Morgunblaðið - 31.05.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 31. MAÍ 1968.
17
Kappreiðar Fáks
á hvítasunnu
Búixt við harðri keppni í öllum greinum
Kolbrún Kristjánsdóttir á happd rættishesti Fáks.
Hestamannafélagið Fákur efn
ir til árlegra kappreiða sinna á
skeiðvellinum við Elliðaár ann-
an hvítasunnudag, og hefur þátt
taka í keppninni aldrei verið
meiri en nú. Alls taka 54 hestar
þátt í stökk- og skeiðkeppni, en
auk þess koma fram um 12 af
mestu gæðingum Reykvíkinga í
góðhestakeppni.
Keppt verður í fjórum grein-
um, 350 og 800 metra stökki,
250 metra skeiði og folahlaupi,
og má búast við óvenju harðri
keppni að sögn forráðamanna
Fáks. Verðlaun eru góð, frá
2.000.- til 8.000.- krónur, auk
verðlaunabikara. Veðbanki starf
ar á mótinu að vanda, og má
búast við mikilli þátttöku móts
gesta í veðmálunum, ef dæma
skal eftir reynslu undanfarinna
ára.
Á Hvítasunnumótinu verða til
sölu happdrættismiðar Fáks, og
er þar aðalvinningur 5 vetra
brúnn gæðingur frá Indriðastöð
um í Skorradal, undan Roða,
sem fékk fyrstu stóðhestaverð-
laun á landsmóti hestamannafé-
Iaga að Hólum árið 1966. Er
þetta viljugur og gangmikill reið
hestur.
Meðal þátttakendanna í kapp
rejðunum eru margir gaml
ir kunningjar, sem reynzt hafa
sigursælir á fyrri mótum. Ber
þar fyrst að nefna Þyt Sveins
K. Sveinssonar, sem hefur unnið
800 metra stökkið að undan-
förnu, hvar sem hann hefur tek
ið þátt í keppni. Nú segja tals-
menn Fáks, þeirra á meðal eig-
andi Þyts, að keppni verði tvísýn
og benda á að í lokaæfingu á
þriðjudagskvöld hafi Þytur orð-
ið þriðji.
í skeiðkeppninni er Hrollur
Sigurðar Ólafssonar þekktastur.
Hann tók fyrst þátt í skeið-
keppninni 1962, og sigraði þá,
eins og yfirleitt síðan. Hann er
nú 15 vetra og í góðri þjálfun.
Samt má hann eiga von á harðri
keppni frá Móra Ingólfs Guð-
mundssonar frá Meðalfelli í
Kjós, Goða Magnúsar Jónsson-
ar, sem varð annar í fyrra, og
fleiri vökrum gæðingum.
Meðal þátttakenda í 350 metra
stökki eru Geysir Magnús
ar Guðmundssonar og Ölvaldur
Sigurðar Tómassonar frá Sól-
heimatungu, en þeir hlutu fyrstu
og önnur verðlaun í Hvítasunnu
keppninni í fyrra. Fleiri fráir
stökkhestar koma þarna fram,
þeirra á meðal Svalur Halldórs
frá Kirkjubæ og tveir hestar
Þorkels frá Laugavatni, svo bú
ast má við skemmtilegri keppni.
I folahlaupi er fátt um þekkta
hesta, og erfitt að spá um úrslit,
enda eru þessir hestar 6 vetrá
og yngri. Þó má nefna Snar-
faxa frá Hornafirði, eigandi Inga
Valborg Einarsdóttir, Gust úr
Ámessýslu, knapi Kolbrún
Kristjánsdóttir, og Lýsing Ólafs
Markússonar.
Þátttakan skiptist þannig að
10 hestar keppa í skeiði, 15 í
folahlaupi, 20 í 350 metra stökki,
og 9 í 800 metrum. Fyrstu verð-
laun eru í skeiði og 350 metr-
um kr. 4.000,-, í folahlaupi kr.
2000,- og í 800 metrum kr.
