Morgunblaðið - 09.03.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. MARZ 1#©9.

■Últglefaindi H.f. Arváfcuir, ÍReykjaiváfc.
Framfcvsemdaötj óri Hiaráldur Sveixisacm.
'Ritstjórar Sigiurður Bjamaaon frá Vigur.
Matitíhías Jtíhannesslen.
Eyjólfur Konráð Jónssioti.
Ritstjómarfullteúi Þorbjöm Guð!mundsson.
Kréttaiatjóri Björn JóJiannssoni.
Auglýsinga'stjóri Árni Garðar Krisitinsson.
Eitstjórn og afgreiðsla Aðalstrseti 6. Sími 19-100.
Auglýsingar Aðaistræti ö. Síml 28-4-00.
Áskriftargjald kr. 150.00 á mánuði innanilands.
I lausasölu kr. 10.00 eintakdð.
MENNTASKÓLAFR UM-
VARPIÐ OG FRÆÐSL U-
LÖGIN
TVkisstjórnin hefur lagt
fram á Alþingi frv. um
nokkrar breytingar á innra
starfi menntaskólanna. Er í
frv. þessu gert rúð fyrir víð-
tækum breytingum á náms-
brautum innan menntaskól-
anna og ennfremur eru þar
önnur nýmæli, svo sem þau
að í hverjum menntaskóla
skuli vera bókavörður, náms-
ráðunautur og félagsráðu-
nautur. Þær breytingar, sem
ráðgerðar eru í frv. eru vafa-
laust góðra gjalda verðar og
hefur ýmislegt af því sem
rætt hefur verið um í opin-
berum umræðum um skóla-
málin verið tekið inn í frum
varpið eins og frjálsar val-
greinar og aðild nemenda að
stjórn skólanna, en hins vegar
er ástæða til að leggja
áherzlu á að með frv. þessu
er á engan hátt stefnt að
lausn þeirra grundvallar-
vandamála, sem við er að
etja í íslenzkum skólamálum.
Hvergi bólar á þeirri djörfu
og karlmannlegu endurskoð-
un fræðslulaganna, sem marg
ir bíða eftir.
Frumvarpið hefur verið
samið innan ramma mennta-
skólakerfisins eins og það er
og eins og það hefur verið
um áratuga skeið. Nefnd sú,
sem unnið hefur að samningi
frv. hefur nú setið að störf-
um í fimm ár. Ætla
mætti að hún hefði því haft
tíma og aðstöðu til að íhuga
gerbreytingar á menntaskóla
kerfinu öllu með það í huga
að auðvelda námsmönnum að
ná stúdentsprófi og afla sér
þar með réttinda til háskóla-
náms, en þess sjást engin
merki í frv. eða greinargerð
þess að slíkar hugmyndir hafi
hvarflað að nefndarmönnum,
enda kannski ekki við því að
búast meðan heildarstefnan
hefir ekki verið mörkuð.
Með frv. þessu er ekki snert
við því vandamáli, sem inn-
tökupróf í menntaskólana
hafa reynzt. Landsprófið er
óumdeilanlega stíflan í ís-
lenzka skólakerfinu og gerir
það að verkum að mun færri
unglingar með góða, en mis-
jafnlega þroskaða hæfileika,
leggja fyrir sig háskólanám
en tíðkast í nálægum lönd-
um og æskilegt væri með til-
liti til þarfa íslenzks þjóðfé-
lags í framtíðinni á sér-
menntuðum mönnum. Jákvæð
ar breytingar á innra starfi
menntaskólanna eru ánægju-
legar en þær koma aðeins að
takmörkuðu gagni meðan
stórum hópum nemenda er
haldið utan við þessa skóla.
Afstaða nefndarinnar, sem
samdi frv. til þess að Kvenna
skólinn fái réttindi til að úr-
skrifa stúdenta er alveg furðu
leg og bendir til þess að sjón-
deildarhringur nefndarmanna
hafi verið afar þröngur.
Meirihluti nefndarinnar rök-
styður þá skoðun sína að
Kvennaskólinn eigi ekki að
fá réttindi til að veita stúd-
entsmenntun með því að þá
væri gengið gegn meginregl-
um fræðslulaganna frá 1946
um aðskilnað menntaskóla og
gagnfræðaskóla. Eru hin úr-
eltu fræðslulög frá 1946 ein-
hver óumbreytanleg stað-
reynd, sem allt skólakerfið
verður að snúast um til eilífð-
arnóns? Væri t.d. ekki ástæða
til að gera skólastarfið sam-
felldara, í stað þess að halda
í það slitrótta kerfi sem hér
ríkir.
