Morgunblaðið - 27.10.1968, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. OKTÓBER 1968
Valdimar Kristinsson:
Að gera réttan samanburð
MÁNUDAGINN 21. oktober sl.
talaði Erlendur Einarsson for-
stjóri Sambands ísl. samvinnu-
félaga í útrvarpið um daginn og
veginn. Ræddi hann þar aðailega
um landbúnað. Erindið var vel
flutt og hófsamlega orðað, og
gæti það gefið mörgum tilefni til
að álykta, að þar hafi jafnframt
allt verið vel rökstutt. Undirrit-
aður telur, að á hið síðastnefnda
hafi skort, og getur því ekki
stillt sig um að gera nokkrar at-
hugasemdir.
Erlendur Einarsson gat þess
réttilega, að margar hliðar væru
á landbúnaðarvandamálinu og
það væri því ekki auðleysanlegt.
frekar en mörg önnur vanda-
mál. Þeim, sem mest hefur
blöskrað styrkirnir til landbún-
aðarins hefur því sjálfsagt stund
um orðið á að taka nokkuð
sterkt til orða og talið auðveld-
ara úr að bæta, en vera mun í
raun. Á hinn bóginn leysir það
heldur engan vanda að koma í
útvarpið og segja að allir atvinnu
vegirnir standi höllum fæti og
því sé landbúnaðarvandamálið
lítið verra. Hætt er við
að seint batni ástandið, ef
menn eru ekki óánægðari með
það en svona tal gefur til kynna.
Erlendur Einarsson benti
reyndar á sökudólginn, sem
ábyrgð bæri á allri óáraninni.
Það er auðvitað verðbólgan. Og
hann kom líka vel orðum að því,
hvernig þessi sama verðbólga
hrjáir jafnt atvinnufyrirtæki,
bændur og launþega. Og þó að
það væri ekki sagt, má búast
við, að þá hafi margur séð í
hendi, að ekki getur verðbólgan
verið forstjórum, búhöldum,
verkalýð né öðrum launþegum
að kenna, úr því að hún leikur
þessa aðila svona grátt. En samt
höfum við verðbólgu, og þá eru
e'kki aðrir eftir til að ásaka en
síldin, ríkisstjórnin og æðri
máttarvöld. Og þarna gaf ræðu-
maður öllum tækifæri til að
velja sökudólg eftir smekk og
eigin hyggjuviti.
Síðan komu dæmi úr land-
búnaði og öðrum atvinnugrein-
um. Ef flutt yrði inn lambakjöt
frá Nýja Sjálandi og lagður á
það 50% tollur, þá yrði það á
svipuðu verði og lambakjötið í
búðunum niðurgreitt. En hvers
vegna valdi ræðumaður lamba-
kjötið? Ekki þarf að greiða mest
með því í útflutningi. Og aldrei
hefur komið fram tillaga um að
flytja lambakjöt til íslands.
Þvert á móti þykir mörgum nóg
um lambakjötið og vilja fá aðr-
ar kjöttegundir til fjölbreytni,
bæði framleiddar hér innan-
lands og innfluttar, ef því væri
að skipta.
Niðurgreiðslurnar á smjöri og
ostum eru lang mestar, og um
þær er mest talað af þeim sem
ræða þessi mál. Hve hár skyldi
tollurinn þurfa að vera til að ná
jöfnunarverði á dönsku smjöri
og íslenzku?
Svo var það samanburðurinn
við iðnfyrirtækin. Mörg þeirra
standa nú sjálfsagt höllum fæti,
og þjóðhagslegt mikilvægi
þeirra er auðvitað mjög mis-
jafnt. En tollur á innfluttum vél-
um til iðnfyrirtækj er yfirleitt
25-85% og á mörgum hráefnum
3'5-40%. Hvað segðu bændur við
35-40% tolli á áburði og fóður-
bæti?
