Morgunblaðið - 26.06.1968, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. JÚNÍ 1966
27
— Ályktun NATO
Framhald af bls. 1.
gætu leitt til lausnar á pólitísk-
um grundvallarvandamálum Ev-
rópu. í skýrslunni kemur fram,
að sambúð austurs og vesturs
hafi batnað að vissu leyti. Kom-
izt er að þeirri niðurstöðu, að
enda þótt góðar horfur séu á
því að sambúð haldi áfram að
batna, ef horft er langt fram í
tímann, megi ekki gera of mikið
úr möguleikum á skjótum fram-
förum í þá átt að almennt dragi
úr spennunni.
5. Ráðherrarnir ítrekuðu engu
að síður þann ásetning sinn að
halda áfram tilraunum sínum til
þess að stuðla að því að enn
verði dregið úr spennunni. Hvert
aðildarland um sig ætti að gera
allt sem í þess valdi stæði til
að bæta sambúð austurs og vest-
urs, enda verði að hafa í huga þá
viðteknu venju að bandalagsrík
in ráðfærist sín í milli, þegar
henta þykir. Ráðherrarnir kom-
ust að þeirri niðurstöðu, að
þær auknu athuganir, sem gerð-
ar hafa verið innan bandalagsins
á viðeigandi stefnu til að ná
fram réttlátri og traustri skipan
mála í Evrópu, til að binda enda
á skiptingu Þýzkalands og treysta
öryggi Evrópu, hefði reynzt afar
mikils virði og ættu að halda
áfram. Þetta verk verður liður í
virkum og stöðugum undirbún-
ingi þess tíma, þegar vænta má
að viðræður milli austrænna og
vestrænna þjóða, tveggja eða
fleiri, um þessi flóknu vanda-
mál, beri ávöxt.
6. f seinni hluta skýrslu ráðs-
ins er yfirlit um þann árangur,
sem náðzt hefur til þessa í um-
fangsmiklu starfi að sundrliðaðri
könnun á afvopnun og hagnýtum
ráðstöfunum sem miða að vopna
eftirliti. Fyrst í stað hafa ríkis-
stjórnir aðildarlandcinna og sér-
fræðingar þeirra einbeitt sér að
könnun á möguleikum á því að
austurveldin og vesturveldin
drægju gagnkvæmt úr herstyrk.
Ráðherrarnir staðfestu þá ákvörð
un fastaráðsins að láta þetta
flókna og mikilvæga starf ganga
fyrir öðru. Þeir vildu ekki van-
meta þær hindranir, sem eru á
veginum, en ítrekuðu nauðsyn
þess að koma í veg fyrir mögn-
un vígbúnaðar af beggja hálfu.
7. Ráðherrar þeir sem eru full-
trúar þeira landa sem taka þátt
í varnarsamstarfi NATO, sam-
þykktu yfirlýsingu um að dregið
verði gagnkvæmt úr herstyrk og
fylgir hún þessari fréttatilkynn-
ingu. Franska sendinefndin lýsti
yfir því, að vegna grundvallar-
afstöðu og með tilliti til fundar-
skapa gæti hún aðeins lýst sig
samþykka 1., 2., 3. og 6 grein með
fylgjandi yfirlýsingar Hún hefur
hins vegar ítrekað, að þar sem
könnun á möguleikum á að dreg-
ið verði gagnkvæmt úr liðsstyrk
sé ekki lokið muni Frakkland
halda áfram að taka þátt í því
áframhaldandi starfi ráðsins, sem
gert er ráð fyrir í 13. grein skýrsl
unnar um framtíðarverkefni
bandalagsins.
8. Ráðherrarnir athuguðu og
samþykktu skýrslu frá fastaráð-
inu, sem greindi í einstökum atr-
iðum frá ástandinu á Miðjarðar-
hafi og skyldum varnarmálum.
— Norræna félagið
Framhald af bls. 3.
son í 4 ár og Eiríkur Pálsson í
eitt ár.
