Morgunblaðið - 13.07.1968, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. JÚLÍ 1968
PltrguitlrlaMli
Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstj ór narf ulltr Cil.
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
1 lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjamason frá Vigur
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
Kr. 7.00 eintakið.
ALVARLEGAR HORF-
UR í SJÁVARÚTVEGI
TVTýir og auknir erfiðleikar
-*•’ blasa nú við íslenzkum
sjávarútvegi og 'fiskvinnslu.
Það sem af er þessu ári hef-
ur framleiðsla frystra sjávar-
afurða aukizt verulega vegna
vaxandi veiði og að minna
hefur farið í salt og skreið-
arverkun sökum erfiðra sölu-
horfa í þeim greinum. Nú er
hins vegar svo komið, að
einnig er erfitt um sölur
frystra sjávarafurða á Banda
ríkjamarkaði, en við samn-
inga þá, sem gerðir voru við
Sovétríkin í upphafi þessa
árs var ekki gert ráð fyrir
eins mikilli framleiðsluaukn-
ingu frystra sjávarafurða og
raun hefur á orðið og mun
því búið að afgreiða upp í
samninga þessa árs, en samn-
ingar um viðbótarkaup
standa fyrir dyrum.
Söluhorfur á Bandaríkja-
markaði hafa versnað vegna
aukins framboðs frá Kanada
og Vestur-Evrópu og þá sér-
staklega Noregi og Dan-
mörku. Einnig hefur nýtt
verðfall orðið á fiskblokkinni
á Bandaríkjamarkaði og hef-
ur verðið á blokkinni fallið
úr 24—25 sentum í 22% sent
pundið. Þessi neikvæða þró-
un í sölu og verðlagi kemur á
sama tíma og fyrirsjáanlegt
er, að stóraukinn fjöldi báta
ætlar að stunda þorskveiðar
og afli hefur aukizt verulega,
t.d. á miðunum út af Norður-
landi, en þar hefur um mörg
undanfarin ár orðið alvarleg-
ur aflabrestur.
Þá liggur og ljóst fyrir, að
söluhorfur á skreið munu
ekki batna fyrr en styrjöld-
inni milli Nígeríu og Biafra
lýkur. Skreiðarbirgðir í land-
inu hafa aukizt frá því í nó-
vember sl. úr 6500 lestum í
9—10000 lestir.
Talsmaður Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna skýrði frá
því í viðtali við Mbl. í gær,
að boðaður hefði verið auka-
fundur samtakanna hinn 23.
júlí n.k. til þess að ræða hin
nýju viðhorf.
Þegar verðfallsins á út-
flutningsafurðum íslendinga
fór fyrst að gæta á miðju ári
1966 stóðu vonir til, að þetta
væri aðeins tímabundin
sveifla. Nú bendir hins
vegar margt til þess, að
hér sé um varanlega þróun
til hins verra að ræða og
raunar hefur verðfallið nú
staðið svo lengi, að íslend-
ingar hljóta að miða að-
gerðir sínar við það, að hið
lága verð standi enn um
hríð, enda bendir þróunin í
fiskveiða- og fiskvinnslumál-
um á alþjóðavettvangi til
þess, að svo verði.
Sjávarútvegur og fisk-
vinnsla er og mun verða
undirstaða alls atvinnulífs á
Íslandi. En hin neikvæða þró-
un undanfarin tvö ár í verð-
lagi og söluhorfum á erlend-
um mörkuðum og líkurnar á
því, að ekki muni verða
breyting til batnaðar í fyrir-
sjáanlegri framtíð er sterk-
asta röksemdin fyrir því, að
fleiri stoðum verði skotið
undir gjaldeyrisöflun þjóð-
arinnar. Framkvæmdum við
Búrfellsvirkjun og álbræðsl-
una í Straumsvík mun ljúka
á næsta ári. Nú þegar er nauð
synlegt að hefjast handa um
upphaf efnaiðnaðar hérlend-
is. Þá er einnig ástæða til að
leggja áherzlu á þýðingu
þess fyrir íslenzka iðnaðar-
framleiðslu, að ísland gerist
aðili að Fríverzlunarbanda-
lagi Evrópu. Þar með mundi
íslenzkur iðnaður fá aðgang
að nýjum og stórum mark-
aði og er ekki að efa, að ís-
lenzkir iðnrekendur hafa
bæði dug, kjark og fram-
sýni til þess að notfæra sér
þau tækifæri, sem þar með
gefast.
