Morgunblaðið - 20.03.1968, Qupperneq 19

Morgunblaðið - 20.03.1968, Qupperneq 19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. MARZ 1968 19 Eins og kunnugt er af fréttum liggja tvö rússnesk olíuskip nú við festar í Reykjavík og losa olíur og benzín á tanka Olíufélaganna. Myndin er tekin af öðru skipinu, Jelsk, þar sem það liggur við Laugarnes. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.) - ISLENDINGAR FraimJhald af blis. 2 Þeir vonu ekki margir íslend- ingarnir, og hel'dur ekiki margir Danir á íslandi, sem vissu af afhendingu eða innilhaMi þess- arar orðsendingar. Aðeins uim 5—6 maixns vissu af henni fyr- ir utan íslenzku stjórnina og Gísla Sveinsson, forseta Alþing- is. Þar sem orðsendingunni var - ANNRÍKI Framftiald aif •bflis. 28 Fimm skip Eimskipafélags- fslands voru í hötfniinni í giser og var unnið að iosun úi þekn öllum, en mest áherzla lögð á að losa GuIMOss. Hef- ur hann nú miisst úr eina ferð ,en búizt er við að hann gaongi inn í áætlunina aftur í kvöld. Ljúka á við að losa Sel- foss uim helgina, en síðan fer hainn út á land og lestar fros- inn fisk til Bandaxákjanna. Tungutfosis og Bakkatfoss fara út á land ,þegar losun er lokið í Reykjavík, og losa þar tiilbúinn ábuxð frá Nor- egi. Mánafoss fer vænitanLega á fimmtudagskvöM til Bret- lamd. Öll þessi skip Eimskipa félagsins eru með ýmiss kon- ar stykkja-vöru, sem á að fara í land í Reykjavík. Eitt skip S.Í.S., Jökultfeil tfór til Þorl'ákshaifnar, þatr ®em skipið hetfði þurft að bíða otf lengi losunar í Reykjavík, Losaði skiipið fóð urbæti í Þorláksihötfn, en stykkjavöru, sem átlti að fara í land í Reýkjavík, var land- að í Ketflavík í gær í stað- inn. Liilatfell byrjaði að lesta Olíu til verksmiðju á Au'st- urlandi í gær. Mæliíell var með áburð til verksmiðjunn- ar í Gutfunesi og var byrjað að losa skipið í gær. Unnið var að losun Stapatfells í gœr, en síðan fer skipið táll Kefla- víkur og verður loikið við að losa það þar. Amarfell verð- ur fuilllosað í Reykjavík og er búizt við, að þvi ljúki í dag eða í kvöld. Losun Sam- bandsskipanna gekk með eðlilegutm bætti. Eitt skip Jökla h.f., aVtna- jökull ,lokaðist inni í Reykja- víkurhötfn og var byrjað Mt- i'Ls 'háttar á að losa þ£ið í gœr. Vatnajöfcull er með ýmiss konar stykkjavöru og er bú- izt við, að Losun ljúki um helgina. Þrjú skip Hafskips h.f. tötfð ust vegna verkfallsims. Þeg- ar á mánudaigskvöM var byrj að að losa Langá, en hún er með stykkjavöru og 100 tonn atf gipsi til Sementsverksmiðj unnar á Akranesi. Rangá fór til Þorlákshafnar og losar þar fóðurvöru, en í gær var unn- ið við losun stykkjavöru úr Selá. Laxá kom ti’l Reykja- víkur á mánudagsmior'gun, en þar sem nokkur bið er á los- un verður skipið sebt í slipp og nieð allan farminn, sem er mest megniis stykkjavara. Auk framantalinna skipa stjöðvuðust 'svo Grjótey, Suðri og sementsskipið Freyfaxi 1 Reyk j avifcu rhöf n. ekki svarað, senidi danska sendi- ráðið ekki fuiltrúa til hátíða- haldanna á Þingvöllum, 17. júní 1944. En Danirnír á íslandi, úr félögunum „D£innebrog“ og „Det damske Selska:b“ tóku þátt í þeim og hlustuðu — meðan regn ið streymdi niður — á Gísla Sveinsson lesa upp símskeytið írá Kristjáni konungi 10., en það kom frá Stokkhólmi, þegar nokkuð var liðið á hátíðahöM- in.