Morgunblaðið - 07.01.1968, Qupperneq 20

20
MÖRGUNBLAÐIÐ. SUNNÚDAGUR 7. JANÚAR 1968
- HAFISINN
Framhald af bls. 19
urr. vetur. Þar sem aðstæður
voru fyrir hendi og mannafli til
að atla nægra birgða lifði fólk
af langvarandi harðindi, en þar,
sem svo var ekki, dó fólkið.
Dæmið var óhugnanlega einfalt."
„Nútímatækni hefur fært
mönnum fjöldaframleiddan fatn-
að úr bómull og nælon til innri
fata, og nankinsföt til vinnu.
Hún hefur látið í té steinsteypu
til húsasmfða og miðstöðvarkerfi
til upphitunar, sem nota orku
frá olíu eða kolum. Nútímatækni
hefur gefið rafmagn til eldunar
og ljósa, framleitt með fallvötn-
um. Hún hefur fengið mönnum
í hendur flutningatæki til þess að
flytja búnytjar frá jörðum til
staða, sem framleiða matvæli
fyrir heíldina og svo flytja sömu
tæki matvöru og nauðsynjar til
búa.
Einmitt vegna nútímatækni
ganga íslendingar í fatnaði, sem
ekki skýlir fyrir heimskauta-
kulda, þeir búa í húsum, sem
þurfa mikið magn aðfluttra orku
gjafa til þess að halda heitum,
og þeir hafa litlar birgðir mat-
væla til langvarandi einangrun-
ar. Þess vegna á íslenzka þjóðin
nú líf sitt undir því, að óslitnir
áðflutningar og fráflutningar eigi
sér stað.“
„Sannleikurinn er sá, að í heim
inum er ekkert tæki til fram-
leiðslu ennþá, sem getur farið
yfir snjó og ís undir hvaða kring-
umstæðum sem er. í>að kemst
enginn ísbrjótur í gegnum slík-
an ís að vetrarlagi, sem lýst hef-
ur verið hér að framan, engin
flugvél flýgur og lendir í stöð-
ugum snjóbyl og ekkert land-
farartæki er í notkun, sem fer
yfir metersþykkan snjó á mis-
hæðóttu landi.
„Við höfum séð, að stórhríð
hefur staðið í samfleytt 11 vik-
ur, eftir að hafís hefur lagzt að
landinu, — og vel á minnzt, stóð
slík hrið í 14 vikur árið áður,
samkvæmt annálum. f>að er
greinilegt að langt er frá því
að allt sé tekið fram i þeim
skrifum, þegar þau eru sett nið-
ur, jafnvel þó um neyðarástand
sé að ræða.
Tími er kominn til að íslend-
ingar geri sér ljóst, hváð felst í
frásögnum um slíkt veðurfar, því
ef það kemur á ný, þá situr
hver, þar sem hann er kominn,
og ef ekki eru nægar birgðir á
staðnum, meðan ástandið helzt,
er voðinn vís. Fólk er fleira á
landinu í dag en nokkum tíma
áður og, eins og bent hefur ver-
ið á, eru aðstæður verri en ekki
betri til þess að taka á móti harð-
indum.
Það er ekki líklegt að neinar
athuganir hafi verið gerðar á
því, hvaða afleiðingar það hefði,
ef ár og vatnsföll botnfrysu víða
á landinu, en það gerðist á vatns-
leysisvetri og eflaust oftar. Ef
olíu- og kolaflutningar stöðvast
mánuðum saman, er erfitt að
ímynda sér, hvemig húsum verð-
EIIMANGRUIXI
Góð plasteinangrun hefur hita
leiðnisstaðal 0.028 til 0.030
Kcal/mh. °C, sem er verulega
minni hitaleiðni, en flest önn-
ur einangrunarefni hafa, þar
á meðal glerull, auk þess sem
plasteinangrun tekur nálega
engan raka eða vatn í sig. —
VatnsdTægni margra annarra
einangrunarefna gerir þau, ef
svo ber undir, að mjög lélegri
einangrun.
Vér hófum fyrstir allra, hér á
landi, framleiðslu á einangrun
úr plasti (Polystyrene) og
framleiðum góða vöru með
hagstæðu verði.
Reyplast M.
Ármúla 26 - Sími 30978.
ur haldið heitum í margra tuga
stiga gaddi, og þótt heimskauta-
fatnaður sé eflaust til hér og
hvéu í landinu, þá nægir það
ekki fyrir alla, sem á þurfa að
halda. Sfðast en ekki sízt er mik-
ill vafi á því að matvæli séu
fyrir hendi til langs tíma alls
staðar á landinu.“
Rannsóknir á hafinu norðan
íslands.
„í stuttu máli sagt, eru ts-
lendingar í dag verr við því bún-
ir en áður að taka á móti hafís
og þeirri veðráttu, sem honum
fylgir, og einungis ráðstafanir
gerðar á undan geta komið í
veg fyrir ógnartíma, ef hörkur
skella á.
