Morgunblaðið - 08.09.1968, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. SEPTEMBER 1968
11
Borgarar fengu að segja skoðanir sínar óáreittir i fáeina mán-
uði.
ir á sig fá. Þeir trúðu þvi statt
og stöðugt, að bráðum kæmi betri
tíð, og yfirvöldin myndu að lok-
um sjá sér hag í því að koma
til móts við menntamenn og lista
menn í landinu. >ó að segja megi
að veruleg togstreita hafi verið
milli stjórnarvalda og mennta-
manna, örlaði þó naumast á nein
um róttækum breytingum, sem
gæti rennt stoðum undir þessa
trú þeirra.
Ludvik Vaculik var kunnur
maður í bókmenntaheimi Tékkó-
slóvakíu. Hann hafi skrifað tvær
skáldsögur „Annríkt hús“, sem
kom út 1963 og „Öxin“ sem kom
út 1966. Sögumaður í þeirri síð-
arnefndu er blaðamaður í Prag,-
sem veit glöggt, hversu erfitt er
að skrifa eitthvað og fá þaðbirt
án þess að missa æruna innra
með sér. Sagan er uppfull af
persónum, sem hafa atneitað hinu
tékkneska þjóðfélagi, eins og til
dæmia veitingamaðurinn, sem tseg
ir: „Þetta tímabil hampar heimsk
unni í eðli mannanna. Lofum því
að hafa aðra að fíflum, en ekki
mig.“ Þegar blaðamaður Vaculiks
lendir i vandræðum vegna skrifa
sinna, þá óskar hann eftir að
verja sig á þeim grundvelli, að
hann er kominn af óbreyttri
verkamannafjölskyldu og hann
vill ekki hirða meira um
þá sjálfsofsókn, scm flokk-
urinn krefst af félögum
hans. „Það er allt og sumt, sem
hið tékkneska fyrirbæri er í raun
og veru. Við ofsækjum sjálfa
okkur svo lýðræðislega, að það
er engin eftir til að gera höfð-
inu styttri.“
önnur var sú skáldsaga, sem
kom út á s.l. ári, sem isprengdi
i einni andrá af sér fjötra hefð-
bundins og stjórnmálalegs bók-
menntasljóleika og sýnir, hvert
stefnir. Höfundur þeirrar bókar
er Milan Kundera, og bók hans
heitir „Brandarinn." Kundera er
jafnframt blaðamaður að atvinnu
og hann er félagi í kommúnista
flokknum. f „Brandaranum" er
aðalpersónan ungur stúdent, sem
verður fyrir grimmilegum of-
sóknum á fyrri hluta Stalínstím-
ans, vegna gamanmáls um stjórn
mál. Eftir að hafa afplánað feng
elsisdóm mörgum árum 9einna,
jreynir hann að leita hefnda með
því að niðurlægja eiginkonu
manns þesss, sem bar ábyrgð á
ofsóknunum. Hefndín reyndist
tilgagnslaus. Konan giftist hon-
um raunar, en þýðingarlaust er
að berja hana, þar sem hún er
masokisti.
Ivan Klima hefur gefið út all-
margar bækur, þar á meðal eina
um Karl Capek. Fyrir þá bók
hlaut hannn á sínum tíma harða
ofanígjöf í flokksmálgagninu
Rude Pravo. Eins og Vaculik
gagnrýnir hann, að samyrkjubú
skápnum var komið á í landinu
með nauðung, og í skáldsögu
sinnni „Stund þagnarinnar" sem
kom út .1963, lýsir hann, hvernig
samyrkjubúskap er komið á í
Slóvakíu upp úr 1950. Hann hef-
ur og skrifað leikritið „Kastal-
er af Gyðingaættum og á ungl-
inn.“ Klima, sem er fæddur 1931,
ingsárum sat hannn um hríð í
fangabúðum nazista.
A. J. Liehm hefur gegnt rit-
stjórastarfi við Literary Noviny
í mörg ár. Hann er og kunnur
kvikmyndagagnrýnandi. Hann
féll í ónáð hjá stjórnarvöldunum
árið 1964, fyrir að birta viðtal
við Georg Lukács, ungverskan
marxistiskan heimspeking. í við
talinu lét Liehm undir höfuð
leggjast að benda á, að Lukács
hefði sætt gagnrýni í Ungverja-
landi og verið sviptur stöðu sinni
í flokknum, sem féllst ekki á
skoðanir hans.
Rude Pravo: á fáeinum mánuð-
um jókst eintakaf jöldi þess upp
í tæpa milljón.
Upphaf breyttra viðhorfa
gagnvart rithöfundum kom þeg
ar í ljós, eftir að Dubcek tók við
embættti aðalritara flokksins í
janúar. Frjálsar umræður fóru
fram í útvarpi og sjónvarpi og
ekki hvað sízt létu stúdentar til
sín taka. Verkalýðsfélög kröfð-
Goldstucker
ust þess, að flokkurinn hætti af-
skiptum af málefnum þeirra og
leiðtogar verkalýðssambandanna
hafa orðið fyrir aðkasti fyrir að
styðja ekki í einu og öllu stefnu
Dubceks. Framhald á bls. 14
Einarðleg barátta
tékkneskra rithöfunda
Alnavðrumarkaður VOGUE
í Gdðtemplarahúsinu
STORLÆKKAÐ VERÐ
Nokkur sýnishorn af verðum
NÚ ÁÐUR
Köflótt ullarefni 140 cm. br. 250.00 444.00
Ullardragtarefni 140 cm. br. 195.00 332.50
Munstruð kjóla og blússuefni
Terelyne 90 cm. br. 75.00 136.00
Poplinefni 90 cm. br. 25.00 68.00—84.00
Bómullarsatin 90 cm. br. falleg munstur 95.00 161.00
Munstruð samkvæmisefni í skærum litum
90 cm. br. 150.00 318.00
Einlit efni með Lurex 80.00 174.00
Ullartweed 140 cm. br. 200.00 372.00
Ull og Terelyne Jersey 150 cm. br. 300.00 563.00
Ull og Terelyne buxnaefni 140 cm. br. 195.00 390.00
Nylon Ciffon 120 cm. br. 75.00 150.00
Tvíbreið kjóla og pilsaefni frá kr. 50.00 pr. m.
Handklæði falleg 50 x 100 cm. 40.00 stk.
Baðhandklæði í miklu úrvali 150 x 170 cm. 78.00 stk.
Góða tékkneska lakaléreftið 140 cm. br. 55.00 pr. m.
Alls konar bútar í hundraðatali
í þetta sinn verður Álnavörumarkaðurinn aðeins í örfáa daga.
Notið þetta einstaka tækifæri til að gera hagkvæm kaup.
LOKAÐ milli kl. 11,30 og 1
ÁLN A V ÖRUM ARK AÐURINN
GÓÐTEMPLARAHÚSINU við Vonarstræti.