Ef íslenzkar iðnaðarvörur
væru niðurgreiddar um 570
millj. kr. á ári, mundi salan
áreiðanlega aukast og einnig
mundi það hjálpa til, ef 270
millj. kr. fengjust í útflutnings-
uppbætur. Einnig mundu ýmsir
iðnrekendur sjálfsagt þiggja það,
að ríkið léti slétta grunninn
undir nýbyggingum þeirra, kost-
aði nauðsynleg bílastæði, græfi
skurð fyrir frárennslið og end-
urgreiddi benzínskatt fyrir hluta
af nauðsynlegustu útkeyrslu.
Jafnframt fengist ríflegt lán út
á allar byggingar og vélar og
sjálfkrafa lán út á íbúðarhús
framkvæmdastjórans og helztu
starfsmanna. Fleira mætti sjálf-
sagt til tína, en hér verðyr látið
staðar numið.
Aðeins skal bent á, að ýmis-
legt þarf að breytast áður en
gerður er eirifaldur samanburð-
ur á rekstri iðnfyrirtækj a og
landbúnaðar á íslandi.
Rétt er, að margir lifa á þjón-
ustu við landbúnaðinn, en því
fólki mun ekki fækka í
hlutfalli við fækkun bænda,
því að tekjur hvers býlis
og þjónustuþörf munu aukast
um leið og bændum fækkar,
jafnframt því sem þjóðfélagið
þróast og þjónustuþörfin eykst
af þeim ástæðum. Svo er ástæðu
laust að vera að hræða til dæm-
is verksmiðjufólk á Akureyri, er
vinnur úr ull og skinnum, með
því, að minni landbúnaðarfram-
leiðsla boði því atvinnuleysi.
Landbúnaður mætti minnka æði
mikið á íslandi til þess að ekki
væri til nóg hráefni fyrir þessar
verksmiðjur.
Annars þarf ekki um þetta að
deila, að því leyti, að nær allir
eru sammála um að halda hér
uppi mikilli landbúnaðarfram-
leiðslu. Það sem megin hluti
þjóðarinnar vill aftur á móti
ekki, er að keyptur sé inn er-
lendur fóðurbætir til að gefa
Bretum smjör og osta, eða til að
eyðileggja kvikfjárrækt í Fær-
eyjum. Þó að ekki leysist öll
vandamál, þá má koma þessum
málum í miklu betra horf, en til
þess að svo verði, er nauðsyn-
legt, að menn átti sig á, að um
meira vandamál er að ræða en
hjá almennum iðnfyrirtækjum,
og skal þó ekki lítið gert úr erfið
leikum þeirra.
Þessar hugleiðingar mætti svo
enda með því að benda á, að til
þess að skila landinu gróðurfars-
lega séð betra í hendur komandi
kynslóða, þá er algjör óþarfi að
halda við einhverri ákveðinni
tölu býla, en aftur á móti er sjálf-
sagt að halda áfram að rækta
sandana og einnig smám saman
að þurrka upp helztu mýr-
ar. Látum svo framtíðina skera
úr um hvaða not menn vilja hafa
af þessum gróðri.
Áskoranir í bindindismdlum
NÍU nemendur í Menntaskólan-
um í Reykjavík, Háskóla Islands
og háskólanum í Osló og félagar
í Uno ore hafa sent blaðinu af-
rit af bréfum, sem þeir hafa
skrifa’ð forseta Islands, dóms-
málaráðherra og ijármálaráð-
herra.
í bréfinu til forseta segir:
„Við óskum yður til hamingju
með glæsilegan kosningasigur og
Aukinn sparnaöur
— i
rekstri Keflavikurflugvallai
hjá varnarmálanefno
GERT er ráð fyrir 408 þús. krón-
um minni kostnaði við varnar-
málanefnd á næsta ári en nú í
ár, að því er segir í athugasemd-
um við fjárlagafrumvarpið. Morg
unblaðið sner sér til Páls Ásgeirs
Tryggvasonar hjá utanríkisráðu-
neytinu, og spurðist fyrir um af
hverju þessi kostnaðarminnkun
stafaði.