8.000,-. Sigurvegarinn 1 800 metr
unum hlýtur auk þess „Björns
bikarinn“ , sem kenndur er við
Björn heitinn Gunnlaugsson,
landskunnan hestamann og fyrr-
um stjórnanda Fáks, en sigur-
vegari í góðhestakeppni hlýtur
Viceroy-bikarinn, sem umboðs-
maður Viceroy gefur.
Ofangreindar upplýsingar gaf
Bergur Magnússon, fram-
kvæmdastjóri Fáks, á fundi, sem
stjórn hestamannafélagsins átti
á miðvikudag með fréttamönnum
Vakti stjórnin þar athygli frétta
manna á sívaxandi félagsstarfi
Fáks, mikilli fjölgun fé-
lagsmanna, og sérstaklega aukn-
um áhuga unglinga á hestamenn
sku. Félagið rekur reiðskóla ár
lega á útmánuðum, og komast
færri að en vilja. Flestir nem-
endur eru unglingar og eru um
75 við nám í einu. Kennari er
Kolbrún Kristjánsdóttir.
Sveinbjörn Dagfinnsson, for-
maður Fáks, gaf þær upplýs-
ingar til dæmis um fjölgun hesta
í Reykjavík, að árið 1962 hefðu
fóðurdagar í hesthúsum Fáks
reiknast 40 þúsund, en á árinu
1967 80 þúsund.
Fjölmennar hópferðir.
Félagslífið er mjög fjölbreytt,
og hefur Fákur efnt til funda-
halda og fyrirlestra, haldið marg
ar kvöldvökur með myndasýn-
ingum og skemmtiatriðum, en
myndasýningar frá ferðalögum á
hestum eru jafnan mjög vinsæl-
ar, og aðsókn mikil. Um langt
árabil hefur félagið staðið fyr-
ir hópferðum á sumrum, bæði
stuttum ferðum um nágrenni höf
uðborgarinnar eins og Heiðmerk
urférð í fyrra með 200 þátttak-
endum, og lengri hópreiðum eins
og vel heppnaðri ferð í Þórs-
mörk í fyrra. Einnig hafa verið
farnar hópreiðir á héraðsmót og
fjórðungsmót hestamannafélaga,
Framhald á bls. 23.
ÞAÐ var auðvitað rétt, sem!
Valdimar Kristinsson sagði um
daginn, að í tilefni þjóðhátíðar-
innar 1974 þarf að vera búið að
reisa nokkur nauðsynleg hús,
eins og nýtt Stjórnarráðshús,
Alþingishús, Bókhlöðu fyrir
þjóðargersemar okkar og margt
annað af stærri mannvirkjum.
Þetta er svo sjálfsagt.
En það væri skemmtilegt að
vera búið að framkvæma nokk-
ur minni atriði, einnig fyrir áð-
urnefnd tímamót, sem sum
kosta ekkert, en önnur sáralítið.
V
Með öllum þeim þægindum,
sem slíkar stofnanir hafa upp á
að bjóða. Ég þekki að vísu ekkj
náið nema kartadeildirnar, en
þær eru hinar fullkomnustu
víða þar sem ég hefi komið í
erlendar borgir, nóta beni, sé
loftræstingin í lagi, en það er
af skiljanlegum ástæðum nokk-
urs virði. Að við skulum hafa
komizt af, Reykvíkingar, fram
að þessu, má eflaust rekja tij
þess, hversu menn ferðast mik-
ið bílandi, og erum því fljótir
milli áfangastaða.
Samkvæmt nýjustu rannsókn-
um iæknavísindanna, skulu
menn aka minna og ganga þeim
mun meira. Þessvegna þarf að
fjölga umræddum stofnunum í
framtíðinni. Þar að auki verður
okkur víst ekki lengur forðað
frá bjórnum fyrst Pétur Sig-
urðsson er kominn í land og
hættur að sigla. Sjá menn því
hvert stefnir í þessum málum.
Sem sagt, 2—3 náðhús fyrir
1974, teiknuð af arkitektum með
full réttindi.
□
Þegar framkvæmdirnar við
Búrfell og Straumsvík eru komn
ar þetta vel á veg, verðum við
að fara að huga að þeim næstu.
Ég legg til, að við byrjum á því
að virkja Ásbjörn Ólafsson.