Þóroddur Guðmundsson gat
þess að haldnir hefðu verið 20
stjórnarfundir í félaginu og 9
kvöldvökur, auk aðalfunda. Full-
trúar frá félaginu hafa mætt á
fjórum vinabæjamótum, í Upp-
sölum í Svíþjóð, á Friðriksbergi
í Danmörku, í Hemenlinna í
Finnlandi og í Bærum í Dan-
imörku. Tekið hefur verið á móti
og greitt fyrir mörgum norræn-
um gestum af stjórn félagsins.
Þá hefur stjórn félagsins haft
milligöngu um útvegun skólavist
ar í lýðháskólum á Norðurlönd-
um fyrir fjölda unglmga. Tala
félagsmanna var við stofnun fé-
lagsins 33, en er nú 68 og þar að
auki 6 styrktai-félagar.
Mikill áhugi kom fram á aðal-
fundinum á að efla starfsemi fé-
lagsins.
Þeir fólu fulltrúum fastaráðsins
að hafa fullt samráð sín á milli
um þetta ástand og auka þessar
ráðfæringar sínar þannig að þær
verði ítarlegri og nái yfir stærra
svið. í þessu skyni var þess farið
á leit við framkvæmdastjórann,
að hann samræmdi skipti fulltrúa
ráðsins á upplýsingum og veitti
ráðinu nákvæmar leiðbeiningar
um ástandið á Miðjarðarhafi. Að
sjálfsögðu er gert ráð fyrir, að
aðildarríkin eða framkvæmda-
stjórinn geti borið upp mál til at
hugunar í ráðinu í samræmi við
réttindi sín og ábyrgð.
9. Ráðherrar þeirra landa sem
taka þátt í störfum varnarskipu-
lagsnefndarinnar ákváðu með til
liti til hinna auknu umsvifa
Rússa á Miðjarðarhafi, sem ný-
lega hafa átt sér stað og gefa til-
efni til uggs, að fastafulltrúarnir
tækju fljótlega með aðstoð her-
yfirvalda NATO til athugpnar
ráðstafanir, sem miðuðu að því
að tryggja öryggishagsmuni að-
ildarríkja NATO á Miðjarðarhafs
svæðinu og til að auka hæfni liðs
styrks bandalagsins á þessum
slóðum. Fastafulltrúarnir munu
einnig athuga aðrar ráðstafanir
eða skipulagsbreytingar, sem
kunna að reynast nauðsynlegar
til að auka árangur og samræm-
ingu eftirlitsstarfs bandalagsins
á Miðjarðarhafinu, og kann þetta
að þarfnast frekari staðfesting-
ar.
10. Frakkland lýsti ekki yfir
aðild að ákvörðunum þeim, sem
um getur í 9. gr. að ofan.
11. Ráðið hlýddi á yfirlýsing-
ar utanríkisráðherra Grikklands
og Tyrklands um samskipti þess
ara tveggja bandalagsríkja. Ráð-
ið lét í ljós ánægju með þá þró-
un, sem átt hefur sér stað upp á
síðkastið í samskiptum Grikk-
lands og Tyrklands og lét í ljós
von um frekari framför, sem
kæmi báðum löndum og banda-
laginu að gagni og ná mætti
fram að ganga í framtíðinni.
Ráðið lét einnig í Ijós
von um, að hinar óform-
legu viðræður, sem hafnar væru
milli þjóðarbrotanna á Kýpur,
verði mikilvægur skerfur til end
anlegrar lausnar á vandamálinu.
12. Næsti ráðherrafundur ráðs
ins verður haldinn í Brússel í
desember 1968.
Ráðstafanir til að draga úr
herstyrk.
Yfirlýsing samþykkt af utan-
ríkisráðherrum og fulltrúum
landanna sem hlutdeild eiga að
varnaráætlunum NATO.
