Morgunblaðið - 19.11.1967, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. WÖV. 1987
- VAR MUNKURINN
Framhald af bls. 3
eins og sagt var. Hann bar
iengl í sama stað.“
Og nú blasti við Ögimundar-
hraun milli Latsfjalls og Krísu
víkur-Mælifells og fylIÍT hálf-
an dalinn. Niður við sjó stóð
bærinn Krísuvík, en uppi í
dalnum Vigdísarveillir, fjalla-
jörð í hvammi með hlíðinni
norð-vestan við Mælifell. Þar
sjást tóttir.
„Ég man vel eftir byggð
þar“, sagði Magnús. „Gömul
sögn segir, að smali hafi, þeg-
ar hraunið brann, bjargazt upp
á Óbrennishólma, sunnarlega í
hrauninu, vestan við Hús-
hólma“.
Jóhannes sagði að þjóðsag-
an um Ögmund væri á þá leið,
að hann hafi átt að vinna sér
það til kvonfangs að ryðja veg
yfir hraunið, en var drepinn að
verki loknu. Aðstandendur
konunnar treystu sér víst ekki
til að vinna á honum fyrr en
hann var orðinn örmagna af
þreytu. Þá hertu þeir upp hug
ann og drópu hann.
„Ögmundur sofnaði við
hraunbrún, þar sem leiðið er
og þar drápu þeir hann“, bætti
Magnús um frásögn Jóhannes-
ar. „Nú er hrunið úr leiðinu.
Þeir ættu að varðveita það
betur. Ég er að vísu ekki fylgj-
andi því að r-aska ró þeirra
dauðu, en það mætti vel ganga
betur um leiðið."
Ég ætlaði eitthvað að fara
að minnast fre'kar á Ögmund,
en þeir fóru þá að tala um sjó-
mennsku í gamla daga og ég
komst ekki upp með moð-
reyk. Það var eins og bíllinn
breyttist skyndilega í gamlar
verbúðir. Það er munur að róa
nú eða áður, sögðu þeir.
„Þá var alltaf andæft á ár-
unum“, sagði Magnús til að
uppfræða mig. „Þá var línan
tvö til þrjú pund og geysi-
sterik og vont að draga hana.
Einhverjum hefði minnsta
kosti þótt það sárt í dag. Sum-
ir fengu blöðrur.
„Betur á bak og báðum
áfram" var sagt þegar aust-
anátt var og vesturfail, og þeg-
ar línan festist sló alltaf á bak-
borðið. Það þurfti alltaf manni
meira á bakborða í andófi.
Þess vegna var sagt, Betur á
bak........Þá þurfti að nota
árarnar til að róa að línunni."
Og svona héldu þeir áfram
að tala saman um löngu liðna
daga. Ögmundur var gleymd-
ur. Ég var að hugsa um að
koma við hjá Þórarni gamla
í Höfða.
Eyjólfur hafði, okkur öllum
á óvart, komið með flösku af
líkjör. Hann var farinn að
hvessa, eða setja í, eins og karl
arnir hefðu sagt. Ég sá ver-
búðirnar gömlu fyrir mér, og
skinnklædda karlana. Ég hugs-
aði um það sem Magnús hafði
sagt: „Það er ekki mikil lá við
hleinina; það heitir öðru
nafni: sogadráttur og þar er
lending stórhákkaleg. Ég
mundi vel eftir lýsingum Magn
úsar Þórarinssonar, sem oft
kom niður á Morgunblað, á
meðan hann var og hét. Hann
var einbeittur og ákveðirn,
með auga á hverjum fingri
Hann var fyrsti mótorbátsfor-
maður í Sandgerði. Það var
eins og sjór og reynsla hefðu
lagzt á eitt um að tálga per-
sónu hans inn að hörðum
kjarnanum.
Magnús tók saman bók, sem
heitir „Frá Suðurnesjum".
Merkisrit. Þar segir, að ef skip
tók niður að framan, þegar
mikii iá var, stóð það strax
svo fast, að ómögulegt var að
ýta því út aftur, svo þungu.
