á þessa leið í niðurlagi
greinar sinnar:
„Ekki verður því- neitað að
margir skynja hina yfirvofandi
hættu. Stjórnarvöld landsins
leggja sig fram tii að finna ráð,
og ýmsir veita þeim þar stuðn-
ing sinn. En hins vegar skortir
mjög á, að þjóðin skapi með sér
einhug um að létta vandræðun-
um. Pólitísk ævintýramennska,
valdastreyta einstaklinga og
kreddufesta tálmar því, að leið-
togar þjóðarinnar sameinist um
ráð til úrbóta, þótt þeir sjái
hættuna. Það er höfuð mein
vort.
Frelsi og skyldur
„Vitanlega verða skoðanir
skiptar um þjóðfélagsmál en sem
betur fer leyfist oss öllum að
láta þær í ljós, án þess að sæta
fangelsi eða dauða, en það frelsi
leggur oss um leið þá skyldu á
herðar að forðast að vinna
skemmdarverk í þjóðfélaginn,
þótt annarra ráða sé leitað og
aðrar leiðir farnar, en vér helzt
kysum.
Víst er að framundan eru erf-
iðleikar. Þeim verður ekki mætt
til sigurs með hóflausum leikj-
um eða gjafakorni styrkveitinga,
heldur einungis með þrotlausu
starfi, hófsemi og einhug um að
bægja háskanum á brott, án til-
lits til persónulegra eða stéttar-
hagsmuna. Ef vér vinnum svo, er
sigurinn vís, og þjóðin skapar
sér meiri lífsgleði en í leikjun-
um og skemmtiferðunum, og
meiri lífsþægindi, þótt óbrot-
in séu en þau, sem vér eltum nú
í dag“.
Þetta voru orð Steindórs Stein
dórssonar.
Hækkun ellilífeyris
og fjölskYldubóta
Alþýðublaðið birtir í gær, for-
ustugrein, þar sem það ræðir
breytingar þær, sem gerðar voru
við aðra umræðu í Neðri deild
á frumvarpi ríkisstjórnarinnar
um efnahagsaðgerðir. Kemst
blaðið m. a. að orði á þessa leið:
„Frumvarpi ríkisstjórnarinnar
um efnahagsráðstafanir var af-
greitt við aðra umræðu í Neðri
deild Alþingis í gær. Voru þá
gerðar á því ýmsar breytingar,
sem telja verður til bóta og
breyta svip málsins í heild. Þýð-
ingarmesta breytingin, sem flutt
var af meirihluta fjárhagsnefnd-
ar í samráði við ríkisstjórnina,
var, að ellilífeyrir, örorkubætur
og nokkrar aðrar báetur skulu
hækkaðar um 5%. Þar sem gert
er ráð fyrir að hækkun verð-
lags á landbúnaðarafurðum hafi
leitt til yfir 4% hækkunar á
hinni nýju visitölu, sem gefur
réttasta mynd af ástandinu í
dag, fær gamla fólkið þetta að
fullu bætt, og hið sama er um
öryrkiana að segja. Telur AI-
þýðuflokkurinn mikils virði að
þessi árangur skuli nást, því fáir
eru verr undir það búnir að taka
á sig kjararýrnun en gamla fólk-
ið.
Þá var samþykkt sú breyting á
fjölskyldubótum með fleira en 1
barni að þær skyldu hækkaðar
um 5%. Er hér að vísu ekki um
stórar upphæðir að ræða á hvert
barn, en þó sömu prósentuupp-
bót til handa stærri fjölskyld-
unum.“
*
«