Morgunblaðið - 07.08.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. ÁGÚST 1968
17
Þyrlan, sem kirkjumálaráffher ra kom til hátíðarinnar L Hólastaður í baksýn.
(Ljósm. Mbl.: M. Thors)
Hólahátiðin 1968
Hólahátíðin 1968 hófst síðast-
liðinn sunnudag klukkan fjórt-
án með skrúðgöngu að kirkju-
turni til klukknavígslu. í skrúð
göngunni voru kirkjumálaráð-
herra, Jóhann Hafstein, sem kom
inn var sérstaklega til Hóla í
Hjaltadal í þyrlu Landhelgis-
gæzlunnar, biskupinn yfir ís-
landi, herra Sigurbjörn Einars-
son, séra Stefán Snævarr, séra
Jón ísfeld, séra Kristján Ró-
bertsson, séra Ingþór Indriðason
Séra Þórir Stephensen, séra Pét
ux Sigurgeirsson, séra Gunnar
Gíslason, séra Björn Björnsson,
séra Sigurður Guðmundsson, séra
Gísli Kolbeins, séra Bolli Gúst-
afsson, séra Sigfús Árnason, séra
Pétur Ingjaldsson, og séra Sigur
páll Óskarsson.
Kirkjumálaráðherra Jóhann
Hafstein, flutti eftirfarandi
ávarp við þetta tækifæri, um
leið og hann afhenti Hólastað
klukkurnar fyrir hönd íslenzka
ríkisins:
Biskupinn yfir íslandi, herra
Sigurbjörn Einarsson virðulegu
klerkar og aðrir áheyrendur.
Á 200 ára hátíð Hóla-kirkju,
1963, gaf þáverandi kirkjumála-
ráðherra, Bjarni Benediktsson,
fyrir hönd ríkisstjórnar íslands,
fyrirheit um kirkjuklukkur þrjár
að gjöf til þessa staðar, er kom-
ið skyldi fyrir í þeim stílhreina
turni, sem hér hefir verið reist-
ur af virðúleik í minningu þess
mikla höfðingsbiskups. Jóns Ara
sonar.
Mér veitist nú sá heiður að
afhenda þessar kirkjuklukkur,
gjöf ríkisins til hinnar íslenzku
þjóðkirkju.
Sagt er, að þegar í heiðnum
sið hafi klukkum verið hringt og
þann sið tóku kristnir við sína
guðsdýrkun.
Á sinni tíð var Hóladóm-
kirkja rík að klukkum. Fróðir
roenn segja, að í tíð Jóns Ara-
sonar hafi dómkirkjan átt 23
klukkur og 3 smábjöllur, en með
al klukkna var Jóns-klukka Ög
mundssonar, biskups, og Maríu
klukka.
Um það, er Norðlendingar
flytja lik Jóns Arasonar heim
að Hólum, kveður Davíð Stef-
ánsson:
„Langt berast hljóð þín, Líka-
böng.
— Göngum hratt, greiðir í
sporum.
Lát harminn breytast í hetju-
söng,
sem hæfir biskupi vorum.
Nú hefja klerkar sinn kveðju
söng.
— Hægt, hægt, að hvílunnar
barmi.
Sprungin er aandsins Lúka-
böng,
og loftið þrungið af harmi“.
Það er von mín og ósk, að
þessar nýju klukkur þrjár, megi
enduróma í Hólabyrðunni og öðr
um skagfirzkum fjöllum og í sál
um þeirra, sem hlýða, með
þeirri tign og helgi, sem hæfir
Hólum í Hjaltadal. Héðan hafa
sögulegir klukknahljómar bor-
izt um breiðar byggðir, um gjör-
vallt landið.
Hér fyrir norðan og austan
einn hrikalegasta fjallgarð lands
ins, sem skilur Skagafjörð og
Eyjafjörð, kvað skáld í Fagra-
skógi:
„f þúsund ár bjó þjóð við
nyrztu voga,
mót þrautum sínum gekk hún
djörf og sterk.
f hennar kirkju helgar stjórn-
ur loga
og hennar líf er eilíft krafta-
verk.“
í vitund skaldsins eru hin
helgu ljós í kirkjum landsins
tengd lífi þjóðarinnar og tilveru
Skáldið skynjar, af ef Ijósið
dofnar í kirkjunum, þá er ekki
góðs að vænta. Tæpast yrði þá
líf þessarar örsmáu þjóðar við
nyrstu höf „eilíft kraftaverk"
Megi helgar stjörnur loga og
klukkur óma í kirkjum landsins.
Herra biskup.
Ég bið þess, að kirkjan og
fólkið megi njóta þeirrar gjafar,
sem Hólakirkju er hér með af-
hent.
Að vígslu lokinni hófst hátíða
messa, og prédiikaði herra Sigur
björn Einarsson biskup yfir ís-
landi. Með honum þjónuðu fyr-
ir altari séra Ingþór Indriðason
Ólafsfirði og sr. Sigfús J. Árna-
son Miklabæ. Kirkjukór Ólafs-
fjarðarkirkju söng undir stjórn
og við undirleik Magnúsar Magn
ússonar.
Ólafur Þ. Jónsson söng stól-
vers, en Ragnar Björnsson lék
með á orgelið.
Var athöfn þessari lokið klukk
an langt gengin í fjögur Veður-
var hið bezta og var kirkjan
þétt setin, og komust færri einm
en vildu.