Hið nýja verðfall á fisk-
blokkum og versnandi sölu-
horfur eru alvarlegt áfall
fyrir þjóðarbúið og var þó
ekki bætandi á þá erfiðleika,
sem fyrir voru. En slíkir
erfiðleikar hvetja einnig til
framsóknar á nýjum sviðum.
ÓGNÞRUNGIÐ
ÁSTAND
k standið í Tékkóslóvakíu er
** ískyggilegt. Sovézkar
hersveitir dvöldust í landinu
í tvær vikur eftir að her-
æfingum Varsjárbandalags-
ins lauk og hefur nú fyrst
verið hafizt handa um brott-
flutning þeirra. Dvöl þessa
herliðs og flutningar herliðs
að landamærum Tékkóslóva-
kíu var bein ögrun við
tékknesk stjórnarvöld og
vísbending um, að Sovétrík-
in eru til alls vís til þess að
halda áhrifum sínum í Tékkó
slóvakíu, þótt þau hafi ekki
talið rétt að láta til skarar
skríða að þessu sinni.
Á sama tíma og Tékkum
var þannig ögrað með dvöl
sovézkra hersveita í landi
þeirra, birti málgagn sovézka
kommúnistaflokksins ósvífna
árás á þróunina í Tékkósló-
Danska myndin um dr.
Glas fær afleita útreið
— Mai Zetferling er eins og sorprœsi,
sem tekur endalaust á móti
FYRIR nokkru var fruimisýnd
í Kauipmannaböfn kvik-
myndin „Dr. Glas,“ sem gerð
er eftirs ögu Hjalimiars Söder-
berg. Leilkkonan Mai Zetter-
ling var fengin til Danmerkur
til að stjórna myndinni o,g
leikarar voru eikki valdiir af
verri endanum, þeir Ulf
Palme og Per Oscarsson sóttir
tiil Svíþjóðar og aðalkvenihlut-
verkið fór danska leiklkonan
Lone Hertz með, en hún er
í hópi þeirra leikkvenna
danskra, sem þykir hvað merk
uist um þessar mundir, án þess
að öllum sé þó ljósir kostir
hennar.
Beðið var frumsýningar
myndarinnar mieð ótolandinni
eftirvæntingu og töldu Danir,
að hér gæti ekki hjá því farið
að glæsilegt atfrek yrði unnið
á ölum sviðu'm. Og nú er
myndin komin fram og hetfur
þá fengið óblíðar móttökur
eftir allt saman.
Gagnrýnandi Politiken seg-
ir, að tæknilega sé hún ailvel
gerð, en algerlega andlaius og
óviðkomandi sögunni um dr.
Glas. Og blaðið bætir við:
Mikið lá við að fá Mai Zetter-
ling til að stjórna töku mynd-
arinnar. Við þökkuim sómann.
Og raunar gæti fröfceniin sagt
með hreinu hjarta: Ekkert að
þakka.“
Síðan sagir gagnrýnandi
meðal annars: Saga Söder-
bergis, „Doktor Glas“ er meist-
araverk, sem kom út árið 1905,
og er enn í fullu giMi í dag.
Bókin litfir vegna þeis að stíll-
inn er jafnferslkur nú og fyrir
meira en sextíu árurn, og
vandamálið þekkjum við enn.
Því ætti sagan að vera ákjós-
anlegt kvikmynidaetfni og
möguleikar stjórnaranda og
leikara ótæmamdi.
En því er ekki að heilsa.
Mai Zetterling heifur ekki
skapað sér neinn sérstakan
stíl. Hún reynir að vekja for-
vitni, kitla áhorfendiur. Hún
hefur myndræna skynjun, en
hún er óörugg og er grótflega
misnotuð.
