Morgunblaðið - 06.09.1969, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. SEPT. 1060
3
Einkaframtakið bezti grundvðllur
heilbrigðs gróandi atvinnulífs
— segir Jónas H. Haralz bankastióri Landsbankans
JÓNAS H. Harailz, forstöðni-
maðlur Efniahíagsstofiniuinair-
iininar var í gær ráðinn biamfaa-
>stj'óri Lamidlsbaink’ainls í ðta®
Pétuirs heitinis Benedifatsson-
ar, einis og skýrlt er frá aninars
staðar í blaiðiniu í dialg. Biainfaia-
ráð Lainidsbainfaainls áfcveS
ráðindniguinia á fumidi síimuim í
gaer, og atf því tilletfini hitti ég
hawn að máli í gærfcvöildi oig
spjiaíllliaiði llítilliegia vi@ hamin um
störtf hans og þá eimfaum með
tiliiti til vænltiantegira stairtfa
hamis í Lamidsbainfaanium.
Jónais Haraiz ittetour tii
starfa í Lamdsbainkainium 1.
nóv. n.fa. og hætltir þá jatfin-
frarnt að veiltia Elflniahagisistoifn-
uiniimni forstöðu, em haom
heifuir udamfaimia mámuði veirið
í orlofi til þeiss að gagnia öðr-
um störfum sem ráðumautur
Atvinmuimiáiameifnidar ríkisins
og formaður í Háákólameínd-
inini.
Jónias Haralz hefur verið
forstöðuimiaðuir Efmahaigisisitiotfn-
uiniairinmair frá uþbalfd henimar
1&62 og ráðumau'tur rífai's-
stjÓTmarinmar í etflnialhagtsmáfl.-
um firá áriniu 19'57. Um þessi
stöwf sín sagði faianm m.a. í
samitiaílimu:
„Starí mátt sem ráðunaiutur
rífaisiSbjóriniariinmar og foustöðu-
miaðuir Eefniahagsstafiniuniar-
imnair er með þeim hætti, að
enigiinm ætti að gegnia því mjög
'lemgd oig mér finmst ég riaiumiar
hafa setið þar of lemigi. Það
skiptir mieira máli en um
flest emþættisstörtf, að þar
komi fram ný og fersk viðfliorf
Fólfa heldur að störf aif þessu
tagi feli í sér mifaifl. vöilid.
Sldfat er iað vísu miisisfctlniinigur.
Voldin eru hjá þjóðkjömum
stjórnmálamönnuim, sem
sitja á Alþingi og í rík-
isstjóm. Bmþættismenn í
lykilstöðum eins og þesis-
aæi geta hirns veigar haft
mifail áhrif etf þeir rækja
startf sitt réttilega. Ein-
mitt þess vegna er það sdður
en svo heppilegt að sami mað
ur gegni samia starfi í lamgam
tíma. Yfirleitt má segja, að
ædkilegt væri að meiri hreyf-
anleiki væri í embættiisikertf-
inu en verið hafur hér á
landi, enda þótt þetta gildi
alveg 'sérstafalega um stönf af
því bagi sem ég befi uninið.
Hér gegnir hins vegar öðru
máii um stjórnmálamenn-
ina, þar sem þeir fá umboð
sitt endurnýjað frá þjóðinmi í
kosningmm.
Þegar ég hióf störf sem
ráðunautur rífaisstjórnarinnar
í etfinalhagsmálum íyrir 12 ár-
um, stóð ég bófaistatflega uppi
með tvær hendur tómar. Að-
stoðarm'emin voru engir og öll
starfsaðstaða hin frumistæð-
aisfca. VH-nma varð skýrslur
og miófca tillögur á grumd-
velli mjög ófullfaominna upp-
lýsinga. Á þessu hefur orðið
mi/kil breyting. Þótt Efna-
hagsstofunin sé tfámenn stotfn
un og. tfast istarfslið hafi efaíki
au'kizt, tfrá því hún var sett
á laggirnar, þá er upplýsinga
grundvöllur nú miklu víð-
tæikari og traustari en áður,
og hópur ungra manna er
starfandi á þeissu sviði sem
hefur til að bera trauista þefafa
inigu og hefuir þegair öðlazt
máfcla reyinislu. Að vísu má
segja að sttarfið í Efna-
hagsstofmuiminmi sé ekki
auðveddiara en áður,
þrátt fyrir þessar breytingar.