Það sem þarf að gera, er fyrst
og fremst að rannsaka ástandið
á hafinu nor'ðan íslands, því að
þar er að finna lykilinn að því,
hvort likur eru á að hafísinn
leggist að landinu. Slík rannsókn
þarf að fara fram milli íslands
og Svalbarða, til þess að finna
útbreiðslu kalda sjávarins.
Upplýsingar um legu hafíssins
eiga að vera fyrir hendi, eða
hægt að fá þær fljótlega, því að
mánaðarleg ísflug munu vera
gerð af Dönum, Nor'ðmönnum og
Ameríkumönnum (frá Keflavík-
urflugvelli). Vitanlega kemur
margt fleira til greina, og þyrfti
að samræma allar athuganir þar
að lútandi, svo að hægt væri
að fá heildaryfirlit yfir ástandið
á hafinu og þær breytingar, sem
þar gerast.
Nú er altítt að þjóðir, sem gera
út leiðangra, taki við svokölluð-
um athugunarmönnum (obser-
vers) frá öðrum ríkjum eða stofn
unum, sem telja sig hafa hags-
muni af því að fylgjast með
því, sem gerist. Þegar t. d. banda
rískir ísbrjótar fara í leiðangra,
eru venjulega einn eða fleiri slík-
ir menn um borð, sem Kanada-
stjóm hefur sent og öfugt. Banda
ríkjaflotinn hefur tekið við at-
hugunarmönnum við Suðurskaut
frá lærdómsstofnunum og öðrum,
og Rússar og Bandaríkjamenn
hafa skipzt á mönnum suður þar.
íslendingar gætu eflaust kom-
ið mönnum inn í erlenda leið-
angra, þar sem þeir teldu sér
hagsmuni að, og þannig fengið
mikilsver'ðar upplýsingar frá
fyrstu hendi með sáralitlum til-
kostnaði.
Auk rannsókna á hafinu þurfa
að fara fram athuganir á birgð-
um landsmanna, sérstaklega norð
anlands og austan. Þær athug-
anir eru nærtækar og ættu að
hefjast tafarlaust.
Það dugar ekki minna en að
fólk hafi eldsneyti, matvæli og
vetrarklæðnað til margra mán-
aða, því að, eins og tekið hefur
verfð fram, er hægt að notfæra
sér nútímatækni til flutninga
áður en hafís leggst að landinu,
en ekki eftir að hann er kom-
inn“.

Lífið hefur farið vel mei
mig og er það aðalatriðið
Spjallad v/ð Hallgrlm D/latthlasson
deildarstjóra, sem er sjötugur á morgun
HALLGRÍMUR Matthíasson,
deildarstjóri í Loftskeytastöðinni
í Gufunesi er sjötugur á morgun.
Hann er sonur séra Matthíasar
Eggertssonar I Grimsey og konu
hans, Guðnýjar Guðmundsdótt-
ur. Hann kvæntist 1936 Ásdísi
Aðalsteinsdóttur frá Húsavík og
þau einn son, Aðaistein, er stund
ar verkfræðinám við Háskólann.
Mbl. Hitti Hallgrím að máli,
þar sem hann var við vinnu sína
í Loftskeytastöðinni i Gufunesi.
— Hvenær byrjaðir þú hjá
Landsímanum, Hallgrímur?
—f Kötlugosi, íslenzku sjálf-
stæði og spönskuveikinni kom ég
að norðan haustið 1918. Við vor-
um tveir, sem lærðum lotftskeyti
þá, Guðmundur Jóhasnnesson og
ég, en hann tók við loftskeyta-
stöðinni á Flatey á Breiðafirði
1919. Hann varð síðar ininheimtu
stjóri Landsímans, en er nú hætt
ur störfum sökum aldurs.
Lotftskeytastöðin á Melunum,
Reykjavíkurradíó, var opnuð til
almenningsnota 17. júní. Þó var
nýbakaður stöðvarstjóri Frið-
björn Aðalsteinsson, og var það,
þangað til hann lézt 1947, en þá
tók ég við.
— Faðir minn hafði talað við
Forberg landsímastjóra, sem ég
held að hatfi auglýst. Ég man, að
faðir minn sagði, að Forberg
hefði spurt: „Er han rigtig raks“.
Forberg var mikið gefinn fyr-
ir, að einhver töggur væri í mönn
um. Sjálfur var hann afar dug-
legur og mikið hraustmenni,
þangað til krabbameinið varð
honuim að aldurtila. Hann bar
stotfnunina atfar mikið fyrir
brjósti, enda þurfti þess.
— Hvernig var aðstaða hér, þeg
ar þú byrjaðir?
— Lotftskeytatfæki og tækni
var í algjörri bernsku þá, svo-
kailaðar neistastöðvar, en ekki al
mennt farið að nota lampastöðv-
ar. Og móttökutækin voru aðal-
lega kristaltfæki. Síðan hefur
loftskeytastöðin náttúrlega smá-
bætt við sig tækjum og nú er
svo komið, að ekki er notað neitt
af því, sem við notuðum hér
fyrst.