Sogaði þá óðara undan, svo að
skipið varð á þurru og lagð-
ist á hliðina. Næsta aðisog
fyllti þá skipið, og allt var í
voða. Það varð því sífellt að
halda þeim á floti og ýta £rá
fyrir hvert útsog, en halda í
kollubandið. Næsta ólag kom
svo með skipið aftur, en þrek-
mennin settu axlirnar við,
svo að ekki tæki niður; stóðu
þeir oft í þessum stympingum,
þó að sjór væri undir hend-
ur eða í axlir, en klofbundnir
voru þeir oftast, er þetta starf
höfðu.
Þebta hugsaði ég um og
myndin skýrðist í huga mín-
um. Ég sá karlana standa í
kampinum á Selatöngum í
brók og skinnstakk, hvort-
tveggja heima saumað úr ís-
lenzkum skinnum. Brókin upp

Jóhannes og Magnús við Ögm undarleiði.
á síður, en stakkurinn niður
á læri. Mátti vel svalka í sjó
þannig búinn án þess að verða
brókarfullur, eins og kallað
var ef ofan í brókina rann.
Stundum kom fyrir að láin
var svo mikil að ólendandi var
á venjulegan hátt. Þá var fisk-
urinn seilaður úti á lóninu,
seilarnar bundnar saman og
færi hnýtt við, en einum
manni falið að gefa út færið
og annast seilarnar að öllu
leyti, Og svo var beðið eftir
lagi til að lenda skipinu tómu,
tóku þá allir til ára eftir skip-
un formanns, á þriðju stór-
öldunni, sem var jafnan hin
síðasta í ólaginu, eftir hana
kom dálítið hlé á stórbrotum;
var það kallað lag. Þá var róið
með fullum krafti, árar lagðar
inn í skipið í fljótheitum. Þeg-
ar krakaði niður, hlupu allir
útbyrðis og brýndu skipinu
upp úr sjó, áður en næsta ó-
lag kæmi. Stundum xomu
aðrir, sem tækifæri hafðu og
hjálpuðu til.
Þannig stóðu Selatangar mér
fyrir sjónum. Hver myndin
Hin nýja»lína«vindlanna
Trygging á góðum vindli
- er hinn nýi
DIPLO
DIPLOMAT
SCANDINAVIAN TOBACCO COMPANY
BY APPOINTMENT TO THE ROYAL DANISH COURT
380 A
Og
Og
tók við af annarri, rels
hneig í huga mínuim eins
úthafsaldan við ströndina.
„Ég var oftast aðeins með
eitt skinn“, sagði Magnús upp
úr þurru.
„Jæja“, sagði Eyjólfur.
„Ég var oft holdvotur",
sagði Magnús.
„Það vorum við aldrei fyrir
austan“, sagði Eyjólfur.
Ojú, maður var oft þvalur.
þetta var helvítis vosbúð",
sagði Magnús.
Aftur hljóp í mig hroldur.
Ég var farinn að hlakka til
að koma heim og leggjast eins
og hundur við sjónvarpið.
Við höfðum ekið fram hjá
ísólfsskála á heimleið. Körlun-
um hafði eklki orðið orðs vant
Nú töluðu þeir um Guðmund
á Háeyri.
Magnús sagði:
„Rólegir drengir, ekki liggur
mér á“ sagði hann þegar var
að verða ófært, hann vissi
hvað það gilti.“
Eyjólfur sagði:
„Guðmundur var kominn að
Eyrarabakkasundi og búið að
flagga frá, talið ófært. Þá
sagði hann: „Við skulum
stöðva snöggvast hér rétt ut-
an við sundið", og stendur upp
og horfir þegjandi fram á
brimgarðinn og segir svo enn:
„Nei, sko andskotans brimið"
— og rétt í sömu svifum: „Tak
ið brimróður inn“, og þeir
höfðu lífið. Hann umgekkst
ólögin eins og leikföng. En
þau voru það ekki fyrir ó-
vana“, bætti Eyjólfur við og
vissi af eigin reynslu, hvað
hann söng.
Magnúis sagði að Guðmund-
ur hefði stundum hikað við að
fara inn af ótta við að önnur
skip kæmu kannski á eftir og
mundu ekki hafa það. Þá sagir
Eyjólfur:
„Jón Sturlaugsson á Stokks-
eyri hikaði stundum lika,
vegna þess að hann bjóst við
að aðrir mundu fylgja sér eft-
ir. Hann var einnig afbragðs
sjómaður. Og honum var e'kki
heldur fisjað saman, honum
Hafliða föður þínum. „O,
þetla er bara þurraslydda,
þurraslydda“, sagði hann . . .
