Morgunblaðið - 13.10.1968, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. OKTÓBER 1968

Stuart Sutcliffe og unnusta hans, Astrid Kircner.
andi, en Stuart varð fljótlega
sá bezti sem kennararnir
höfðu lengi fyrirhitt.
Rod Murray var með þeim
í skóla og bjó hjá þeim báð-
um um tíma.
— Lennon var mikill ákafa
maður og hrókur alls fagnáð-
ar hvar sem hann kom. Hann
hafði svo mikið að gera við
að skemmta fólki að hann
hafði engan tíma aflögu til að
mála. Hann gat verið mjög
grimmur en hann var léttur
í lund og flestum líkaði vel
við hann. Hann var mjög
stjórnsamur og skipaði fyrir
verkum eins og væri hann
kóngur. Eitt sinn sá ég hann
hlaupa niður götuna með stýri
í höndunum. Engan bíl, bara
stýri. Hann sagðist vera áð
aka niður í borgina.
Stuart var allt öðruvísi.
Hann var hæglátur en mjög
ákveðinn og hafði óbilandi
trú á sjálfum sér. Ef kennar-
arnir gagnrýndu verk hans
varði hann þau af mikilli ein-
beitni. Hann minntist aldrei
á móður sína. Hann var lík-
lega dálítið á undan félögum
sínum á listaskólanum. Hann
var t.d. mjög hrifinn af verk-
um sem voru máluð fyrir tíma
Rafaels, fimm árum áður en
þau komu aftur í tízku.
Hann var líka mjög hrifinn
af Elvis Preslay, áður en hann
varð vinsæll og var fyrstur
tif að koma með Rock-and-
roll plötu inn á skólann, það
var meðan flestir töldu enn
áð þetta væri einhver vi't-
leysa sem aldrei næði fótfestu.
Um þetta leyti (1958) var
Lennon þegar kominn í sam-
band við Paul McCartney og
Georg Harrison. I>eir höfðu
stofnað hljómsveitina „The
Quarrymen“ sem síðar varð
„The Beatles“. Stuart Sutcliffe
hékk oft með þeim á bjórkrá
sem heitir „Cracke“. Stuart
hafði heyrt þá spila og varð
óskaplega hrifinn. 1959, eftir
að hann hafði selt eina mynda
sinna fyrir 60 sterlingspund
þaut hann út í hljóðfæraverzl
un og eyddi þeim í bassagítar.
Sutcliffe eldri varð aftur
sem steini lostinn.
— Það er nógu slæmt að
hann skyldi vilja verða mál-
ari, en áð hann ætli sér nú að
verða „götuspilari" er hálfu
verra.
Stuart var hálf frumstæður
gitarleikari. Hann kunni að-
eins nokkur grip og sneri
venjulega baki í áhorfendur
til að þeir sæju ekki hversu
lélegur hann var. Þaðan kem-
ur James Dean samlíkingin.
Hann setti upp dökk gler-
augu og fýlusvip, eins og
hann vildi mana fólk til að
setja út á leik sinn.
Árið 1960 héldu Bítlamir
til Hamborgar þar sem þeir
spiluðu í „The Star Club“ allt
kvöldið, öll kvöld, fyrir 16
pund á viku. Þeir vom fá-
tækir, sváfu á gólfinu með dag
blöð yfir sér og borðuðu ekki
mikið. Eftir því sem móðir
Stuarts segir gat hann þó
sent henni fimm pund á viku
En Bítlarnir gerðu honum
lífi'ð leitt. Hann var ekki mik-
ill gítarleikari og eins og við
var að búast var Lennon ekki
mjúkmæltur þegar hann var
að segja honum það. Pete
Best, sem þá var trommuleik-
ari hljómsveitarinnar fékk
sömu meðferð, en hann var
harðari af sér.
Haustið 1960 hitti Stuart
ljóshærðan Ijósmyndara sem
heitir Astrid Krichner, og
varð ástfanginn af henni.
Þegar Bítlamir sneru aftur
tii Hamborgar, trúlofuðu þau
sig. Astrid fannst hann dálítið
skrýtinn. Hún gaf honum að
borða, klæddi hann í svört
leðurföt og tók myndir af
honum. Hún fékk hann ofan
af því að stæla Elvis Presley
og lét hann grefða hárið fram
á enni, sem síðar varð hin
fræga Bítlahárgreiðsla. I
fyrstu skiptin sem hann mætti
með þá hárgreiðslu fékk hann
fremur kaldar kveðjur frá fé-
lögum sínum, sem hæddu
hann óspart. En þegar frammí
sótti byrjuðu þeir að líkja
eftir honum.
Eftir því sem mogulegt er
að dagsetja það, mtm það
hafa verið dagurinn sem Bitl-
arnir byrjuðu að þróast til
sinnar núverandi myndar. En
það er nú orðið augljóst að
Sutcliffe myndi aldrei ná
langt sem tónlistarmaður
(það er almennt álitið að Bítl
arnir hefðu fyrr eða síðar
sparkað honum) Astrid var
nokkrum árum eldri en hann,
mun þroskaðri en Bítlamir og
hún var að breyta honum. I
Sutcliffe byrjaði aftur að
mála og hann komst í bekk
hjá Paolozzi. Þegar Bítlarnir
héldu aftur til Liverpooi varð
hann eftir með Astrid. Mál-
verk hans voru miklu betri
núna. Hann var nú aðeins 20
ára gamall og málverk hans
voru ekki nein meistaraverk,
en þau voru samt furðulega
góð.