Fyrstu verkefnin suður á Mel-
2Hovi3unl)InÍJit> I
RITSTJÓRN • PRENTSMIÐJA
AFGREIÐSLA*SKRIFSTOFA
sirvii 1D.1QO |
um voru að taka á móti veður-
skeytum og fréttaskeytum og
komu þau síðarnefndu frá Eng-
landi. Eins kom j#ð á okkur að
höndla með alla trafík milli fs-
lands og annarra landa, ef sæ-
sírninn bilaði, sem kom oft fyrir.
Eftir seiinni heimsstyrjöldina
voru uppi háværar raddir um að
flytja starfsemi loftskeytastöðv-
arinnar af Melunum, m.a. vegna
aukinnéir flugumferðar, en loft-
netmöstr n voru talin otf nærri
aðtflugi á flugvölli#n og því hættu
leg. Þess vegna var það ráð tek
ið að flytja möstrin upp á
Rjúpnahæð.
Loks var það svo ráðið 1. maí
1963, að stöðm þar skyldi lögð
niður og sameinaðist Gufunes-
stöðinni að nokkru leyti, þann-
ig að þar er nú einn stöðvarstjóri
fyrir báðum stöðvunum, Stefán
Arndal, sem nú er nýtekinn við,
og svo deildarstjóri fyrir hvorri
stöð. Hins vegar hefur Eðlis-
fræðistofnun Háskólans tekið
við húsnæðinu á Melunum, enda
var hún þegar flutt í hlutfa þess
1963.
— Til að byrja með var stöðv-
arstjórinn eini starfsmaðurinn
en smám saman fjölgaði. Við
byrjuðum sem lotftskeytamenn
1919 ég og Snorri P. B. Arnar,
en hann hvarf úr þjónustunni
1930. Guðmundur heitinn Sig-
mundsison byrjaði svo 1920. Þá
voru teknar upp þrískiptar vakt-
ir og síðan hefur þetta þróast
stig af stigi. Skipin tóku upp
loftskeytatæki og starfsemin
jókst ár frá ári. Þannig voru
umsend skeyti 1920 1.312, en
1965 voru send loftskeyti 2.609
og meðtekin 6.122.
— Það hefur verið mikið um
að vera á stríðsárunum?
— Þegar ísland var hernumið
atf Englendingum 1940 lagiðst nið
ur allt talsamband við skip sam-
kvæmt ákvörðun hernaðaryfir-
valda. Brezki sjóherinn settist að
í loftskeytastöðinni og notaði
radíótæki hennar í fjögur ár og
urðu vinnuskilyrðin að sjálf-
sögðu erfið við þessar aðstæður,
þótt samvinnan hafi yfirleitt ver
ið sæmileg. Var Reykjavíkur-
radíó mjög þýðingarmikið í orr-
ustunni um Atlantshafið og eins-
konar radíómiðstöð fyrir her-
skipaflota og skipalestir banda-
manna á Norður-Atlantshafi. —
Mjög var takmarkað það, sem
Reykjavíkurradíó mátti afgreiða
og t.d. mátti ekki minnast á veð-.
ur, eða ferðir skipa í skeytum.
— Hvað er þér sérlega minnis
Hallgrimur Matthíasson
stætt frá þínum langa starfs-
ferli?
— Það hefur náttúrlega margt
komið fyrir á langri leið. Einu
sinni kom frú Lindberg til okk-
ar, en hún var lofskeytamaður
hjá manni sínum. Þau hjónin
komu þá við hérna á flugi yfir
Atlantshafið, en voru bæði í sorg
þar sem búið var að ræna drengn
um þeirra.
Svo var heimsflugið að sjálf-
sögðu mikill viðburður, en þá
var maður frá þeim staðsettur á
loftskeytastöðinni til þess að
aðstoða og gera nauðsynlegar
ráðstafanir fyrir komu þeirra.
— Þú býzt við því að halda
áfram til næstu áramóta, þótt
þú sért orðinn sjötugur?
— Ég býst við því. Ég hef
alltaf verið heilsuhraustur og
aldrei komið á spítala. Fyrir tæp
um tveimur árum fékk ég hita f
tvo eða þrjá daga, þá var einhver
pest að ganga, en annars hef ég
aldrei kennt mér nokkurs meins
og alltaf mætt, þegar ég hef átt
að mæta. Ég hef líka alltaf kunn
að ákaflega vel við mig hjá stofn
uninni. Ég hef haldið mig við
þetta eina jobb og aldrei séð
eftir því. Ég hef líka yfirleitt
haft ánægju af vinnunni og líf
ið farið vel með mig, sem er aðal
atriðið.
— Að síðustu vildi ég, þar sem
vera mín hér er senn á enda,
koma þakklæti til þeirra, sem ég
hef haft mest viðskipti við. Má
þá nefna útgerðarfyrirtæki, slysa
varnafélag og veðurstofu, því
hjá þessum aðilum hefur maður
átt að mæta mjög góðum skiln-
ingi og samkomulag verið til fyr
irmyndar.
H. Bl.
Skjalaskápar — Skjalaskápar
Shannon skjalaskápar
tvær gerðir fyrirliggjandi
Shannon möppur í skrifborð
og flestar gerðir skjalaskápa
Ólafur Gíslason & Co. hf.
Ingólfsstræti 1 A, — Sími 18370.