“ • Afstaða danskra á íslandi. Outze ræðir sérstaklega um afstöðu danskra manna á íslandi till sjálfstæðismálsins: „Á styrj- aMarárunum voru allmargir Dan/ir á íslandi" segir Ouitze. Þeir skiptust í tvo nokkuð skýrt afmarkaða hópa, annars vegar Dani, sem árum saman höifðu verið biisettir á íslandi og vonu venjulega giftir inn í íslenzkar fjölskyldur, — hins vegar meiri- hluta þeirra fjögur hundruð Dana, sem höfðu komið þangað til tímabundinna starfa, en ekki náð að komast heim, þar sem Danmörk var hertekin". Þeir höfðu með sér hvor sitt félagið, fyrrnefndi hópurinn „Det danske selskab", hinn síðarnefndi félag- ið „Dannebrog". Ouitze segir, að flestir Danirn- ir hafi verið á þeirri skoðun í mieginatriðum, að sjá'Lfstiæði ís- Lands væri óhjákvæmJlegt og jatfnvel sjáltfsagt, en það hafi komið miest á óvart ,að félags- mennimir í „Danneibrog", —. sem voru þó aðeins gestir á ís. landi og áttu von á að fara bunt að strðinu lbknu — voru sýnu ákafari fylgismenn þess, að ís- lendingar fengju sjáltfstæði strax, en hinir, sem bimdnir voru Íslendingum sterkari og væntanlega varanlegri böndium. Segir Outze, að þessi aifistaða Dannebrogsmanna hafi etflaust orðið til að efla þá skoðun með íslendingum ,að almenningur í Danmörku hefði þessa sömu af- stöðu. Danirnir í „Det danske selskab“ voru, segir Outze, jafn sannfærðir um, að íslenidingar ihlytu að verða sjáltfsitæð þjóð, og voru þeirrar skoðunar, að sjálístæðismálið mætti ekki eyði leggja vinskap Dana og íslend inga, — en þeir voru haMnir meiri efasemdium um afstöðuna heima í Dan'mörku til sjálfstæð- ismiálsins. • Fréttalestur og hlutleysi útvarpsins. í riti sínu ræðir Börge Outze einnig lítillega um pólitíska af- stöðu Islendinga í styrjöldinni og segir, að sljórnin hafi staði? mjög fast á hlútleysi landsins. Hins vegar hafi verið á landinu þó nokkrir íslendingar, sem 'höfðu samúð m>eð Þjóðverjum, ekki þó endilega Hitfler og hans kónum, heldur því, sem þeir hafi kaLlað „málstað" Þýzka- Lands m.a. andkommúnismanum og etftirsókn Þjóðverja í aukið landrými. „Margir íslendingar bötfðu stundað nám í Þýzkalandi1 segir hann, „og elskuðu þýzka menningu". Þá minnist hann einnig á, að Þjóðverjar hafi lengi áður hatft allmikinn áhuga á ís- landi og íslendingum og hann hafi sízt minnkað í táð nazista. En mest segir hann þó að sam- úð íslendinga hafi verið með Norðmönnum og vinátta íslend- inga og Norðmanna, sem hér voru, hafi eflzt mjög á þessum árum. Meðal annars, sem Börge Outze drepur á í skrifum sínum um ísland er, Ríkisútvarpið hafi, samkvæmt íyrirskipunum rikis- 'Stjómarinnar, alltatf sent út fréttaskeyti í þeinri röð, að þýzku skeytin voru lesin á umd- an fréttaskeytum frá Banda- mönnum. Sama segir hann, að hafi verið gert framan atf í dönsku fréttasendingunum, sem komið var á samkvæmit sam- komulagi íslenzku rí'kisstjómar- innar og de Fontenay, sendi- herra Dana, og voru fyrst og fremst ætlaðar Dönum á íslandi, dönskum sjómönnum sem sigldu við landið, m.a. í skipalestun- um, og ti'l Grænlands. Til þess að senda fréttirnar haíði de Fontenay ráðið sérstak- an mann ,er talaði sérlega góða dönsku, en reyndist, að sögn Outze veikur fyrir Þjóðverjum og