Morgunblaðið - 19.11.1967, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. NÓV. 1967
9
selflytja allt féð á litlum bátum
á milli aðalskips og eyjarinnar.
Síðan er það rekið upp í ey.
Ein rúningsferð er farin og þótti
og þykir enn töluvert sport að
fara slíkar fer'ðir. Menn eru þá
nestaðir út og það er alltaf
ævintýri að fara í útey. Á haust-
in eru famar tvær ferðir eftir
fénu, fyrst í september eftir
lömbunum og síðan er fullorðna
féð sótt við hentugt tækifæri
eftir 15. okt., því fyrr má það
ekki ganga laust á Heimaey.
— Þarf aldrei að binda féð
til þess að koma því klakklaust
í lar.d?
— Nei, það var aðallega gert
í einni af úteyjunum, Álsey.
Þar voru kindurnar settar í neta-
stroffur, þegar þær voru sóttar
á haustin, og þær látnar síga
niður fyrir standberg og í bát-
inn. Allt fram á sfðustu ár hef-
ur féð verið í nobkrum af út-
eyjum, en aðeins í Elliðaey síð-
ustu þrjú ár. Einnig er fé í
Yzta Kletti, sem telzt til úteyja,
þó áfastur sé Heimakletti.
— Eru nokkur vandræði með
vatn í Elliðaey.
— Það er vatnsgeymir þar með
járnþaki yfir og safnast vatn í
hann af þakinu. í geyminum eru
brynningartæki, sem stilla vatns-
gjöfma sjálfkrafa.
— Hvernig er féð eftir sumar-
ið?
— Féð er yfirleitt vænt og
helzt að þáð þyki of feitt til að
bóndi í Gerði.
borða, því að fólk virðist ekki
vilja eins mikið feitmeti eins
og það vildi áður fyrr.
— Hvað er slátrað miklu af
fénu?
— Það má segja að viðkom-
unni sé slátrað og það er áðeins
til heimilisnota, því það eru
margir sem eiga fé í Elliðaey,
alls ellefu síðasta ár, þannig að
enginn á stóran stofn af kindum
þar.
— Hafa miklar breytingar orð-
ið á fjátstofni Eyjamanna?
— Já, það hafa orðið tölu-
verðár breytingar. Fram eftir
var mikið af fjárstofninum sauð-
ir, sem gengu úti allt árfð, en
nú eru það svo til eingöngu
ær með lömbum. Þegar fjárstofn
Eyjamanna var mestur taldi
hann um tólf hundruð fjár á
vetrarfóðrum, en nú er hann
um 500.
— Hefur stofninum fækkað á
síðustu árum?
— Stofninn hefur ekki minnk-
að síðustu sex ár, heldur aðeins
aukizt. Sauðfjárhald hér í Eyj-
um byggist nú orðið á áhuga
fyrir sauðfjárhaidi, en ekki fjár-
hagslegum hagnaði. Menn stunda
sauðfjárhaldið eingöngu sér til
ánægju og gamans, en auðvitað
er þetta töluverð búbót líka og
eitt af mörgu, sem sýnir hina
sterku sjálfsbjargarhvöt Eyja-
skeggja.
— Hvar er heyjað fyrir féð?
— Áður fyrr var heyjað bæði
á heimalandinu og í úteyjum og
einnig hefur hey verið aðflutt
frá meginlandinu (íslandi) og
einnig frá Noregi. í seinni tíð
hefur eingöngu verið heyjað á
Heimaey sjálfri.
— í hverju er starf þitt fólg-
ið sem köllunarmáður og hvað
hefur þú gegnt því lengi?
— Eg hef verið köllunarmað-
ur í s.l. átta ár. Hver eyja, sem
fé var sett í hafði ákveðinn
köllunarmann og hans starf er að
sja um að fá báta til úteyjaferða
og skipuleggja þær ásamt því að
kalla alla, sem sauðfé eiga. Til
gamans má geta þess að greiðsl-
an fyrir það starf er tveggja
kinda beit umfram eðlílega skipt
ingu, svoköllu'ð köllunarsauða-
beit. Þetta hefur þó ekki verið
notað síðustu ár, því eigi hefur
verið full fjártala í úteyjum.
