Morgunblaðið - 19.11.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 19. NÓV. 1967
3
fcyjólfur og Jóhannes í verbúðartóttunum á Selatöngum. (Ljósm. Mbl. Sv. Þorm.)
unni og spyr, hvort hún vilji
manninn, svarar hún ekki. Þá
er sagt að Hafliði hafi hnippl
í hana og sagt: „Segðu já —
segðu já — segðu bara já“.
Og hún álpaðist til að segja
já.
„Ætli þetta hafi verið
Hákon í Bakka“, sagði Jóhann-
es. „Það var kot í túnjaðrinum
á Hrauni. Ég held að rústirnar
standi ennþá. Hákon reri hjá
Hafliða og síðan hjá Magnúsi.
Ég held þeir hafi naumast róið
nema Hákon væri með“.
III.
Við vorum komnir að Hrauni.
Ég snaraðist út úr bílnum,
gekk upp tröppurnar og bank-
aði. Magnús kom til dyra. Hann
var ekki eins hress og oft áð-
ur. Þegar ég hafði hitt hann,
var hann alltaf nýr eins og
Passíusálmarnir.
„Nú erum við komnir“, sagði
ég.
„Komnir, hverjir?“
„Ég er með tvo gamla sjó-
menn úr Grindavík, Eyjólf Ey-
fells og Jóhannes Kolbeinsson".
„Jaeja", sagði Magnús.
„Við erum að fara að Sela-
töngum. Þú ferð með“.
„Það efast ég um. Það er víst
einhver illska hlaupin í mig.
Læknirinn segir að það sé eitt-
hvað í öðru nýranu“.
„Nú, finnurðu til“, spurði ég.
„Onei, ég hef aldrei fundið
til“.
„Þetta eru skemmtilegir karl
ar“, sagði ég.
„Ha, já er það“, sagði Magnús
og klóraði sér á hvirflinum.
Svo strauk hann yfirskeggið og
fór í gúmmískóna.
Eyjólfur kom í gættina. Þeir
heilsuðust. Magnús virti hann
fyrir sér. Þeir tóku tal saman.
Það var selta 1 Eyjólfi, hann
var ekkert blávatn. Það hefur
Magnús fundið. Einu sinni
munaði mjóu að Eyjólfur
drukknaði í Loftsstaðasundi.
Karlarnir gengu út í bílinn.
Ég á eftir. Svo héldum við af
stað.
„Ég var hrifinn af Margréti
mágkonu þinni á Einlandi, þeg-
ar ég var á vertíð hér strák-
ur“, sagði Eyjólfur.
„Hún hefur verið ung þá“,
sagði Magnús.
„Já, um fermingu", sagði
Eyjólfur.
„Og varstu skotinn í henni
strax“, sagði Magnús og hló.
Við ókum sem leið lá að
Selatöngum.
„Ég sé ekki betur en þú sért
sæmilegur til heilsunnar,
Magnús", sagði ég. Því að nú
kjaftaði á honum hver tuska,
ekki síður en okkur hinum.
„Ég er alveg stálhraustur",
fullvissaði hann okkur og sjálf-
an sig, „mér hefur aldrei orðið
misdægurt. En ég á að fara í
rannsókn til Snorra Hallgríms-
sonar. Það er gott að eiga góða
menn að. Við höfum farið í
rjúpu saman“.
„Þú varst oft á sjó með
Hákoni á Bakka, sagði ég.
„Ojá“, sagði Magnús. „En af
hverju dettur þér hann í hug?“
„Þeir muna eftir því, þegar
hann var giftur".
„Ha? Hann giftist aldrei“.
„Hvað segirðu?"
Og nú sperrtu Jóhannes og
Eyjólfur eyrun.
„Nei, hann bjó með konu, en
þau voru aldrei gefin saman í
hjónaband".
Eyjólfur segir honum nú sög-
una um giftingu litlu hjónanna.
Magnús slær á lær sér:
„En þetta er ekki rétt. Það
voru gift þarna hjón, en þau
sögðu bæði nei“.