Kröfurnar til sfaýrslugerðar
og náikvæmra upplýsinga auk
ast sem sagt alltaf að minnsta
kosti jafnört og getan til að
leysa störf af hendi. Samt
sem áður er hér um mifclar
breytingar að ræða, og má
raunar segja að hér hafi ver-
ið fcornið á fót athugunum á
efnahagsmálum og aðstöðu til
að móta sfcefniu í þeim málium,
sem sé sams komiar og í öðr-
urn löndum, þrátt fyrir þá erf-
iðleifaa, sem fámeminið veld-
ur. Mér finmlst, að þessd upp-
byggimig sé nú komim á það
sfcig, að rétt sé að yrngri memm
taki að fullu við oig baldi starf
imu áfram.“
„Bainkaistjórastarf er auð-
vifcað mjöig frábr'u.gðið störf-
um þíniuim í Efmáhaigsistofniun-
inni“.
„Já, það er faaminiski eim-
mitt þess vegna, sem ég hef
áhuiga á því. Eimhliða hag-
fræðistörf fela elkki í sér
beimt og niáið samlband við at-
vinmiulífið og almemmling í
landiniu. Samt hefur Efmahags
Sbofniunúm komdzt í niádð sam-
band við sjávarútveginm,
vegma þess að foirstöðuimiaður
henimar er oddam'aður yfir-
mefndar Verðlagsiráðs sjávar-
útvegsimis, em af því starfi mum
ég auðvitað láta nú. Eimmig
hefur Eflraahagsstofniuinim á síð
ari árum, m.a. vegma starfa
hagráðs haft allnéið samband
við hagsmunasamtölk launþega
og bænda. Ég hef einn-
ig vegma stairfa Efniahagsistofn
unarinin.ar að byggðaáætlum-
um ferðazt mikið um land-
ið, heimsótt fyrirtæki og rætt
við atvininuiretoemd'ur, forystu-
rraemin verfaalýðsfélaga og
sveitastjórnanmenn, og hefur
það aUkið mér sfailming á hög
um fóllkisdmis og þjóölífinu.
Gildir þetiba samia í enm rík-
ana mælli um sfcairf mittt sem
ráðunautur Atvinnumáfla-
nietfmidiar ríkisiinis. Eiigi að síð-
ur geiri ég ráð fyrir og vom-
ast til að starf í viðskipta-
bainfaa sé í einin niámiari temigsi-
um við atvimmiulífið í lamdinu
og þjóðlííið yfdrleitt, ög ég
getd sagt að femigimini ’reymislu
af því starfi það siama og ég
heyrði fyrirremmiara minm, Pét
uir Beraediktsson eimhverju
síininii segjiai, iað hiainin hiaifi 'eklki
uppgötvað fyrr en hann
var orðinn viðsfaiptabanfca-
stjiómi, hive vei sMifat sltartf æitti
við hiamin vegraa teragslammia
við fólfaið í landinu".
„Og befllduirðlu að fmæðimiað-
uriinin 'eiigi eikfci eift'ir að tnuiflia
viðdkliiþtiaibainlkastjióriamin eða
eiigum við Ihell'duir að segja:
ónáða Iharan og samivizfciu
ihians?“
„Ég voraa að fræðimiaiðuir-
iran hjáipd viðiskiipalbantoa-
stjónamium tiil að sjá haiutiraa
í samlhianigi síiniu, þanindg að
iharan gétá átfcað silg á ihvoru
‘fcveggjia í seran: Skióigimium og
(biiraum edinisitiöfau tirjám."
„Hvað vilfcu álmiemint seigja
um dtarfsemii viðsfaiptábanlkia,
Jónas?“
„Ég hetf Ibaiflt þá skoðuin, að
venu/Legirta breyfciniga væri
þörf á dkipiullagi og sfcairif'semi
vdiðskipfcalbiainikianiraa, a@ þeir
beri enn of mikinm keirn atf
banlfaiinm edigi ekfld að simna
miaingvísl’eguim þömfum ein-
stafalinga. Annað mál er, að
æstoillagt væri, ibæði Æyiriir
þanfcamia og leinis’tákllfimigairaa,
að sú starfsemi sé sfldpuflfögð
mieð miotoknuim öðmum Ihætíti en
miú er.“
„Þú heflur efaki losraað við
gagnrýni, frekar em aðrir.
Hvað viltu segjia um þá gagn
rýni, sem þú hefur sætt fyr-
iir störf þín á umdantfönnum
árum?“
„Að því leyti sem gagnrýn-
in bedmiist að því að telja mið-
ur æ’skilegt að sami m'aður sé
mjög lemgi í jatfn áhrifamáklu
og viðkvæmu starfi og ég hefi
gegnit, þá tel ég hamia rétt-
mæta. Em að því leytd, sem
hún beimist að þeirri sfcefnu,
sem fylgt hefur verið og ég
'hef átt þátt í að móta, þá hef
ég góða samvizfcu. Ég tel eikki,
að raókkur hagfræðiinigur, sem
hetfði baft í höndum þær upp-
lýsiragar, sem ég og fél'agair
mírair höfum haft á urnidam-
förnum árum, fhetfði treyst sér
til að mæla með anmiarri
stefnu en tékin var. Og ég
höld ekki, að raókkiur ríkis-
Stjórrn, sem hetfði feragið þess-
ar upplýsimgar í hendur og á
aranað borð hiaft þor og getu
til að fýlgja ákveðimmi stefnu,
hefði tekið aðrar áfcvarðam-
ir en þær, sem tekmiar hafa
verið á uind'antförraum árum.“
„Eiinlhverjir eru famnir a@
balda því friam, að befcra sé
'að hafa höft en gliaifca ölflum
gjalldeyrd síraum hatftafliaiust.