— Hvað um sauðfjárhald í
framtíðinm?
— Ég er viss um að sauðfjár-
hald verður áfram hér í Eyjum,
það hefur ætíð haldizt í hendur
að Vestmanneyingar eru fram-
sæknir, en halda fornum hefð-
um og dygg'ðum.
Aldursforseti sauðfjáreigenda
í Eyjum er Ólafur Vigfússon frá
Gíslholti. Hann er 76 ára gam-
all og hefur verið með í fjár-
sóknum í Elliðaey í áratugi.
Maður skyldi ekki ætla að
maður á áttræðisaldri geistist
svo léttilega í klettaspríli en
Óli Fúsa (kallaður í daglegu
tali í Eyjum) lét sig engu muna
sína löngu lífsgöngu og smalaði
sem einn af peyjum Eyjanna.
Roiluskjáturnar voru komnar
niður að steðja, það var byrjað
að ferja út í Aldísi, og Óli Fúsa
sat á klettasnös og gætti -þess,
ásamt fleirum, að rollurnar
kæmust ekki upp á eyna aftur.
Gamli maðurinn og hafið, hafið
sem er vagga lífsins í Eyjum;
hafið, sem hefur vaggað börnum
Eyjanna í svefn, en einnig ógnað
þeim með gný boðafallanna; haf-
ið, sem meitlar skap nábúa síns,
herðir hann og blíðkar og reynir
áð hrifsa hann til sín; hafið, sem
er gullkista Eyjanna og undra-
heimur; hafið, sem er sinfóníu-
hliómsveit Eyjaskeggja og ball-
ettflokkur, er hljómar tónaspil
hafsins og aldan dansar við klett
ótta strönd.
„Alda, alda, alda bláa kalda,
út við bergið kveður ljóðin sín“,
segir í gömlu Eyjaljóði, og það
er eir.mitt það hjal, ásamt vind-
unura, sem þroskar tónlistar-
smekk Eyjabúans. Það sem rauf
kyrrðina út við unnarstein þenn
an fjársóknardag var jarm kind-
anna af og til og hressileg orða-
skipti mannanna, sólin var geng-
in niður handan við Heimaklett
og í tvískyggninu blasti Eyja-
fjallasveitin með vætti sína í
Eyjafjallajökli að baki. Margir
Vestmannaeyingar eru ættaðir
frá sveitum Suðurlands og með-
al margra öndvegis manna og
kvenna, er Óli Fúsa ættaður það-
an.
— Hvenær fórst þú fyrst í Ell-
iðaey, Óli?
— Við skulum sjá, ég flutti
undan Eyiafjöllunu.m frá Rauf-
arfelli 1922 hingað til Vest-
mannaeyja og þá fljótlega fór ég
í Elliðaey til að sækja fé og ég
hef átt þar fé svo til samfleytt
síðan 1930.
— Hefur ekki oft verið úti-
gangur í Elliðaey á þessum árum
yfir veturinn?
— Útigangur hefur mjög oft
verið í Elliðaey og fleiri eyj-
um, en í Elliðaey er vetrarbeit
fyrir um 200 fjár. 1 fornu tali
segir að þær 16 jarðir, sem hafa
jar'ðarétt í Elliðaey, hafi rétt til
að hafa 12 kindur hver á vetrar-
beit þar. En það smátt og smátt
lagðist niður að hafa sauðfé úti
á veturna og dró algjörlega fyr-
ir það þegar byrjað var að láta
lambfé ganga úti á sumrin með
fullorðnu. Þá hafði hver jörð
rétt fyrir 10 lambær, en lengi
vel var lambfé látið ganga hér
á heimalandinu eingöngu.
— Hvernig kom féð út, sem
var veturlangt í úteyjum?
— Það var ákaflega misjafnt
og fcr mik:ð eftir því hvort kind
in fékk skitu me'ð vorinu eða
ekki, en sá kvilli dró mátt úr
kindunum og þær voru horaðar
og illa haldnar. Vænar ær voru
jafnan betri til útigangs, en
sauðir. Skitan getur t. d. stafað
af forkælingu eða fóðurskorti.