Ha“.
„Ég sagði að þau hefðu bæði
sagt nei“.
„Nú, og hver voru þau“,
spurði Eyjólfur.
„Það voru Einar Árnason
póstur og Katrín Þorkelsdótt-
ir“.
„Var sú gifting ekki ólög-
leg?“
„Nei, nei. Þetta var látið
duga í þá daga. Menn voru ekki
að gera veður út af öllum hlut-
um. Það þótti skrítið. En Hákon
bjó með konu sem hét Guð-
munda Gísladóttir, þau komust
vel af“.
Fagradalsfjall blasti við okk-
ur. Þangað höfðum við Magnús
eitt sinn farið, gengið upp á
fjallið, litazt um eins og land-
námsmenn. Ég benti í áttina
þangað.
„Það dregur undir sig“, sagði
Magnús. „Þetta er lengri leið
en maður heldur“.
Mig rak minni til þess.
„Einar póstur og Katrín,
voru þau lítil“, spurði Eyjólfur
hugsi.
„Já“, sagði Magnús.
„En Hákon og Guðmunda?"
„Guðmunda var há kona og
snör. Hún var köttur þrifinn,
og prýðilega útlítandi baðstof-
an, þó hún væri lítil. En þau
Einar bjuggu í moldarkofa".
„Það hefur þá ekki verið
Hákon“, sagði Eyjólfur. „Það
hafa verið Einar og Katrín“.
„Það hafa verið þau“, sagði
Magnús.
„Er Einland uppistandandi?"
spurði Eyjólfur.
„Já, þekkirðu ekki ísleif
Jónsson, verkfræðing í Reykja-
vík?“
„Við erum skyldir", sagði
Eyjólfur.
„Jæja“, sagði Magnús og virti
Eyjólf fyrir sér. „Nú sé ég, að
það er sami bjarti svipurinn.
Hann er að skinna Einlandið
upp“, bætti hann við.
„Já, einmitt", sagði Eyjólfur.
Við ókum fram hjá ísólfs-
skála, Selatangar skammt þar
fyrir austan. Á leiðinni töluðu
þeir um sitthvað, og það var
engu líkara en maður væri
kominn hálfa öld aftur í tím-
ann. Þeir töluðu um karl einn,
sem „þótti gott að smakka það“,
um fólk, sem „hafði orðið bráð
kvatt“. Og margt fleira skröf-
uðu þeir, sem ómögulegt var
fyrir ókunnugan að henda
reiður á. Magnús minntist á
konu, sem hafði átt hálfsystur,
„og hún varð sama sem bráð-
kvödd líka“. Og síðan barst tal-
ið að Jóni heitnum á Einlandi,
föður Margrétar, og hann varð
einnig bráðkvaddur.
„Hann var dugandi sjósókn-
ari“, sagði Magnús, „— áður en
hann varð bráðkvaddur“.
„Já, og myndarmaður", sagði
Eyjólfur.
„Og aðsækinn við sjó“, bætti
Magnús við. „En viljið þið ekki
sjá ieiðið hans Ögmundar, sem
hraunið er kennt við. Það stend
ur norðan við veginn“.
„Förum fyrst niður að Sela-
töngum“.
„Heyrðu Eyjólfur, lenturðu
nokkurn tíma í Stokkseyrar-
draugnum", spurði Magnús.
„Nei, ég var svo ungur. Þeg-
ar við strákarnir heyrðum fyrst
af honum, treystum við á, að
hann kæmist ekki yfir mýrarn-
ar, því að þær voru á ís og
flughálar“.
„Hvað ætli þetta hafi verið?“
spurði Magnús.
„Þetta voru engir aumingjar,
sem uðru fyrir barðinu á
draugnum", skaut Jóhannes inn
í samtalið.
„Fólk var með margvíslegar
skýringar", sagði Eyjólfur.
„Sumir töluðu um kolsýrueitr-
un í andrúmsloftinu, en það
veit enginn".