Páll kvað orsakir fyrir þessu
vera tvær. Annars vegar hefði
landareignum sem varnaliðið
hefði haft á leigu fyrir hluta
starfsemi sinnar, verið skilað aft-
ur, þar sem ekki hefði verið not
fyrir þær lengur. Hins vegar
væri svo hrein sparnaðarráðstöf-
un, þar sem skorin væri niður
risna og ýmiss annar kostnaður.
Páll gat þess ennfremur, að
gert væri ráð fyrir miklum sparn
aði í rekstri Keflavíkurflugvall-
ar. Næmi sparnaðurinn tveimur
milljóum kóna á þessu ári, en
2.7 millj. á næsta ári. Páll kvað
sparnaðinn einkum vera fólginn
í því, að fæðispeningar, sem áð-
ur voru greiddir öllum opin-
berum starfsmönnum á Kefla-
Frímerkjukynn-
ing d Selfossi
FÉLAG frímerkjasafnara, Sel-
fossi, var stofnað fyrir ári og
eru félagar nú 20
Nú nýlega hélt félagið fyrstu
frímerkjakynningu sína hér á
Selfossi. Sýndu 6 safnarar frí-
merkjasöfn sín, er þeir kalla
„Lýðveldið ísland frá 1944.“ Auk
þess komu tveir frímerkjasafn-
arar frá Reykjavík og sýndu
tegundasöfn sín.
Um 250 manns sóttu sýning-
una, sem þótti takast vel.
Hyggst félagdð haWa að
minnsta kosti eina frímerkja-
kynningu á ári í framtíðinni, en
aðalmarkmið félagsins er að
glæða áhuga manna á frímerkja-
söfnun.
Formaður Féla'gs frímerkja-
safnara, Selfossi, er Guðmundur
Geir óladfsson. -— Tómas.
víkurflugvelli væru felldir niður,
en sú uþphæð næmi um 1Vz
millj. krónum. Þá væri ennfrem-
ur lagt niður eitt lögregluþjóns-
embætti, og kostnaður utanríkis-
ráðuneytisins við ýmsa aðra
rekstrarliði verulega minnkaður.
skorum á yður sem hófsaman
velsæmdarmann að halda þeim
glæsileika á lofti og veita hvorki
áfengi né tóbak í móttökum yð-
ar eða veizlum. Fyndist okkur
það hinni íslenzku þjóð gott og
þarft fordæmi."
'""í bréfinu til dómsmálaráð-
herra segir:
„Við skorum á yður að koma
því sem fyrst til lei'ðar, að aug-
lýsingar á tóbaki í íslenzkum
blöðum, tímaritum og kvik-
myndahúsum verði bannaðar og
ólögleg áfengissala, sem tíðkast
á mörgum veitingastöðum í rík-
um mæli, verði stöðvuð, annað
hvort með aukinni löggæz'.u eða
breyttri áfengislöggjöf. Fyndust
okkur þessi skref stór í áttina
til betri þjóðarbrags á Islandi,
sem okkur öllum er jafn hug-
stæður.“
í bréfinu til fjármálaráðherra
segir:
„Við skorum á yður sem bind-
indismann a'ð stuðla að því, að
m , , , ,, , _ ríkisstjórnin veiti hvorki áfengi
af ymsum haskolum 1 Bandank] né tóbak j veizlum sínum eða
unum, og eru mismunandi, nema | móttökum Gæti það bæði olðið
skolagjoldum og/eða husnæði og hinni íslenzku þjóð þarft for.