Þetta kostar ekkert því Ásbjörn
gefur al'lt.
Oft hefi ég verið að hugsa um
það, af því það opinbera noti
ekki mann eins og Ásbjörn, það
virðist allt verða að peningum
sem hann kemur nærri. T.d. fá
hann til þess að leysa vandamál
útgerðarinnar.. Það tæki hann
dagstund. Ásbjörn hreinlega
segði: Látið aðeins fagmenn
reka útgerð á íslandi, menn eins
og Ingvar og Tryggva.
Ásbjörn virðist vera eini stór-
kaupmaðurinn á íslandi, sem er
aflögufær. Árlega útbýtir hann
hundruðum þúsunda, stundum
eru það milljónir króna ,til al-
menningsheilla.
Áður fyrr var Ásbjörn orðað-
ur fyrir að vera einn mesti kava-
leri rústikana, núna safnar
hann og gefur á báða bóga. —
Hvernig er með alla hina heild-
salana? Það sem Ásbjörn græð-
ir á okkur, gefur hann okkur til
baka. Þetta er það, sem sam-
vinnufélögin predika, en Ás-
björn framkvæmir.
Nú hljóta allLir hinir heild-
salarnir að geta eitthvað, ef þeir
legðu saman, og nú kemur til-
laga mín:
Fyrir 1974 legg ég til, að all-
ir heildsalar landsins stofni sjóð
og gefi þjóðinni, — ekki 10 millj.
heldur 100 milljóna sjóð. Þetta
fé fái svo Háskóli íslands til af-
nota (þó ekki til þess að byggja
annað Háskólabíó).
Ég hefi ekki alveg afgreitt Ás-
björn ennþá. Magnús fjármála-
ráðherra ætti að ráða Ásbjörn
nokkra tíma á dag, milli kl. 7—
9 f.h. — áður en hinir koma,
þar sem þeir í félagi yfir tebolla,
því sterkara veitir Magnús ekki,
gætu rætt, hvernig draga mætti
úr útgjöldum ríkisins, en þó
auka frakvæmdirnar í landinu.
Ef nú Magnús vildi heldur nota
lögfræðing í svona rabbfundi,
sem væri sorgleg útreið á góðri
tillögu, mætti nota Ólaf Þor-
grímsson, en það yrði ekki grat-
is.
Að nota ekki meira ídealista
eins og Ásbjörn Ólafsson, er fyr
ir neðan allar hellur.
Nú skulu menn ekki halda, að
ég þekki Á. Ól. því fer fjarri,
hef aðeins séð hann á götu, —
en einnig þar er hann stórkost-
legur.
0
Þá kem ég að því, sem menn
hafa verið að bíða eftir síðustu
aldirnar, — að okkur takist að
byggja hús, sem halda vindi og
vatni. Þetta er að vísu við-
kvæmt mál fyrir mig, en engu
að síður nauðsynlegt, að okkur
takist það fyrir 1974. Ég sé ekki
að Ásbjörn reddi því máli, þó
svo hann hefði umboð fyrir ein-
hverju undraefni.
Þetta er ekki á færi neins arki
tekts eða verkfræðings, þarna
þarf Rannsóknarstofnun bygg-
ingariðnaðarins að koma okkur til
hjálpar, þennan höfuðverk verð
ur að leysa á vísindalegan hátt,
með aðstoð allra þeirra sem að
byggingarmálum vinna, og á
þeirra kostnað. Eins og nú er
pukrast hver í sínu horni, reyna
nýjar aðferðir og ný efni, en
ekkert kemur að gagni. Húsin
leka. Og ástæðan er vankunn-
átta okkar, þrátt fyrir rúmlega
þúsund ára búsetu í landinu.
Menn mega ekki halda, að
þetta sé fyrirbæn, sem hvergi
þekkist nema á íslandi, fjarri fer
því að svo sé.
En húsin sjálf batna að öðru
leyti, a.m.k. þau, sem arkitektar
teikna, en það eru aðeins 10%
allra bygginga á íslandi, — en
það sorglega er, að þau leka
jafnt, sem hinna minni spá-
manna.
