Morgunblaðið - 17.09.1969, Blaðsíða 11

MORCUNBLAÐIÐ, MIÐVTKUDAGUR 17. SEPT. H96Ö
11
Urn daginn voru svo menn
irnir í bezta yfirlæti hjá þeim
hjónum Sigríði og Sturl’u Jóns
syni. Uim morguininn var
strax farið að tflugvélinni með
manngkap og hesta og var
hún dregin upp á flatlendi
hér sem kallað er Gljá og
þaðan komist hún á loft.
— Það hafa væntanlega
verið milklir snúningar við
þessa heimsófcn?
— Já ógnar mitklir man ég.
Það gektk etoki sem bezt að fá
benzínið og varð að sima eft-
ir því til Reykjavíkur. Menn
iimir biðu allan daginn eftir
því, enda áliðið, er þeir fóru.
— Hvert fóru þeir?
— Þeir fóru efcfci lengra en
að Stóra-Hrauni, til séra Gísla
Sikúlasonar. Er það sfkammt
frá Evrarbakfka. Annars mátt
um við ekki vera að því að
Avro-flugvélin nauðlenti heilu og höldnu við Fljótshóla í júlí 1920. — Guðríður telur að véla maöurinn hafi tekið myndina.
á hlaðinu. Voru þeir búnir að
fá að borða, er við komum,
en báðu olkkur um hjálp, þar
éð þeir 'heifðu þuirtft að nauð
lenda skammt frá. Þeir hölfðu
lent á Flutningseyri, setn er
gamall ferjustaður og dregur
natfn sitt af því.
Sturla Jónisson brá hart við
og fór að StoklkiS'eyri, en þar
var þá sími. Lét hann við-
komandi menn í Rieykjavík
vita atf ferðum mannanna og
hvað fyrir hefði komið. Við
hin fórum hins vegar öil —
hópuir af ungu fóJíki — til
þess að skoða furðutækið.
— Voru jnenniroir þá við
fiugvélina?
— Já, þeir voru við flug-
vélina. Þeim var boðin gist-
ing og tekið ve>l á móti þeim,
en líklega hafa þeir eklki þor-
að að, sfcilja flugvélina eátir,
því að þeir voru hjá hienmi
fram eftir nóttu. Þegar fólk
kom svo á fætur á mánudags-
morguninn, höifðu þeir búið
um siig í hlöðuininL
— Spjallað við Cuðríði Jónsdóttur hús-
freyju á Fljótshólum, er man atburðinn
ar: Slkúli Jónsson, Frainlk Fred
ricsom, flugmaður, Jón Hall-
dórsson, bóndi í vestari bæn
um á Fljótshólum, faðir Guð
ríðar og Sturla Jóusson,
bóndi í eystri bænum. Þeir
Sturla og Skúli voru bræður.
Fyrir sfcömmiu áttum við
leið um Flóa og þá hitturn við
að máli Guðríði Jónsdóttur,
húsfreyju, og inntum hana
eftir atburði þessum:
— Ég man vel þetta ’kvöld
—- segir Guðríður. Það var
sunnudagur og við vonum að
koma af íþróttamóti, sem hald
ið var við Þjórsártún. Þegar
heim kom, stóðu tveir menn
HINN 3. sept. sl. birtist í Mbl.
grein „Brautin rudd“ um
bernsku fluglistar á íslandi,
stofnun Flugfélags íslands,
hins fyrsta o. fl. Með þessari
grein var birt mynd af fyrstu
flugvélinni, sem hóf sig á loft
á íslandi, og undir myndinni
stóð: „Þetta er flugvélin, sem
hóf sig fyrst á loft á íslandi,
að kvöldi 3. september 1919.
Á myndinni er flugvélin,
nokkrir mexm og svo hestar,
sem viðbúnir eru að draga
flugvélina. <
Lesendur blaðsins í Flóa
könnuðust við myndina. Guð
ríður Jónsdóttir, hústfreyja á
Fljótshólum, kcxna Tómasaæ
Tómassonar bónda í vestari
bænum þar, man vel nauð-
lendingu Avro-flugvélarkmar,
en í júlímánuði 1920, varð
flugvélin benzín'lauis ytfir
Þjórsáirósum. Á myndinni,
sem birt er nú aftur, eru tald
ir frá vinstri, að sögn Guðríð
Guðríður Jónsdóttir
bjástra mikið í fcringum
þetta. Þennam dag var brak-
andi þurrkur og miiklar anmir.
Eln miikið ævintýri var þetta
þó að fá að sjá þetta fiuirðu-
verfcfæri, sem aöeints var
þelkikt af afspuro, sagði £rú
Guðríður að lokum.
Skrifaði doktorsritgerð um ís-
lenzka bæjarnafnið HOLT
Rœtt við Arne Brekke, prófessor við
háskólann í Norður-Dakota
ÞEGAR dr. Richard Beck lét
af prófessorsembætti við há-
skólann í Norður-Dakota í
Bandaríkjunum, tók við af
honum Norðmaður, dr. Arne
Brekke. Dr. Brekk* lagði
stund á ensku og enskar bók-
menntir í Bandaríkjunum og
lauk MA-prófi, en sneri sér
siðan að germönskum málum
almennt og þá einkum Norð-
urlandamálunum. Árið 1964
skrifaði hann doktorsritgerð
og f jallaði hún um staðarnafn
ið Holt á íslandi. Dr. Brekkfi
dvaldist hér á landi nýlega og
átti Mbl. þá viðtal við hann
um starf hans og efni doktors
ritgerðarinnar.