1. Á fundi sínum í Reykjavík
24. og 25. júní 1968 höfðu ráð-
herrarnir í huga þá einlægu von
aðildarlandanna, sem oft hefur
verið látin í ljós, að fram-
förum verði komið til leiðar á
sviði afvopnunar og vopnaeftir-
lits.
2. Ráðherrarnir viðurkenndu,
að hin óleystu vandamál, sem
eru undirrót skiptingar Evrópu,
yrði að leysa með friðsamlegum
hætti og eru sannfærðir um að
lokatakmark varanlegrar og frið
samlegrar skipunar í Evrópu
krefst þess að andrúmsloft trausts
og trúnaðar verði ríkjandi og að
þessu marki verði aðeins náð í
áföngum. Ráðherrarnir höfðu í
huga þann augljósa og varanlega
áhuga allra Evrópuríkja á þessu
marki og létu í ljós þá skoðun,
að ráðstafanir á þessu sviði, með
al annars til að draga úr her-
styrk, stuðlaði verúlega að því
að minnka spennu og draga enn
frekar úr styrjaldarhættunni.
3. Ráðherrarnir gáfu gaum að
hinu mikilvæga starfi, sem leyst
hefur verið af hendi innan Atl-
antshafsbandalagsins af ríkis-
stjórnum aðildarlandanna með
könnun þeirri á hugsanlegum til
raunum til að draga þannig úr
herstyrk í samræmi við 13. grein
„skýrslunnar um framtíðarverk-
efni bandalagsins", sem ráðherr-
arnir samþykktu í desember
1967. Sérstaklega hafa þeir gefið
gaum að starfi því sem nefnd
stjórnmálaráðunauta hefur unn-
ið í því skyni að finna grundvöll
fyrir samanburði og til þess að
brjóta til mergj ar ýmsar leiðir til
að ná því fram, að dregið verði
úr herstyrk, einkum í Mið-Evr-
ópu.
4. Ráðherrarnir lögðu áherzlu
á þörf bandalagsins á að viðhalda
öruggum hernaðarmætti og til
þess að tryggja jafnvægi á hlut-
föllum herstyrks NATO og Var-
sjárbandalagsins í Evrópu.
Þar sem dregið yrði úr öryggi
NATO-landanna og horfur á því
að draga úr herstyrk mundu
minnka ef NATO fækkaði ein-
hliða í herafla sínum, lögðu
ráðherrarnir áherzlu á það sjón-
armið, að ekki skyldi draga úr
heildarhernaðargetu NATO
nema því aðeins að um væri
að ræða lið í gagnkvæmri fækk
un, sem væri jafnmikil og gerð
samtfmís.
Þar af leiðandi fólu ráðherr-
arnir fastafulltrúunum að halda
áfram starfi sínu og auka það
í samræmi við eftirfarandi meg
inatriði, sem samkomulag er
um:
(A) Báðir aðilar verða að
draga gagnkvæmt úr herstyrk,
jafnmikið og samtímis.
(B) Ráðstafanir til að draga
úr herstyrk ættu að geta orð-
ið mikilvægt framlag, sem
ætti að geta þjónað því mark-
miði að viðhalda núverandi
öryggi óbreyttu með minni til
kostnaði, en ætti ekki að
valda hættu á því að jafn-
vægið í málefnum Evrópu
- raskist.
(C) Ráðstafanir til að draga
úr herstyrk ættu að samrým-
ast því markmiði að auka
sjálfstraust manna í Evrópu
yfirleitt og beggja aðila.
(D) í þessu skyni ætti hvers
konar samkomulag um að
draga úr herstyrk að samrým
ast mikilvægustu öryggishags
munum allra sem hlut eiga að
máli og unnt ætti að vera að
tryggja örugga framkvæmd
þess.
6. Ráðherrarnir lögðu áherzlu
á, að ríkisstjórnir þeirra væru
fúsar að athuga sérstakar og raun
hæfar aðgerðir á sviði vopna eft
irlits ásamt öðrum ríkisstjórn-
um, sem hlut ættu að máli.