V
Listiðnaður er ekki til á ís-
landi. Við erum haus og hola
á eftir hinum Norðurlandaþjóð-
unum í þessum efnum. Örfáir
Islendingar virðast vera þeim
eiginleikum gæddir, að geta gert
eitthvað í þessum efnum, sem
vit er í, og þá kvenfólkið helzt.
Dæmi: Gerður Helgadóttir í
smíði smárra málmhluta, Ás-
gerður Búadóttir í vefnaði, og
svo konurnar, sem prjóna hyrn-
urnar (ekki má gleyma Júlíönu
Sveinsd. og hennar snilldarvefn-
aði).
Um húsgögnin, sem mest eru
áberandi alls listiðnaðar, er ekk-
ert hægt að segja nema slæmt.
Mest er framleitt af rusli. Þar
skeður ekkert, þrátt fyrir að við
eigum nokkra hæfileikamenn,
sem kunna að teikna húsgögn.
Þeir eyða tímanum í að teikna
plasteldhús.
Tillaga mín í þessu máli er
því sú, að skipuð verði nefnd,
ríki og bæ að kostnaðarlausu,
— þar sem kunnáttumenn, bæði
framleiðenda og teiknara, leiða
saman hesta sína ,og kippi þessu
máli í liðinn. Þá þarf jafnframt
að endurvekja Listiðnaðarfélag-
ið, gefa því allar þær vítamín-
sprautur ,sem tiltækar eru. Það
er ekki hægt að horfa upp á
þetta lengur. Við verðum að við-
urkenna, að við erum skussar í
þessum efnum, því næst að takast
á við vandamálin. Byrja í dag,
þá væri eflaust einhver von til
þess að við gætum kinnroða-
laust haldið hér listiðnaðarsýn-
ingu 1974.
0
Það situr í mér ennþá, þó
mörg ár séu liðin síðan, þegar
faðir minn sendi mér bækur
Þórbergs, með frásögnum séra
Árna Þórarinssonar jöfnum
höndum, sem þær komu út. Fátt
þótti mér skemmtilegra að fá til
lesturs, nema vera skyldi bók
eftir Halldór Laxness. En guð
hjálpi mér, — þvílíkur frágang-
ur á bókum! Líklega hefur
aldrei verið gefin út á íslandi
jafngóð lesning í jafn lélegri út-
gáfu. Reyndar voru bækurnar,
sem ég fékk heftar, en pappír-
inn var eins og lélegur blaða-
pappír. Mér skilst að svokallað
sæmilegt bókband hjá okkur,
kosti meira en prentun, pappír
og höfundarlaun til samans. Ver-
ið getur að ég sé að vaða reyk
hvað þetta snertir, en hvað sem
því líður þarf bókband að batna
stórlega, því það hafa ekki allir
efni á því að láta binda inn bæk-
ur sínar sérstaklega.
Mér skilst, að mikið eigi að
gefa út og semja af merkum rit-
um fyrir þjóðhátíðina 1974, því
væri gaman að bandið á þeim
bókum lifði okkur sjálf og næstu
afkomendur, þó þeim væri flýtt
svolítið.
í lokin langar mig til þess að
biðja borgarstjórnina okkar um
eina fróma ósk. Einnig það mál
þarf sinn aðlögunartíma:
Burtu með allar sjoppurnar,
sem jafnframt hafa svokallað
biðskýli. Upphaflega voru þessi
skýli ætluð fólki, sem beið eft-
ir strætisvögnum. Nú hafa eig-
endur þeirra breytt þeim í sam-
komustaði unglinga, sem stunda
þar pylsuát og drekka gossull.
Þau eru sóðaleg innanveggja og
alveg óþörf eins og þau nú eru
rekin.
Öll eru þetta útgjaldalaus
mál, nema náðhúsin, sem
Reykjavíkurborg vérður að
kosta að öllu leyti, því þau
heyra ekki undir skólamál, fé-
lagsheimili né íþróttahús. Eins
og ykkur er eflaust farið að
gruna, þá er þetta gjört um borð
í Gullfossi, í svítu þeirra Hall-
dórs Laxness og Ásbjarnar
Ólafssonar.
i