Lí'klegt er, að um þrjú hundr
uð og fimmtíu manns hafi verið
þarna, er flest var. Sá galli var
á, að hátalakerfi er nota átti,
var ekki í góðu lagi, og heyrði-
ist fátt út af því, sem var að
ske inni í kirkjunni, svo að ekki
dvöldu allir eins lengi og þeir
höfðu ætlað sér.
Tæplega klukkutíma hlé var
gert á messugjörðum, og var það
notað til kaffidrykkju.
Síðan var aftur messað í kirkj
unni, flutti þá séra Þórir Steph-
emsen ávarp, séra Kristján Ró-
bertsson frá Siglufirði flutti er-
indi um kirkjulega vakningu og
endurreisn og séra Jón ísfeld
flutti ritningarorð og bæn. Ólaf-
ur Þ. Jónsson söng við undir-
leik Ragnars Björnssonar, sem
einnig lék einleik á orgel.
Barnasamkoma var haldin 1
leikfimihúsinu á staðnum undir
stjórn séra Péturs Sigurgeirsson
ar frá Akureyri. Lauk hátíðinni
klukkan að verða sex um kvöld-
ið.
Kirkjumálaráðherra, Jóhann Hafstein, biskupinn yfir fslandi,
herra Sigurbjörn Einarssom, og prestarnir ganga út úr Hóla-
kirkju að háíðamessunni lokinni.
Vepjan — nýr varp-
fugl á íslandi
í nýútkomnu hefti af Nátt-
úrufræðingnum ritar Jón
Baldur Sigurðsson 'grein þar
sem hann skýrir frá þvi að
nýr varpfugl hafi numið land
á fslandi. Er það Vepja (Van
ellus vanellus) Hefur hún
lengi verið þekkt sem vetrar
gestur á fslandi en til skamms
tíma hefur ekki verið vitað
til þess að hún verpti hér-
lendis.
í grein sinni segir Jón Bald
ur að veturinn 1962-1963 hafi
borið óvenjumikið á vepjum
hér á landi, og þá m.a. fund-
ist vepja sem merkt var sem
ungi i Sandsting á Hjaltlandi
1961. Sennilegt er að flestar
þessar vepjur hafi drepist
hér, en nokkrar þó lifað vet-
urinn af og baldið sig við eitt
af jarðhitasvæðum þeim, sem
eru í Kelduhverfi.
og auðþekktur fugl. Þær eru
svartar á baki, en hvífcar að
neðan og hafa langan fjaðra-
topp aftur úr hnakkanum. Á
styttra færi sést að grænni
slikju slær á þær að ofan.
Hljóðin sem hún gefur frá
sér eru hásir og skerandi
skrækir. Vepjan heldur sig
mest á bersvæði, sem vaxið er
gisnum og lágvöxnium gróðri
eða þar sem gróðurlaust er og
hún getur séð smádýr þau
sem hún tínir upp af jörð-
inni og eru aðalfæða hennar.
Varpheimkynni vepjunnar
ná um allt meginland Evrópu
frá Noregi og suður að Mið-
jarðarhafi. í norðlægari lönd
um er megin hluti varpfugl-
anna farfuglar, sem leita suð
ur á bóginn er vetrar. Hins
vegar hagar hún mikið ferð-
um sínum eftir veðri og í norð
Vepjuungi. Myndin tekin í Kelduhverfinu 15. júií 1963.
Greinarhöfundur skýrir síð-
na frá því, að 12. júní 1963
hafi hann verið á ferð í
Kelduhverfi og veitti þá at-
hygli vepju sem hagaði sér
lí'kt því sem hún ætti hneið-
ur þar í grennd. Síðan varð
hann var við aðra vepju og
fylgdist með þeim í sjónauka
og fann á þann hátt hreið-
ur þeirra, sem var rétt við
Litlá.
Var síðan fylgzt með vepj-
unum og hafa þær a.m.k. kom
ið einum unga upp.
Hreiður þetta mun vera
fyrsta vepjuhreiður sem
finnst hérlendis, en hins veg-
ar má teljast fullvíst, að vepj
ur hafi orpið í Homafirði
1959, þótt hreiður fyndist þar
ekki. Þar varð Jón Arason
bóndi að Nýpugörðum var
við vepjur, sem höguðu sér
eins og þær ættu þar hreið-
ur, og síðar um sumarið varð
hann var við fullorðnu fugl-
ana með þrjá unga.
Vepjan er mjög áberandi
anveðrum leitar hún oft frá
heimkynnum sínum í gríðar-
stórum hópum.
f lok greinar sinnar í Nátt-
úrufræðingnum segir Jón
Baldur Sigurðsson að eins og
kúnnugt sé hafi veðurfars-
breytingar þær, sem orðið hafa
síðan á fyrri hluta þessarar
aldar, haft í för með sér ýms-
ar breytingar á fuglalífi hér
á landi og annars staðar.
Vepjan sé ein þeirra fugla-
tegunda, sem fært hafi út
heimkynni sín til norðurs. Sé
ekki ólíklegt að tilraunir þær
til landnáms, sem um hefur
verið getið, séu einn þáttur
þeirrar útfærslu. Ekki sé úti-
lökað að vepjur hafi orpið hér
oftar, þótt um það skorti heim
ildir. Einnig megi búast við,
að þær reyni hér aftur fyrir
Sér um varp og því sé mikil-
vægt að menn, sem kynnu
að verða slíks varir, geri
Náttúrufræðistofnun íslands
aðvart.
IÍRVALS ÞILJUR
ÞÓRSÞILJUR
Mikið úrval af veggþiljum.
Verð frá kr. 285,00 ferm.
Komið — Skoðið — Kaupið.
/|||
Grensásvegi 7. — Sími 84533.