„Þetta hefur þú heyrt“,
sagði Magnús og glaðnaði við.
Svona göntuðust karlarnir,
meðan myrkrið datt á. Þeir
töluðu um Berg í Kálfhaga og
sögðu, að Guðmundur á Há-
eyri hefði haft hann handa
körlunum sínum til að grínast
með. Einhvern tíma segir Berg
ur, „það er óhætt upp á lífið
að róa hjá Guðmundi á Há-
eyri, en aðköllin ósköpin."
„Róðu nú Bergur, róðu nú
Bergur, og róðu nú helvítið
þitt Bergur", sagði Guðmund-
ur víst eitt sinn í róðri.
Og í annað skipti bar það til
tíðinda, eins og oft var, að
bóndi ofan úr sveit fékk að
róa hjá Guðmundi til að fá
í soðið fyrir heimili siitt. Þegar
þeir höfðu ýtt á flot var venja
að taka ofan sjóhattinn og lesa
sjóferðabæn. Bóndinn hafði
bundið á sig hattinn og átti
erfitt með að ná honum af sér.
Þá kallar Guðmundur formað-
ur og segir: „Ég held þú getir
lesið Andrarímur eða einhvern
andskotann, þó þú sért með
helvítis kúfinn á hausnum".
Og nú blasir við Hraun.
Þarna á ströndinni hafa orð-
ið skipstapar. Magnús hefur
áður sagt mér af þeim:
Franska togaranum Cap Fagn
et, sem strandaði sunnan und-
ir Skarfatöngum aðfaranótt
24. marz. 1931, og St. Louis,
enskum togara, sem strandaði
snemma í janúar 1940 í Vondu
fjöru. Öll skipshöfnin var
dregin í land í björgunarstól,
nema skipstjórinn. Hann kom
ekki út úr brúnni nærri strax.
Björgunarmenn biðu eftir hon-
um í allt að 10 mínútur áður
en hann sást á brúarvængnum.
Hann fetaði sig niður á defck-
ið og fram að vantinum. En
þegar hann var kominn að
björgunarstólnum, féll hann
allt í einu aftur yfir sig og
ofan í ólgandi brimlöðrið. Þar
varð hann til.
Magnús á Hrauni hefur
margt séð og margt lifað. Hann
hefur marga fjöruna sopið.
M.
Síldorrannsóknir Norðmnnnn
oð hefjnst
Bergen, 14. nóv. NTB.
SÍLDARRANNSÓKNIR vetrar-
ins munu hefjast eftir fáeina
daga á hafrannsóknaskipinu „Jo-
hann Hjort“ og verður Finn De-
vold leiðangursstjóri. Farið verð-
ur til hafsvæðisins milli Norður-
Noregs, Svalbarða og Jan May-
en. —
Devold hefur sagt í viðtali við
„Bergens Tidende", að ástæða sé
til þess að ætla, að norsk-ís-
lenzka síldin muni safnast sam-
an austur af fslandi og að enn
fremur megi gera ráð fyrir því,
að mesti hluti þeirrar síldar, sem
í sumar var fyrir austan Spits-
bergen, sé nú fyrir austan fs-
land.
London, 14. nóv. AP.
The London Times skýrir frá
því í dag, að 80% íbúa Okinava
myndu greiða því atkvæði, að
sameinast Japan að nýju, ef al-
menn atkvæðagreiðsla yrði látin
fara fram í þessu skyni á eynni,
sem Bandaríkjamenn fara með
yfirstjórn á.
Veturinn hefur mörg andlit
Þér hafið aðeins eitt
Það verðið þér að vernda.
Einmitt á veturna.
Með NIVEA-Ultra-
Cremi.
NIV E A-UItra-Crem verndar
hörundið jafnt í snjóf stormi
og sólskini. Allt hörund.
Alla daga. Aulc þess er
NIVEA-Ultra-Crem nœrandi
fyrir hörundið. NIVEA-Ultra-
Crem veitir hörundinu þaÖ,
sem það þarfnast til að hald-
ast stöðugt hrelnt, ferskt eg
heilbrigt. Einmitt þessvegna
•igið þér ekki völ á betri
f#verndarga>zlu".