þýzkri sögu og lét það koma fram í fréttunum. Segir Outze, að hann hatfi flutti fáar fregnir brezka úvarpsins BBC — frá Danmörku og sennilega aldrei hlustað á dönsku fréttasending- arnar í BBC. Árið 1944 segir Outze, að þessu hafi verið breytt. Þá hafi danskur maður tekið við fréttasendingunum og losað þær við hinn þýzka tón, en jatfnframt gengið svo langt í hina áttrna — að senda fréttir hlynntar Dön- um og Bandamönnum — að hann hafi „stundum verið nær búinn að gera hinn hlutlausa út- varpsstjóra gráhærðan atf öILu saman“, eins og hann komst að orði. Morgunlblaðíð hatfði samband við Jónas Þorbergsson, sem var útvarpsstjóri á striðsárunum og spurðist nánar fyrir um þær reglur, sem Outze segir, að hatfi verið settar um fréttatesturinn. Sagði Jónas ,að þar væri ekki rétt frá hermt, — rikisstjórnin hetfði en'gar reg'lur sett um frétta lestur aðrar en þær að gæta skyldi fýllstu óhlutdrægni við lestur frétta og framsetningu. „Þegar ísland var hertekið af Englendinigum", sagði Jónas, „fór ég þegar á fund yfirfor- ingja setuliðsins, — hann hatfði þá sezt að þaT sem þýzka sendi- ráðið hafði verið — ag tjáði hon um, að íslenzka ríkisútvarpið óskaði etftir því að vera alger- lega óhlutdrægt. í fréttatflutningi og birta fréttir hvaðanæva að, jatfnt frá Berlín sem London, Moskvu og Washington eða öðr- um stöðum. Herforinginn tók þessu vel, en skipaði mairn til þess að hafa samvinnu við okk- ux um að’gæta þess, að ekkert væri sagt í útvarpinu um sjálfa hórsetuna, herflutninga og aðr- ar hreyfingar hersins hér á landi eða annað, sem verið gæti and- stæði'ngunum í hag að heyra. Þeir tóku meira að segja svo strangt á þessu, að þeir gerðu athugasemd, er einhverju sinni sagt frá því í fréttum, að ofsa- veður hafði gert við landið og bátar farizt af þeim vöMum. Það mátti þá ekki, því að það gaf andstæðingunum of m'iklár upp- lýsin.gar". Aðspurður um það, hver les- ið hefði dönsku fréttirnax í út- varpinu, kvaðst Jónas Þorfoergs- son ekki muna það, en sagði að Danir hetfðu, eins og Bretar og Norðmenn, fengið klukkustund til afnota í útvarpinu til útsend- inga.“ Og Danir 'fenigu þá sér- stöðu að þurfa ekki að greiða fyrir þennan Mukkutíma, eins og hinir, bæði vegna þess, að þeir voru okkar nánasta sam- bamdsþjóð og hins, að þeir voru hersetnir af Þjóðverjum og við viMum þannig sýna þeim stuðn- ing okkar", sagði Jónas. Ekki vildi hann við kannast að hafa giánað á hár al' viðskiptuim sín- um við þann danska mann, er síðast tó’k við fréttalestrinum, en vissulega hefði hann reynt að sjá svo um, að hlutleysi útavrps ins væri ’gætt eins og kostuir var. Morgunfolaðið fékk síðain þær upplýsingar hjá Ludvig Storr, aðalræðismanni Dana á ísl'andi, að Daninn, er síðast sá um dönsku fréttasendíngarnar hefði verið Ole Kællireicfo, riitstjóri Hafði hann farið frá Danmörku til Englands og gat ekki snúið heim, þar sem nazistar höfðu la.gt 50.000 krónur til höfuðs hon um. íslenidingurinn, sem dönsku firéttirnar las fyrstur, var að því er Storr sagði, prófessor Guð- brandur Jónsson, en við frétta- lestrinum af honum tók kona, að natfni Edith Nielsen, dóttir Jo- hannesar Nielsens kaupmanns, en hún hafði unnið við sendi- ráðið. - MJÓLKIN Framhald atf bls. 3. var, en