— Hann var alltaf dálítið á
undan sínum bekk sagði
Paolozzi.
— Það var sama hvað hann
tók sér fyrir hendur, hann
útfærði það alltaf heldur
lengra en hinir. Við fengum
oft brúsa og dósir frá mat-
stofunni og nemendumir
máttu dunda við þær eftir
vild. Stuai-t hafði alltaf mest
ímyndunarafl og vogaði sér
lengst. Hann var vel gefinn
og þorði áð nota gáfur sínar.
Þegar hann lauk við eitthvað
gekk hann burt frá því og
byrjaði á einhverju nýju,
hann eyðilagði líka mestan
hluta verka sinna.
Nú þegar Sutcliffe hafði
sagt skilið við Bítlana batn-
aði samkomulagið hjá honum
og John, og þeir skrifuðu
hvor öðmm tuttugu síðna há-
sten&md bréf, mjög barnalega
oft á tíðum. Lífið gekk sem-
sagt ágætlega nema hváð
Stuart var farinn að fá höfuð
verki. Stundum leið honum
svo illa að hann gat ekki
farið á fætur. Astrid leit eftir
honum 'og hjúkraði honum,
hann var þunglyndur og erfið
ur sjúklingur. Hann leitaði
til margra lækna en þeir gátu
ekki fundið neitt alvarlegt að
honum.
Flestir héldu að þetta væri
bara einhver taugaveiklun, og
Paolozzi fékk styrk handa
honum svo hann gæti haldið
áfram við listaskólann í Ham
borg.
En 10. apríl 1962 hneig hann
skyndilega niður og var flutt
ur á sjúkrahús. Hann var lát-
inn þegar þangað kom. Hann
hafði þjá’ðst af heilaæxli. Það
er erfitt í dag að meta
feril þessa unga manns án
þess að verða fyrir einhverj-
um áhrifum af sögunni sem
ganga um hann. En flestir
sem til þekkja álíta að hann
hafi verið bezt gefinn og þrosk
Framhald á bls. 26
r
Stuart Sutcliffe hafði til að
bera allt sem nauðsynlegt er
til að verða sagnapersóna með
al ungu kynslóðarinnar: Hann
var bítill, listamaður, hafði
sérkennilegt andlit og dó
þegar hann var 21 árs. Hann
var fremur horaður, ákafur í
fasi og á sviðinu leit hann út
eins og James Dean, þunglynd
islegur, alvarlegur og faldi sig
bakvið dökk gleraugu. Hann
var klæddur svörtum leður-
fötum og á flestum myndum
sem til eru af honum, er hann
dálítið fýlulegur á svip.
Hann gat því aúðveldlega
orðið hetja, ekki sízt vegna
þess að hann hafði hæfileika
og sterkan persónuleika. Mál-
arinn Eduardo Paolozzi, sem
kenndi honum rétt áður en
hann dó, hafði mikið álit á
honum.
— Ef hann hefði lifað hefði
hann hæglega getað orðið Bít-
ill númer 1. Hann var hug-
myndaauðugur, mjög vel gef-
inn og opinn fyrir öllu. Ekki
bara málaralist og pop-tónlist
heldur og fyrir öllu sem var
að gerast í heiminum.
Þar sem Sutcliffe hafði út-
liti’ð, hæfileikana og dó ungur
var það næstum óhjákvæmi-
legt að hann yrði nokkurskon
ar sagnapersóna, og það er
einmitt það sem skeð hefur.
Það er nóg að nefna hafn
hans upphátt í einhverri
kránni i Liverpool, þá er þar
fjöldi manns sem er reiðu-
búinn að segja allskonar sög-
ur af honum. Nú þegar, sex
árum eftir lát hans er erfitt
að skilja sannleikann frá sögu
sögnum.
Sutcliffe fæddist í Edin-
borg 23. júní 1940 og dó í
BÍTILUNN SEM DÓ
Hamborg 10. apríi 1962. Faðir
hans var vélamaður á her-
flutningaskipi en móðir hans
kennslukona. Hann átti tvær
systur, og fjölskyldan fluttist
öll til Liverpiool 1942.
Stuart Sutdiffe lék með Bítlunum meðan þeir kölluðu
sig „The Quarrymen". Sumir telja að hann hefði orðið
þeirra vinsœlastur ef hann hefði kunnað að spila
Sutcliffe eldri var lengstum
á sjónum og það kom í hlut
móðurinnar áð ala Stuart upp.
Hún var geysilega tilfinninga-
rík kona sem verndaði hann
og stjómaði honum algerlega.
Hún réðst á kennara hans með
skömmum þegar hann lenti í
vandræðum í skólanum og
sótti hann á bjórkrárnar ef
hann var þar með kunningj-
um sínum. Hún var sannfærð
um að hann væri snillingur.
Það var ekkert sem sér-
staklega réttlætti þessa trú
hennar, en satt er það að
Stuart gekk mjög vel í skóla
og hiaut háar einkunnir. Þeg-
ar hann var 15 ára gamall á-
kvað hann að hann vildi verða
málari. Faðirinn var’ð steini
lostinn, þau höfðu vonað að
hann yrði læknir eða eitthvað
slíkt. Stuart fór samt sínu
fram og fór í listaskóla í
Liverpool þar sem hann
nokkru síðar hitti John Lenn-
on.
Þeir voru algerar andstæð-
ur. Stuart var hægur og feim-
inn en Lennon fór eins og
jarðýta gegnum skólann. Lenn
on var aldrei nema meðalnem
á gítar og ekki dáið 21 árs gamall
Bitlamir.