— Hafa nokkur slys orðið í
sambandi við fjárflutninga í Ell-
iðaey?
-— Ekki man ég eftir því að
slys hafi hent, hvorki á mönnum
né skepnum. Það hafa ávallt
reynzt hinir færustu köllunar
menn og góð stjórn verið á hlut
unum.
— Nú hefur þú verið við sauð-
fjárhald undir Eyjafjöllunum.
Hver er helzti munur á saúð-
fjárhaldinu þar og hér?
— Það er ákaflega mikill
munur á aðstæðum til að flytja
féð. Móguleikar til sauðfjár-
flutnmga í úteyjum fara algjör-
lega eftir því hvernig er i sjó-
inn og hvort það er leiði í út-
eyjar. Ég er svo mikill sveita-
karl í mér og hef svo gaman af
fé, að þess vegna er ég nú að
vesenast þetta ennþá og rollu-
standið er fremur gert sér til
gamans er. gagns.
— Hvað voru vepjulega marg-
ir, ssm fóru í ferðir til að sækja
Ólafur Vigfússon
frá Gíslholti.
— Venjulega hafa verið minnst
einn frá hverri jörð til þess áð
vel sé, en fjáreigendum hefur nú
fækkað þannig að þetta hefur
breytzt.
— Hvernig verkar þ» það fé,
sem þú slátrar?
— Eg hef nú kofa bérna heima,
9em ég reyki I kjöt, en allt full-
orðið fé sem ég slagta salta ég
eða reyki. Yfirleitt er bezt að
reykja kjöt af úteyjafé, því það
er venjulega svo feitt og fer því
bezt á því að vera reykt.
Þeir eru margir fornbýlir í
Eyjum og það er stór kostur að
eiga sitthvað í búrinu, enda eru
Eyjarnar gjöfular þeim, sem
vilja bjarga sér sjálfir. Þorskur-
inn gengur á hrygningarsvæðin
í vetur, lundinn kemur aftur í
vor, þjóðhátíðin vei'ður haldin
að venju og það verður farið til
fýla næsta haust. Eyjarnar breyt
ast ekki, en þó eru þær aldrei
eins. Menn koma og fara, skip
koma og fara; það er eitthvað
sem kemur og eitthvað sem fer,
eitthvað sem hlær og grætur,
eitthvað, með Guði.
fé?
Það var slegið upp f járrétt á bry ggjunni og dregið í dilka, en dilkarnir voru ýmisskonar far-
kostir Eyjabænda.
Þarna var ekki fullfermi af þorski eða sild, heldur kindum.
TILKYNNING TIL ISLENZKU ÞJODARINNAR
Hinn 9. nóv. sendi Andlegt Svæðisráð Bahái í
landi, þar sem þeim er gefinn kostur á að fá í
geti kynnst kenningum hans af eigin raun.
Ástæðan til útsendinga þessara bréfa er sú, að
og trúarleiðtogum þess tíma, yfirlýsingu um
á orð sín.
Almenningi er því hér með bent á að snúa sér
Þeir, sem æskja upplýsinga beint frá Andlegu
Reykjavík, c/o P.O. Box 1336, Reykjavík.
Reykjavík fyrsta bréf af fjórum, sem send ver ða öllum prestum og safnaðarformönnum á fs-
hendur bókina „PROCLAMATION OF BAHÁ U,LLÁH“ (Yfirlýsing Bahá, u’lláh), svo þeir
100 ár eru liðin frá því, er Bahá u’lláh, þá fangi í Adrianopel, sendi helztu konungum, keisurum
stöðu sína sem spámaður Guðs fyrir nýtt tíma-bil í sögu mannkynsins, og bauð þeim að hlýða
til viðkomandi safnaðarprests um upplýsingar varðandi innihald bréfanna.
Svæðisráði Bahá’i í Reykjavík, geta sent beiðni þar að lútandi til Andlegt Svæðisráð Bahá’i í
Reykjavík 19/11 1967. ANDIÆGT SVÆÐISRÁÐ BAHÁ’I f REYKJAVÍK