Þá er bent á að skv. reglu-
gerð og fræðslulögum eigi
menntaskólar að vera sam-
skólar, þ.e. fyrir bæði kynin.
Hvaða rök eru fyrir því að
ríghalda í þá stefnu, þótt hún
hafi einu sinni verið mörkuð?
Eru einhver dæmi þess að
stúlkurnar í Kvennaskólan-
um hafi beðið tjón á sálu
sinni vegna einangrunar?
Hverju breytir það um að-
stöðu skóla til að útskrifa
stúdenta, þótt nemendur hans
séu eingöngu stúlkur? Hin
vísa nefnd telur einnig, að
það myndi reynast erfitt að
veita stúdentsmenntun í
Kvennaskólanum vegna þess,
að svo fáar stúlkur muni
nema í þeirri deild. Hafi þessi
röksemd eitthvert gildi á hún
líka við um Verzlunarskól-
ann. Vilja nefndarmenn taka
réttinn til að útskrifa stúd-
enta af Verzlunarskólanum?
Kvennaskólinn er ein virtasta
menntastofnun landsins, lýt-
ur sterkri stjórn vel mennt-
aðrar skólastýru og á að baki
langa og merka sögu. Þangað
hefur valizt einvalalið kenn-
ara og allur rekstur skólans
hefur verið til fyrirmyndar.
Fyllsta ástæða er til að Al-
þingi taki frv. þetta til ná-
kvæmrar athugunar og er í
því sambandi ástæða til að
láta í ljós þá von, að alþing-
ismönnum auðnist að sjá út
fyrir sjóndeildarhring hinna
úreltu fræðslulaga frá 1946,
þótt nefndinni, sem samdi
frv. hafi ekki tekizt það.
11 VH j U TA N Ú R H IEIMI
Úvissa á Norður-írlandi
— Völd Terence O'Neills í hœttu
MIKIL óvissa ríkir á NorðuT-
írlandi eftir hin óvæ'ntu úr
slit þingkosninganina þar í
síðasta imánuði. Tilrauin for-
sætLsráðherrans, Terence
O’Neills höífuðmanns, tiJI þess
að binda enda á dei'kir ka-
þólskra manna ag mótmæl-
enda með þwí að efna til
kosninganna hefur farið út
uim þúfur. Völd hans eru í
hætfcu og hin hófsama um-
bótastefna hans hefur beðið
skipbrot.
Flokkur O’Neills, Einingar-
flokkurinn, hefur alltaf sigr-
að með miklum yfirburðum í.
kosningunum á Norður-ír-
landi því að hann er flokfaur
mótmælenda. Þótt hann sigr-
aði örugglega í faosningunum
að þessu sinni var sigurinn
efaki nógu milkill til þess að
hann gæti talizt eindregin
stuðningsyfirlýsing við þá
stefnu O’Neill’s að faoma til
móts við kröfur kaþólska
minnihlutans, O’Neill hafði
vonað, að kaþólslki minnihlut-
inn mundi tryggja sigur
stuðningsmanna sinma í
flokfanum og þar með stefnu
sinnar. Sú von brást, þar sem
kaþólgkir kjósendur giátu
efaki hugsað sér að kjósa
flolfak mótmælenda.
O’Néilll höfuðsmaður efndi
til faosninganna af því hann
átti ekki annarra kosta völ.
Öfgasinnaðir andstæðingar
hans í flofaknum hölfðu gert
uppreisn og hann siá fram að
hann mundi bíða persónuleg-
an ósigur. Þess vegna áfavað
O’Neill að sfcjóta máli sánu
til kjósenda og fá um'boð
þeirra til þess að framfylgja
umibótastefnu sinni. Kalþólski
minnihlutinn í Norður-ír-
landi telur mig beittan mis-
rétti, og O’Neil'l vill að gengið
verði til móts við kröfur
þeirra stig af stigi.
ÖFGAMENN KOSNIR
Hann setti traust sitt á það,
að meirihluti kjósenda, ka-
þólsfcir jafnt sem mótmæl-
endur og jafnt þeir sem
stæðu til vinstri við miðrju og
þeir sem stæðu lengra til
hægri, veittu sér og stuðn-
ingsmönnum sínum í flokkn-
um yfirgnæfandi stuðning og
felldu öfgasinnaða andstæð-
inga sína. Hamn reiknaði
dæmið skatt. Ellefu hægri-
sinmaðiir andstæðingar hans
úr Einingarflokknum náðu
endurfaosnimgu, svo og að
minnsta kosti þrír aðrir þing-
menn, siem vafasamt er talið
að hann gæti treyst.