„Það flýðu allir úr einni ver-
búðinni", sagði Jóhannes, um
leið og bíllinn stöðvaðist við
Selatanga.
IV.
Við lituðumst um.
„Hvar er Magnús?“
„Hann skrapp niður á kamp-
inn að tala við veiðibjölluna“,
sagði Jóhannes. „Þeir þekkj-
ast, mávurinn og Magnús. Hann
er búinn að skjóta þá svo
marga um dagana".
„Honum er ekki fisjað sam-
an“, sagði Eyjólfur. „Hann er
líkur föður sínum, kempukarl".
Við skoðuðum tóttirnar af
verbúðunum og fiskhjöllunum.
í fyrravor var jörðin algræn,
þar sem fiskurinn hafði legið
við byrgin.
Tólf til fim.mtán menn
hafa verið við hvern bát, hafði
ég lesið mér til. Bragur er til
um alla útróðrarmenn, sem eitt
sinn voru á Selatöngum, og eru
þeir taldir með nafni og hafa
þá verið yfir 60. Tóttirnar eru
litlar og ég gizkaði á, að þrír
til fjórir hefðu verið í hverri
verbúð. Þeir sögðu það hefðu
minnsta kosti verið sjö, ef ekki
fleiri. Af fcóttarbrotunum að
dæma er hver búð um fimm
metrar á lengd og tveir á
breidd. Sumar búðirnar hafa
jafnvel verið minni. Kannski
þeir hafi haft verbúðirnar
svona litlar til að halda á sér
hita, datt mér í hug. Þarna sá-
um við einnig hellisskúta. Jó-
hannes sagði, að hellarnir
væru reyndar tveir og hefði
annar verið kallaður sögunar-
kór, þar sem var smíðað, en
hinn mölunarkór, þar var mal-
að korn.
Selatangar eru skarð eða af-
drep í Ögmundarhrauni. Þar
fundu Krísuvíkurmenn hent-
ugt athafnasvæði eftir hraun-
flóðið milkla.
Dákon var hraunstandur
uppi í kampinum á Selatöng-
um. í honum voru landamerki
milli ísólfsskála og Krísuvík-
ur. Næst austan við Dákon er
Vestrihlein, en þá Eystrihlem.
Sundið hefur liklega verið
vestan undir Eystrihlein og
uppsátrið þar beint upp' af.
Þar upp með hleininni voru
bátarnir settir undan sjó. Vega
lengdin frá Krísuvík á Sela-
tanga er um 6—7 km. og um
þriðjungur þeiss vegar apal-
hraun, svo það hefur ekki ver-
ið skipsganga, sem kallað var,
að fara þá leið kvöldis og
morgna. Þess vegna hafa ver-
búðirnar verið reistar þar. Og
enn tala þær sínu málL
Magnús var kominn í ieit-
irnar. Við horfðum yfir kamp-
inn og sundið. Ólög riðu yfir
hieinarnar, en ekki á sundið.
Það var hreint.
„Þeir þekktu sjóina, karl-
arnir", sagði Magnús.
„Ungt fólk nú á dögum
mundi líklega deyja af einni
saman tilhugsuninni að eiga að
sotfa í svona hreysum", sagði
ég og virti fyrir mér tóttarbrot
in.
„Manneskjan gerir það, sem
hún verður að gera“, sögðu
þeir.
„Verbúðirnar hafa verið
vindþéttar", sagði Eyjólfur.
Ég hryllti mig ósjálfrátt í
herðunum.
„Þeir hafa sótt í þetta hey
og mosa“, sagði Magnús.
Svo benti hann út á sund-
ið.
„Þeir hafa lent eitthvað eftir
átturn", sagði hann. „í útsynn-
ingi hafa þeir lent vestar, en
austar í landnyrðingum. Það
er ekiki mikil lá við hleinina
núna. Þeir hefðu lent í svona
sjó. Þarna er eystri hleinin og
þarna sú vestri. Þeix lentu á
milli hleinanna, í Tangasundi.