Hvaið vilfcu sagja um þessar
f ulllyrðinigar ? “
„Reyraslan sýnir, að íslemd-
iragar haifa alldriei veirið eins
gjaflideyrissraauðir og þegar
höftiin voru sem mest. Og
fcynislóð, sem flestir höfðu
eins og ég sprottið úr rót-
tækni og marxisma fareppuár
ainma. Þalð eru féiagar mímir
úr róttækum stúdemltaféliögum
á Norðurilöradum, sem hatfa
uiradamiflamin ár verið hvað
áhritfamestir í stjórm etfmiafaaigs-
raála í þeim löndum, ýmist
sem hagfræðinigar eða stjórm-
málaimenn. En þeir hafa efcíki
fylgt þeim sjómiarmiðum
skipullaigshyggju, sem við trúð
um á fyrir 30 áruirn, heldur
hialfa þeir fyfllgt frjáMymidxi
Stefirau, sem í miegimdriáitJtum
hietfuir verið sú samia í aflílri
Vesbur Ewópu. Þessi steifina
er hiras veigar að því ieyti
frábrtuigðin þeirri gömflu frjálS-
hyggju, sem við vocrum mest
andstæðir é kreppuiáxumium,
að hún beitir mifalU áfaveðira-
ari álmenrari stjórm em
þá tíðkaðdSt, og húm hetf-
ur fuMa ábvimmiu og ömam
hagvöxt að eindregniara mark
miði en áður var. Þessi
Sömu sjóruarmið í efraahaigs-
málurn hafa allir helztu lýð-
ræðisflolfakarnir í állfunni
tileimkað sér á undan-
•förnum áratugum, hvort
sem þeir hafa staðið til
hægri eða vinstri. Þetta
gildir bæði um Sjálf-
stæðisflofafaiinm og Alþýðu-
flófakimn og er í raum og veru
grumdvöfllur þess stjórmarsam
starfs, sem þessir flofakar bafa
haft með sér. Þetta er ekki
það sama og að enlgimm mumur
sé Lengur á stjórnmálaflokfa-
um, helduir að sá gruridvalla.r-
sfaoðaraamiuniur sem tíðfaaðdst
fyrír 30—40 árum hefúr ekki
vsrið ríkjiaradi tvo síðúisfcu ára-
tugimia.
Anraað atriði, sem ég og aðr
ir, sem svipað hugsuðu, hrein
lega eklki sfaildum, var þýðdng
eimistaklin'gsfiramtafcsimis: að
það er bezti grumdvöllur heil-
brigðs og gróamdi afcviminiulífs.
Of mifail afstoipti stjórravalda
af atvinmulífimiu í einstökum
atriðum örfar ekfai heilbrigða
þróun, heldur drepur haraa í
dróma.
Með þeesi viðlhoirf í Ihiuiga
tték éig við bamlkastjióriaisfcairtf'i
í Laradislþamikanium og rniér
íinmst það sérstiakiur beíðúr
að talka við þessu sltíarfi eftár
Jónas Haralz
þeim stiarifsháfctiuim, sem vúru
eðlilegir og óhjáfavæmilegir.
þegar þjóðin var mun fá-
mennari en nú er og at<
vi'niniuflíifið fáhreybtiama. Þessa
afaoðun hief ég að srjáMsögölu
myndað mér án þesis að haifa
staðið í spoiriuim viðslkiipta-
'banlkastj'óma, og þyfair méT
fróðlegt að vita, hvort hún
sterazt þegar á flióllminin er
ikomiið. Ég hef þó trú á þvú,
að veriulegria Ibreytiniga sé
þömf, og vifl situðlla að því að
þær séu framlkvæmdar,
bönlkuinium sijiáflifúim, laltvinmlu-
fyrirtækjumiuim og aflmemmingi
tiil góðs. Ég hef eimtauim mik-
inm áfhuiga á tanigsflum at-
vimniulfyrirtælkjia viið við-
sfciptabanika eins og Lands-
hamtoaran og hverinálg sllálkur
þaintai áisiamlfc fjlárlfesfciinigar-
sjóðum geti oirðið afcvimiraufllítf-
irau öiffluigur balklhfl/afll, stutt
eðflilleigan v'öxit Æýriirtiækja og
myiniduira nýrma fyríirtæfcja.