víða er hún svo mikil að ekki var unnt að komast yfir það verk. Til var að menn létu mjólkina setjast í tönkunum og tæmdu síðan út undanrennuna en strokkúðu rjómann. Þar sem ekki voru til tæki voru þau fengin að láni. Reynt var að bjarga því sem bjargað varð, en af þessu varð hér þó mikill skaði. Siggeir Björnsson í Holti í Kirkjubæjarhreppi í V-Skaft. sagði: — Hér eru engir tankar komnir og ekki unnt að geyma mjólk nema í brúsum. Ætlað er að byggja sameigin- legan tank að Kirkjubæjar- klaustri og flytja þaðan á tankbílum í Mjólkurbúið. Hér eiga menn tæki til vinnslu mjólkur heima og hér eru einnig ekki mjög stór kúabú. Ég geri því ráð fyrir að mest af mjólkinni hafi veri'ð unnið í smjör. Jón Sigurðsson í Skollagróf í Hrunamannahreppi sagði: — Éð tel að lítil nýting hafi orðið hér á mjólk, þótt ekki muni miklu hafa verið hellt niður. Heimagert smjör verð- ur léleg söluvara og því að li.tlu gagni þar sem um eitt- hvert magn af því hefur verið að ræða. Við losnuðum ekki víð mjólk í 9 daga og hér eru engir tankar ennþá, en menn hafa getið sent tveggja daga mjólk er verkfallið leystist. Ég þorði ekki að gefa mínum kúm mjólk. Þær eru svo við- kvæmar fyrir fóðrun. Ég tel því, að hér sé um sama pen- ingatjónið að ræða, og að nær ekkert hefði orðið úr mjólkinni. Hér framleiðum vi'ð 120 lítra af mjólk á dag. Við fleyttum rjómann ofan af og strokkuðum hann. Svo gáf- um við hrossum og kálfum vel af mjólk. Magnús Guðmundsson, Mykjunesi í Holtum, sagði: — Hér er víðast búið blönd uðum búskap og sumir hafa nær engar kýr og sluppu því við skaðann. Ég held að hér hafi ekki veri'ð hellt niður nema þá einhverju af undan- rennu. Allir reyndu að skilja og strokka. En þetta var nógu slæmt fyrir því. Björn Erlendsson í Skál- holti í Biskupstungum sagði: — Hér var reynt að vinna úr mjólkinni eins og kostur var. Menn fóru milli bæja og fengu lánuð tæki. Hinsvegar kom þetta mjög misjafnt nið- ur. Sumir höfðu mjög mikla mjólk, enda telja margir sig hafa orðið fyrir tilfinnanlegu tjóni. Konumar hér lögðu á sig mikla vinnu og voru mjög myndarlegar, gerðu aúk smjörs bæði skyr og mysuost. Ég veit um mann sem fram- leiðir 440 líitra á dag og hann lét setjast til í brúsunum og veiddi síðan rjómann ofan af og strokkaði hann. Hér var strokkað með ýmsu móti, t.d. sett bulla í venjulegan mjólk- urbrúsa og strokkað upp á gamla mátann og gafst vel. Látum við svo lokið þessu spjalli við sunnlenzka bænd- ur. Auðséð er, að verkfallið hefur valdið þeim tilfinnan- legum erfiðleikum, og þeim mestum, sem verst eru við slíku búnir. - GOMULKA Fraimihald af bls. 1 og Voru viðstad'dir alilir heiztu fraimliim'enn kioimimiúnilsta/fLokks- ins. Var þetta í fynsta iskipti að höfu'ð'paiurarnir allir létu sjá sig saiman síðan •sitúdentaóeirðir u'rðu þar í landi á dögunuim. Á veggjuim í fundansalnuim hengu spjöiM m>eð á'tetrunuim eins og „niður rneð áróðursimenn og endurskoðunar og ihekrusvaltía- •stefnu“ og önnur er Lýstu stuðn- ingi við félaga Gomuika. iEírrgnitiMaMli RITSTJÓRN • PRENTSMIÐJA AFGREIÐSLA • SKRIFSTOFA SÍMI 1D*1DQ BÍL8KIJR8HURÐ/UÁRM Sífellt fleiri velja hin vönduóu STANLEY KÍLSKÚRSHURÐAJÁRN. Laugavegi 15, sími 1-3333.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.