Brekfee prófessor talar ís-
lemzfcu með ágætum, en er þó
alls efcfci ánægður með kunn-
áttu stína.
— Það er svo mifcið fyrir-
tæfci að segja eina setningu á
islenzíku. Mádfræðim er erfið
og svo er setndngamyndium á
islenzlku ólík setmingamyndun
í öðrum norrænum málum.
Og efcfci auðveldar það út-
lendinguim að læra íslenzkuna
að hér eru ekiki notuð ýmis
alþjóðleg orð, sem notuð ero
í flestum vestrænum málum.
En fyrir bragðið verður ís-
lenzkan skemmtilegri viður-
eignair en fleist önnur skyld
mál. — Anmars er ég fynst og
fremist kominn ‘hingað til
þess að bæta framburðimm og
læra að greina réttan íslenzk
an framburð frá röngum. Nú,
þegar ég þarf orðið að kenna
íslenziku, verð ég að geta sagt
nemendum mínum hvað er
rétt og hvað er ramgt.
— Eru margir nemendur
við íslenzfcunám í Norður-
Dafcotah ásfcóla ?
— Á síðastliðwum vetxi
lögðu 8 nemendur stund á ís
lenzku og voru fleetir þeirra
af íslenzkum ættum. í No.rð-
ur-Dakota var og er mikil ís
lenzk byggð og margir tala
enn góða íslemzíku. Unga fólk
ið ihetfur heyrt foreldra, afa
og ömimu tala íslemizku og
kann því talsvert þegar það
kemur í 'hásfcólann, þótt það
sé óduglegt við að tala.
— Það er gaman að kenma
þessu unga vestur-íslenzka
fólki og í tímunum kemur
ýmis'legt slkemmtilegt í ljós.
Ég tók t.d. eftir því að þau
báru Y og I oft fram lífct og
E. Ég kartnaðist eklki við þemn
an framburð og sagðist halda,
að það ætti undir engum
kringumstæðum að bera orð
ið ryk fram sem rek. En þau
vildiu ekiki fallast á það og
sögðu, að allir heima bæru
orðið ryk fram sem rek. Það
fóru að renna á mig tvær
grímur, en svo fékfc ég stað-
fest að firambuirður þeirra
væri það, sem hér er kallað
flámæli og þykir ekfci gott.
— Við framburðarfcennsl-
una hef ég notað segulbönd,
sem ég hef fengið frá Áma
Böðvarssyni og hjá Haraldi
Bessasyni prófessor í Wimni-
peg. Það er mikill styrfcur að
hafa íslenzkan prótfessor og
íslenzlkudeild á næstu grös-
um ,en það er efciki nema
tveggja og hállfs tíma akistur
frá Grand Foúks (þar sem
Norður-Dakotahádkóli er)
norður til Winnipeg í Kan-
Arne Brekke, prófessor
ada. Nú ætlar Árni Böðvars-
son að láta mismunandi radd
ir lesa upp úr kenmslubóík
Stefáins EinarBSonar inm á
band og eiga nemendurnir þá
sjálfir að geta hlýtt á þessi
bönd í þar til gerðum kennslu
stotfum.
— Því miðuir er enginn ís-
landssfyrfcur veittur handa
þessu unga fólfci, svo að það
geti fengið tækifæri til að
koma til ÍSlands. Það þyrtfti
að geta dvalizt hér sumar-
langt og helzt komizt á ein-
hvers komar námskieið, því að
með slilari dvöl breytisf við-
honfið til málsins og áhuginn
eykst.
Meðan Breklke prófessor
dvaldist hér notaði hann
hvert tækifæri til þess að
tala íslenzku, en hlustaði þese
á milli á útvarp.
— Það, sem varð mér einma
drýgst var þriggja daga ferð
sem ég fór með Ferðafélagi
íslands inm á hálemdið. Þar
hafði ég gott tækifæri til að
tala við íslendinga og hlýða á
tal þeirra — og svo lærði ég
að syngja á íslenzíku. Ég for
einnig fiugleiðis til Egilisstaða
og ferðaðist um nágrennið og
heimsókinin á Hallormisistað
var mér mikilsverð, því að
þegar ég vanm að dofctorsrit-
gerðimmi féfclk ég óhjákvæmi-
lega milkinn áhuga á íslenzk-
uim skógi og ákógrækt.
— Þér vilduð kannisfci segja
okfcur í stuttu máli um hvað
ritgerðin um „holt“ fjallaði?
— Hugmyndina að þessu
efni féklk ég hjá prófessorn-
um míinum við Ghicago-há-
sikóla, Gösta Franzón. Hann
er manna fróðastur um staða
nöfn í Svíþjóð og .hatfði eimn-
ig kynnt sér sérstafcflega bæja
og sfaðanötfn í Laxárdal.
Hanm benti mér á hvemig
merfldng orðsins holt hefði
tekið breytingum á íslamdi
og taldi þetta verðugt ranm-
sóknaretfni.
— í ritgerð minni sýni ég
fram á að breyting á merfc-
ingiu orðsins holt stemdur í
beinu sambamdi við atfdrif
slkógamma á íslandi. Á land-
námsöld, þegar landið var
Framhald á bls. 19