7. Ráðherrarnir voru á einu
máli um það að æskilegt væri
að komið yrði til leiðar að þró-
un, sem leiddi til þess að dreg-
ið yrði gagnkvæmt úr herstyrk,
gæti hafizt. í þessu skyni ákváðu
þeir að gera allan nauðsynlegan
undirbúning að viðræðum um
þetta efni við Sovétríkin og önn
ur ríki Austur-Evrópu, og þeir
skora á þau að taka þátt í þess-
ari viðleitni til þess að stuðla
að framförum í friðarátt.
8. Ráðherrarnir fólu fastafull
trúunum að fylgja þessari yfir-
lýsingu eftir.
- GAULISTAR
Framhald af bls. 1.
Gaullistar náðu kjöri og haldi
áfram, sem horfir um sigurlíkur
þeirra, má búast við, að þeir fái
allt að því 300 þingsæti af 487.
Það vekur athygli, að í Rouen
hefur frambjóðandi Miðflokka-
sambandsins Jean Leeanuet,
sem var forsetaefni sambandsins
árið 1965, dregið sig í hlé og
þar með tryggt frambjóðanda
Gaullista sigur í viðureigninni
við frambjóðanda kommúnista,.
Miðflokkasambandið fékk á
sunnudaginn aðeins fjóra menn
kjörna og atkvæðamagn þeirra
féll úr 12.64% við síðustu kosn-
ingar, niður í 10.34%. Bendir ým-
islegt til þess, að sambandið
þarfnist aðstoðar Gaullista til
til þess að fá þá 30 menn kjörna
á þingið, sem þarf til þess að geta
myndað þingflokk.
Miðflokkasambanddð er jafn
eindregið í andstöðu sinni við
kommúnista og Gaullistar sjálfir,
en hefur að undanförnu haldið
uppi harðri gagnrýni á stefnu de
Gaulles og stjórnar hans, m. a.
í málum, er varða Atlantshafs-
bandalagið, Efnahagsbandalag
Evrópu og samskipti við Banda-
ríkin Segir í NTB frétt, að Du-
hamel hafi sagt í svari við til-
mælum Gaullista um samvinnu,
að eigi til hennar að koma. verði
þeir að gefa vissar tryggingar
varðandi framtíðarstefnuna.
Á miðvikudagskvöldið er út-
runninn sá frestur, er frambjóð-
end'ur hafa til að draga sig í hlé
fyrir kosningarnar á sunnudag-
inn, en þá nægir einfaldur meiri
'hluti til þess að hljóta kosningu,
— Áhugi kvenna
Framhald- af bls. 28.
í höfuðborg Hollands, Haag.
Börn okkar eru tvö, bæði að
verða uppkomin. Sonur okkar
er við nám í Sviss um þessar
mundir.
— Hafið þér sjálfar áhuga á
alþjóðamálum?
— Ja, þegar maðurinn minn
lifir og hrærist í stjórnmál-
um kemst ég ekki hjá því að
fylgjast með _þeim og fá á-
huga á þeim. Ég held, að hver
ábyrgur einstaklingur hljóti
að leggja sig fram um að
setja sig eftir föngum inn í
hin ýmsu vandamál sem
margar þjóðir varða.
— Taka hollenzkar konur
virkan þátt í stjórnmálum?
— Ég mundi segja að áhugi
meðal kvenna í Hollandi á
stjórnmálum og virkri þátt-
töku væri mjög almennur.
Margar konur eiga sæti á
þingi okkar og ein kona, ung-
frú Marga Rompé er félags-
málaráðherra í núverandi
stjórn, og er það í annað
skipti sem hún gegnir því
embætti Yfirleitt má segja,
að hollenzkar konur gefi sig
í heild mjög að opinberum
málum og láti ekki sitja við
orðin tóm, heldur taki reglu-
legan þátt i þeim, sagði frú-
in að lokum.
Frú Clotilde Brosio, kona
framkvæmdastjórans Manlio
Brosio rifjaði upp fyrri ferð
til íslands fyrir tveimur ár-
um. Auk þess kvaðst hún
hafa komið við á Keflavíkur-
flugvelli endur fyrir löngu en
ekki tafið í það sinn.