Þó að þetta sé hölfluiðattriði í
starfsemii viðstoiptía/hamikai þýð
ir það aulðviltiað elkki, að
l fgunt orÁuw Safjjt
þarmia er um beimit oxisafca-
sam'baind að ræða. Höfltim haifia
þau áhrif, að menm halda, að
ekkerit airaraað þuirtfi að gera,
ef þau eru. En sannleilkurinm
er sá, að það sem ræðúr úr-
slitum um gjafldieyriseyðisflluina
er sfcraminlg gtemigiisimis araniars
vagar, og stjóm fj ármiála og
pemimigamália hiras vegar. Höflt
geta á enigain hátt fcomið í veg
tfyrir að gjaildeyrir eyðist, ef
fyllgt er ramigri sfceflnu í þess-
um greinum. Hötftim lama atft-
ur á móti framtak og þrótt og
'þar með framfarir og kjiana-
bætur, 'aufa þeiss sem þau eru
skerðing á frelsi einstakl-
imiga.“
„Nú vamst þú umigur miaðúr
marxisti og fyfligdir k'emmimig-
um um sfcipufliaigmiiiragu etfina-
haigslífsiras og þar með beit-
ingu hafta. Hvað læknaði
þig?“
„Reymálan atf etfniahaigsmiál-
um á hafbaárumium efltir
styrjöldinia lækmaði bæði mig
og aiðra haigtfræðiraga aif rnimtni
Péfcur Beraeidifcbssoin, því að
þeissar sömu stooðamiir bair
faamm favað eftir 'anmað fmam
alf sinmii afllkuminiu eániurð oig
hreiraskilni.“
„Já, þú fcekiur aiuðvitaið
við faam/kasitijiárastairfimiu mieð
þeesu fauigiarfari, lemidla sifcudid-
ur í Stiahflið af Sjiáfllfisbæðis-
fliolkkiraum“.
„J'á, einmiit't á griuradivalfli
vitneskju um og trausts til
þesis' að þeltfca sé alflstaðia míím.
Ég Iheifii elklki tdtoið þáltt í
stöirflum Sjáfllfatiæiðisficlktosins,
enida faafðli þaið ekki sam-
rýmzt störfium m'íraum sem
eflnialhaigsráðumiaufcur rílkis-
stjjlómiardminiar. É|g faefi efaíki
faeildlur í fayiggju að 'gemast
fllolklkismaðiur raedins flolklks. í
ilijióisd þessaria staðreynida tolas-
ir því toefcur við frjá'lsllym'di
Sjlállflstæðisfflldkktsinis, að stiuðla
að vali máiniu. Ég vomia að
þeir, sem að því studdu að
ég yrði einn af banlkastjórum
Lamidsbanlkians, þiurifi efldki að
isjá eftir því.“
M.
- S.U S.-ÞIJMG
Framhald af bls. 28
Okkar og faugimynduim þann far-
veg, að við værum sjálifir sann-
færðir um, hvað væri í raun-
inni að, hverju þymfti að breyta
og í hvaða hortf .... Við þurf-
urn að opna faug dkfcax í hrein-
Skilnum umræðum og reyma
smátt og smátt að fifara oklkiur
að því manki að finna favaða leið
ir það eru, sem í rauninni sfaipta
máli í viðleitni ofafaar til að"
sfaapa heiltorigðara stjórnmála-
líf, betri Sjáltf'stæðistfliolkk og
heilbrigðara þjóðfélag".
Að lofainni setningarræðu for-
manns hófust umiræður um
sfcipulag og starfsemi Sjálifstæð-
isifloikfasims og SUS. Höfðu þeir
Ellert B. SOhram og Jón E. Ragn
arsson framsögu í þesisum mál-
um. í umræðunum tófau þátt
Steinþór Júlíusson, Ragnar
Tómasson, Steinar Berig Björns-
son, Friðrifc Sótfusson, iHalldór
Bllöndal, Þór Hagalín, Ásmund-
ur Einarsson, Pétur Sveinbjarn-
arson, Ellert SChram, Jón Magn-
ússon, Bergþór Konráðsison,
Björn Þorlálksson og Jóm Atli
Kristjánsson.
Að umræðum loknum fór
fram nefndarkjör, en í sameig-
inlegum favöldverði flutti dr.
Halldór Elíasson erindi um þýð-
ingu sérfræðiþefckingar fyrir
þjóðairbúskapinn. í gærfcvöldi
störfuðu nefndir og f dag halda
nefndarstörf og umræður átfram,
en þingifulltrúar snæða hádegis-
verð í boði miðstjórnar Sjáltf-
stæðisflofafcsins og mun dr.
Bjarni Benedifatsson formaður
Sjállflstæðisifldkksins þá ávarpa
þingið. Gert er ráð fyrir að þing-
inu ljúfai síðari hluta sunnudags.