O’Neill hefur s'taðið af sér
alla storma eftir kosningarn-
ar, en vafasamt er að hann
haldist lenigi við völd úr
þessu. Ef aftur kemur til
götuóeirða glatar hann þeim
stuðningi, sem hann nú nýt-
ur, og úrslit faosninganna
gera illmögulegt að faoma í
veg fyrir óeirðir. Kosninga-
úrsliltin eru mikill persónu-
legur álitsihnekkir f yrir
O’Neill. Séra Paisley, leið-
togi öfgasinnaðra mótmæl-
enda, hlaut 6.331 attovæði í
fajördæmi O’Neilis þannig að
forsætisráðlherrann sigraði
með aðeins 1.414 attovæða
mun.
Fyrir kosningarnar sýndu
skoðanalkannanir að 91% ka-
þólsfcra manna ætluðu að
kjósa O’Neill, og að víisu
hlaut O’Neill mifaið fylgi
meðal kaþólska minnihlutans,
einkum meðal millistéttar-
fólks en síður meðal verka-
manna. Og stuðningsmenn
O’Neills stóðu sig vel í Bel-
fast, og jafnvel í sumum
sveitahéruðum minnkaði fylgi
hægrisinnaðra andstæðinga
O’Neills, þótt þeir héldu
þingsætuim s’ínum.
Þjóðernisfloifaku'rinn féfak
illa útreið í kosningunum.
Leið'togi hans, Eddie Mc-
Ateer, féll eiftir 20 ára þing-
setu fyrir ungum baráttu-
manni mannréttinda, John
Huime. Félagi Humies sigraði
annan gamlan þingmann
þjóðernissinna í kaþólsifau
kjördæmi. Frammistaða
flokks uingra mennitamanna,
„People’s Democracy", sem
boðar herstoáan sósíalisma,
kom einnig á óvart. Fram-
bjóðendur hans hlutu óvenju
mikið fylgi, bæði í kjösdæm-
um þar sem Einingarflokkur-
inn var öruggur um sigur, en
Framhald á bls. 31
O’Neill höfuðsmaður og kona hans fylgjast með kosninga-
fréttum.
VERTÍÐIN MÁ
EKKISTÖÐVAST
lliðræðum verkalýðssam-
* taka og vinnuveitenda
um nýja kjarasamninga mið-
ar lítið áfram enn sem kom-
ið er. Engum þarf að koma
það á óvart, enda er hér vafa-
laust um erfiðari samninga-
viðræður að ræða en verið
hefur um langt árabil. Að
undanförnu hafa verkalýðs-
félögin haldið fundi og aflað
sér verkfallsheimildar en hins
vegar hefur ekkert komið
fram enn, sem bendir til þess
að þau ætli að nota þær
heimildir í náinni framtíð.
í sambandi við þessi mál
er ástæða til að vekja athygli
á því, að vertíðin stendur nú
sem hæst- Hún hófst seint
vegna sjómannaverkfallsins
og skal engum getum að því
leitt hve mikið tjón þjóðin
hefur beðið af þeim völdum.
Hitt er alveg ljóst, að komi á
ný til vinnustöðvunar um há-
vertíðina, þannig að fram-
leiðslustarfsemin í landinu
leggist niður mun mörgum
þykja einsýnit, að íslendingar
séu ekki færir um að ráða
fram úr þeim erfiðleikura,
sem að þjóðiinni hafa steðjað
að undanförnu. Nýtt verkfall
á vertíðinni yrði svo þungt
áfall fyrir þjóðina alla að af-
leiðingar þess yrðu ófyrirsjá-
anlegar með öllu.
Forustumenn verkalýðs-
samtakanna munu að sjálf-
sögðu leggja áherzlu á að
tryggja hag félagsmanna
sinna svo sem þeir eiga kost
á og verkfall er eitt af þeim
vopnum, sem þeir geta beitt.
En þess verður að vænta að
öllum aðilum, sem að þessum
kjarasamningum standa sé
ljóst, að stöðvun vertíðarinn-
ar á ný væri svo hrikalegt
áfall fyrir þjóðina ekki sízt
hina lægst launuðu, að til
þesis má ekki korna.