- Ég var með gesti heima
hjá okkur, en þegar mér
bauðst að fara til íslands,
skildi ég þá bara eftir, sagði
frúin og brosti — svo að þér
sjáið, að ég ber góðan hug
til landsins ykkar.
— Náttúran er hrikaleg og
stórbrotin. Við konurnar
komum m.a. á Þingvöll í gær,
einnig skoðuðum við hveri
og margt fleira bar fyrir aug-
un. Litirnir eru svo fjölskrúð-
ugir á íslandi, að ég er óþreyt
andi að dást að þeim.
— Ég er hrifin af ís,lending
um, þeir eru hjartahlýir og
elskulegir. Og mér finnst allt
fallegt, börnin svo indæl, Ijós
og björt yfirlitum og vel búin,
stúlkurnar glæsilegar og bráð
laglegar og karlmennirnir —
ekki má gleyma þeim, einkar
karlmannlegir. Þetta eru eng-
ar ýkjur, þó að ég taki kannski
dálítið djúpt í árinni, ísland
og íslendingar hafa hrifið mig
mjög. Auðvitað einnig vegna
þess, að maður verður undr-
andi að koma hingað og sjá
það mannlíf sem hér er lifað
í harðbýlu og erfiðu landi.
— Heimili okkar hjónanna
er í Brússel, síðan aðalstöðv-
arnar voru fluttar þangað. En
við erum bæði ítalar, ég er
ættuð frá Torino á Norður-
Ítalíu.
— Jú, ég hef ánægju af heim
ilisstörfum, meira að segja
uppþvotti. Ég hef ánægju af
því að elda mat, taka á móti
gestum. Það er mesti misskiln
ingur að líta niður á húsmóð-
urstörf og telja að aðeins
óæðri verur megi sinna þeim.
Ætli flestum beri ekki saman
tim það, þrátt fyrir allt að
þau séu ekki þýðingar-
— Það leiðir af sjálfu sér,
að ég fylgist af áhuga með
starfi manns míns sem fram-
kvæmdastjóra NATO, og reyni
að setja mig inn í ýmis alþjóð
leg vandamál og fylgjast með
þróun þeirra. Á þessum síð-
ustu tímum er einkar mikils-
vert, að fólk telji ekki að al-
þjóðamál sé viðfangsefni fyr-
ir fáeina einstaklinga, heldur
þarf alþýða manna að skilja
þýðingu þeirra og gera sér
sem gleggsta grein fyrir fram
vindu mála.
Hiiseigendafélag Reykjavíkur
Skrifstofa á Bergstaðastr. lla.
Sími 15659. Opið kl. 5—7 alla
virkadaganema laugardaga
— Forsetakosningar
Framhald af bls. 2
son, Andrés Kristjánsson, ritstj.,
Árni Gunnlaugsson, lögfr., séra
Björn Jónsson, Keflavík, Gils
Guðmundsson alþm., Jón Skafta-
son alþm., og Pétur Benediktsson
alþm. Þá flutti Kristján Eldjárn
ávarp og svaraði fyrirspurnum.
Fjölmenni var á fundinum og
■voru Kristján Eldjárn og kona
'hans hyllt í fundarlok.
í GÆR kom út 8. tbl. af Þjóð-
kjöri, blaði stuðningsmanna
Gunnars Thoroddsens. í forustu
grein þess segir m.a.:
„Fylgi Gunnars Thoroddsens
hefur farið dagvaxandi síðustu
vikurnar. Fólkið, sem var í upp-
hafi óákveðið, hefur smám sam-
an verið áð átta sig, og að mikl-
um meirihluta gengið til fylgis
við hann. Ferðir þeirra hjóna út
um landið hafa mjög styrkt fylgi
hans þar, ásamt kynningu for-
setaefnanna í sjónvarpinu, sem
tvímælalaust aflaði Gunnari
fjölda atkvæða, bæði þeirra,
sem óákveðnir voru og hinna,
sem höfðu hallazt að hinum
f rambjóðand anunn.