Það eina sem má segja
Zetterling til lofs, að hún ér
aiger sérfræðingur hvað
tækniibrögð áhrærir og þar
ber myndin langt atf öðrum
dönskum mymdum. Því munu
þeir, sem hafa ánægju af þvi
einu að fylgjaist með snjöllum
tæknibrögðum verða nokkur0
vísari eftir að hafa horft á
myndina. En vandamál eög-
unnar verður nánaist grátlbros-
legt eins og Mai Ze.tterling
Ulf Palme í hlutverki prestsins og Per Oscarsson sem dr.
Glas.
Mai Zetterling
setur það uipp. Sögufþræði er
haMið að vissu marki, en þó
stundum reynt að færa hann
nær samtíðinni með afburða
léegum áramgri. Lone Hertz
er afkáralegri en orð fá lýst
í Mutverki sínu sem eiginkona
prestsins, og næsta erfitt að
finna til samiúðar með henni
í því vandamáli hennar að
hún er líkamilega orðin and-
snúin manni sínum og leitar
til dr. GLas með raunir sinar.
Dr. Glas (Per Oscarsson)
elskar prestfrúna á laun og
reynir að koma henni til
hjálpar raeð því að telja
presti trú um að hann verði
að halda sér frá mökum við
konu sína þar sem hann sé
hjartaveiikur. Lokaniðurstað-
an verður síðan að dr. Glas
ræður klertki bana. Per
Oscarsson er mikiLl Leikari og
góður og öðruhverju örlar á
því — en það er ótrúlega
sjaMan. Ulf Palme er þokka-
legur í hlutverki prestsins."
Gagnrýnandi Politiken
klykkir út með þessum orð-
um: „Mai Zetterling er eins
og sorpræsi sem tekur enda-
laust á mlóti. Þegar sá dagtur
rennur upp, að luingtfmin hetf-
ur rænu á því að setja sigti
yfir ræsið, gæti átt sér stað,
að við gætum kallað hana
leikstjóra.“
vakíu og það er sérstaklega
uggvekjandi, að atburðarás-
inni í landinu síðustu mán-
uði er í Pravda líkt við ástand
ið í Ungverjalandi 1956, þeg-
ar sovézkar skriðdrekasveitir
ruddust inn í Búdapest og
myrtu ungverskar frelsishetj
ur og sviku grið á Imre Nagy.
Þótt tekið sé fram í árásar
greininni í Pravda, að enn sé
ekki tilefni til slíkrar íhlut-
unar í Tékkóslóvakíu og
brottflutningur herliðsins, sé
hann horfinn, staðfesti þau
ummæli, er þó ljóst, að leið-
togarnir í Kreml hafa nú
gefið sér hugmyndafræði-
lega átyllu til þess að nota
sovézkar hersveitir gegn
Tékkóslóvakíu, þegar þess
verður talin þörf.
Ástandið í Evrópu hefur
nú þegar stórversnað vegna
ögrana sovézkra kommúnista
við Tékka og fyrirsjáanlegt
er, að grípi Sovétríkin til
þeirra örþrifaráða að berja
niður með vopnavaldi frjáls-
ræðishreyfinguna í Tékkó-
slóvakíu mun ógnvekjandi
aðstaða skapast í þeim heims
hluta, sem við búum í, og
ósjálfrátt koma upp í hugann
ógnanir og ögranir annars
einræðisríkis við Tékkósló-
vakíu fyrir þremur áratug-
um. Sovétríkin og kommún-
isminn standa nú frammi fyr
ir dómi þjóðanna. Haldi þau
að sér höndum og leyfi frjáls-
ræðishreyfingunni í Tékkó-
slóvakíu að ganga sinn gang
hafa þau eitthvað lært. Grípi
þau til vopnavalds til þess að
stöðva rás tímans standa
þjóðir Evrópu i einu vetfangi
í sömu sporum og á þeim
dimmu dögum eftir lok
heimsstyrjaldarinnar, þegar
hvert ríkið á fætur öðru féll
undir ok kommúnismans og
þegar þjóðarmorðið var
framið í Ungverjalandi.