Og nú er Dákon horfinn.“
„Það er talvert brim núna“,
sagði ég. „Þú segh að þeir
hefðu lent í þessu.
„Ætli ekki það, þetta ér
svaði“, sagði Magnús. „Þeir
kunnu svo sem að bíða eftir
lagi. En hafið þið ekíki heyrt
að hér átti að vera draugur",
og hann sneri sér að Eyjólfi.
, „Jú“, sögðu þeir.
„Hann var kallaður Tanga-
Tómas,“ sagði Magnúe.
„Hefurðu sé/i hann Eyjó'lf-
jr?“ spurði ég.
„Nei“, sagði Eyjólfur, „séð
hann — nei, nei.“
„Þú ættir að spyrja hann
Þórarin Einarsson um hann“,
sagði Magnús. „Hann býr í
Höfða á Vatnsleysuströnd. Hann
er sonur seinasta formanns-
ins hér á Seljatöngum. Þór-
arinn er faðir Þorvalds Þórar-
inssonar, lögfræðings í Reykja
vík, sivo 'hann á ekki langt að
sækja það, að vera þéttur fyr-
ir! Einar, faðir Þórarins, var
óbágur að segja frá Tanga-
Tómasi. Einu sinni var Einar
að smiða ausur úr rótarikylf-
um hjá okkur á Hrauni, þá
sagði hann okkur þessa sögu:
Guðmundur, bróðir hans,
svaf fyrir framan hann og lá
með höfuðið útaf koddanum,
en sneri sér við í svefnrotfun-
um og færðist upp á koddann,
en í sömu andránni kom vatns
kúturinn, sem þeir hötfðu með
sér á sjóinn en geymdur var
í verbúðinni, af alefli þar sem
Guðmundur hafði legið með
hötfuðið.
Þetta bjargaði auðvitað lífi
hans.“
„Það var gott að draugur-
inn drap ekki Guðmund“,
sagði Jóhannes. „Hann átti
eftir að eignast 18 börn.“
„Nei, það var ekki hann, þú
átt við Guðm.und í Nýja Bæ“,
sagði Magnús.
,,Já“, sagði Jóhannes, og
áttaði sig. „Guðmundur í
Nýja Bæ var Jónsson, hann
reri 1917 úr Húshóima, en þeir
urðu að lenda hér á Töngun-
um“.
„Guðmundur í Nýja Bæ var
slkírleikskarl“, sagði Magnús,
„það var gaman að vera með
honum einum. En þegar fleiri
voru, varð hann öfgafullur.
Lífsbaráttan varð honum þung
í skauti, hann varð að treysta
á útigang. Tvö barna hans dóu
í vetur.“
Við vorum komnir upp á
þjóðveginn aftur, og ætluðum
sem snöggvast að skreppa að
gröf Ögmundar. Á leiðinni
þangað segir Magnús allt í
einu:
„Þessi klettur þarna í hraun
inu heitir Latur.“
„Hvers vegna“, spurði ég.
„Það gekk erfiðlega að miða
hann — hann gekk illa fyrir,
Framhald á bls. 4
Auglýsing
Um breytingu á brottfarartímum sér-
leyfisbifreiða á leiðinni Reykjavík—
Keflavík — Sandgerði, sem taka gildi frá
og með mánudeginum 20. nóv. 1967. Frá
Keflavík kl. 11 í stað 10, kl. 17.30 í stað
17. Frá Reykjavík kl. 15.30 í stað 15.15,
kl. 19 í stað 18.30. Frá Sandgerði kl. 10.30
1 stað 9.30, kl. 13.30 í stað 13.15, kl 17 í
stað 16.30, kl. 20.20 í stað 20. (Ekið um
Sandgerðisheiði).
Millitímar frá Keflavík til Sandgerðis
breytast samkvæmt þessu: frá Reykjavík
til Hafna kl. 19 í stað 18.30. Prentaðar
áætlanir fást í afgreiðslustöðvum.
Sérleyfishafar.