Fundir þeir, sem stuðnings-
■roenn Gunnar hafa efn<t til hér
í höfuðstaðnum sýna og hive
miklu fylgi hann á að fagna hjá
Reykvíkimguim, enda væri annað
vart hugsanlegt, eins vinsæll og
hann var sem borgaxstjóiri. Og
þá er etoki síður ánægjiufliegt að
sjá, hve æsikan fylkir sér uim
hann. Það kom glöiggflega í Ijós
þagar hún troðlfyilltá Haskólaibáó
út í dyr.
Allt bendir þetta í þá átt, að
meiriih.liu.ti þjóðarinnar sé einnáð-
in í að velja Gunnair Thoroddsen
sam næsta forseta íslands. Eigi
að síður er vert _að vara við of
mikilli bjarsýni. Úrslit leyniiliegira
kosninga enu alidmei visis fyrr en
atlkvæðin hafa venið talin. Krisitj-
án Eldjárn hefur einnig mikið
fylgi. Það er staðreynd, sem
stuðningsmenn Gunnar Thonodd
sens verða að gera sé fuflfl,a grein
fyirir, hversu ótnúleg sem hún er
í þeirra auguim. Einginn má því
liiggja á l'iði sínu. Allir verða að
leggja fram þann stuðning sem
þeir geta. Góðar sigiurhorifur
•hafa stundum endað með ósigri,
af því að menn þóttust of vissir
um sigUTÍnn.“
ÞETTA blað ber þess merki að
baráttan á ritvellinum er að
harðna. Magnús Óskarsson hrl.
hrekur í þessu blaði atriði í
grein Sigurðar A. Magnússonar
í „30. júní“ er stór forsíðugrein
eftir Sigurð A. Magnússon og þar
segir m. a. svo í kafla, sem ber
fyrirsögnina: „Hvað gera aðrar
menningarþjóðir?“
„Indverjar völdu til dæmis
kunnasta heimspeking sinn og
fræðimann, Radhakrishnan próf-
essor, til fyrsta forseta lýðveld-
isins 1947“.
Mér brá, er ég las þetta og
varð á að hugsa: Hér hefur skeð
slys. Mikilvægur menningarviti
hlýtur að vera í ólaigi ....
Indverjar völdu ekki fyrsta for
seta s»nn árið 1947, heldur 1950,
eftir að gtjórnarskrá landsins var
samþykkt. Fyrsti forseti Indlands
hét ekki Radhakrishnan, heldur
Prasad, og var hann forseti í 12
ár. Prasad var ekki þekktur sem
fræðimaður, heldur sem stjóm-
málamaður í áratugi, þingmaður
og ráðherra. Var hann á þeir ár-
um fangelsaður nokkrum sinnum
fyrir stjórnmálaafskipti.
Radhakrishnan var kjörinn for
seti áirið 1962 þ. e. 15 árum síðar
en S.A.M. segir. Hafði hann þá
verið varaforseti Indlands í a. m.
k. 10 ár. Þar áður var hann am-
bassador Indlands í Sovétríkjun-
um og formaður indversku sendi
nefndarinnar hjá UNESCO, for-
maður framkvæmdastjórnar og
forseti UNESCCO“.
Grein Magnúsar fylgir mynd
af Sigurði A. Magnússyni og
Rajendra Prasad, fyrsta forseta
Indlands. tekin úr bók Sigurðar,
Við elda Indlands, er út kom
1962.
Af öðrum, sem rita í 8. tbL
i Þjóðkjörs, má nefna Val Gísla-
son, leikara, Björn Pálsson, flug-
mann, Snorra P. Snorrason, yfir-
.lækni og Guðmund Jóhannesson,
V>k í Mýrdal.
Þjóðkjör var eina kosninga-
blað, sem út kom í gær.