Ndmsstyrkir í
Bandaríkjunum
EINS og mörg undanfarin ár, hef
ur Íslenzk-ameríska félagið milli
göngu um útvegun námsstyrkja
til Bandaríkjanna. Er hér um
tvenns konar styrki að ræða:
Annars vegar eru námsstyrkir
fyrir íslenzka stúdenta til náms
við bandaríska háskóla, á vegum
Institute of International Educa-
tion. Styrkir þessir eru veittir
fæði, o.s.frv. Styrkirnir eru ein-
göngu ætlaðir námsmönnum, sem
eru að hefja háskólanám. Þess
skal getið, að nemendur, er ljúka
stúdentaprófi á vori komanda og
hyggjast hefja háskólanám
næsta haust, er heimilt að sækja
um þessa styrki.
Hins vegar eru námsstyrkir úr
Thor-Thorssjóðnum fyrir íslend-
inga, sem eru í háskólanámi í
Bandaríkjunum, en hafa ekki
lokið prófi. Eru þetta 3-4 eitt
þúsund dala styrkir.
Nánari upplýsingar um þessa
námsstyrki verða veittar á skrif
stofu Íslenzk-ameríska félagsins,
Austurstræti 17 (sími 1-3536),
þriðjudögum og fimmtudögum.
kl. 6-7 e.h. Umsóknir (um I.I.E.
styrki) skulu sendar skrifstofu
félagsins fyrir 20. nóvember n.k.
Umsóknir um styrki úr Thor-
Thorssjóðnum skulu hins vegar
hafa borizt fyrir 20. desember
n.k.
(Frá fslenzk-ameríska
félaginu).
dæmi og ríkiskassanum happa-
drjúgur ábætir."
Þeir, sem skrifa undir bréfin,
eru: Axel Jóhannsson, Björn
Baldursson, Einar Valur, Guð-
mundur S. Alfreðsson, Hall-
grímur Magnússon, Helgi Skúli
Kjartansson, Jakob B. Smári,
Kristján R. Jessen og Magnús
S. Magnússon.
VELJUM ÍSLENZKT
Islandskort Bowens frá miðri 18. öld.
Merk kortagjöf
ENGLENDINGURINN Mark
Watson í Lundúnum, sem íslend
ingum er að góðu kunnur vegna
margra merkra gjafa, er hann
hefur gefið Þjóðminjasafni Is-
Iands á liðnum árum, hefur ný-
lega sent Landsbókasafni að
gjöf þrettán gömul og fágæt Is-
landskort, og átti safnið sum
þeirra ekki fyrir.
I gjöf Watsons eru eftirtalin
kort:
Abraham Ortelius. íslandskort
úr þremur mismunandi útgáfum
af Theatrum orbis térrarum.
Tvö úr latneskum útgáfum frá
árunum nálægt 1600 og eitt úr
enskri útgáfu frá 1606. Kortin
eru öll handlituð, en á mismun-
andi hátt. Loks er fágæt gerð af
korti Orteliusar eftir ókunnan
höfund og frá óvissum tíma, en
kynni þó áð vera eftir Ortelius
sjálfan og ætlað til lausasölu
Það er töluvert frábrugðið hinu
venjulega korti hans.
Gerhard Mercator. Islandskort
úr frumútgáfu kortasafns hans,
Duisburg 1595. Ennfremur sama
kort í minnkaðri gerð, eins og
það birtist í ensku þjófprenti af
kortasafni Mercators 1937.
Jodocus Hondius. íslandskort
úr Atlas Minor fiá árunum 1820
—1630.
Joris Carolus. íslandskort úr
þýzkri útgáfu af kortasafni Blae-
us frá miðri 17. öld. Sama kort
úr The English Atlas, sem prenit
aður var í Oxford 1780.
Gerard van Keulen. Sjókort af
Islandi, prentað í Amsterdam í
byrjun 18. aldar.
Emanuel Bowen. Kort af ís-
landi, Grænlandi og Færeyjum,
prentað í London nálægt mi'ðri
18. öld.
Thomas Hans Henrich Knopf.
íslandsikort í útgáfu Homanns,
prentaðri í Núrnberg 1761. Kort
sama höfundar í franskri útgáfu,
er fylgdi Islandsfrásögnum
Horrebows, París 1764.
(Frétt frá Landsbókasafni Isl.)